4
Wat brengt de AVRO
nü op tafel?
EERSTE BLAD
H
Prof. H. Visscher en Art. 36.
Buitenland
De oorlog in Abessynië.
Belangrijkste Nieuws
MAANDAG 2 DECEMBER 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 54
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergn" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Powtehèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
7)e Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f 0.20. Losse nummers 5 cent.
Advcrtcntiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededcclingcn 00 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Bij de algeineene beschouwingen over
de Staatsbegrooting 1930 in de Tweede
Kamer heeft de heer Prof. H. Visscher,
met betrekking tot de Staatk. Geref.
partij een rede gehouden, weike later af
zonderlijk is uitgegeven, en die vooral nu
bijzondere beteekenis heeft.
Na gewezen te hebben op het bedroe
vende van de groote politieke verdeeld
heid onder de kleine groep Gereformeer
den, waarvoor uit beginseloogpunt geen
reden is, maar die naar de spr. betoog
de, vrijwel uitsluitend wortelt in zonde
schuld en onwil, en op den ernst der
tijden die het zoeken naar eenheid meer
dan ooit noodzakelijkheid maakt, ver
volgt Prof. Vissöher
„Niet zonder eenige ostentatie doet de
geachte afgevaardigde nogal eens een be
roep op Gods Woord en de Confessie,
art. 36, Wat de Gereformeerde Kerken
in 1905 deden, ligt geheel buiten een
politieke partij. Het is bekend, dat ik,
als niet beboerende tot de Gereformeerde
Kerken, er kerkelijk niet mede van doen
heb. En zoo staat het met zeker 40 pro
cent der Antirevolutionaire Partij.
Politiek is alleen de vraag, of het pro
gram van beginselen, zooals het daar
ligt in overeenstemming is met die alge-
meene in Gods Woord geopenbaarde 'be
ginselen, waarvan dit program zegt uit
te gaan. Het gaat zelfs niet om wat Dr
Kuyper over art. 36 heeft gedacht en ge
schreven. Geschriften kunnen slechts
naar tijd en omstandigheden worden be
oordeeld en behoeven andere waardee
ring dan een gecodificeerd, door eene
Partij aanvaard beginselprogram. Beslis
send slechts is, wat er letterlijk staat.
Toen het program door de partij werd
aangenomen, beteekende dit toch geens
zins, dat allen instemden met alle poli
tieke of theologische beschouwingen van
Dr Kuyper.
Welnu, in het program, zooals het daar
ligt, staat niets, dat als zoodanig strijdt
met Gods Woord of met art. 36 der Con
fessie. Dit is een dwaling van den ge-
achten afgevaardigde, dat 'hij Confessie
en politiek program op één lijn stelt. De
Confessie omschrijft summier, wat Gods
gemeente in haar geestelijk leven in
Gods Woord leerde zien. Daarom leeft
zij ook met haar belijdenis onder de con
trole des Woords.
Maar een politiek program handelt
over de politieke toepassing dier eeuwige
beginselen. En die toepassing wijzigt zicb
naar de omstandigheden. Dit practische
karakter typeert elk politiek program.
Welnu, bij1 de Vaderen, waarop de ge
achte afgevaardigde zoo gaarne een be
roep doet, had hij dit kunnen leeren.
Blijkbaar is 'het hem niet geheel duide
lijk, hoe de vaderen zich tegenover art.
36 verhielden. Ik zal het daarom zeer
brik nopt en met een enkel voorbeeld toe
lichten.
In den vrijheidsoorlog is, ondanks de
politieke bedoeling van Oranje, het reli-
gieuse verschil een element in de poli
tiek geworden. Toen werd onder den
druk der omstandigheden het Roomsch-
Katiholicisme staatsgevaarlijk geacht en
dit niet omdat het Roomsch-Katholicis-
me was, maar omdat het een politieke
factor was, dien men in den oorlogstijd
niet gebruiken kon met het oog op de
Verhouding tot den vijand.
Maar zoodra de veiligheid des lands
verzekerd was, treedt een andere ver
houding tegenover de dissidenten op den
voorgrond en daarmede ook een andere
verhouding tegenover het Roomsch-
Katholicisme.
Het is dan ook merkwaardig te zien,
hoe een zoo principieel or'hodox en ge
leerd man als Voetius was, een geheel
andere houding aannam dan hier de heer
Kersten. Voetius kwam niet met allerlei
onbekookte eisc'hen. Hij vroeg naar het
mogelijke.
Volgens de beschouwingen van den
geachten afgevaardigde is Voetius even
zoo ontrouw aan Schrift en Belijdenis
als wij Antirevolutionairen. In zijn Poli
tica Eoclesiastica, Pars III, f. 366, heeft
'hij het over de „tolerantia politica",
waardoor in Maastricht de Roomsche
godsdienst geduld wordt. En hij erkent,
dat dit geschiedt „certa conventione",
dus volgens overeenkomst. Volgens den
heer Kersten echter mocht er zelfs zulk
eene conventie niet zijn. Maar Voetius
geeft er gronden voor aan, waarom dit
wel moest.
Hij noemt 'b.v. de volksbegeerte, de
menigte der overtreders, zoodat de macht
der Overheid te kort zou schieten om
haar wil wet te doen zijn. En zoo zegt
hij in een tractaat over de Triniteit, als
hij de vraag bespreekt, of de Overheid
antitrinitarische ketterij' mag toelaten,
dat 'zij 'dit niet mag, doch onder deze
beperking: zij moet er de macht en het
ontzag voor hebben. Het moet kunnen
zonder omkeering der republiek.
Naar den hier door den heer Kersten
verkondigden maatstaf, is Voetius ook
aan de belijdenis ontrouw. Toch was deze
man een Godzalig, geleerd en getrouw
getuige der waarheid. Hij' was echter, hoe
orthodox ook, geen Prinzipienreiter,
maar een man van wijsheid. De fout ligt
niet bij Voetius, maar bij; den 'heer Kers
ten. Deze onderscheidt niet juist. De
eischen Gods aan mensc'hen en ook aan
de Overheid, zijn absoluut, volstrekt. Hij
eisoht van ons en ook van de Overheid
volmaakte vervulling 'harer taak.
Maar de eischen, die wij, mensc'hen,
aan elkander en aan de Overheid mogen
stellen, zijn slechts en kunnen slechts zijn
betrekkelijk. Wij mogen van elkander
niet eischen wat God van ons eischt, om
dat wijl menschen zijn, beperkt van ver
mogen, ook in zedelijken zin. Als wij dit
nu toch doen, dan miskennen wij de
lankmoedigheid Gods en zijn als de man,
wien veel was kwijtgescholden en die om
enkele penningen zijn naaste in de ge
vangenis wierp.
Wat God van de Overheid eischt, mo
gen wij nog niet van haar eischen, vooral
niet in een vergadering als deze, welker
leden den eed op de Grondwet hebben
afgelegd. Zoolang die eed en die Grond
wet er ligt, mogen onze eischen hoven
de Grondwet niet uitgaan, al mag naar
haar wijziging op wettigen weg worden
gestreefd.
Wij hebben in onze eischen rekening
te houden met de maatschappelijke en
politieke toestanden en mogelijkheden
van onzen tijd, die niemand, ook de
Overheid niet, kan veranderen en die wij
dus als onder Gods voorzienigheid ge
worden, hebben te aanvaarden."
Er is wel een groot verschil tusschen
Prof. Visscher van 1930 en 19'3'5.
Gevechten achter de Italiaansche
linies.
Naar van Abessynische zijde wordt
gemeld, vinden aan den Abaro-pas, die
65 K.M. ten Noorden van Makallé dus
achter de Italiaansche linies ligt, hevi
ge gevechten plaats, die reeds dagen on
verminderd voortduren. De Abessyniërs
zouden volgens deze 'berichten trachten de
voorziening der troepen met oorlogsmate
riaal en levensmiddelen langs den weg
van Makalló naar Adoea af te snijden.
D'eZe gevechten zouden aan de zijde der
Italianen, die zich volgens beweringen van
Abessynische zijde reeds cp den terug
tocht naar Adoea zouden bevinden, groo
te verliezen hebben veroorzaakt.
Aan het Zuidelijk front valt in den
sector van Dolo', waar het leger van Ras
Desta ligt, verhoogde geveohtsactiviteit
waar te nemen.
Volgens een bericht uit Harrar loopt
het gerucht, dat Ras Desta op de Italiaan
sche troepen aan de Webbe Sjebeli zou
zijn gestooten. Er zou een strijd zijn ont
brand, waarvan echter de uitslag nog niet
békend is.
Voorts loopt te Harrar het gerucht, dat
de Abessyniërs Amara hébben ingenomen
gelegen nabij O'bia, in Italiaansch Somali-
land. Uit alles zou blijken, dat de Italia
nen inderdaad terug trekken.
De berichten omtrent een herovering
van Gorrahei door de Abessyniërs wor
den tegengesproken. Overigens is het een
verdacht teeken, dat de Italianen de cen
suur op de oorlogsberichten zeer hebben
verscherpt. Dat doet men niet als men
aan de winnende hand is.
H'et is mogelijk, aldus Reuter, dat de
Italianen zich terug getrokken hebben uit
strategische overwegingen of vooral we
gens atmosferische omstandigheden of om
redenen in verband met de voedselvoorzie
ning. De terugtocht schijnt overigens min
der 'belangrijk dan de bevolking zich ver
beeldt.
De Negus is na een reis van drie dagen
'behouden te D'essie, het Abessynische
hoofdkwartier, aangekomen.
Ofschoon het nieuwe Italiaansche com
mando zoo weinig mogelijk mededeelingen
doet, kan men uit de schaarsehe informa
ties opmaken, dat het front langer wordt.
De Italianen zijn voornemens op te ruk
ken langs de Takaze en de Ghewa. Men is
daarbij om het plateau van Tembien heen
getrokken, daar dit gebied nauwkeurig
moet worden gezuiverd..
Van Italiaansche zijde wordt nog me
degedeeld, dat de Italiaansche autoritei
ten de inheemsche 'bevolking in het be
zette gebied bij wijze van tegemoetkoming
had toegestaan de wapens te blijven dra
gen. Het gevolg daarvan is geweest, dat
voortdurend onrust en samenscholingen
voorkomen. Badoglio heeft met het oog
hierop bevolen, dat de geheele bevolking
in het bezette gebied moet worden ont
wapend.
ROME EN DE SANCTIES.
Het Italiaansche kabinet is Zaterdag
morgen onder voorzitterschap van Musso
lini samengekomen.
In politieke kringen neemt men met ze
kerheid aan, dat de besprekingen van den
ministerraad hoofdzakelijk betrekking op
de dreigende uitbreiding der sancties tot
petroleum en katoen hadden.
Bova, de secretaris-generaal van de per
manente Italiaansche delegatie te Genève
heeft de vertegenwoordigers der achttien
mogendheden bezocht, en de aandacht ge
vestigd op de ernstige gevolgen, die de
uitbreiding der sancties, welke op bet
oogeniblik overwogen wordt, zou kunnen
hebben.
Het Engelsche kabinet zal vandaag in
een speciale zitting den geheelen politie
leen toestand en speciaal de kwestie der
sancties tegen Italië bespreken.
De Times meldt uit Parijs, dat men ge
looft dat Laval opnieuw een dringend be
roep tot Mussolini heeft gericht, onder
handelingen te beginnen inzake een bij
legging van het Abessynisoh geschil.
Frankrijk zou anders verplicht zijn te
Genève het voorstel inzake een embargo
op petroleum te ondersteunen.
Op alle muren en schuttingen van Rome
prijken groote aanplakbiljetten, waarop
ter orienteering inzake het standpunt der
verschillende landen ten aanzien van de
sancties een kaart van Europa is afge
beeld.
Met uitzondering van Buitsohland, Oos
tenrijk, Hongarije en Albanië zijn alle
landen zwart geteekend.
Een onderschrift wekt de bevolking op
de producten der sanctielanden voortaan
geheel te boycotten.
De Duitsche kerk onder tyrannic van den
Staat.
In de groote Jezuskerk te Berlijn-Dahl-
hem, welke reeds lang voor bet begin
van den dienst geheel bezet was, heeft
Ziondagochtend Dt Niemöiller, een der
meest vooraanstaande leiders van de ker
kelijke oppositie in Duitschland, van den
kansel af gezegd, dat hij' Zaterdagavond
van het ministerie voor kerkelijke aan
gelegenheden de mededeeling heeft ont
vangen,, dat het voortaan aan hem en
aan alle verdere predikanten der Belijd
deniskerk nadrukkelijk verboden is over
„dwaalleer" te spreken.
Gepreciseerd werd niet of dit verbod
zich beperkt tot de beweging der Duit
sche Christenen dan wel of het zich ook
uitstrekt tot de Nieuw-heidensche (Noor-
sche) beweging.
Voorts maakte Dr Niemöller aan de
gemeente bekend, dat krachtens bepalin
gen van Rijksminister Kerrl mededeelin
gen over interne kerkelijke aangelegenhe
den voortaan niet meer gepubliceerd of
van den kansel af bekend mogen worden
gemaakt, voordat het kerkelijke ministe
rie er zijn goedkeuring aan heeft gehecht.
Dr Niemöller voegde aan zijn mede
deelingen toe: „De Kerk zal niemand toe
staan te dicteeren, wat ziji als waarheid
zal moeten beschouwen. Minister Kerrl
heeft ons de handschoen toegeworpen."
In de kringen van de Belijdeniskerk is
men van oordeel, dat de ingestelde cen
suur de eerste stap is naar de ontbinding
van de Belijdeniskerk met geweld.
Voerloopig overzicht van het weer in
November.
Gemiddeld over de 5 hoofdstations was
de 'Ochtendtemperatuur IV2 graad boven
normaal, in de derde decade resp. 2%,
P/2 en 1 gr. boven normaal, de grootste
afwijkingen kwamen voor op den lsten
en den 13den resp. 514 gr. boven en 3
gr. beneden normaal. De gemiddelde
maximum temperatuur was IV2 gr., het
gemiddelde minimum 2 gr. boven nor
maal.
Het aantal dagen met een minimum
temperatuur beneden het vriespunt be
droeg te De Bilt 2, tegen 10 normaal; de
neerslag was over het geheele land bene
den normaal, in N.-Brabant en Limburg
4070 pet.; N.-Holland 510 pet., ove
rigens 1030 pet. beneden normaal; te
De Bilt werden 59 uur zonneschijn waar
genomen, juist het normale aantal.'
Duizenden dooden bij een aardbeving.
Volgens berichten uit het Noordelijk
deel van Britsch-Indië hebben twee ver
schrikkelijke aardbevingen plaats gevon
den. Verschillende steden werden totaal
verwoest. Duizenden personen werden
onder de puinhoopen bedolven en ge
dood.
Luchtdienst EuropaNoord-Amerika.
Naar uit Washington gemeld wordt,
zullen daar Woensdag a.s. besprekingen
worden gevoerd, over de instelling van
een geregelden verkeersluohtdienst tus
schen Europa en Noord-Amerika.
Aan deze besprekingen zal worden
deelgenomen door vertegenwoordigers
van Canada, Groot-Brittannië, Iersohen
Vrijstaat, Noord-Ier land, Nieuw Zeeland
en de Vereenigde Staten. De geprojecteer
de lijn zou over de Azoren leiden.
De toename van werkloosheid in
Duitschland.
Een week of drie geleden hield de Duit
sche minister van financiën een rede over
de werkverschaffing. Die rede trok de
aandacht, omdat er een wending in de
werkverschaffingspolitiek in werd aange
duid: tot nog toe had men geweldige som
men gelds in de industrieele bedrijven
gepompt 'om de productie te bevorderen
en de werkloosheid te bestrijden, doch
men kan daarmede niet langer voort
gaan. Wat de staat nu verder ter beschik
king zou stellen, moest voortkomen uit
belastingen en overgespaard geld: „Me
nige lievelingswensch zal onderdrukt
moeten worden", zei de Minister, „het
reuzenwerk, dat begonnen is, moet door
arbeid en sparen afgemaakt worden".
Dat klonk reeds als een aankondiging
van beperking der werkverschaffing.
Ruim twee weken geleden bleek, dat van
Augustusi af het aantal werkloozen is
gaan stijgen. In September ging het met
8000 omboog, in October met 114.000 en
nu vernemen we van den Timescorr. te
Berlijn, dat men het in officieele kringen
mogelijk acht, dat in Februari het aantal
werkloozen met 1 millioen zal zijn toege
nomen.
Het is duidelijk, dat er een kentering is
gekomen in de resultaten der werkver
schaffingspolitiek.
Binnenland.
D'e begroeting voor bet Verkeersfonds
1936.
Teeltpremie voor vlas.
Auto-ongeval te Weert. Vier dooden.
Buitenland.
D'e oorlog in Abessynië. Groote veld
slag aanstaande. Toch terugtocht der
Italianen?
Italië verzet zich tegen uitbreiding der
sancties.
De Duitsche kerk onder Staatsdwang.
Een kleine advertentie in de rubriek
„Vraag en Aanbod" kost slechts 75 cent
bi] vooruitbetaling.
Ingezonden Mededeeling.
c-oa. syvoj? Zesn
72***. ~>&2z>é!ék "Co,
f Ze c/afxsc rn&e.
Korte Berichten.
Een telegram uit Moskou meldt, dat
tijdens een proefvlucht met een tweemo-
torig' vliegtuig de staart van het toestel
is afgebroken. Bij den val, die hiervan het
gevolg was, verloren zes inzittenden der
machine het leven.
Ingezonden Mededeeling.
Als de AVRO voor St. Nicolaas gaat spelen, dan komen er tal
van extra-verrassingen! Iedere nieuwe abonné op de Radio Bode - het
meer dan 100 pagina's dikke Programmatijdschrift - ontvangt GRATIS
het verrassend-mooie Kerstnummer op vergroot formaat, uitgevoerd in
een weelde van kleuren: tal van verhalen, van Willy Corsari, Anne de Vries,
Ted O. Sickens, Coen Meijer e.a.; bijdragen van Dr. Fischer. Dr. Vetter,
L. J. Jordaan en L. M. G. Arntzenius, vele
tekeningen (o.m. van Prof. Jurres), een twee
tal prijsvragen en een groot aantal fraaie
reproducties een streling voor het oog
en een aanwinst voor de boekenkast!
Bovendien: de zo geliefde AVRO-Kunst-
kalender, beroemd om zijn grootse kostbare
uitvoering. En nogmaals bovendien: alle
in December verschijnende nummers van
Nederlands mooiste programmatijdschrift,
waaronder het 136 pagina's dikke, gezellige
St. Nicolaas-nummer.
De RadioBode kost per
halfjaar slechts f3.-. Stort
dit luttele bedrag op giro
128.000 AVRO, Am
sterdam, bij het Hoofd
kantoor: Keizersgr. 107,
Amsterdam, of bij een
der vele Bijkantoren.
RADIO# BODE
Neêrlands nationaal radioblad.