EERSTE BLAD
VRIJDAG 1 NOVEMBER 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 28
Kosten Lager Onderwijs
Buitenland.
De oorlog in Abessynië.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergn" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Fostchèque en Girorekening 44405.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingon f 0.20, Losse nummers 5 cent.
Advcrtontiün 30 cent per regel. Ingezonden
mededeolingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De afdeeling Onderwijs van het Cen
traal bureau voor de statistiek publiceer
de de voorloopige cijfers betreffende de
kosten van bet lager onderwijs over 1932.
Daaruit blijkt, dat de totale overheids
uitgaven ter zake van het lager onder
wijs daalden van f 142.2 millioen tot
f 139.3 millioen.Nog wel geen daling van
groote beteekenis, doch wanneer men be
denkt, dat in bet vorig jaar nog een toe
neming met f 8.7 millioen moest wor
den vastgesteld, dan is bet tooh onmis
kenbaar, dat er een kentering is inge
treden.
Evenals vorige jaren waren ook nu
weer de kosten van bet bijzonder onder
wijs beduidend lager dan 'die van bet
openbaar onderwijs.
Een leerling van het openbaar lager
onderwijs kostte in 1932 gemiddeld
f 125.70. Voor bet bijzonder onderwijs
waren de kosten gemiddeld per leerling
f 100.10.
Een niet onbelangrijk verschil.
De beer Lens merkt in verband hier
mede in „De School met den Bij
bel" op:
,„Een ding blijft volmaakt onverklaard,
hoe het, bij financieele gelijkstelling, mo-
gelijk is dat de kosten per leerling bij
het bijzonder onderwijs zooveel minder
zijn dan bij de openbare school: nog f 25
per leerling. En dat terwijl de openbare
school wat baar uitgaven betreft, als
norm voor de bijzondere wordt gesteld.
Als we verder moeten bezuinigen, is
het dan niet wenschelijk, dat een nauw
keurig onderzoek wordt ingesteld naar
de oorzaken van dat versöhil? Als dat
weggewerkt werd, dan zouden Staats
Gemeentelijke budgets zeker 10 millioen
minder behoeven op te brengen.
Inplaats dat bet bijzonder onderwijs
duur is en bet onderwijsbudget boven
matig belast, blijkt uit de cijfers telkens
het omgekeerde: de bijzondere school
b e s p a ar t de publieke kassen mil-
lioenen per jaar.
Dat zal blijven zoolang tot de kosten
van bet openbaar onderwijs gedaald zijn
tot bet peil der bijzondere school."
Volkomen juist.
Men hoort nog telkens dat bet bijzon
der onderwijs de oorzaak is van de
booge uitgaven en dat de voorstanders
van dat onderwijs maar graaien in de
schatkist, maar de officieele cijfers lee-
ren bet tegendeel.
We zijn in ons land heel wat staats
commissies rijk.
Misschien zou bet de moeite loonen
dat getal nog met één te vermeerderen
om te onderzoeken de vraag hoe het te
verklaren is dat de kosten van het bij
zonder onderwijs zooveel lager zijn dan
die van de openbare scholen.
'tGaa.t hier om een bedrag van vele
millioenen.
Een guerilla door de Abessy-
niërs. Aan den vooravond
van belangrijke gebeurtenis
sen. Eenige gevechten in
Ogaden.
Van particuliere zijde wordt vernomen,
dat de troepen van Ras Seyoem zich
snel verplaatsen om de Italianen op een
dwaalspoor te brengen.
Van andere zijde wordt vernomen, dat
de Abessyniërs in Tigre opdracht heb
ben, een voortdurende guerilla te voe
ren, vooral des nachts. Zij vallen geregeld
in kleine troepen de Italianen aan en
laten hun geen oogenblik rust. Zoo kon
den zij er in slagen, een aantal patrouil
les van de Italiaansche genie, die over
al werken aanleggen in het gebied van
Adoea, te overvallen. De Italianen wer
den gedood en de door hen aangelegde
werken vernield.
Bevestigd wordt, dat de Italianen ver
spreide Abessynische benden, welke wil
den pogen de Setit over te steken, om
via Eloahin Erytrea binnen te dringen,
hebben verdreven.
De Abessyniërs moeten zware verlie
zen geleden hebben en een aantal hun
ner is krijgsgevangen gemaakt.
Uit Addis Abeba wordt gemeld: Offi-
ciëele kringen verklaren bericht te heb
ben ontvangen, dat de Italianen zich ge
reed maken om een verpletterend offen
sief voor te bereiden, dat zal uitgaan van
een punt ten Noorden van den Berg
Moessali.
Men deelt hier ten aanzien van den
Italiaanschen opmarsch ten N.W. van
Moessali mede, dat hier sprake is van
een afweringsmanoeuvre.
Ondanks de deelname van cavalerie,
tanks en sterke infanterieformaties zijn
de Italianen teruggedrongen. Nadere of-
ficiëele gegevens ontbreken tot dusver nog.
De Ital. generaal De Bono telegrafeert
van 't Noordelijk front, dat de zwarthem-
den van 't eerste legercorps zich gister
ochtend meester maakten van de streek
der waterputten van Mai Wetsj, tusscben
Edage en Makale.
Reuter meldt uit Adoea:
Naar het schijnt kan de bezetting van
Mai Wetsj beschouwd worden ais een
voorbereiding met bet oog 'Op den op
marsch van bet legercorps van generaal
Santini. Bepaalde geruchten zouden erop
wijizen, dat, zoo Makale al vrij' gemak
kelijk mocht worden ingenomen, bet ge
heel anders zal gaan in bet gebied ten
Zuiden van deze stad, waar zelfs een be
langrijke strijd verwacht kan worden. Er
zijn verschillende strategische voorzorgs
maatregelen genomen.
De datum van vertrek van den Negus
naar Dessie is nog niet vastgesteld. De
weg van Addis Abeba naar Dessie is over-
vuld met Inlandscbe krijgers, die in groe
pen van dertig man met bun stamhoofden
naar het front trekken. Honderden vrou
wen volgen bun eebtgenooten en verloof
den naar bet front.
„Vooravond van belangrijke ge
beurtenissen."
Generaal De Bono beeft de Italiaansche
en buitenlandscbe journalisten ontvangen,
aangezien thans bet tijdstip is aangebro
ken, dat beschouwd kan worden als de
vooravond van belangrijke gebeurtenis
sen. Hij1 verklaarde o.a.: „Wij zijn opge
rukt met zooveel kracht en vuur, dat, in
dien de tegenstand krachtiger ware ge
weest, wij' ook dezen gebroken zouden
hebben. Wij! brengen beschaving. Wij1 wil
len van bet veroverde gebied maken, wat
wij van Italië maakten. Wij achten de
sancties ernstig, doch gelooven, dat wij
deze ook wel te boven zullen komen."
Hevige gevechten in Ogaden.
Uit particuliere bron wordt vernomen,
dat de laatste dagen op verschillende
plaatsen in Ogaden hevige gevechten zou
den zijn geleverd, in bet bijzonder in het
gebied van Wal-Wai, dat de Ethiopiërs
vergeefs zouden hebben aangevallen. De
Italianen, die zich reeds sedert langen tijd
daar bevinden, zijin solide verschanst en
maken gebruik van veldgeschut en tanks
Er zouden 3500 man der aanvallers zijn
gesneuveld of gewond. De Ethiopiërs zou
den grooten moed aan den dag hebben
gelegd en zich heldhaftig hebben gedra
gen tegenover hun oneindig beter gewa
pende vijanden.
Van de zijde der Abessynscüe regeering
wordt meegedeeld, dat wilde bergstam
men uit Danakil, voornamelijk bestaande
uit krijgers van de Assai Maira-stam, de
oprukkende Italiaansche troepen in bet
woestijngebied nabij! Moessa Ali hebben
aangevallen en ernstige verliezen hebben
toegebracht.
Zullen de Italianen Addis Abeba
nooit bereiken?
De Daily Telegraph meldt dat de Zweed-
sohe generaal Virgin, de vroegere mili
taire adviseur van den keizer van Abes
synië, bij aankomst te Durban in een in
terview als zijn meening had uitgespro
ken, dat de Italianen nooit Addis Abeba
zullen kunnen bereiken, wegens de geo-
graphische moeilijkheden en de Abessyn-
sche guerilla-tactiek. Hij besloot: „de oor
log is nog niet begonnen!!"
Engeland houdt voet bij stuk.
Sir Eric Drummond, de Britsche am
bassadeur te Rome, beeft weer een on
derbond gehad met Mussolini over de
gerezen moeilijkheden en misverstanden
ten opzichte van de Britsche vloot in de
Middellandsche Zee en van de sterke
Italiaansche troepenmacht in Lybië. De
Britsche ambassadeur moet hebben ver
klaard, dat het terugtrekken van een
divisie troepen uit Lybië een 'bevredi end
gebaar was van Italië, maar dat deson
danks de bezetting aan de grens
van Egypte nog verre boven
de normale sterkte was, nog
vier maal zoo groot als het
totale bedrag van de Britsche
troepen in Egypte. De ambassa
deur moet tevens openhartig bobben ver
klaard, dat de Britsche voorzorgen, die
in de Middellandsche Zee zijn genomen,
in Engeland worden beschouwd als het
minimum, dat Groot-Brittannië daar kan
hebben, nu in Italië zulk een verbitterde
perscampagne speciaal tegen Groot-Brit-
tannië wordt 'gevoerd.
Gistermiddag zijn volgens een Reuter-
bericht uit Gibraltar, drie oorlogsschepen
naar Malta vertrokken.
Volgens een Reuter-hericht uit Londen
wordt de gedachtenwisseling tusscben
Londen en Rome inzake eventueele terug
trekking van Britsche vlooteen'heden uit
de Middellandsche Zee voortgezet.
In Engelsohe diplomatieke kringen doet
men opmerken, dat Engeland beeft ge-
eisebt, dat de Italiaansche strijdkrachten
in Lybië teruggebracht zullen worden tot
de sterkte der Engelsdb-Egyptiscbe strijd
krachten in Egypte, dat de anti-Engel-
scihe propagande in Egypte en zekere
Britsche invloedssferen zal ophouden, en
dat de aanvallen op Engeland in de Ita
liaansche pers gestaakt zullen worden.
Het is waarschijnlijk, dat de besprekin
gen, die thans nog gevoerd worden, op
deze punten betrekking hebben.
De Zondagsrust in Italië.
Zooals reeds gemeld, bleven Zondag
j.l. in verband met den dertienden ver
jaardag van den fascistischen opmarsch
naar Rome, die daags daarna gevierd
werd, in Italië de winkels en kantoren
geopend.
Toen de Paus, die deze handelwijze
reeds scherp veroordeelde, vernam, dat
ook a.s. Zondag, die onmiddellijk vooraf
gaat aan den zeventienden verjaardag
van de Overwinning van 1918, zou wor
den gewerkt, heeft hij langs diplomatie-
ken weg hiertegen geprotesteerd.
Mussolini heeft daarop bepaald, dat
de verordening, volgens welke, in ver
band met den nationalen feestdag van
4 November a.s. ook op Zondag 3 No
vember de kantoren en winkels open
moesten blijven, wordt ingetrokken.
Nieuwe radicale eischen van Japan aan
China.
Japan eischt van China:
lo. Afschaffing van den militairen
raad te Peking.
2o. Ontslag van den burgemeester van
Peking.
3o. Verontschuldigingen van de zijde
van generaal Sjang-sjen naar aanleiding
van den in Juni j.l. gepleegden moord
te Lantsjau op een Japanschen gen
darme, en schadeloosstelling van de fa
milie van het slachtoffer.
4o. Uitbreiding van de gedemilitariseer
de zone met vijf nieuwe districten van
Hopei, waardoor deze de zone van Peking
nadert.
5o. De arrestatie van bepaalde leden
van de organisatie der „Blauwhemden",
die verantwoordelijk zijn voor de anti-
Japansche activiteit; indien de Chinee-
zen hen niet arresteeren, zullen de Ja
panners het zelf doen.
6o. De Japansche autoriteiten verkla
ren ontevreden te zijn over generaal
Sjang-sjen.
Te Sjanghai heerscht ernstige onge
rustheid over deze nota.
De steeds ernstiger wordende spanning
tusschen China en Japan doet ernstige
gebeurtenissen vreezen.
Nieuwe aardbeving teistert Helena.
Te Helena (Montana) heeft een nieuwe
aardbeving plaats gehad, waarbij een
persoon is gedood, en een 20-tal werden
gewond. Vele huizen zijn beschadigd, en
kele verwoest.
Dit is de 564ste aardschok, welke bin
nen twee weken is waargenomen. De be
volking verkeert in grooten angst.
De schade wordt op 5 millioen dollar
geraamd.
Korte Berichten.
De plaatsvervangende Amerikaan-
sche minister van handel Johnson heeft
in verband met het werkverschaffings-
programma der regeering medegedeeld,
dat een nieuw vlieghavenprogramma
voorziet in den bouw van 750 vliegha-
vens, waarmede een bedrag van ongeveer
100 millioen dollar is gemoeid. Met den
bouw van 250 vlieghavens zal direct een
aanvang worden gemaakt.
De datum van 15 November wordt
genoemd als de mogelijke datum voor het
in werking treden der economische sanc
ties tegen Italië.
De Minister-President van China is
op een internationaal congres, toen het
bestuur gefotografeerd werd, doodgescho
ten.
HET OPTREDEN VAN DE JUSTITIE
TEGEN ..VOLK EN VADERLAND".
Het Utrechtsch Dagblad, op welke druk
kerij1 ook Volk en Vaderland gedrukt
werd, deelt omtrent bet verloop van de
verzegeling en inbeslagneming van de
pers, waarop het N.S.B.-orgaan gedrukt
werd, nog mede, dat zich Woensdag na
middag de commissaris van politie ten
redactie-bureau van Volk en Vaderland
vervoegde, waar hij! aan de op dit oogen
blik aanwezige redactie-leden de vraag
stelde, of men bereid was de namen te
noemen van de schrijvers van vijf artike
len (w.o. een zoogenaamde advertentie)
in het laatste nummer van Volk en Vader
land, dato Zaterdag 26 Oct. Een soortge
lijke vraag was der redactie van Volk en
Vaderland wel eens meer gesteld, en dan
was op zulk een vraag steeds geantwoord,
dat men niet bereid was de namen van
de schrijvers te noemen. Dientengevolge
werd ook gisteren geantwoord, dat men
niet genegen was de stellers van de be
wuste artikelen te noemen. De commissa
ris van politie is daarop vertrokken.
Later in den middag vervoegden zich
op betzelfde redactie-bureau de officier
van justitie bij! de Utrechtsche arr.-recht-
bank, mr Fabius, en de rechter-commis-
saris belast met de instructie in strafza
ken, mr Loeff, en eenige substituut-grif
fiers bij' de rechtbank, terwijl ook enkele
rechercheurs van politie mede kwamen.
De officier van justitie beeft toen aan
de redactie-leden van Volk en Vaderland
dezelfde vraag gedaan, waarbij! werd op
gemerkt, dat wanneer men niet bereid
mocht zijn de namen der artikelen-schrijl-
vers te noemen, zou worden overgegaan
tot inbeslagneming van hetgeen zich op de
redactie bevond.
De hoofdredacteur, mr S. van Lunteren,
heeft den heeren van het parket toen me
degedeeld, dat men geen redenen bad de
namen der schrijvers geheim te houden,
nu deze gevraagd werden door het hoofd
van het parket. Daarop zijn door den heer
van Lunteren als de schrijvers der vij'f
bewuste artikelen in Volk en Vaderland
genoemd de heeren mr H. Reydon (re
dacteur), J. Hollander en hij zelf, mr van
Lunteren. Van justitiewege is daarop pro
ces-verbaal tegen deze heeren opgemaakt.
Toen de beer Van Lunteren vroeg of hij
ook vernemen mocht, welke personen zich
door deze artikelen beleedigd zouden kun
nen gevoelen, werd geantwoord, dat hem
dit later wel zou blijken.
Evenzoo werd den heer Van Lunteren
op zijn vraag, of hijt ook vernemen mocht,
in welk opzicht de artikelen beleedigend
konden worden verklaard, geantwoord,
dat hem ook hieromtrent later licht zou
worden verschaft.
Vervolgens hebben de hierboven ge
noemde leden van bet parket een bezoek
gebracht ter drukkerij1 van de N.V. voor
heen L. E. Bosch en Zoon, eveneens ge
vestigd aan de Oude Gracht, in welke
drukkerij het weekblad Volk en Vaderland
wordt gedrukt.
De officier van justitie verklaarde hier
er toe te moeten overgaan de pers, waar
op het weekblad der Nat. Soc. Beweging
wordt gedrukt, te verzegelen, ter voorko
ming, dat deze pers nog zou worden aan
gewend voor het drukken van het N.S.B.-
orgaan, althans den eersten tijid. Deze
verzegeling is toen uitgevoerd, waarna het
parket de drukkerij! weder verliet. Er
werd 'Ook hier verder niets in beslag ge
nomen, dat betrekking kon hebben op het
betrokken weekblad.
De N.S.B. vernam nog, dat men ook in
drukkerijen te Amsterdam en IJmuiden
van justitiewege maatregelen beeft geno
men in den zelfden zin als te Utrecht toe
gepast.
Door de nieuwe strafwetgeving ter be
scherming van de openbare orde kan ook
beleediging van het 'Openbaar gezag ach
terhaald worden, zonder dat er bepaalde
personen behoeven te zijn beleedigd.
WETSONTWERP INZAKE
INDUSTRIEFINANCIERING
INGEDIEND.
Thans is het wetsontwerp verschenen
tot oprichting van een naamlooze ven
nootschap „N. V. Maatschappij voor In
dustrie-financiering'.
De bijzondere crisisomstandigheden
noodzaken de regeering er bij voortduring
naar te streven voor onze steeds groeien
de bevolking nog meer dan voorbeen bet
geval was, de voorwaarden voor behoud
en zoo mogelijk vermeerdering van werk
gelegenheid te scheppen. Onder de maat
regelen, die de Regeering daarvoor tot
dusver heeft genomen, neemt een zeer be
langrijke plaats in de instelling van het
Werkfonds 1934.
Mede in verband met de omstandigheid
dat de gevoteerde gelden voor reeds goed
gekeurde plannen voor een belangrijk deel
zijn geblokkeerd en nieuwe credieten moe
ten worden aangevraagd, beeft de Regee
ring zich opnieuw beraden over de wijze,
waarop het doel, dat haar voor oogen
staat, het best kan worden benaderd.
De resultaten der achtereenvolgens ge
houden 10-jaarlijksche beroepstelling, zoo
wel als de overwegingen van sociaal-eco-
nomischen aard leiden er toe, steeds meer
aandacht te schenken aan de mogelijkheid
om tot vermeerdering van werkgelegen
heid in de industrieele takken van volks
bestaan te geraken.
De regeering zal al het mogelijke moe
ten doen om een verdere industrialisatie
van ons land, voor zoover deze kan strek
ken tot de vermeerdering der werkgele
genheid met kracht te bevorderen.
Opgericht zal worden een financierings
maatschappij, waarvan de groote meer
derheid der aandeelen in handen van het
Rijk zal zijn en welke in het bijzonder
zal werken met geldleeningen uit 's Rijks
kas.
Het voornaamste doel der op te rich
ten „N. V. Maatschappij voor Industrie-
Binnenland.
De Tweede Kamer over de defensiebe-
grooting.
De teeltregeling voor sla en spinazie.
Een tekort van ruim f 5300 bij de Prov.
Zeeuwsche Vereen. „Het Groene Kruis".
Wetsontwerp inzake industrie-financie
ring.
Buitenland.
De oorlog in Abessynië. Langzame op
marsch der Italianen in het Noorden.
De Zondagsrust in Italië.
Aardbeving in Amerika.
Japan stelt aan China eischen.
financiering" is het verstrekken van cre
dieten op langen termijn aan, bet deelne
men in het kapitaal van en bet verleenen
van bemiddeling voor bet verstrekken van
financieelen steun aan bestaande of nieuw
op te richten industrieele ondernemingen,
voor zoover werkverruiming en behoud
van werkgelegenheid iu de Nederlandscbe
industrie daardoor zal worden bevorderd,
verder bet leggen van een band tusscben
bestaande regionale financieringslicha
men en bedrijfsbanken eenerzijds en de op
te richten centrale financieringsmaat
schappij anderzijds.
Alle aanvragen voor crediet, kapitaal-
verschaffing en andere financieringen
zullen aan een nauwkeurig onderzoek on
derworpen worden, waarbij zij aan be
paalde normen zullen worden getoetst.
Het bestuur der vennootschap zal wor
den gevormd door een tweetal hoofdamb
tenaren, een van het departement van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart en een
hoofdambtenaar van het departement van
financien. Dit bestuur zal zijn werkzaam
heden in voortdurende samenwerking ver
richten met den Raad van Toezicht, die
zal bestaan uit den Minister van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en den Minis
ter van Financiën.
Om het bestuur de uitvoering van zijin
taak mogelijk te maken, zal aan bet bu
reau Nijverheid van het departement van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart een
Centraal Economisch-technologisch Bu
reau worden verbonden.
DE REGEERING ALS VLIEGTUIG-
FABRIKANT.
De Regeering beeft besloten over te
gaan tot stichting van een nieuwe vlieg
tuigfabriek.
Men zal zich herinneren, dat deze
kwestie aanhangig gemaakt is bij het
Werkfonds door de N.V. Vliegtuigenfa-
briek Fokker, daarbij gesteund door de
K.L.M. De beer Fokker had om voor
schot van het kapitaal gevraagd, noodig
voor de stichting van een nieuwe fabriek.
Om de onderneming rendabel te maken
moesten dan alle orders van de Regee
ring en de K.L.M. in deze fabriek wor
den geconcentreerd.
Het Werkfonds heeft deze vraag om
advies gezonden aan de interdeparte
mentale commissie van Doorninck, die
een gunstig advies heeft uitgebracht.
Slechts een minderheid was tegen.
D'e Regeering, aldus het „Vad.", heeft
wel is waar niet besloten tot een een-
heidsfabriek zooals de aanvrager
wenschte, maar tot stichting, samen met
enkele industrieelen, van een gemengd
bedrijf, waaraan de vorm zal worden ge
geven van een naamlooze vennootschap.
De helft der aandeelen plus één zal de
Regeering aan zich houden. Dé overige
zullen ter beschikking gesteld worden
o.m. van de N.V. Vliegtuigenfabriek Fok
ker, maar naar verluidt, zouden ook an
deren in het kapitaal kunnen deelnemen.
De N.V. zal niet alleen fungeeren als
productiebedrijf, maar ook als inkoop
centrale, die de orders distribueeren zal
over de onafhankelijke industrieën voor
zoover aanwezig. Het is n.l. niet aan te
■nemen, dat alle ondernemingen die in
ons land en in Indië bestaan, naast het
gemengde vliegtuigbedrijf levensmoge
lijkheid zullen behouden.
Besluiten omtrent plaats en directie
van de fabriek zijn nog niet genomen.
Wat de plaats betreft wordt Schelling-
woude opnieuw genoemd.
Oneenigheid in de N. S. B.
Naar men verneemt, is de beer K. H.
Tusenius te IJmuiden als lid van de N.
S. B. geschorst. Van de zijde van de N.
S. B. werd dit bericht bevestigd.
Dé heer Tusenius heeft Maandag met
een aantal leden der N. S. B. een verga
dering gehouden en heeft ook voor mor
genavond een lokaal te Velsen gehuurd,
om met een aantal medestanders te ver
gaderen.
Uitvoer eieren naar Engeland.
Naar het „Ned. Weekblad van Kruide-
nietswaren" verneemt is de boeveelheid
eieren, die in November naar Engeland
zal mogen worden uitgevoerd vastgesteld
op het exportcijfer vau November 1934.
