EERSTE BLAD
Nationaal-Socialistische voorlichting.
DONDERDAG 26 SEPTEMBER 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 303
De politieke toestand.
Buitenland.
Binnenland
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emerge" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44-450.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f 0.20. Losse nummers 5 cent.
Advcrtcntiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdedcolingcn 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Uit de door de heer en Golijn en Aai
bars© in de Tweede Kamer gehouden re
devoeringen is gebleken, dat de politieke
crisis definitief is opgelost.
De vrede tusschen het Kabinet en de
R. K. Kamerfractie is geteekend.
Minister Golijn gaf er de voorkeur aan
het verleden te laten rusten en alleen op
de toekomst het oog te richten, maar Mr
Aalberse 'bleek daarover anders te den
ken.
Wat begrijp elijik is.
Hij had er behoefte aan een poging te
doen om de R. K. fractie vrij te pleiten
van schuld aan het uitbreken van het
conflict, maar men 'kan niet zeggen dat
dit pogen gelukt is.
Mr Aalberse keurde het af, dat Minis
ter Colijn een besliste verklaring had uit
gelokt, maar hij vergat blijkbaar, dat de
heer Golijn door de voortdurende critiek
in de Kamer en de scherpe hetze in een
deel van de R. K. pers tot het eischen van
zulk een verklaring geprest werd.
Het Kabinet moest naar de meening
van een groot deel der R. K. pers ver
dwijnen en men kreeg zeer sterk den in
druk, dat ook 'bij een groot deel der R. K.
Kamerfractie de opvatting heerschte, dat
door het verdwijnen van het Kabinet het
landsbelang gediend zou zijn. Onder die
omstandigheden was een klare en duide
lijke uitspraak noodzakelijk. En het ant
woord van Mr Aalberse met klaterend
applaus door de R. K. pers begroet liet
aan duidelijkheid dan ook niets te wen-
schen over.
Nu zijn echter de 'bordjes verhangen.
Volgens Mr Aalberse doordat het Ka
binet een zwenking maakte. Wanneer
zoo betoogde hij Minister Golijn de
Dinsdag gehouden rede op 19 Juli had
gehouden, dan zou waarschijlnlijk het
conflict zijn voorkomen.
Een merkwaardige uitspraak.
Volkomen terecht is er toch door den
heer Albarda op gewezen, dat de jongste
regeeringsverklaring al werd hier en
daar het accent wat anders gelegd in
wezen niet veel afwijkt van de tot nu toe
gevolgde gedragslijn.
De „Maasbode" stelde de kwestie dan
ook zuiver, toen zij naar aanleiding van
de door den Minister gehouden rede
schreef: „Feit is nu eenmaal, dat de ka
tholieke fractie een anderen weg
wees, maar dat daarvoor geen
meer derheid te vinden was".
Het heeft intusschen weinig zin hier
over nog lang na te pleiten.
Van veel meer 'belang is, dat de poli
tieke hemel is opgeklaard, dat de vrede
geteekend is, en dat er goede hoop 'be
staat, dat de Kamer met de Regeering
zal samenwerken voor de vervulling van
haar uiterst moeilijke taak.
Toen onlangs de heer Mussert, de leider
van de N. S. B., in Indië vertoefde, kwam
hij daar ook te spreken over het enkele
maanden geleden te Amsterdam onthulde
monument van Van Heutsz.
Volgens het „A.I.D." van 26 Juli gaf
hij daarover te Bandoeng de volgende op
merkingen ten beste:
„Spr. wijst op' de onthulling van het
monument van Van Heutsz. De totstand
koming heeft jaren geduurd, want Am
sterdam heeft een gemeenteraad, waar
men badhuizen ruilt tegen professoren,
en waar Van Heutsz is geruild voor Dó-
mela Nieuwenhuis. Spr. beschrijft onder
hilariteit het monument, een aquaduct met
daarvoor een voetstuk, waarop helaas de
naam van Van Heutsz staat en daarop een
juffrouw met twee honden (leeuwen). Dit
is het monument dat de bourgeoisie heeft
veroverd.
Wij' hopen dat eens de naam Van
Heutsz er afgaat en dat daarop geschre-
v®n zal worden: Zoo vonden wij1 het volk
van Nederland. En dan zullen wiji op den
Ham in het centrum van de hoofdstad een
monument oprichten, niet alleen voor Van
Heutsz, maar voor de duizenden werkers
in Indië, al moeten alle broekenpaleizen
worden afgebroken."
Dat was ook voor Indische ooren dui
delijke taal. Het monument van v. Heutsz
is volgens den heer Mussert niets anders
dan een staal van de futloosheid en de
lamlendigheid van het Neder landsche
volk.
Maar
Ja, er is hier ook een maar.
De heer Mussert houdt niet alleen rede
voeringen, maar hij- geeft ook publieke
voorlichting door middel van „Volk en Va
derland", waarin natuurlijk geen letter
geschreven mag worden waarmee de
groote leider niet instemt.
Welnu, „Volk en Vaderland" heeft ook
over het monument van Van Heutsz en de
onthulling daarvan geschreven.
En het deed dit als volgt:
„Elk wciord van Golij'n's indrukwekken
de rede kenmerkte zich door een sterke in
nerlijke zekerheid, gedragen door een vast
geloof in de waarden, die het zelfrespect
van onze natie uitmaken. De plechtigheid
op dezen weinig zomerschen Juni-middag,
waaraan de staatsie der aanwezigen als
op tafereelen der 17e eeuw een rijpe gloed
verleende, verkreeg door zijn woorden
een welhaast heroïsche uitdrukking,
waartoe tenslotte o\ok het monument zelf
in zijn logischen eenvoud van horizontalen
muur en verticaal daaruit cpstrevende
pylonen bijdroeg".
Volgens de N.S.B. heeft de leider altijd
gelijk, ook als hij zichzelf vierkant tegen
spreekt.
Wie het echter nog niet zoover gebracht
hebben dat zij' in de onfeilbaarheid van
den leider geloioven, zullen wel zoo vrij
zijn over dit staal van Nationaal-Socia
listische voorlichting de schouders op te
halen.
Wat zal de Volkenbondsraad doen?
Algemeen acht men het waarschijnlijk,
dat de Volkenbondsraad een commissie
van dertien zal benoemen om een rapport
met aanbevelingen krachtens art. 15 para
graaf 4 van het Volkenbondsverdrag op te
stellen. Men was van meening, dat de Vol
kenbondsraad geen nieuwe opdracht aan
de ooimmissie van vijf zal verleenen om
nog een verzoeningspoging aan te wenden.
De Raad zal dus moeten overgaan tot
de toepassing van art. 15' en een nieuwe
oommissie benoemen die het rapport met
aanbeveling vo-or de beste oplossing van
het geschil nog zal moeten opstellen.
In deze commissie zullen alle leden van
den Volkenhondsraad met uitzondering
van Italië en Ahessynië vertegenwoordigd
zijn zo'odat de commissie uit dertien leden
zal bestaan.
Engeland wilde aanvankelijk dat de
nieuwe commissie reeds a.s. Zaterdag
rapport zou uitbrengen.
De Franschen gaven er de voorkeur
aan, dat de raadscommissie een tijd van
veertien dagen zou worden opgegeven op
dat daardoor langs diplomatieken weg
nieuwe besprekingen met Italië mogelijk
zouden worden.
Versnelde vioolbouw In Amerika.
Het Amerikaansche departement van
marine heeft aan alle werven, waar oor
logsschepen in aanbouw zijn, order gege
ven de werkzaamheden te versnellen. Het
departement is bereid de daaruit voort
vloeiende hoogere kosten voor haar reke
ning te nemen. O.a. moeten twee duikboo-
ten, die te Portsmouth (New Hampshire)
op stapel staan, binnen 14 inplaats van
27 maanden worden voltooid.
De wenschelijkheid van een terugkeer
naar den gouden standaard.
Uit Genève wordt gemeld: De econo
mische debatten in de tweede Volken
bondscommissie hebben thans hun neer
slag gevonden in een Engelsche ontwerp
resolutie, waartegen de vertegenwoordi
gers der goudbloklanden zich niet ver
zetten. Het ontwerp-iesolutie stelt de
wenschelijkheid in het licht van een te-
rugkeeren naar een gemeenschappelijken
internationalen gouden standaard, het
geen mogelijk zal zijn wanneer de hinder
palen, die thans den internationalen han
del belemmeren, uit den weg worden ge
ruimd. Voorts beveelt de resolutie aan
meer bilaterale verdragen af te sluiten
en een meer liberale handelspolitiek te
voeren met de meestbegunstiging'si-clau-
sule tot basis.
Dreigende revolutie in Amerika?
D'e commandant van de marine-dokken
in Brooklyn, vice-admiraal Yates Stir
ling, heeft in een New-Yorksch dagblad
een waarschuwing gepubliceerd tegen een
in October dreigende revolutie van alle
links radicalen, welke, uitgaande van
New-York, het geheele bondsgebied om
vatten zal.
Anarchisten, communisten en socialis
ten zouden gemeenschappelijk het plan
hebben opgevat, in New-York de macht
aan zich te trekken.
2V» jaar concentratiekamp.
Uit een in Hessen openhaar gemaakte
statistiek blijkt, dat van de kort na Hin-
denburgs overlijden verleende amnestie
voor lichte misdrijven niet minder dein
39.000 personen geprofiteerd hebben.
Niemand weet echter iets naders omtrent
het lot van het vroegere soc.-dem. rijks
daglid Mierendorff, die sinds 1933 in een
concentratiekamp verblijft, zonder dat ooit
een aanklacht tegen hem is ingediend of
een vervolging aanhangig gemaakt. Hij
behoorde tot den rechtervleugel der partij
en was in 1914 een der eerste vrijwilli
gers geweest -die zich aangemeld hadden.
Ook zijn collega en partijgenoot, de in
den oorlog verminkte dr Schumacher uit
Stuttgart draagt reeds meer dan 2Va jaar
gelaten zijn lot in een concentratiekamp
en het schijnt dat de hooge politieke lei
ders het bestaan van deze beide politieke
gevangenen vergeten hebben.
Korte Berichten.
Lutze, de c'hef van de S.A., heeft
aan alle leden van de S.A., die lid moch
ten zijn van de Kosener studenten- of
reunistenvereeniging, bevolen hun lid
maatschap voor 15 October op te zeggen
aangezien bedoelde studentenvereniging
geweigerd heeft de Ariër-paragraaf in
haar ledenlijsten in te voeren.
De staking te Tilburg opgeheven.
D'oor de Eabrikantenvereepiging te Til
burg is gisteren besloten de gelegenheid
open te stellen om den arbeid te hervatten
op onderstaande voorwaarden:
a. Ten einde den door de staking in de
gezinnen ingetreden financieelen achter
stand te helpen overbruggen, wordt van
Donderdag 26 September af tot en met
Zaterdag 12 October op de thans krach
tens de loonregeling van 19 Augustus 1935
verdiende loonen een zo-odanigen toeslag
gegeven, dat de eindloonen worden aan
gevuld tot het loonniveau van vóór 19
Augustus 1935.
b. Van Maandag 14 October af geldt
ongewijlzigd de loonregeling van 19 Aug.
1935.
c. Op denzelfden grond als vermeld in
sub a wordien op een in overleg met de
arbeiders organisaties vast te stellen tijd
stip aan de arbeiders, die de drie kermis
dagen nog niet kregen uitbetaald, deze
dagen alsnog uitgekeerd.
d. Het door de werkgevers ingehouden
loon terzake van het verbreken der dienst
betrekking zal hij de eerstvolgende loon-
betaling alsnog worden uitbetaald.
e. Geen rancune-maatregelen zullen ge
nomen worden.
De stakers hebben gisteravond besloten
deze voorwaarden te aanvaarden.
De arbeid werd reeds vandaag hervat.
Van eigen land.
Onder dezen titel werd door het Crisis-
Zuivelbureau te 'sGravenhage een keurig
uitgevoerd en aardig geïllustreerd recep
tenboekje uitgegeven.
Ter voorlichting van de Nederlandsche
huisvrouwen bevat 'dit werkje meer dan
100 recepten voor gezonde voedzame spij
zen, smakelijke schotels en dranken vlug
en gemakkelijk klaar te maken voor wei
nig geld. In hoofdzaak hebben de recep
ten betrekking op de voedselbereiding
met melk, natuurboter, kaas of room.
Het boekje bevat verder tal van bij
zonderheden die voor een goede voeding
van belang zijn; mededeelingen over melk
en zuivelproducten van Prof. Dr E. G.
van Leersum, oud-directeur van het Ned.
Instituut voor Volksvoeding te Amster
dam en Prof. Db L. K. Wolffs, hoog
leeraar aan de R. U. te Utrecht.
De illustraties van dit practische en
nuttige werkje zijn van de hand van den
bekenden kunstenaar H. Verstijven.
Tekort Landbouwcrisisfonds over 1935.
In verband met verschillende berichten
als zou het landbouwcrisisfonds voor het
dienstjaar 1935 vermoedelijk een tekort
van meer dan 30 millioen gulden hebben,
wordt van bevoegde zijde meegedeeld, dat
deze berichten onjuist zijn. Het tekort voor
het jaar 1935 wordt geschat op niet meer
dan 5 millioen gulden. Nagegaan wordt
of 'het mogelijk is dit tekort alsnog te ver
minderen.
Ten aanzien van de begrooting van het
Landbouwcrisisfonds voor het jaar 193'6
mag vertrouwd worden, dat maatregelen
genomen zijn. waardoor het tekort, waar
mede het jaar 1936 wellicht zal worden
begonnen, over dat jaar niet meer zal
aangroeien.
Mr Donker Tweede Kamerlid.
D'e voorzitter van het Centraal Stem
bureau heeft in verband met bet niei
aannemen van zijn benoeming tot lid der
Tweede Kamer door den heer A. B. de
Zeeuw, in diens plaats benoemd ver
klaard mr L. A. Donker te Rotterdam.
De Koningin bij de manoeuvres.
Ondanks storm en regen heeft H. M.
de Koningin 'die vergezeld was van Prin
ses Juliana, gisteren van 9.302' u. de
groote legeroefeningen gevolgd. Op ver
schillende plaatsen sloegen Koningin en
Prinses, die zich door het ruwe weer niet
lieten afschrikken, de troepenbewegingen
gade.
Goes. Be winkelweken. Zooals
wij reeds gisteren meldden, zal morgen
avond, na de officiëele ontvangst ten
Stadhuize een rondgang met muziek door
een groot deel van' de stad worden ge
maakt.
De stoet zal worden geopend door een
der beide muziekkorpsen. Hierachter
komen de auto's met comité-leden, B. en
W. enz. en daarna volgt het andere
muziekgezelschap.
De te volgen route is aldus:
Lange Kerkstraat, Klokstraat, Lange
Vorststraat, Oude Vischmarkt, St.-Jacob-
straat, Groote Kade, Bierkade, Turfkade,
's-Heer Hendrikskinderenstraat, Nieuw-
straat, Beestenmarkt, Wijngaardstraat,
L. P. v. d. Spiegelstraat, J. Valckestraat,
Ganzepoortstraat, Klokstraat, Singel
straat, Korte Kerkstraat, Westzijde Groote
Markt, Opril, Magdalenastraat, Beesten
markt, Vlasmarkt, Rijfelstraat, Groote
Markt N- en O.-zijde.
B. en W. hebben bepaald, dat gedurende
het tijdvak van 27 September tot en met
8 October 1935, in afwijking van de be
palingen der winkelsluitingswet, de win
kels geopend mogen zijn: a. op alle werk
dagen, uitgezonderd des Zaterdags, tot
22 uur; b. op Zaterdag tot 23 uur.
De kindercantate. Gisteren
meldden wij, dat de kindercantate niet
doorging. Nader vernemen wij, dat de
Oranje-vereeniging deze cantate binnen
kort, na afloop van tentoonstelling en
winkelweek, zal doen uitvoeren. De be
doeling is dan van deze uitvoering een
Oranje-avond te maken.
De collecte voor het crisis-comité
bracht deze week 53,15 op.
„Ma Retraite". Het is thans
zoo goed als zeker, dat de villa „Ma Re
traite" aan den Patijnweg wordt gesloopt
daar de gemeente de perceelen bouw
grond, waarover onderhandeld werd, ver
kocht heeft. Het wachten is alleen nog
op de goedkeuring der teekeningen van
de te bouwen huizen.
Ruzie in de bioscoop. Dins
dagavond kreeg in de bioscoop van v.
Liere, tijdens de voorstelling de 24-jarige
v. M., een te Rosmalen gedomiciliëerde
leurder, verschil van meening met de
19-jarige mej. G. de W. van hier. De ruzie
liep zoo hoog, dat v. M. het meisje een
klap op het hoofd gaf. De voorstelling
werd door een en ander zoo gestoord,
dat enkele bezoekers een heenkomen
zochten. De bioscoopbeheerder en diens
zoon werkten daarop de twee partijen
uit de zaal, waarna de rust weerkeerde.
Gisteravond hield de A.-R. studie-
en propagandaclub haar eerste vergade
ring in dit seizoen.
Ter inleiding van de wintercampagne
sprak de heer Kodde over: „De onzeker
heid van den politieken toestand en
onze taak daartegenover". Aan de be
spreking over dit referaat werd door meer
dere leden deelgenomen.
Bij de bestuursverkiezing werd de heer
D. Faberij de Jonge herkozen, terwijl ge
kozen werden de heer Davidse en Mej.
de Witte.
Na de pauze hield de voorzitter, de
heer Timmer, een causerie over Ahessy
nië.
Nadat de aanwezigen nog waren op
gewekt a.s. Zaterdag den Arja-toogdag te
bezoeken, werd de vergadering door den
heer Zuidema met dankzegging gesloten.
Ned. Chr. Vrouwenbond.
Gisteravond hield de afd. Goes van dezen
bond onder leiding van Mej. Donner, een
flink bezochte vergadering.
Nadat Mevr. Zuidema enkele mede
deelingen had gedaan omtrent de huis
houdelijke voorlichting voor vrouwen van
werkloozen, waarmee aanvankelijk uit
nemende resultaten werden bereikt, sprak
Dr A. van Selms van Hansweert
over dén arbeid in de werkkampen voor
jeugdige werkloozen.
„Al kent, aldus spr., een vrouw feite
lijk werkloosheid niet door persoonlijke
ondervinding, toch heeft het vraagstuk
van de werkloosheid in het algemeen en
dat van de jeugdwerkloosheid in het bij
zonder recht op haar belangstelling. De
lichamelijke, zedelijke en geestelijke ge
volgen, die slechts bij weinigen door
sterk geloof overwonnen worden, doen
hun invloed niet alleen in het gezin, maar
ook in kerk, maatschappij ep, staat ge
voelen.
Feitelijk is er maar één geneesmiddel:
normaal, regelmatig werk. Daaruit volgt,
Binnenland.
Tendentieuze en valsche berichten over
de devaluatie van den gulden.
Financiering van den versnelden brug
genbouw.
Het tekort van bet landbouwcrisisfonds.
Het Perkpolderplan.
De staking te Tilburg opgeheven.
De toenemende spoorwegtekorten.
Buitenland.
Engeland wil terug naar den gouden
standaard.
Wat zal de Volkenbond ten opzichte van
Italië doen?
dat de oplossing van het vraagstuk eerst
door de beëindiging van het huidige
crisistijdperk bereikt kan worden; dus
dat noch particulieren, noch staatsmacht
in staat is, dit probleem op te lossen.
Dat neemt niet weg, dat men althans moet
doen wat mogelijk is.
Men heeft het geprobeerd met cur
sussen. Dit is veelal op een teleurstelling
uitgeloopen. Niet kennis, eerder karakter
vorming was noodzakelijk. Ook ontspan
ning werd geboden. Maar als er geen
inspanning door regelmatig werk aan
voorafging, staat alle ontspanning en
sport weldra tegen.
Beter is de organisatie van werkkam
pen, waarbij het werk in het middelpunt
staan moet Spr. is op dit gebied voor
stander van particulier initiatief van den
kant der geestelijke oi ganisaties. De
staat kan geen geestelijke leiding geven.
De Christelijke kerken staan in dezen
arbeid vooraan; werkkampen op kleine
schaal zijn er vele geweest. Mede door
de verrassende offervaardigheid konden
nu vier permanente werkkampen door
de Centrale voor werkloozenzorg, ge
sticht op initiatief van den Raad van
Kerken, worden georganiseerd.
Natuurlijk zijn de duizenden, die ge
holpen worden, gering in verhouding tot
de 150.000 jeugdige werkloozen, die er in
ons land momenteel zijn. Maar het is iets.
Er is een zegen in. Men brengt wat zon
en nieuwen levensmoed in jonge harten."
Met belangstelling werd het betoog van
den spreker, die interessante mededeelin
gen deed omtrent zijn ervaring als leider
van dergelijke kampen, gevolgd.
Oostkapelle. Gemeenteraad.
Woensdag vergaderde de gemeenteraad
voltallig. De voorz. deelt mede, dat S.
Wisse heeft opgezegd de overeenkomst
waarbij1 hiji voor f 850 per jaar een auto
voor de Vleeschkeuringsdienst beschik
baar stelde.
B. en W. hebben nn met dhr P. Wille-
boordse van Serooskerke een overeen
komst aangegaan, waarbij deze voor ge
noemd bedrag een auto beschikbaar stelt,
en tevens een kleine garage heeft ge
plaatst op het terrein bijl het gemeente-
slachthuis. Op zijn verzoek wordt hem
een voorschot op dit bedrag voor zes
maanden verleend, tegen onderpand van
de te gebruiken auto.
Wederom is een verzoek ingekomen van
de bewoners van het villapark, om een
derde lantaarn te doen branden, aange
zien het achter in het villapark erg donker
kan zijn, vooral bij den ingang van het
bosch.
De voorz. geeft een overzicht van de
voorgeschiedenis van deze zaak en voelt
voor inwilliging, ook omdat men daar vlak
bij Diomburg is, hetwelk baadt in een zee
van licht.
Weth. de Roo vindt het jammer, dat de
achterste lantaarn destijds is verplaatst,
waardoor deze bewoners feitelijk zijn ach
teruit gegaan. Verschillende leden zijn
echter hang voor een eenzijdige bevoor
rechting, waarom het verzoek wordt af
gewezen met 6 tegen 1 stem, dhr de Roo.
De gemeentehegrooting voor 1936 werd
nu behandeld. Deze kan sluitend worden
gemaakt zonder belastingverhooging. Voor
de werkverschaffing is f 1000 meer uitge
trokken, zoodat deze post groot is f3000.
Ook voor de bestrating van den Aagte-
kerkschen weg is een hooger bedrag uit
getrokken, omdat hieraan de laatste ja
ren weinig is gedaan.
De begroeting wordt met algemeene
stemmen vastgesteld op een bedrag van
f 34.898.96.
Bij de rondvraag vraagt dhr Maljaars
maatregelen te nemen voor den water
afvoer van den Aagtekerkschen weg. De
voorz. zegt dat dit wacht tot dat er zich
werkloozen aanmelden.
Dhr Coppoolse vraagt verwijdering van
de doode kruinen der hoornen aan ge
noemden weg, aangezien deze bij! storm
gevaar opleveren. De voorz. zal, aangezien
deze hoornen behooren bij' Moolwijk, er den
baas op attent maken.
Jhr van Adrichem Boogaart vraagt of
het niet wenschelijfc is dat de ligger van
wegen en voetpaden wordt bijgewerkt en
b.v. het eind van den Duinweg hetwelk
bij de hofstede 't Huis ten Duine behoort,
7