BERTELS EERSTE BLAD Vrijheid van Godsdienst. Buitenland Binnenland Belangrijkste Nieuws ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1935 DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND 49e JAARGANG - No. 203 Een verstandig boer voedert Bertels' Voer f Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw". Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes. Telefoonnummer 11. Postchèque en Girorekening 44455, Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28. Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA. Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal, weekabonnementen voor Middelburg, Goes en Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent. Advertontiön 30 cent per regel, Ingezonden medodeelingen 00 cent per regel, Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags 0.75, bij vooruitbetaling. Onder letter of rnotto f 0.85. Bij contract belangrijke korting. Dit nummer bestaat uit 2 bladen. De Sociaal-democratie heeft ook in ons land grooten invloed gekregen. Maar zij is tenslotte vastgeloop en op den tegenstand van de positieve belijders van den Christus. Alle moeite die gedaan is om in de kringen waar Gods Woord in eere is aanhang te winnen is mislukt. Hoeveel inspanning men zioh daartoe ook heeft getroost, het is nooit gelukt de Christe lijke arbeiders te verzamelen onder het roode vaandel. De leiders van de N.S.B., die in vrijzin nige kringen zoo grooten aanhang heeft gekregen, hebben zeer goed ingezien dat deze beweging kans loopt op dezelfde klip te stranden. Vandaar dat wanhopige moeite wordt gedaan om met name de mannen van Christelijken huize te overtuigen, dat zij het nationaal-socialisme kunnen steunen, zonder hun beginsel geweld aan te doen, Men kan natuurlijk niet ontkennen dat de nationaal-socialisten en dat krach tens hun beginsel 1 in Duitschland trachten de 'kerken in boeien te slaan, dat daar met kracht en geweld gepoogd wordt de vrije verkondiging van het Evan gelie en de beleving daarvan in het maatschappelijke en politieke leven te verhinderen. En daarom tracht men nu de meening ingang te doen vinden, dat een dergelijk gevaar in ons land niet dreigt. Hier heeft de N. S. B. toch in haar program een clausule opgenomen, waarin gezegd wordt dat de vrijheid van godsdienst zal worden gewaarborgd, althans, wanneer men den godsdienst weet te houden binnen de grenzen door de N. S. B. aan te geven en wanneer aan dien godsdienst geen eischen voor het maatschappelijke en staatkundige leven worden ontleend. De godsdienstvrijheid zal worden ge ëerbiedigd althans tot op zekere hoogte. De kei ken zullen vrij1 zijin mits ziji er zich van doordringen, dat de kerk onder geschikt is aan den staat, en dat haar ar beidssfeer beperkt is tot de zaken van het geestelijk leven. Maar overigens wordt de groote waarde van den godsdienst gaar ne erkend. Dit geluid is niet nieuw. Ook de Vrij heidsbond heeft reeds jaren geleden de erkenning van de hooge waarde van den godsdienst en van het geestelijk leven vdor het volk in zijn program neergeschreven. Het is echter zaak biji deze dingen goed te onderscheiden en niet te vergeten dat het hier niet gaat om de hooge waarde en de universeele beteekenis van den Christel ij' ken godsdienst. D'at blijkt zeer duidelijk uit een betoog van den leider der N. S. B., dat men kan vinden in „Volk en Vaderland" van 18 November 1933. „Het fascisme aldus de leider heeft geen theologie. Maar aan eerbied voor de universeele Macht, j die allen imenschelijken individuen en ook allen Staten te boven gaat, doen wij voor niemand onder. De Staat in onzen zin, eerbiedigt de a-nationale, d.i. de niet na tionaal bepaalde, maar almenschelijke houding tot het borenindividueele, „ver hevene" leven, met name in religie, kunst, wijsbegeerte. Die verhouding is persoon lijke verhouding tot het bovenindividueele, eigen intieme aangelegenheid van ieder mensch en sluit dus allen geweldsdwang uit. Die verhouding doordringt den „hee- len" mensch en zal dus ook het heele Staatsleven doordringen. De Staat be moeilijkt haar niet, maar erkent haar ver heffende waarde, ook voor den staat". Het is niet zonder meer duidelijk, wat hier bedoeld wordt. Er zullen er waar schijnlijk velen zijn, die moeten verkla ren, dat ze aan deze uitspraken weinig „houvast" hebben. Heel wat duidelijker was wat dit be treft Jhr de Muralt, toen hij in 1922 te Souburg een soortgelijk betoog voor den Vrijheidsbond hield. In wezen, aldus deze Spr., blijkens het toen in de „Middelb. Crt" opgenomen verslag, keerde het liberalisme als het den directen invloed van de geestelijkheid trachtte te weren, zioh volstrekt niet te gen den godsdienst. Elk ontwikkeld mensch weet toch, dat onze beschaving en ook die van andere rassen en volkeren aanwijsbaar het gevolg is van den gods dienst. D'e invloed van den Christelijken godsdienst (om dien met den kleinsten aanhang te noemen) is enorm geweest". Spr. betoogde verder, dat het liberalisme niet den godsdienst kan propageeren op staatkundig gebied. „Indien het waar was dat er maar één godsdienst in ons land was en dat alle godsdienstige menschen goed en alle niet-godsdienstige menschen slecht waren, dan zou er alles voor te zeggen zijn oim van staatswege die ééne godsdienst te propageeren in het belang van onze samenleving. Maar er Is niet óéne, maar er zijn wel 120 godsdiensten in ons land". Hieruit blijkt, dat als in het program gesproken wordt van de hooge waarde van den godsdienst, men vostrekt niet uitsluitend den Christelijken godsdienst op het oog heeft. Daarom kan daarmee in de staatkunde ook geen rekening wor den gehouden, want dat zou clericaal zijn. Erkennen in theorie, met genoegen, maar aan die erkenning practisc'he gevolgen verbinden, in geen geval. Wat dit betreft is er dus tusschen het liberalisme en het nationaal-socialisme groote overeenkomst. En het is misschien ook daaruit te verklaren, dat, zooals de S. D. A. P. de vrijzinnige arbeiders tot zich trekt, de N. S. B. in andere vrij- zinige kringen in hoofdzaak haar aan hang vindt. Toch is er verschil. Het liberalisme erkent niet de betee kenis van den Christelijken godsdienst in dien zin, dat daaraan eischen voor het staatkundige leven worden ontleend. Het erkent voor het politieke leven geen hoo- gere openbaring. Het erkent niet de heer schappij van Gods Woord. Maar het ver hindert niet de propaganda daarvoor. Het laat de kerken vrij om de eischen van Gods Woord te prediken voor alle levens terreinen. De N. S. B. doet dit niet. Deze beweging erkent het gezag van den Leider. Een hooger gezag is er niet. En wanneer dus de kerken zich zouden vermeten om Gods Woord in vollen omvang te prediken en boveni bet woord van den Leider te stel len het Woord van God, dan kan het con flict niet uitblijven, dan komt men er zelfs tegen wil en dank als in Duitschland i toe, de prediking van het heidendom vrij te laten en de verkondigers van Gods Woord te vervolgen. SLECHTS MATIGE BEVREDIGING. Het besluit, waartoe men te Genève is gekomen inzake de kwestie tusschen Ita lië en Abessynië, zegt de „Standaard", kan slechts matige bevrediging wekken. Men heeft de halverwege gestremde ar bitrage, die alleen over een ondergeschikt bijzonder punt loopt, weer aan den gang gebracht, om zoo een maand tijd te win nen. Inmiddels zullen Italië, Frankrijk en Engeland onderling de zaak bespreken en op 4 September zal de zaak dan weer in den Raad van den Volkenbond aan de orde komen. Er zit een leelijfce angel in deze beslis sing. De besprekingen tusschen de drie ge noemde Mogendheden zullen geschieden op de basis van het verdrag tusschen hen van 1906. Bij dit verdrag was Abessynië geen partij; het was enkel een verdrag tusschen de drie belanghebbende Staten over hun onderlinge belangen in zake Abessynië. Volkomen terecht weigert dit land dan ook, dit verdrag te erkennen; immers het was niet meer dan een ver drag in den ouden, bekenden stijl van drie concurrenten over de verdeeling van te verkrijgen voordeelen ten koste van een buitenstaander. Inmiddels is de Volkenbond opgericht en Abessynië is daarvan, na eenige strub belingen, volwaardig en zelfstandig lid geworden. Art. 20 van het Statuut van den Bond bepaalt, dat de leden van den Bond er kennen, dat met de aanvaarding van het Statuut alle verbintenissen en overeen komsten vervallen, die in strijd zijn met de bepalingen van het Pact, en dat de leden, die zulke overeenkomsten aangin gen, alvorens het Statuut tot stand kwam onmiddellijk de noodige maatregelen moe ten nemen, om zich daarvan los te maken. Het tractaat van 1906 is nu zonder eenigen twijfel met het statuut in vol strekten strijd; zijn strekking is door de beginselen van den Volkenbond geoor deeld. Niettemin gaan de drie Mogendheden op den grondslag van dit tractaat onder handelen, en als zij. het eens worden is maar al te zeer te vreezen, dat aan Abessynië deze conclusies zullen worden opgedrongen, conclusies, waaraan 't zelf niet heeft meegewerkt. Zal de Bond op 4 September den zede lijken moed vinden om principieel voor de beginselen van recht en gerechtigheid waarop de Volkenbond is opgebouwd, op te komen? Het is de eenige weg, om den Volken bond hoog te houden, ook al zou het niet onmiddellijk practisch resultaat opleve- veren. Verliest de Volkenbond het karakter van de belichaming en de drager te zijn van de nieuwe beginselen van Volken recht, die na den oorlog algemeen zijn aanvaard door de overgroote meerderheid der Staten, dan heeft hij daarmede zijn bestaanrecht ingeboet. DE ONLUSTEN IN DE FRANSCHE HAVENSTEDEN. De straten van Toulon, die het toonee! van den nachtelijken burgeroorlog van gis teren vormen, geven volgens Havas een troosteloos beeld te zien. Van het Vrijheiésplein tot de oorlogs- baven is de grond bedekt met puin en scherven van de groote winkelruiten. Men ziet er stukgeslagen lampen, omvergewor pen lantaarpalen, enz. Een wapenhandel is eveneens 't slacht offer van de muiters geworden, die van deze zaak uit een snelvuur op de toesnel lende troepen van de mobiele garde open den. Hier Vielen dooden en gekwetsten aan beide zijden. De bevolking is zeer veront waardigd over hetgeen zioh in de overi gens zoo rustige stad heeft afgespeeld. De toestand van een der 's nachts ern stig gekwetsten moet zóó ernstig zijn, dat men voor zijn leven vreest. Het hoofd der politie heeft zijn gewonde mannen bezooht en tegenover ieder hunner persoonlijk zijn erkentelijkheid betuigd voor hun moedig optreden. Talrijke winkeliers hebben gisteren hun winkels gesloten, uit vrees, dat zich bij bet uitgaan der werkplaatsen nieuwe inciden ten zouden voordoen. Volgens de op het ministerie van bin- nenlandsche zaken ontvangen berichten is de rust te Toulon volledig weergekeerd en het werk hervat. Er zijn 68 arrestaties ver richt. Van de gearresteerden zijn er 26 opgesloten. Er is een gerechtelijke instructie ge opend op grond van poging tot moord, deelneming aan gewapenden opstand en medeplichtigheid aan aanranding van de vertegenwoordigers van het openbaar ge zag. Laval over de ongeregeldheden. Na afloop van een conferentie met den minister van marine 'heeft minister-presi dent Laval verklaard, dat de wanordelijk heden te Toulon geprovoceerd zijn door de meest duistere elementen van het land en niet moeten worden beschouwd als een be weging, welke 'zon zijn ingegeven door een strijd van de arbeiders om verloren rech ten terug te krijgen. Onder de slachtoffers bevindt zich geen enkele arbeider der tuig huizen. HET ITALIAANSCH-ABESSYNISCH CONFLICT. Na een onderhoud, dat Laval gister avond met den Italiaanschen gezant te Parijs heeft gehad, verluidt, dat Italië geenerlei bezwaar heeft, dat de conferentie der 'drie mogendheden den 16en Augus tus te Parijs bijeenkomt. Italië zal ter con ferentie door Aloisi vertegenwoordigd worden. Het tijdschrift Affari Esteri bevat een belangrijk artikel, waarin de volgende denkbeelden inzake de houding, die Italië op de a.s. 'drie mogendheden-conferentie zal aannemen, zijn verwerkt Italië 'erkent, dat Frankrijk en Enge land in Abessynië bepaalde rechten be zitten. Het geeft aan een vreedzame op lossing de voorkeur boven een oorlog. Het blijft alleen staan op zijn recht om zijn ko loniën te verdedigen en op de noodzakelijk heid 'in Afrika expansie te zoeken. Het welslagen van de drie-mogendheden-con- ferentie hangt van Engeland af. De Italiaansche staatscourant publiceert een koninklijk besluit, dat de onderluite nants en mecaniciens van de luchtmacht, geboren in 1909 en 1910 oproept als voor zorgsmaatregel en tot grooter effectiviteit van de luchtmacht. De werkloosheid in Engeland. Opleving, vooral in de zware industrie. Het aantal werkloozen is volgens de telling, opgemaakt op 22 Juli, gedaald tot 1.972.941. Hoewel een verbetering valt waar te nemen, wekt het desniettemin teleurstel ling, dat deze verbetering zich in een langzaam tempo voltrekt. D'e afneming in de laatste maand bedroeg 27.000. In sommige districten en enkele takken van bedrijf nam het aantal werkloozen toe. Alles bijeen genomen kan toch van een opleving gewag worden gemaakt. Deze opleving openbaart zich vooral in de zware industrie, die kapitaal-goederen vervaardigt, zooals machinerieën en con structie-staal. Het komt er nu echter maar op aan, of dm kapitaalgoederen weer de gelegen heid zullen openen, om verbruiksartikelen te fabriceeren en of er genoeg afnemers zullen zijn, om deze artikelen te koopen. Sommige export-industrieën hebben het hard te verantwoorden, zoowel de wol- en textielnijverheid, welke door de handels belemmeringen van Duitschland en Italië, nog verder bemoeilijkt zullen worden. Over het algemeen gelooft men niet, dat het aantal werkloozen spoedig beneden 1.750.000 zal dalen. Het feit echter, dat het vijf jaar heeft geduurd, alvorens het aantal werkloozen benoden twee millioen kon worden teruggebracht, maakt het dui delijk, dat alle krachten, zoowel nationaal als internationaal moeten worden inge spannen, om een eenigszins bevredigend herstel te kunnen bewerkstelligen. Heldensche propaganda In Duitschland. In het onder leiding van generaal Lu- dendorff verschijnende weekblad, publi ceert de vroegere legeraanvoerder een speciale boodschap, waarin hij „de ver blijdende toeneming van het aantal afval ligen van de christelijke kerken in het Derde Rijk" toejuicht. Een bevredigende toeneming vertoont ook het aantal gevallen, waarin de kinde ren worden weggehouden van het gods dienstig onderricht, schrijft de generaal, waarna hij een pleidooi houdt, om de kin deren terstond te onttrekken aan den in vloed van de Christelijke kerken en scho len. „Uw eerste plicht", zoo schrijft hij ver der, „ig uw kinderen te vrijwaren voor de christelijke invloeden, die slechts goed zijn voor de Joden en de priesters en die ons ras en ons volk vernietigen." Merkwaardig! Predikanten die opko men voor het recht en de vrijheid van de Kerk worden op alle manieren bemoei lijkt, de specifiek Christelijke jeugdorga nisaties worden onmogelijk gemaakt, maar deze propaganda voor het heiden dom wordt ongemoeid gelaten. Een brug over de Missisippi ingestort. Tengevolge van den hoogen waterstand is in La Grosse, in de staat Wisconsin, het Westelijk deel van de groote brug over de Missisippi, die de staten Wisconsin en Minnesota verbindt, ingestort. Een juist over de brug rijdende auto verdween in den stroom. De beide inzittenden verdron ken. Korte Berichten. 'In de maand Juli is, naar A.N.P. meldt, de oplage van de „Völkischer Beo- bac'hter" 9.000 exemplaren minder ge weest dan 'de vorige maand, terwijl de op lage van de „Angriff' met 4000 exem plaren is achteruitgegaan. Naar gemeld wordt is 35 mijl ten No'ord'en van Pietersburg een nieuw goud veld ontdekt. Het belangrijkste van deze ontdekking is, dat tot nog toe geen 'goud werd gevonden op zoo grooten afstand van de 'bekende gebieden. 700 arbeiders en employé's bij' de openbare werken in New-York zijn in sta king gegaan als protest tegen de loon schaal. Ook is Staking uitgebroken in het marine-arsenaal van Philadelphia. De griepepidemie in Pretoria breidt zich uit. In 34 dagen zijn er 300 per sonen aan de. griep overleden, en de zie kenhuizen zijn vol. Begrafenisondernemin gen en predikanten kunnen het werk nau welijks bijhouden. Het ledental der vakvereenigingen in Gro'ot-Brittanje geeft volgens de Daily Tel. van 1924 tolt 1933 een gestadige daling te zien. Einde 1933 bedroeg het 1.111.485 minder dan einde 1924, toen het aantal leden iets minder dan 4V2 millioen beliep. In 1933 daalde het ledental opnieuw met ruina 58.000 tot 3.346.662. KONINGIN EN PRINSES IN SCHOTLAND. Fotografen hebben het dorp verlaten. D'e kleine onaangenaamheden, veroor zaakt door het opdringerige optreden der fotografen, waardoor op het verblijf van H. M. de Koningin in Schotland een scha duw dreigde te worden geworpen, zijn thans, naar aan de „Telegr." wordt ge meld, geheel van de baan. D'e oproep van den hertog van Atholl, de lord-lieutenant van de provincie Perthshire, heeft het ge- wenschte gevolg gehad. De fotografen heb ben St Fillans verlaten. Zij hebben het inderdaad wel wat erg gemaakt. Nadat H. M. er in had toege stemd verschillende malen voor de verza melde persfotografen te poseeren, bleef toch nog een tiental hunner den omtrek onveilig maken, zoodat de vorstelijke be zoeksters geen stap konden doen, zonder de lens van een camera op zich te zien gericht. De dorpelingen eerbiedigen streng den wensch der koninklijke gasten om onge stoord van devacantie te mogen genie ten. De Koningin is, naar door H. M.'s ad judant, Jhr De Jonge van Ellemett ver zekerd wordt, zeer tevreden met de door het hotel getroffen regeling, en is verrukt over het prachtige natuurschoon der om geving. H. M. is dan ook stellig voornemens zich druk aan haar geliefkoosde bezig heid van het schilderen in de vrije na tuur te wijden. Binnenland. Koningin en Prinses in Schotland. Het ongeluk met de Gaai. Buitenland. De werkloosheid in Engeland. Onlusten in Fransohe havensteden. Het ItaliaanschAbessynisch conflict. Ingezonden Mededeeling. De van OUDS BEKENDE naam BERTELS waarborgt gehalte, kwa liteit en zuiverheid van Uw veekoek jes, varkens, en pluimveevoeder. Let op ons ongeschonden loodje aan iederen zak Bestelt bij Uw plaatselijke» voederhandelaar 01 coöperatie. Oliefabrieken N.V. - Amsterdam Eiereninvoer in Engeland. Het dagelijksch bestuur van bet Lande lijk Verbond van Pluimveehouders, geves tigd te Apeldoorn, heeft gisteren een on derhoud gehad met ir J. G. Tukker, di recteur van de Nederlandsohe Centrale van Eieren en Pluimvee te Beekbergen. Naar aanleiding hiervan heeft dit bestuur heden het volgende telegram aan den mi nister van Economische Zaken verzon den: „In verband met eiereninvoer-beper king Engeland, waardoor huidige graan- rec h ten restitutieregelin g faalt, verzoeken wij dringend billijke vergoeding voor de verhoogde graanrechten." Bedrijvigheid in de houihaven te Zaandam. Daar Donderdagavond bet doziijn vol kwam van in de haven liggende booten met gezaagd hout, moest zelfs ligplaats1 kuiten de haven aangewezen worden op de Voorzaan. Op het oogenblik worden ruim 1200 standaards hout per dag ge lost. Het bedrag dat in totaal per dag aan arbeidsloon wordt betaald is ruim 1000 gulden. Het aantal steuntrekkenden is belangrijk gedaald, daar ook op de werven veel arbeid is. KUNNEN WE SPREKEN VAN EEN NIEUW KABINET? Over dit onderwerp schrijft het G.-H. orgaan „Land en Volk": Wij kunnen op deze vraag echter onmo gelijk een toestemmend antwoord geven. Wel heeft er een verschuiving van Minis ters plaats gevonden en heeft een nieuwe man zijn intrede in het Kabinet gedaan, doch hoeveel eerbied wij ook hebben voor den Minister-President en ook diens ra diorede wel op het hoogst mogelijke peil willen waardeeren, wij kunnen het on mogelijk hem nazeggen, dat het gefor meerde Ministerie als nieuw Kabinet moet worden aangemerkt. Formeel moge de Minister-president ge lijk hebben, doch in feite kan men zelfs niet spreken over een uit de crisis gebo ren Kabinet. Een herboren Ministerie ligt dichter bij de waarheid, omdat men zelfs ook moeilijk kan spreken van een gere construeerd Kabinet. Wij willen daarmee in geen enkel op zicht keineerend en critiseerend staan tegenover den arbeid van Colijn, welke verricht is tot oplossing van de Kabi netscrisis, neen ook deze willen wij' zoo hoog mogelijk aanslaan, en we zijn ten volle bereid hem daarvoor alle hulde toe te brengen, daarbij ten volle erkennende, dat hij ons land en volk en wij denken daarbij vooral aan hetgeen tijdens -de Ka binetscrisis op monetair gebied dreigde door snel te bandelen voor groote moeilijkheden heeft behoed, doch onmo gelijk kunnen we nu aanvaarden, dat het oude voorbijgegaan is en alles nieuw ge worden is. Theoretisch moge een derge lijke beschouwing ten aanzien van het herboren Kabinet in de staatsrechtelijke lijn geschoven kunnen worden, practisch gezien staat dit o.i. geheel anders. Zon der een enkele onvriendelijkheid tegen over het Kabinet te willen of te bedoelen, kunnen wij om de waarheid wil den Mi nister-president onmogelijk nazeggen, dit Kabinet is een nieuw Kabinet. Alleen zouden wij daarmede kunnen in stemmen, wanneer wij enkel formeel wil-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1935 | | pagina 1