De opdracht aan Dr. Colijn.
DE KABINETSCRISIS.
Buitenland
Binnenland
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuv/3
DINSDAG 30 JULI 1935
DAGBLAD Y00R DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 253
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44155.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertcntiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdcdcelingcn 60 cent per regel. Kleine
Advertcntiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Zal de poging van Dr Colijn om de Ka
binetscrisis op te lossen slagen? En zal
het hem gelukken voor een vast te stellen
program in het parlement een meerder
heid te vinden?
Dat zij'n de vragen die de pers in ster
ke mate bezig houden.
Terecht schrijft onze Rotterdam
mer:
„Colijn, als hij slaagt, blijft; de oppo
sitie blijft ook. En de roomsch-kath. frac
tie behoudt haar sleutelpositie.
Er zal dus iets moeten gebeuren. Er is
een breuk, en deze dient althans verzacht
te worden, zal parlementaire politiek mo
gelijk blijven."
Het Handelsblad merkt hier
over op:
„De r.-katholieken k u n n e n de nieuwe
poging van dr Colijn in ruime mate blok-
keeren. Zullen zij' die verantwoordelijk
heid op zich durven laden, na al hetgeen
vooraf gegaan is? Zullen ziji zich willens
en wetens onttrekken aan de breede natio
nale samenwerking, zooals die in de afge-
loopen twee jaren zij het dan natuur
lijk niet zonder verklaarbare moeilijkhe
den, zooals die in elke v r ij e samenwer
king van gelijkwaardige partners in cri
sis-omstandigheden zullen voorkomen
m o g e 1 ij k is gebleken? Zullen ziji blijven
mokken nu ziji bewezen hebben, dat de tijd
nog niet rijp voor hen is om de leiding
in eigen handen te nemen? Of zullen zij
hun loyale medewerking (die natuurlijk
ook loyale critiek kan inhouden) willen
verleenen aan een nieuwe regeering Co
lijn?
De r.-katholieke fractie heeft in de af-
geloopen week getoond wat zij1 niet kan.
Het staat aan haar thans om te toonen
wat zij w e 1 kan. Het gaat daarbij om veel
meer dan „voor of tegen den volwaardigen
gulden". Er zijn veel diepere waarden bij
betrokken: de zelf-discipline van een vrij
volk, dat zich in vrijheid moet kunnen
regeeren, ook wanneer het den wind te
gen heeft."
De Maasbode is door de opdracht
aan Dr Colijn in d i t stadium verrast.
„Een tegemoetkomende houding ten op
zichte van de r.-katholieke fractie èn bij
het formuleeren van het program èn bij de
keuze van zijn medewerkers, aldus dit
blad, mag dan ook van dr Colijn worden
verwacht, nu hij bereid bleek de opdracht
in beraad te nemen. Anders ware dit be
raad slechts noodelooze stagnatie.
Deze opdracht blijft in ieder geval een
zeer verrassende.
En toch dringen de omstandigheden On
vermijdelijk de klemmende vraag naar vo
ren, of deze opdracht niet slagen moe t."
Hiet Vaderland zegt, dat de heer
Colijn zich niet zal ontveinzen, thans in
verband met de gebeurtenissen in de
Tweede Kamer voor een nog moeilijker
taak te staan dan in 1933. Men mag het
daarom in hooge mate waardeeren, dat hij
zich bereid heeft verklaard de mogelijk
heid van deze oplossing te peilen.
Het Dagblad voor Zeeland
zegt dat geen van de bladen oog heeft ge
had voor de fijne trek in het boricht dat
aan Jhr. de Geer geen, d.w.z. nog geen
opdracht tot kabinetsformatie is gegeven.
Spoedig genoeg zal blijken, zegt dit
blad, dat dr Colijn zijn vereerders zal
moeten teleurstellen, zelfs al zou hij de
euvelen moed hebben (ja, zoo staat
het er!) om met een extra-parlementair
kabinet tegen de meerderheid der Twee
de Kamer op te treden. De dag van Jhr.
de Geer kan niet uitblijven.
De ronde pers is hevig ontstemd over
de opdracht aan Dr Colijn.
„Keert Colijn terug?" vraagt H e t
V o lk.
„Een schok van schrik en verontwaar
diging gaat door de breede massa van het
Nederlandsche volk, (bedoeld is het r o o-
d e deel van het volk), dat rekende en
na het parlementair conflict van Dinsdag
mócht rekenen op het einde van de
Colijniaansche aanpassing."
„Colijn is thans aan het onderhandelen.
Het groeiend deel van ons volk, dat haakt
naar een bewind van economischen op-
bomw wacht in angstige spanning."
Dit laatste is juist.
Alleen, in anderen zin dan hier bedoeld.
Een zeer groot deel van ons volk, ten
hoogste verbaasd en ontstemd over het
onverantwoordelijk optreden van de R.K.
fractie, hoopt vurig, dat het aan den heer
Colijn gelukken zal den wagen weer in het
goede spoor te brengen.
Vreedzame oplossing van het Oost-Afrika-
conflict steeds minder waarschijnlijk
geacht.
In politieke kringen te Genève krijgt
men steeds meer den indruk, dat nadat
Abessynië gisteren geweigerd neeft ac-
coord te gaan met de voorgestelde hervat
ting der arbitrage-onderhandelingen in
zake het incident van Oeal-Oeal, een
vreedzame regehng van het conflict steeds
minder waarschijnlijk wordt.
Naar verluidt, is er verder in het Brit-
sche standpunt door de jongste nota's van
Italië en Abessynië aan den volkenbond
geen wijziging gekomen.
Men blijft de meening toegedaan, dat
het de taak van den raad zijn zal, 'het
conflict in zijn geheelen omvang te be
handelen.
Men hoopt, dat Italië, wanneer de drie
zijdige onderhandelingen te Genève be
ginnen, zich zal verbinden of althans de
vroeger gedane belofte bevestigen zal,
niet zijn toevlucht te nemen tot geweld,
zoolang de besprekingen zullen duren.
Duitsch geestelijke veroordeeld.
Voor de rechtbank te Hanau is de 48-
jarige Duitsche geestelijke van de gemeen
te D'ietges tot acht maanden gevangenis
straf veroordeeld.
Volgens de aanklacht zou hij in een
preek staatsaangelegenheden ter sprake
hebben gebracht, op een wijze, die do
openbare orde in gevaar bracht.
Bij de overwegingen van het vonnis
werd hem nog ten laste gelegd, dat de be
klaagde in een godsdienstoefening gezegd
had, dat menschenlevens van geen waarde
bleken te zijn in den nieuwen Staat.
Veertig Italianen en twintig Abessyniërs
gedood.
In het Noordwesten van Abessynië
heeft een botsing plaats gehad tusschen
een Italiaansche en een Abessynische
troepenafdeeling, waarbij veertig Italia
nen en twintig Abessyniërs werden ge
dood.
Een Italiaansch detachement had zijn
bivak opgeslagen op een terrein bij een
riviertje en werd daar ontdekt door een
Abessynische troepenafdeeling, welker
bevelhebber van oordeel was, dat de Ita
lianen de grens hadden ovei schreden. Hij
leidde de rivier af, waardoor de Italianen
gebrek aan water kregen. Van den nacht
maakten de Abessyniërs gebruik om een
aanval te ondernemen, met bovengenoemd
gevolg. De Italianen werden ten slotte
ontzet en met vrachtauto's weggevoerd.
De Abessyniërs vreezen, dat de Italia
nen niet tot een plotselingen aanval zul
len overgaan doch geleidelijk het land
zullen binnendringen.
Dit bericht wordt te Rome niet ontkend.
In bevoegde kringen gelooft men echter,
dat het aantal dooden overdreven is.
Duitsche Roomsch-Katholieken bidden
om de vrijheid.
In alle R.K. Kerken te Berlijn is Zon
dag een verklaring voorgelezen, die onder
teekend is door den vicaris-generaal van
het bisdom Berlijn. In deze verklaring
wordt gezegd, dat de R.-Kath. Kerk in
den loop der geschiedenis herhaalde ma
len vervolgd is. Den huidigen toestand
der R.-Kath. Kerk kenschetsend als een
„toestand van beproeving", gelast de vi
caris-generaal dat in eiken dienst gebeden
moet worden „dat God de vrijheid moge
geven aan de R.-Katholieke Kerk in
Duitschland".
De Deensche boeren protesteeren.
Te Kopenhagen is gisteren vóór het
Kon. Paleis een massale boerenbetooging
gehouden, die niettegenstaande het slech
te weer een indrukwekkend verloop had.
Er waren ongeveer 40,000 boeren bijeen.
D'e koninklijke familie verscheen op het
balkon. Zij werd door de menigte met het
zingen van het volkslied en hoera-geroep
begroet. De koning hield daarop een toe
spraak, die hij besloot met een „Leve De
nemarken".
Onmiddellijk daarop begaf zich een uit
12 personen bestaande delegatie naar den
koning.
Den koning werd een lange resolutie
overhandigd, waarin met een beroep op
den noodtoestand in het landbouwbedrijf
voor dezen bedrijfstak dezelfde arbeids
voorwaarden als voor de andere deelen
van het bedrijfsleven alsmede de sanee
ring door een aantal nader aangeduide
maatregelen werden verlangd.
In zijn antwoord verklaarde de koning,
dat hij op grond van zijn constitutioneels
positie zich niet over het adres kon uit
spreken. Hij moest zich daarentegen hou
den aan de rechtmatig gekozen vertegen
woordigers van de bevolking en gaf de de
legatie in overweging, zich tot den minis
ter-president te wenden en hem haar wen-
sohen kenbaar te maken.
Eenige opwinding veroorzaakte daarop
een bericht, dat de bijeenkomst thans
moest worden ontbonden. Als antwoord
hierop werd besloten, dat de betoogers
zoolang op het slotplein zouden blijven,
tot de minister-president zich bereid zou
hebben verklaard een delegatie te ont
vangen.
Aan dit verlangen gaf de minister-pre
sident gevolg. Het onderhoud duurde
ongeveer een half uur.
Na terugkeer der delegatie werd me
degedeeld, dat de minister-president een
onbevredigend antwoord had gegeven.
Tyfoon teistert Formosa.
Formosa is door een tyfoon geteisterd.
Over groote afstanden ligt het verkeer stil.
Naar tot dusver werd gemeld, is de ma
terieels schade, vooral aan de huizen, zeer
aanzienlijk.
Door uitloopers van dezen typhoon
werd op de Philippijinen aanzienlijke
schade aangericht. Talrijke huizen werden
door den storm vernield. Eenige gedeelten
van de stad Manilla werden onder water
gezet. De scheepvaart tusschen de eilan
den werd onderbroken.
Korte Berichten.
Het geboortecijfer te Leningrad is
dit jaar in vergelijking met het vorige
jaar, met 10 pet. gestegen. De kindersterf
te is vergeleken met 1913, met 30 pet.
gedaald.
Een dienstmeisje te Weissenburg in
Noord-Beieren is naar het plaatselijk con
centratiekamp gezonden omdat zij „her
haaldelijk haar betrekkingen in den steek
heeft gelaten zonder op te zeggen en haar
werkgeefsters kwaadwillig, zonder hulp
in de huishouding, heeft gelaten."
De rechtbank te Weenen heeft een
communistisch leider, Friedrioh Hex-
mann, wegens illegale actie tot een jaar
zware kerkerstraf veroordeeld. Hij was de
aanstichter van de staking in de Oosten-
rijksche munitiefabrieken in 1918.
Zondag zijn uit Napels naar Oost-
Afrika vertrokken de beide Italiaansche
s.s. „Urania" en „Principessa Giovanna"
met 200 man van den gezondheidsdienst
en 40O man genietroepen met kader en
ziekendragers en muilezels
De stad Lychen aan het meer van
Lychen heeft naar aanleiding van hin
derlijk optreden van Joden tegen badgas
ten en leden van de Hitlerjeugd den Jo
den te kennen gegeven, dat zij binnen een
bepaalden termijn Lychen moeten verla
ten. Aan dit bevel is door de Joden ge
volg gegeven.
Vergadering van de s.-d. Kamerfracties.
De Eerste- en Tweede Kamerfracties
der S. D. A. P. hebben gisteren een ge
zamenlijke vergadering gehouden ter be
spreking van de politieke situatie van het
oogenblik.
Opbrengst der P. T. T. in het eerste
halfjaar.
De opbrengst van de diensten der P. T.
T. over de eerste zes maanden van het
jaar bedroeg:
Posterijen: f 17.042.956 (f 813.057 min
der dan vorig jaar en f 591.244 minder
dan de begrooting).
Telegrafie: f 1.872.331 (f290.287 min
der dan vorig jaar en f 179.169 minder
dan de begrooting).
Telefonie: f 11.370.537 (f893.665 min
der dan vorig jaar en f 67.863 minder dan
de begrooting).
Postchèque en girodiest f3.685.918
(f288.740 meer dan vorig jaar en
f 321.868 meer dan de begrooting).
Totaal: f33.971.742 (f 1.708.269 minder
dan vorig jaar en f 516.408 minder dan de
begrooting).
Groote belangstelling van het publiek.
Reconstructie van het Kabinet?
Men meldde gisteravond uit Den Haag
aan de „N. R. Ct.":
Was enkele dagen geleden de om
geving van het huis van prof. Aal-
berse bestrooid met sinaasappelschil
len, werd het huis zelf belegerd door
persfotografen, veel grooter nog was
Maandagavond de belangstelling voor het
statige huis aan de Stadhouderslaan,
waar dr Colijn en mr Aalberse een lang
durig onderhoud hebben gehad. Nog lang
na dit gesprek, dat twee en een half uur
geduurd heeft, bleef men samendrommen
rondom Colijn's huis. En toen de staats
man, die thans met de formatie belast is,
uitreed, viel hem een ovatie ten deel, die
ten duidelijkste bewijst, hoezeer velen me
deleven. Dit immers was geen gejuich op
commando: dit was spontaan uit de volks
ziel opgeweld.
Veel meer houdt de tegenwoordige ka
binetscrisis de geesten bezig dan bijv. het
conflict van 1933. Dit bleek ook later op
den dag. Hoe wist men zoo gauw, dat de
(demissionaire) ministers ditmaal op het
departement van koloniën zouden ve-ga-
deren? Zal het Dinsdagochtend ook weer
even vol zijn, voor het ministerie van jus
titie, waar ten elf uur de gebruikelijke
vergadering van den ministerraad zal
plaats hebben?
Deze Maandagmiddag althans zat er
spanning in de luicht. Men wachtte zon
der een zweem van ongeduld en het plein
werd voller en voller. Passonrende ge-
neesheeren roken ongevallen maar dit
maal moest hun beroepsflair zwichten
voor de politieke flair der volksmenigte.
Fdndelijk. omstreeks half zes, zag men de
ministers Dëckers en van Scha i k het de
partement van koloniën verlaten. Twee af
zonderlijk vertrekkende ministers, dal is
bedenkelijk zuchte een pessimist. Maar
onmiddellijk daarna zag men den derden
katholieken minister ir Gelissen, zich met
de heeren Oud en van Luditih de Jeude
naar (of althans in de richting van) de
Witte begeven en geen minuut later begaf
ook minister Deckers zich naar dezelfde
sociëteit. Men herademde, maar had mi
nister van Lidth de Jeude niet heel ern
stig, schier bedenkelijk gekeken? Inder
daad, maar daar passeerde minister Slo-
temaker de Bruine, bijkans hardop den
kend met typeerende mond- en baard-
beweging, maar volstrekt niet zwartgallig
van uiterlijk. En weer even later kwam
minister de Wilde voorbij, die er zoo waar
bijna glunder uitzag. Een gunstig teeken?
Wij zijn geen physionomisten.
Dr Colijn vertoonde zich vooralsnog
niet. Als hij een ovatie had willen provo-
ceeren (wat echter allerminst in zijn lijn
ligt) zou hij ook den zelfden weg in do
richting van de Witte gekozen hebben.
Hij zoekt deze uitingen van sympathie
niet. Toch zal het hem goed doen, dat
zoovelen in hem blijven gelooven.
Naar de „Telegraaf" vernam
schijnt er een zeer redelijke kans te be
staan. dat dr Colijn er in zal slagen, het
gestrande regeeringsschip vlot te brengen,
al zal men goed doen, zich niet te vroeg
te verheugen over gunstig schijnende
vooruitzichten.
Gisteravond heeft dr Colijn te zijnen
huize met den minister van Financiën,
mr P. J. Oud, een nadere, waarschijnlijk
meer financieel-technische bespreking ge
had.
In politieke kringen is men ten opzichte
van de kans van slagen van de krachtige
poging van dr Colijn om land en volk, in
dien maar even mogelijk, voor de kwade
kansen van een monetair avontuur te be
waren, thans optimistisch gestemd.
Alleen vraagt men zich hier en daar
af, of het feit, dat H. M. de Koningin
gistermorgen aan dr Colijn niet verzocht
heeft, op de ontslagaanvrage van het ka
binet terug te komen, doch hem opdracht
heeft verleend tot vorming van een extra
parlementair kabinet van breede samen
stelling, wellicht wijst op de mogelijkheid
van een reconstructie van het kabinet. In
dit verband denkt men dan aan een even
tueel uittreden van met name de ministers
Deckers en Van Schaik.
Gemeenteraad van Kattendljke.
Gistermiddag vergaderde de Gemeen
teraad van Kattendijke.
De voorzitter, burgemeester de
Graaff, deelt mede, dat hij opnieuw is
benoemd tot burgemeester dezer ge
meente.
Dhr v. Kleunen feliciteert den bur
gemeester met zijn herbenoeming en
hoopt, dat hij de nieuwe periode weer
mag volbrengen.
Dë voorzitter dankt voor deze
woorden en hoopt, dat Kattendijke niet
zal worden opgeheven, zoodat hij als bur
gemeester van Kattendijke mag werkzaam
blijven, Hij dankt den Raad voor de be
toonde medewerking en spreekt het ver
houwen uit, dat dit zoo zal blijven.
Dë geloofsbrieven der nieuw gekozen
Raadsleden worden onderzocht en in
orde bevonden.
De voorzitter dankt de aftredende
leden de heeren Felius en Meijer, die
voor de laatste maal in de vergadering
tegenwoordig zijn, voor hetgeen ze als
Raadslid hebben gedaan in 't belang der
gemeente.
Dë ouder-commissie der O.L. school te
Kattendijke verzoekt den wachtgelder
Pieterse, die als kweekeling optreedt, een
belooning te geven boven zijn met 1 Juli
verminderd wachtgeld, gezien zijn gere
gelde werkzaamheid in de school.
De inspecteur van het L.O. heeft hier
tegen geen bezwaar, maar wijst er op,
dat Gedep. Staten dat moeten goedkeuren.
De Raad besluit, den heeT Pieterse
zoolang hij als kweekeling werkzaam is,
maandelijks vanaf 1 Juli f 35 als beloo
ning uit de gemeentekas toe te kennen.
Dhr Lindenbergh merkt op, dat het niet
uitgesloten is. dat met 1 April weer een
onderwijzer aan die school kan worden
benoemd.
Binnenland.
De kabinetscrisis. Verdere besprekingen.
Ernstig auto-ongeluk bij Ede. Twee doo
den.
Buitenland.
De Deensche boeren protesteeren.
Het Italiaansch-Abessynisdh conflict.
Botsing tusschen Italianen en Abessyniërs.
De grenswijziging.
Nu volgt behandeling van de grens
wijziging.
Voorgelezen wordt het volgend con
cept schrijven.
De Raad der gemeente Kattendijke;
gezien het schrijven van Gedep. Staten
van Zeeland van 3 Mei en 6 Juni j.l.,
waarin medegedeeld wordt dat door hen,
in verband met een door dat college te
bevorderen wijziging van de grenzen van
enkele gemeenten op Zuid-Bevèland, op
heffing van deze gemeente wensohelijk
wordt geacht, waarom het gevoelen van
den Raad schriftelijk wordt ingewacht;
overwegende, dat door den Raad dezer
gemeente in zijn openbare vergadering
van 13 Nov. 1934 een besluit is genomen,
waarbij' ernstig stelling wordt genomen
tegen opheffing van deze gemeente, op
gronden als in dat besluit genoemd;
dat het den Raad bevreemdt, dat heerer
Gedep. Staten alsnog met verdere planne:
thans aankomen en wel plannen, die het
verzoek van de gemeentenaren van We-
meldinge en Kapelle omverwerpen, daar
die verzoeken slechts inhielden uitwassen
van Kattendijke aan die gemeenten af te
staan, doch dat door aan Goes toe te wij
zen de haven met de daarbij; behoorende
boorden alsmede de inlaag aan het Goe-
sche Sas met de woningen liggende aan
dat Sas een grillig loopende grens zal
vormen, die heusch niet te verantwoorden
is en alzoo vervalt het doel van opheffing
van de gewraakte grillige gren3 van Ka
pelle en een klein stukje, niet noemens
waard, van Wemeldinge;
dat de heer Commissaris der Koningin
in Zeeland bijl het eerste bezoek van bur
gemeester en wethouders dezer gemeente
heeft verklaard, dat de opheffing van
Kattendijke gedacht is om Goes een deel
van Kloetinge af te staan en om Kloetinge
te bevredigen met zijn verlies aan gronden
en huizen aan Goes; en Goes in hoofdzaak
te helpen.
dat het uit alles blijkt, dat Kattendijke
opgeofferd moet worden om Kloetinge en
Goes tevreden te stellen, vooral Kloetinge,
daar die gemeente anders ernstige bezwa
ren naar voren zou brengen.
dat ook door den heer Commissaris der
Koningin is gezegd, dat Kattendijke c.a.
Wilhelminadorp landelijk moest blijven,
ook Kloetinge;
dat de financieele toestand van Kat
tendijke zeer gunstig is. Deze gemeente
behoort tot de weinige in Nederland die
het hoofd boven water kunnen houden en
zoo geen verdere offers van het Rijk in de
financieele verhouding geëischt worden,
dan kunnen met 1 Mei 1936 de Opcenten
op de gemeentefondsbelasting geheel op
geheven worden. Schulden heeft deze ge
meente niet, integendeel wordt beschikt
over ruime geldmiddelen, en is zelfs nog
nooit bij de Regeering aangeklopt om bij
drage voor de werkloozenzorg, iets wat in
Nederland wel tot de zeldzaamheden be
hoort;
dat door de ingezetenen van Kattendijke
en Wilhelminadorp als één man verzocht
is aan Gedep. Staten deze gemeente niet
te verbrokkelen of op te heffen;
dat zelfs andere gemeenten aan wie en
kel gegeven wordt, dus er voordeel bij zou
den hebben, de opheffing van Kattendijke
als nu niet bepaald moreel te verant
woorden vinden;
Voor wat betreft het maken van een
zwembassin in de inlaag aan het Goessche
Sas stelt de Raad zich op het standpunt,
dat zoodanig project nimmer ter plaatse
mag worden gemaakt, daar in het jaar
1856 die inlaagdijk is aangelegd om den
onderzeeschen oever in dusdanigen staat
van ondergang te vrijlwaren daar op den
zeedijk niet alleen kan worden vertrouwd
en de Wilhelminapolder dus gevaar van
inloopen had;
Welke Waterstaat-technicus zal, met
deze feiten voor oogen zijn medewerking
geven tot het in bedoelde inlaag doen gra
ven als noodig zou zijn tot het maken
van een zwembassin met als gevolg een
buisleiding door den Zeedijk? Dat zou
men nooit aandurven. Daartegen kwam
een macht van protesten.
Dat door de door Gedep. Staten voorge
stelde opheffing en verdeeling van de. e
gemeente aan andere gemeenten heusch
