DE KABINETSCRISIS.
MAANDAG 29 JULI 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 252
De opdracht aan Dr. Colijn.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44155.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur:' R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
PROF. AALBERSE ZIET GEEN KANS
EEN KABINET TE VORMEN.
Prof. Aalberse heeft aan H. M. de Ko-
ninginverzocht hem te willen veroorloven
de vorming van een parlementair Kabi
net op de breedst mogelijke basis niet
te aanvaarden, omdat hiji na bespreking
met de voorzitters van de Kamerfracties
de overtuiging had gekregen geen vol
doende overeenstemming te zullen kunnen
bereiken om te komen tot de vorming van
een parlementair Kabinet op genoegzaam
breede basis.
Gecombineerde bespreking van
fractieleiders.
Omtrent de Kabinetscrisis vernemen wij
nog, dat na de individueele besprekingen
met de fractie-voorzitters, Zaterdagmid
dag ten huize van prof. Aalberse een ge
combineerde vergadering is gehouden,
waar van twee uur tot half zes over de
Kabinetscrisis van gedachten is gewisseld.
Toen het besluit eenmaal gevallen was,
waardoor prof. Aalberse niet aan de op
dracht kon voldoen, heeft hiji zich om
half zeven naar den Ruigenhoek begeven,
om H. M. "de Koningin van een en ander
op de hoogte te stellen en aan H. M.
ontheffing van de hem gegeven opdracht
te verzoeken.
De loop der besprekingen.
Nader vernemen wij' nog:
Bij1 de gezamenlijke conferentie, waarop
alleen de leider der Vrijz. Dem. niet was
verschenen, en van liberale zijde in ver
band daarmede al dadelijk voorbehoud
werd gemaakt, moet de discussie tusschen
aanhangers van zoo ver uiteenloopende
politieke denkbeelden over het program,
dat de heer Aalberse had ontworpen, een
hopeloos beeld van gemis aan eenheid
voor een Kabinet op de breedst mogelijke
basis vertoond hebben.
Dat program werd dan ook van ver
schillende zijden bestreden. Ook de anti-
rev. woordvoerder had slechts zakelijke
bedenkingen en plaatste zich dus niet op
het standpunt, dat zijn fractie niet bereid
was steun te verleenen aan een formateur,
die het Kabinet Colijn had doen vallen.
Prof. Aalberse gaf een ontkennend
antwoord op de vraag van den voorz. der
soc.-dem. fractie, den heer Albarda, of de
R.K. bereid waren alleen met de soc.-
dem. een Kabinet te vormen. De R.K. heb
ben een samenwerking uitsluitend met de
Soe.-Dem. geen „genoegzaam breede ba
sis" voor het nieuwe bewind geacht.
Dhr Aalberse was derhalve wel genood
zaakt, de Koningin te verzoeken aan de
opdracht geen gevolg te mogen geven.
Dr COLIJN KRIJGT OPDRACHT TOT
KABINETSFORMATIE.
Hare Majesteit de Koningin heeft Za
terdagavond den Minister van Staat Jhr
Mr D. J. de Geer ontvangen.
Hedenochtend heeft Hare Majesteit Dr
H. Golijn ontvangen en hem opdracht
verleend tot vorming van een extra
parlementair Kabinet van breede sa
menstelling.
Dr Golijn heeft verzocht de opdracht
in beraad te mogen houden, waarop de
Koningin den wensch iheeft uitgesproken
de beslissing binnen enkele dagen te mo
gen vernemen.
Nader wordt ons uit Den Haag ge
meld: Dr H. Golijn heeft hedenochtend
reeds met verschillende vooraanstaande
politieke personen besprekingen gevoerd.
De uitkomst heeft bewezen, dat de R.
K. Kamerfractie onder leiding van Mr
Aalberse toch wel zeer onverantwoordelijk
heeft gehandeld de vorige week.
Zij had en dat in een uiterst critie-
ken tijd als we thans beleven den moed
te gaan afbreken zonder dat er een
redelijke kans was, dat zij ook zou kun
nen bouwen.
Toen de heer Aalberse in de gelegenheid
werd gesteld om een Kabinet te vormen,
dat naar zijn inzicht beter dan het Ka
binet-Colijn het landsbelang zou kunnen
dienen, moest hij aan H. M. de Koningin
berichten, dat hij daartoe niet in staat
was. En zoo kwam hij dus in de noodza
kelijkheid zélf het onverantwoordelijke
van zijn optreden te demonstreeren.
De tweede phase van deze crisis is, dal
nu aan den heer Colijn opdracht is ver
leend een extra-parlementair Kabinet op
zoo breed mogelijke 'basis te vormen.
Een gemakkelijke opdracht is
dat zeker niet.
Immers ook het huidige Kabinet is niet
-parlementair, terwijl het tot nu toe een
stemmig was wat betreft den weg die
gevolgd moet worden. Maar het bleek toen
het er op aankwam de vorige week, in de
Kamer geen meerderheid te hebben.
Is het nu mogelijk voor dit, of voor een
eenigszins gereconstrueerd Kabinet met
ongeveer hetzelfde wckprogram, wel
een meerderheid te krijgen?
Dat zou alleen mogelijk zijn als juist
bleek, wat meer dan eens verluidde
dat er in den boezem van de R. K. Ka
merfractie volstrekt geen eenstemmigheid
bestaat, en dat er in deze fractie een ster
ke minderheid is, bereid, het algemeen
belang te stellen boven de eenheid in de
partij, en dus aan een Kabinet-Colijn de
noodige steun te verleenen.
Dus doende zou men aan het land
en tenslotte ook aan de R. K. Staatspartij
een niet geringe dienst bewijzen.
Wij zullen intusschen den loop der za
ken hebben af te wachten.
Moge het aan Dr Golijn gelukken de
Kabinetscrisis op te lossen, het geschokte
vertrouwen te herstellen, en zoo het sterk
bedreigde constitutioneel-parlementaire
stelsel te redden.
Geve God hem wijsheid en goed ver
stand om ook in dézen Vorstin en Vader
land te dienen.
DE EERSTE POGING MISLUKT.
Wat nu?
Op de vraag: ,,Wat nu?" antwoordt
het Handelsblad:
„Denkbaar ware het, dat mr Aalberse
nu nog een ander ingekleed verzoek zou
krijgen b.v. om te trachten een extra-par
lementair kabinet te vormen. D'och uit
parlementairen kring vangen wij op, dal
men vermoedt, dat het eerder een ande
ren kant zal uitgaan. Men noemt b.v. jhr
mr D'e Geer en ook wel jhr mr Ruys de
Beerenhrouck als figuren, die thans mis
schien ook een opdracht zouden krijgen.
En ook wordt het nog heel wel moge
lijk geacht, dat de Koningin ten slotte de
ontslagaanvrage van het kabinet-Co-
lijn niet zal inwilligen.
De N. R. Crt. zegt:
De eerste poging is dus mislukt. D' e
aanrichters van de schade in
ons staatkundig en econo
misch leven bekennen, die
niet te kunnen herstellen.
Nadat de heer Aalberse en zijn frac
tie, als sluitstuk van hun sloopingsarbeid
aan het kabinet-Colijn den genadestool
hadden toegebracht, hebben zij niet den
moed gehad daaruit de eenige conse
quentie te trekken en met de s.-d. het
bewind over te nemen. Hiertoe liet de
opdracht van de Koningin ook ruimte.
Bij de fractie van den heer Albarda toch
hadden zij steun kunnen krijgen voor
hun inzichten op sociaal-eeconomisoh ge
bied, welke hen genoopt hebben, hun ver
trouwen aan het kabinet-Colijn te ont
zeggen.
De situatie is daardoor bij uitstek ver
ward geworden.
Vanzelf rijst de gedachte aan het aan
blijven van het demissionnaire kabinet of
aan een nieuwe opdracht aan den heer
Colijn, nu de verwekkers van de crisis
vrees voor verantwoordelijkheid aan den
dag hebben gelegd. De taak van den
heer Golijn zal dan echter weinig benij
denswaardig zijn. De positie van de drie
r.-k. ministers in zijn kabinet zou heel
moeilijk worden, gesteld ziji zouden wer
kelijk genegen zijn hun portefeuille te
behouden. En boven zijn geheele kabinet
zou het zwaard van Damocles der r k.
oppositie met haar sleutelstelling in de
Kamer blijven hangen. Waar de crisis
echter niet op normale wijze kon wor
den opgelost, zou men wel met een ab
normale oplossing genoegen moeten ne
men. waarvan het odium opnieuw op de
R.K. Staatspartij komt te rusten. Aan het
gezag van het onmachtig gebleken parle
ment zal die partij dan in elk geval
meer afbreuk hebben gedaan dan aan het
gezag van het kabinet.
Wij hebben echter af te wachten, of
niet eerst nog een andere oplossing zal
worden beproefd.
De Maasbode is van meening, dat nu een
Koninklijk beroep op minister van staat
Jhr mr D. J. de Geer voor de hand ligt
„In sommige bladen wordt een blijven
zitten op Koninklijk verzoek van het ka
binet-Colijn mogelijk geacht. Men maakt
dan een vergelijking met het Kabinet-
Ruys de Beerenhrouck, dat na een zeei
lange kabinetscrisis, van 26 October 1923
tot 7 Jan. 1924. ontstaan door de ver
werping van de Vlootwet op Koninklijk
verzoek terugkeerde. Het fundamenteels
verschil lijkt ons echter, dat het Kabi-
net-Ruys over een sterke meerderheid in
de Tweede Kamer beschikte en dat het
niet terugkeerde met het wetsontwerp,
waarover het struikelde.
Het staat echter muurvast, dat het
Kabinet-Colijn voor zijn sociaal econo
misch beleid in deze kamer geen meer
derheid vindt."
De Telegraaf besluit een beschouwing
alus:
Gonstateeren wij voor 't oogenblik, da.
de katholieke staatspartij Dr Colijn haar
vertrouwen heeft opgezegd, zonder zich
van te voren te hebben vergewist, of zij
dezen eminenten staatsman kon vervan
gen. In normale tijden keurt men een
dergelijke politieke handelwijze af. Wat
er van te zeggen onder de omstandighe
den, waarin wij nu leven?"
„Wat de heer Aalberse, aldus het
Maandagochtendblad reeds voor de ont
zegging van zijn vertrouwen aan het ka
binet-Colijn had kunnen voorzien en wat
hem dan ook door eenige R.K. bladen
was voorspeld, is uitgekomen. De R.K.
fractie is onmachtig gebleken zelf een
kabinet te vormen, na de bestaande re
geering ten val te hebben gebracht en
prof. Aalberse moet zich met looden
schoenen naar Ruigenhoek hebben bege
ven. om H. M. te verzoeken, hem van de
opdracht te ontheffen.
Britsche pressie op Italië.
De druk van Groot-Brittannië op Ita
lië wordt steeds krachtiger. Zoo eischi
Fngeland de onmiddellijke betaling van
een rekening van ruim een millioen pond
sterling voor een kolenlevering aan Iia-
lië. Rome heeft een uitstel van betaling
gevraagd, maar tot antwoord gekregen,
dat in dit geval geen verdere steenkolen
meer uit Engeland aan Italië zouden kun
nen worden geleverd.
Voorts zouden talrijke Britsche officie
ren trachten als instructeurs te worden
aangesteld in het Abessynische leger.
Incident met de „Bremen" te New-York.
Ongeveer duizend communisten heb
ben te New-York deelgenomen aan rel
letjes, die volgden op een anti-nationaal-
socialistische betooging aan den steiger,
vanwaar het D'uitsche schip „Bremen"
vertrekt.
Drie betoogers, die later konden wor
den gearresteerd, slaagden er in, de „Bre
men" te bereiken. Zij rukten de D'uitsche
vlag af en wierpen deze in de rivier on
der het gejuich van de menigte die zich
op den steiger bevond. Tweehonderd po-
litie-agenten en honderd rechercheurs
hadden de grootste moeite om de betoo
gers te verspreiden. Er werden twee scho
ten gelost.
Klaarblijkelijk is de demonstratie der
communisten zorgvuldig voorbereid ge
weest. Zij werd voorafgegaan door het
zingen van de „Internationale" en kreten
als: „Weg met Hitier".
Dé Duitsche matrozen zetten onmid
dellijk een boot uit en vischten de vlag
weer op.
Vervolgens hielden zij een tegen-demon
stratie, heschen de Hakenkruisvlag, groet
ten deze en hieven nationale liederen aan.
Stijgend werkloosheidscijfer in de
Ver. Staten.
Het aantal werkloozen in de Ver. Sta
ten bedroeg in Juni 9.804-.000 tegen
9.709.000 in Mei en 9.252.000 in Juni
1934, gelijk blijkt uit de door den Natio-
nalen Industrieelen Raad gepubliceerde
statistieken.
Mond dichtl
De Zwitsersche tenor Max Hirzel, dio
gedurende 13 jaar aan de staatsopera te
Dresden verbonden was, is na een lang
durig arrest uit Duitschland gezet.
Hirzel maakte in December j.l. op Zwit-
sersch grondgebied eenige opmerkingeu
over Duitschland tegen een trein-
beambte.
Bij zijn terugkeer naar Duitschland
werd hij gearresteerd en geruimen tijd in
arrest gehouden. De laatste vier dagen
voor zijn invrijheidsistelling had hij alleen
in een cel doorgebracht.
Ontploffing in Italië.
In een munitiefabriek te Taino (iri
het district Varese) bij Milaan heeft een
ontploffing plaats gehad, die aan vele
arbeiders en arbeidsters het leven hoeft
gekost.
Een vleugel van de fabriek, waar uit
sluitend hommen worden vervaardigd, is
geheel verwoest. Men heeft reeds de lij
ken geborgen van 25 arbeidsters en 7 ar
beiders, doch men vreest, dat onder .ie
puinhoopen nog 3040 dooden bedolven
liggen. Bovendien zijn 20 personen ge
wond.
Zondag waren 38 lijken uit de puin
hoopen geborgen, hiervan zijn 35 vrou
wen. Het gevaar voor nieuwe ontploffing
vertraagt het bergingswerk. Een groot
aantal personen is gewond door wegge
slingerde stukken metselwerk. Het aantal
dooden is nog niet bekend.
Engelands bewapening.
De „Sunday Express" publiceert eenige
bijzonderheden omtrent de plannen, die
opgesteld zijn ten behoeve van een vol
ledige reorganisatie van het Engelsche
leger in den loop van het volgende jaar.
Behalve deze reorganisatie staat een groo-
te uitbreiding van de vloot op 't program.
De kruiserssterkte zal worden opge
voerd van 50 tot 60. De nieuwe kruisers
zullen van het grootste en zwaarste ge
pantserde type zijn. Voorts zullen vijf
nieuwe slagschepen gebouwd worden, ter
wijl de bouw van duikbooten zal worden
versneld.
Tegen te hooge prijzen.
Een aantal huismoeders, wier aanhang
in korten tijd gestegen is tot ongeveer
1000 huisvrouwen, hadden besloten over
te gaan tot een boycot van alle slagers
winkels in de voorsteden van Detroit, tot
dat de vleeschprijzen weer eenigszins
normaal zouden zijn geworden. Zater
dag zijn de koene strijdsters tot den aan
val overgegaan. Zij overvielen al dege
nen die de Zaterdagsche inkoopen aan
het doen waren en wierpen de aankoo-
pen over straat.
De opheffing' van het Nationale
Crisis-comité.
D'e Minister van Binnen'landsche Za
ken heeft den volgenden brief gericht tot
de burgemeesters:
In verband met de in Mei 1936 te ver
wachten opheffing van het Nationale Cri
sis-Comité, zal ik het op prijs stellen te
vernemen, of in uwe gemeente de behoef
te wordt gevoeld den arbeid, welke ge
durende de laatste vier jaren door het
zoogenaamd A-comité werd verricht, in
de naaste toekomst op eenigerlei wijze
voort te zetten. Mocht zulks het geval we
zen, dan verzoek ik u mij te melden hoe
men zich de inrichting en werkwijze van
zoodanige hulpverleening denkt, welke rol
de verschillende instanties van Armen
zorg daarbij zullen vervullen, en hoe, nu
elke gemeente voortaan op eigen krach
ten zal zijn aangewezen, men zich voor
stelt de daartoe benoodigde middelen te
verkrijgen.
Tér voorkoming van misverstand meen
ik goed te doen met hieraan toe te voe
gen, dat op een bijdrage vanwege mijn
departement, niet mag worden gerekend.
Radiotelefoonverkeer met Ned.-lndië.
Met ingang van 1 Aug. a.s. wordt de
gelegenheid opengesteld om in het radio
telefoonverkeer met Ned.-lndië goedkoope
zakengesprekken te voeren, op dezelfde
wijze als thans reeds voor familiege-
sprekken mogelijk is. De afwikkeling van
deze gesprekken geschiedt des Zater
dags zooveel mogelijk in de morgenuren,
na de volbetaalde gesprekken; de fami-
liegesprekken worden als regel des mid
dags afgewikkeld.
Het verlaagd tarief voor gesprekken
op Zaterdag bedraagt voor een gesprek
van 3 minuten met Java en Madoera f 21
en met Noord-Sumatra en Makassar f24.
De Rijkstelefoonkantoren verstrekken des-
gewenscht nadere inlichtingen.
Volkstuintjes.
Naar aanleiding van een verzoek van
den Ghr. Boeren- en Tuindersbond met
betrekking tot de grootte van de volks
tuintjes heeft de Minister van Econo
mische Zaken aan het hoofdbestuur van
genoemde organisatie medegedeeld, dat
aan de gemeentebesturen is bericht, dat
de uitgifte van volkstuinen niet ongelimi
teerd mag worden uitgebreid en dat de
maat der perceelen tot 3 are moet wor
den beperkt.
Verplichte tewerkstelling landarbeiders.
Onder toezending van een schema
hadden de moderne, chr. en r.k. landar
beidersbonden onlangs den minister van
oeconomische zaken verzocht, zoodanige
maatregelen te willen nemen, dat aan de
verstrekking van landbouwsteun de voor
waarde wordt verbonden van de verplich
te tewerkstelling van een bepaald aantal
landarbeiders per bedrijf.
De minister heeft thans den arbeiders
organisaties bericht, dat uit een ingesteld
onderzoek is gebleken, dat het vindeu
van een billijk systeem op dit oogenblik
niet mogelijk is en zeker niet, wanneer
de gevraagde maatregel overal moet wor
den toegepast. Hij kan daarom ook geen
vrijheid vinden het nemen van een zoo-
danigen maatregel te bevorderen. De op
lossing zal meer gezocht moeten worden
in de richting van het geven van looa
bijslag, het systeem, dat door het Depar
tement van Sociale Zaken reeds wordt
toegepast en steeds verder wordt uitge
breid.
Notariaat.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot notaris
te Amsterdam dhr W. W. Rutgers, cand.-
notaris te Amsterdam (vac.-F. H. van den
Helm); tot notaris te Weesp, Mr H. ten
Oever, cand.-notaris te Amsterdam.
Handel Nederland-Denemarken.
Naar ons ter oore komt, zijn er ernstige
moeilijkheden gerezen in verband met de
handelsbetrekkingen tusschen Nederland
en Denemarken. Deze moeilijkheden, wel
ke niet van den jongsten tijd dateeren,
Binnenland.
Prof. Aalberse kon geen parlementair ka
binet vormen. D'r Golijn ontving op
dracht tot vorming van een extra-par
lementair kabinet.
De opheffing van het crisis-comité.
Vergadering van den Zeeuwschen Polder
en Waterschapsbond.
Geen verplichte tewerkstelling van land
arbeiders.
Buitenland.
Britsche pressie op Italië.
Incident met een Duitsoh stoomschip te
New York.
doch reeds lang het handelsverkeer tus
schen beide landen belemmeren, zijn in
hoofdzaak het gevolg van een niet of niet
voldoende beschikbaar stellen van devie
zen voor Nederlandsche artikelen door de
Deensche deviezen-instanties.
De bestaande moeilijkheden zijn van
dien aard, dat de Nederlandsche Regee
ring er hoogstwaarschijnlijk toe zal over
gaan de bestaande handelsovereenkomst
met Denemarken op te zeggen.
DE POSITIE DER KROON IN ONS
STAATSRECHT.
De huidige politieke crisis laat weer
eens duidelijk zien, zegt de N e d e r 1.,
hoe een groote beteekenis de Kroon heeft
voor het goed functionneeren van ons
staatkundig leven.
Is de samenwerking tusschen Regee
ring en Parlement verbroken, dan treedt
de Kroon «ip -om deze samenwerking weer
te bewerkstelligen en ons parlementaire
stelsel te handhaven.
Zijl verleent niet slechts opdracht aan
een bepaald persoon om als Kabinetsfor
mateur op te treden, waarop deze het
nieuwe Kabinet zal vormen.
Staande boven de partijen, geeft Zij1 de
richtlijnen, waarnaar de nieuwe minis
terpresident vertegenwoordigers van par
tijen of personen buiten partijen kan co-
ordineeren tot een Regeering, steunende
op de meerderheid van de Kamer.
De Kroon is het rustpunt temidden van
den politieken strijd, van onvergelijkelijke
waarde voor een waarachtig democratisch
bewind.
Een ontstellend gemis aan inzicht ver
tonnen dan ook zij1, die de taak der Kroon
ten onzent een geringe achten, en minach
tend over Haar spreken als over een „or
nament".
Bovenal blijkt de groote beteekenis van
de positie der Kroon, indien ziji gedragen
wordt op een zoo voorbeeldige wij'ze als
onze Koningin dit doet, ten zegen van
land en volk.
ALGEMEENE VERGADERING
ZEEUWSCHE POLDER- EN
WATERSCHAPSBOND.
Zaterdagmorgen hield de Zeeuwsche
Polder- en Waterschapsbond zijn alge
meens vergadering in Hotel de Koren
beurs te Sluis.
De voorzitter van den Bond, Mr P.
Diel ernan uit Middelburg, heette de
vele aanwezigen welkom en wel in het bij
zonder de vier leden van Ged. Staten, do
heeren Van Rompu, Stieger, Van Bommel
van Vloten en Vogelaar en den griffier,
uit wier aanwezigheid de groote belang
stelling van het college voor het werken
van den Bond blijkt. Het speet den com
missaris der Koningin in verband met
zijn spoedige vacantia niet aanwezig te
kunnen zijn. Welkom ook heette spr. het
gemeentebestuur van Sluis.
Daarna verwelkomde spr de beide spre
kers van den dag, D'r Ir E. J. Bosch, Rid
der van Rosenthal te Eefde en den hee.r
J. F. Magendans te Middelburg.
De heffing op het gebouwd in de
practijk.
In verband met het feit, dat de heer
Magendans spoedig weg moest, werd
hem, in afwijking van de agenda, reeds
direct het woord gegeven voor een voor
dracht over: „De heffing op het gebouwd
in de practijk".
Spr. zeide zich te zullen beperken tot
de thans in Zeeland op grond van de be
palingen van het Algemeen Reglement,
bestaande mogelijkheid om van de ge
bouwde eigendommen een bijdrage te vra
gen in de polderlasten en op de beteekenis
dier bepalingen in de practijk.
Spr. behandelde het eerst de geschie
denis. In April 1915 nam 't waterschap De
Breede Watering bewesten Ierseke, na
dat reeds voordien sporadisch bij andere
polders zulk een heffing van het gebouwd
een punt van beraadslaging had uitge
maakt, het besluit om Ged. Staten te ver
zoeken een wijziging aan te brengen in
art. 101 en daarmede verband houdende
artikelen van het Algemeen Reglement om
de gebouwde eigendommen naar de be-
