BERTELS
DE POLITIEKE TOESTAND.
EERSTE BLAD
ZATERDAG 27 JULI 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 251
Buitenland.
Nog geen 3 C6flt per
kost een abonnement op „De Zeeuw"
Abonnementsprijs p. kwartaal f 2.50
Weekabonnementenf 0.20
Verzachting van de
Crisisgevolgen.
BERTELS' Kunstkorrel
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uit de Statenzaal.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie'van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
7)e ZeeUi
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Een ernstige waarschuwing.
Niet gering is 'het aantal van hen, die
in devaluatie een middel zien, dat ons uit
'die huidige moelykheden kan helpen. Met
naime in R.K. 'kringen wint, naar het
schijnt, de devaluatie-idee s'teedls meer
veld.
Men ontkent niet de bezwaren, maar
de vwndeelen worden toch grooter ge
acht.
In België, waar men in de gelegenheid
ia de theorie aan de practijk te toetsen,
schijnt men er echter anders over te den
ken.
De zegeningen van de devaluatie wor
den daar volstrekt niet algemeen gewaar
deerd.
'Zoo schreef b.v. deze week de Belgische
(IR.K.) „Standaard":
'Het is begrijpelijk, dat de belangstelling
in het land voor het verdere verloop van
de ontstane crisis zeer groot is. Ook in
het buitenland volgt men met 'gespannen
aandaclht de gebeurtenissen. Nederland
staat voor beslissingen, die van ver strek-
kenden invloed zullen zijn op het econo
misch en financieel leven van het land.
Wij mogen verwachten, dat de katho
lieke partij' bij het bepalen van haar hou
ding zich zal laten leiden door het alge
meen helanig. Wij, 'die in België tot twee
maal toe de nadoelen van de devaluatie
hebben gekend en de gevolgen van de laat
ste devaluatie thans aan don lyve gevoelen
en die nog meer zullen voelen binnen af-
zienbaren tijd, „wanneer 'de lichten van de
tentoonstelling zullen gedoofd zijn", wij
zien met zorg een beslissing der Neder-
landselhe regeering ten gunste van een
waardevermindering van den gulden tege
moet. Al zou dit slechts de eerste deva
luatie zijn, België is reeds aan de tweede.
Er kan aan minister Golyn verweten
wonden, dal hij de deflatie-politiek niet in
al haar consequenties doorgevoerd heeft.
Devaluatie is echter een ont
zaglijk kwaad. Ook de premier van
Zeeland moet dit by ons toegeven. Hü
voegt er evenwel aan toe, dat er niet aan
te onltfcomen was. Wy deelen rijn meening
niet. Zou werkeiyk ook Nederland het
bewyis leveren, dat er aan devaluatie niet
te ontkomen is?
Men denke by onze Noorder-broeders
en vooral aan katholieke rijde nog eens
ernstig na, alvorens een definitieve stap
zal worden gedaan in de een of andere
richting."
Devaluatie is een ontzaglijk kwaad, zegt
dit Belgische blad, dat uit ervaring kan
spreken.
'En wie rich aan een ander spiegelt,
ispiegelt rich zacht.
Enkele persstemmen.
„Deze kabinetscrisis, zegt de N. R. Crt
(lib.), zal niet licht op bevredigende wyze
zyn op te lossen.
Op het eerste oog zou men van zuiver
zakeiyk standpunt zeggen, dat het zeer ge-
miakkeiyk zou kunnen gaan. Want de
heer Albarda, de leider van de R. Kath.
Staatsparty, moet toch wel branden van
verlangen om de hem toevallende taak ter
hand te nemen, indien een meerderheid
in de Tweede Hamer en hierover be
hoeft weinig twy'fel te bestaan hem
daartoe de noodige parlementaire basis
zou verschaffen. Hy kan nu alle groote
dingen volbrengen, welke hy tevergeefs
van het Kabinet-Coiyn heeft gevraagd.
Want het was niet mis, wat hy in den
loop van de laatste twee jaren aan poli
tieke eischen heeft geformuleerd.
Er is echter een maar. En dat is de
verdeeldheid in zyn eigen party, want die
laat vooralsnog niet toe, dat de 28 man
tellende R. K. fractie, om de meerderheid
te halen, een bondgenootschap met de S.
D. A. P. aangaat. Zooals men in 1033 zyn
zegen niet kon geven aan het kabinet-
Golyn, omdat een liberaal daarvan deel
uitmaakte en dit den R. K, 'linkervleugel
onwelgevallig was, zoo vreest men thans,
dat een bondgenootschap met de S. D. A.
P. velen van den rechtervleugel der R. K.
Staatsparty zal doen drossen. Of zooals
de R. K. Utrechtsche Crt het heeft uitge
drukt: practisch is dat samengaan van
R. K. en S. D. onaanvaardbaar, „omdat
de katholieke staatspartij geen stap zeul
doen, die haar by de eerstvolgende Ka
merverkiezingen zonder eenigen twyfel
op een gevoelige devaluatie der sterkte
van haar eigen kiezerscorps zou te staan
komen".
De Maasbode (R. K.) is van oordeel,
dat de tydsomstandigheden zeer zeker
wettigen het ongewone, maar zeer stellige
verzoek van de Kroon aan de demission-
naire Ministers om niet alleen, zooals ge
bruikelijk, zich te biyven belasten met de
behandeling en afdoening van de loopen-
de zaken, maar ook om „al datgene te
verrichten, wat 's lands belang in verband
met de moeilijke tydsomstandigheden ver-
eischt".
Het blad vrijst er verder op, hoe
weer biykt, dat H. M. de Koningin Hare
taak ten volle begrypt en inzag, dat snel
handelen noodzakelyk is.
Onze landsvrouwe wyst den weg, die
thans moet worden gegaan: de medewer
king moge algemeen zyn, met terzijde
stelling van zelfs het meest verklaarbare
sentiment.
Zou het mogeiyk blüken een kabinet
te formeeren, dat met recht den naam van
nationaal zou kunnen voeren, dan ware
dit wel by uitstek de oplossing, door hel
landsbelang thans op de allereerste plaats
geboden.
Ten aanzien van de figuur van dr Co-
ly'n zegt het blad o.a.:
Wy erkennen, dat de wetenschap dat
het roer rustte in de ongetwyfeld sterke,
rustige en ervaren hand van dezen man,
verre boven de gewone maat, van inzicht
in de internationale economische verhou
dingen. van breejje visie ondanks zijn
vast ritten aan denkrichtingen en toestan
den van een voorby verleden van diep-
christeiyke overtuiging bovenal, ons een
gevoel van gerustheid gaf, dat wy zeer
noode missen.
„Van de twee mogelykheden, welke er
waren, zegt de Standaard, aftreden of
Kamerontbinding, is dus de eerste geko
zen. Wy gelooven, dat daarmee de juiste
keus uit de oplossingen is gedaan. Aan
Kamerontbinding zouden wel zeer ern
stige bezwaren verbonden zyn geweest,
terwijl niet mag worden aangenomen, dat
langs dien weg een aannemelyke oplos
sing voor de moeiiykheden zou zijn ge
vonden.
Niettemin gevoelen wij bet heengaan
van dit Kabinet, dat naar onze overtui
ging de juiste koers van het Schip van
Staat had uitgezet, als een zware slag. En
als vanzelf gaan daarby onze gedachten
uit naar den man, die ondanks het klim
men der jaren, zijn geheele persoonlyk-
heid inzette in het belang van land en
volk.
Wy weten, dat ons volk hem ook juist
daarom zoo byizonder hoogachtte en waar
deerde. Het is onze overtuiging, dat die
hoogachting en waardeering er niet min
der om wordt, integendeel: groeit, nu ge
brek aan vertrouwen 'by de meerderheid
der volksvertegenwoordiging hem en zyn
trouwe medewerkers dwong tot dezen
stap".
Het Vaderland (Lib.) wyst er op, dat
het kabinet aanstond in een officieuze
verklaring geantwoord heeft op de uit-
noodiging van de Koningin om al datge
ne te verrichten wat 's lands belang in de
moeilyke omstandigheden vereiseht, een
uitnoodiging zooals de Kroon er, zoover
de herinnering van het blad strekt, nim
mer tot een ontslag vragend ministerie
heeft gericht. Verder doei liet blad op
merken, dat Minister Colyn en de zynen
het niet by woorden hebben gelaten.
Even voor het kabinetsbericht was im
mers op onze redactietafel de mededee-
ling gekomen, dat de Nederlandsche Bank
haar rentetarieven opnieuw met een vel
percent verhoogde, zoodat het wisseldis
conto thans op 6 pet. is gekomen. Natuur-
lyk is dit een maatregel van de Bank en
niet van de Regeering, maar het spreekt
evenzeer vanzelf, dat daaraan overleg
tusschen beide instanties vooraf is ge
gaan. Het tydstip, waarop deze maatregel
bekend werd gemaakt, bewyst dit reeds.
Men kan thans ook gemakkelyk bevroe
den, welke de „byzondere omstandighe
den" zyn geweest, welke tot een uitstel
van de aanvankelyk op gisterochtend ge
stelde beslissing van het kabinet hebben
geleid. Het heeft blykbaar geen middel
onbeproefd willen laten, ten einde een
eventueel ongunstigen terugslag van zyn
onvermiydelijke demissie te voorkomen.
Uiteraard was hiertoe mede overleg met
de directie van onze circulatiebank nood-
zakelyk, en evenzeer 'kan men als vast
staand aannemen, dat het bezoek van mi
nister Colyn aan de Koningin er toe
strekte het oordeel van onze hooge Lands
vrouwe over dit uiterst belangrijke vraag
stuk te vernemen.
HetNederlandechevolkmag
dit ministerie dank weten
voor de omzichtigheid,
waarmee het, ondanks een
diep gevoel van teleur
stelling, over den gang van
zaken in de Tweede Kamer
de belangen van land en
volk behartigt.
Hoe staan de kansen van Mr
Aalberse? Op deze vraag antwoordt het
Handelsblad (Lib.):
„Er is reden om aan te nemen, dat zy
niet byster gunstig zyn. De anti-rev.
„Standaard" heeft eergisteren nog ge
schreven, dat de anti-revolutionnairen
niet kunnen ritting nemen in een kabinet
geformeerd door den leider van de groep
die het Kabinet-Golyn tot heengaan noop
te. Eh wy meenen te weten, dat dit ge
voelen in liberalen en vryrinnig-democra-
tisohen kring ten aanzien van deze groe
pen wordt gedeeld. In geval dientenge
volge prof. Aalberse tot de conclusie zou
komen, dat hy aan de opdracht niet zou
kunnen voldoen, zou de mogelykheid van
een extra-parlementair kabinet opnieuw
in aanmerking kunnen komen.
Wy hebben gisteren reeds uiteengezet
waarom onder die omstandigheden de op
dracht tenslotte wederom aan dr Golyn
zou kunnen toevallen. En waarom dit o.i.
niet de slechtste oplossing zou kunnen
blyken te zyn."
Ingezonden Mededeellng.
Versterking van het Japansche leger.
De Japansche legerautoriteiten hebben
by het kabinet voorstellen ingediend tot
versterking en tot verbetering der beweeg-
lykheid van het leger. Het program loopt
over een tydvak van vyf jaar; met de
uitvoering zou dan reeds in 1936 een
aanvang worden gemaakt.
Het leger heeft voor deze vyf jaren
buiten het kader van de gewone begroo
ting 900 millioen yen, dus 180 millioen
yen per jaar, voor zich opgeëischt.
Daar de begrooting tot dusver 420 mil
lioen yen bedroeg, komt men op deze wyze
tot een totale legerbegrooting van gemid
deld 600 millioen yen.
D'e luchtstrijdkrachten zouden in vyf
jaren worden verdubbeld.
De Volkenbondsraad bijeengeroepen.
Het Volkenbondssecretariaat heeft het
reedis gemelde verzoek van Ethiopië tot
onmiddellyke byeenroeping van den Vol
kenbondsraad gepubliceerd.
In een zitting by den secretaris-gene
raal van den Volkenbond is gistermiddag
de tekst van bet convocatie-telegram van
den Volkenbondsraad opgesteld.
Naar verluidt is geen datum voorge
steld, doch worden de leden uitgenoodigd
mede te deelen, wanneer ben het best ge
legen komt naar Genève te komen.
Huwelijk tusschen Joden en niet-Joden.
Het bureau van den Burgerlyken Stand
in Landau in de Palts had eenigen tyd
'geleden geweigerd om een huwelijk af te
kondigen tusschen een Jood en een niet-
Joodsoh meisje. De rechtbank had 'den
Burgerlyken Stand in het gelyk 'gesteld.
De bruigom ging echter dn hooger beroep
en het Gerechtshof verklaarde de weige
ring van het bevolkingsregister om het
huwelijk af te kondigen in strijd met de
wet en gelastte alsnog de totstandkoming
van het huwelijk.
Nationaal-socialisten hielden daarop
'betoo'gingen voor de woningen van de
beide 'betrokkenen; de politie nam ten
slotte beiden in „Schutzhaft".
'Zooals men weet heeft Bürdkel, de nat.
soc. leider van de Palts, eenige dagen ge
leden een decreet uitgevaardigd, waarby
ambtenaren van den Burgerlyken Stand
op straffe van ontslag verboden wordt,
huwelyken tusschen Joden en niet-Joden
te sluiten.
Groote brand bij: marine-basis In Turkije.
De bladen maken melding van een groe
ten brand in de meest bewaakte gedeelten
van de verboden militaire zone, dicht by
de marinebasis van Ismid aan de zee van
Marmora.
De brand gaat met 'groote ontploffingen
gepaard. Groote hoeveelheden munitie
loopen geVaar te ontbranden.
De spoorbaan naar Anatolië is zoo
ernstig beschadigd, dat het treinverkeer
moest worden onderbroken. Byzonderhe-
den over den omvang van de schade en
over mogelijk verlies aan menschenlevens
ontbreken nog.
Korte Berichten.
Naar de „Telegraaf" weet te melden
kwam de Sowjet-Russische volkscommis
saris voor Buitenlandsche Zaken, Litwi-
nov. Vrijdag te Marienbad aan.
Tegelijkertijd kwamen ook de Sovjet-
Russische ambassadeur te Parys, Potem-
kin en eenige andere Sowjet-Russische
taatslieden in Marienbad aan.
Officieel wordt uit Rome medege
deeld, dat de typhusepidemie aldaar,
waardoor de beter gesitueerde klassen
werden getroffen, den laatsten tyd krach
tig afneemt.
Pluimveehouder* voederen met
het meest economisch en onder
vinden het minst de nadeelen van
de ongunstige tijdsomstandigheden.
Zij verkrijgen bij lagere voeder-
kosten een hoogere eierproducUe,
dan door voedering met ochtend
voeder en gemengd graan oi ge
mengd graan alleen.
Vraagt offerte bij Uw leverancier
of direct aan de fabriek.
Oliefabrieken N.V. - Amsterdam
DE KABINETSCRISIS.
Mr Aalberse confereert.
Nadat minister van Staat, prof mr P.
J. M. Aalberse gistermorgen van H. M.
de Koningin de opdracht had ontvangen
tot vorming van een parlementair kabi
net. op zoo breed mogelyken grondslag
heeft de formateur terstond gistermiddag
een aanvang gemaakt met het consultee
ren van de voornaamste fractieleiders.
Prof. Aalberse heeft allereerst gecon
fereerd met den heer J. J. G. van Dijk,
by aanvankelyke ontstentenis van den
anti-revolutionnairen fractieleider, den
heer J. Schouten, die zich echter eenigen
tyd later ook by prof. Aalberse heeft ver
voegd. Daarna heeft de leider der sociaal
democratische Kamerfractie, de heer J.
W. Albarda, prof. Aalberse bezocht; hun
onderhoud heeft ongeveer anderhalf uur
geduurd.
Het wordt niet geheel uitgesloten ge
acht, dat prof. Aalberse, gevolg gevend
aan den door H. M. de Koningin uitge
sproken wensoh de beslissing binnen en
kele dagen te mogen vernemen, wellicht
nog vandaag verslag zal kunnen uitbren
gen van het resultaat rijner stappen. In
ieder geval mag wel worden aangenomen,
dat, onvoorziene omstandigheden voorbe
houden, de formateur zich uiterlyk Maan
dag naar H. M. de Koningin zal begeven.
In parlementaire kringen wordt vrij
algemeen verwacht, dat de formateur de
opdracht, als onvervulbaar gebleken, zal
moeten teruggeven.
Samenstelling Eerste Kamer.
Na de gisteren gehouden verkiezing
van leden der Eerste Kamer in de sa
menstelling van dit college aldus:
Nieuw. Oud.
R.K. Staatsparty 16 16
Anti-Hev. Panty6 6
Christ Hist. Unie 7 7
Vrijheidsbond 5 6
Vrij'z. Dem. Bond 3 4
S. D. A. 'P11 11
Nat. 'Soc. Biew2 0
In de Eerste Kamer keeren niet terug,
hetzij doordat ze rich niet herkiesbaar
stelden, hetzy' doordat ze niet herkozen
werden, de volgende heerenMr J. N. E.
Heerkens Thyssen, Haarlem ('R.K.); J.
Oudegeest, Amsterdam (S.'D.A.P.); Dr F.
M. Wibaut, Amsterdam (IS. D. A. P.)M.
Visser, Maartensdylk '(R.K.); D. Fock,
's-Gravenbage (Vrijheidsbond); Prof. Mr.
R. Kranenburg, Leiden (Vrijz. Dem.).
Nieuw gekozen leden der Eerste Kamer
zyn: A. N. F. Fleskens, 'Geldrop (R.K.);
Mr. G. C. J. D. Kropman, Amsterdam
(R.K,); J. J. Vorrink, Amsterdam (S.D.
A.P.); 0. de la Bella, Amsterdam (0. D.
A. P.); M. V. E. 'H, J. M. Graaf de Mar-
chant et d'Ansembourg, Amstenrade (N.S.
B.); en A. J. van Vessem (N.0.B.).
De positie van den gulden.
Naar ons ter oore komt, wordt in par
lementaire kringen met stelligheid ver
wacht, dat, indien Prof. Aalberse in zijn
opdracht mocht slagen, een kabinet onder
zijn leiding even krachtig voor het be
houd van de waardevastheid van onzen
gulden zal biyven waken als zulks tot
dusver is geschied.
Met name wordt dit afgeleid uit de
door Prof. Aalberse als Nederlandsch
regeeringsgedelegeerde op de jongste in
ternationale arbeidsconferentie te Genève
gehouden rede, waarin hij verklaard
heeft, tegenstander te zijn van devalua
tie en aan zoo ver mogeiyk gaande de
flatie de voorkeur te geven.
Binnenland.
De kabinetsformatie. Prof. Aalberse is
aan het confereeren.
De positie van onzen gulden.
Buitenland.
De Volkehbondsraad bijeen geroepen.
Versterking van het Japansche leger.
De heer Lockefeer naar de Tweede Kamer.
Indien de heer A. N. Fleskens zyn zetel
in de Eerste Kamer aanvaardt is aan de
beurt om hem op te volgen in de Tweede
Kamer, de heer 'E. Th. Lockefeer te Hulst.
Do vierdaagsche afstandsmarschen.
Gisteren zyn de vierdaagsche afstands
marschen geëindigd.
Het aantal uitvallers bedroeg in totaal
slechts 123 of 4 pet. van de 3030 die op
Dinsdag zyn vertrokken. Overal in Ne
derland zal men dezer dagen heeren en da
mes zien loopen met het fonkelnieuwe
kruis of het nieuwe cyfer.
Ruim 40 burger en politiesportvereeni-
gingen en korpsen hebben de zilveren me
daille behaald, alsmede 50 militaire korp
sen. Verder zyn uitgereikt 8 gouden krui
zen, voor degenen, die voor de 10e maal
de Afstandsmarschen met succes hebben
beëindigd, acht gouden kroontjes voor
hen, die dit voor de ellfde maal deden.
Aan drie personen werd het gouden cyfer
12 uitgereikt, dus ze hadden vóór den
twaafden keer de marschen beëindigd.
Aan 7 personen het gouden cyfer 13,
aan één deelnemer het gouden cyfer 14,
aan één persoon een gouden 15, aan één
deelnemer het gouden cyfer 16 en aan
drie deelnemers, n.l. jhr A. van der Goer,
ritm. Ie halfreg. huzaren, den heer A. G.
L. Binkshuizen te Dén Haag en den heer
G. J. van der Kay te Elden, het gouden
cyfer 17.
Het optreden der N.S.B.'ers
Weinig sympathiek. De een
ling Bouwens. De veelbespro
ken pontonknecht Het pol-
derambtenaren-reglement.
Scheen het eerst, dat de zomerzitting
der Staten heel lang zou duren (over den
zoo (langzamerhand beroemd geworden
pontonknecht te Walzaorden praatte men
ongeveer IYj uur vol), 's middags kwam
er schot in en behalve de verkiezing van
leden der Eerste Kamer kon alles op één
dag worden afgedaan. De vergadering zou
zeker veel meer tyld in beslag ge
nomen hebben, als de andere fracties op
alle dwaze en veelal demagogische opmer
kingen van den N.S.B.'er Dekker uitvoerig
waren ingegaan. Maar gelukkig waren de
andere leden zoo verstandig om dit niet
te doen. Zoo nui en dan werd de N.S.B.'er
door den woordvoerder van Ged. Staten
recht gezet, maar dan zweeg hy:. Gaf Mr
Dieleman naar beste weten een antwoord
op de vraag, wat revolutionaire gezind
heid was, dan heette het even later: „Ged.
Staten hebben nog steeds niet gezegd, wat
revolutionaire gezindheid is." Maar toen
was ook het groote geduld van den voor
zitter uitgeput. Mr Dieleman kreeg de ge
legenheid niet meer, om he' nog eens te
zeggen.
Wy hebben groote waardeering voor de
rustige, correcte, objectieve leiding der
vergadering (de N.S.B.'ers mogen wel
dankbaar zyn, dat ze niet met dezelfde
methode gestraft worden, die ze zelf wil
len toepassen, zoodra ze de kans krylgen)
maar toch veroorloven we ons in alle be
scheidenheid de opmerking en we we
ten, dat ook meerdere Statenleden dien
wensch koesteren of de voorzitter in
volgende zittingen niet krachtiger wil te
gengaan het bespreken van kwesties, die
met aanhangige voorstellen niet te ma
ken hebben. We kunnen niet altyd van
niet-N.S.B.'ers vergen, dat ze alles maar
over hun kant laten gaan en waar is dan
het eind der debatten?
Zoo vragen we ons af, of het niet bui
ten de orde was, wat de N.S.B.'er over de
Ministers Golyn en De Wilde en hun be
oordeeling van N.S.B. en S.D.A.P. be
weerde. Buiten de perken zeker, volgens
de N.S.B. zelf, want men zou het eens in
een Nat.-Soc. land moeten probeeren zoo
iets over ministers te zeggen. Men ging
een-twee-drie naar een concentratiekamp 1
Eh dan de 400.000 werkloozen als ge
volg van het democratisch stelsel I Even
onzinnig als te zeggen, dat het kapita
lisme dat op zyn geweten heeft. Men
spreekt op die wijze over de internatio
nale kwestie der werkloosheid wel bylzon-
der naief. De heer Dekker weet als werk
gever ook, wat het zeggen wil, arbeiders
