EERSTE BLAD
NivE^r^
VRIJDAG 12 JULI 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 238
Wat gaat er om?
(Een Kabinets-crisis op komst?)
Buitenland.
Belangrijkste Nieuw:
Uitg.: KV. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergn" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertcntiën 30 cent per regel. Ingezonden
mcdedoelingcn GO cent per regel. Kleine
Advcrtcnticn Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De bekende Zeeuwsohe uitdrukking:
„Wat gaat er om?", komt als vanzelf naar
voren als men kennis neemt van den po
litieleen toestand en van de beschouwin
gen over de positie van het Kabinet-
Golijn.
Er is critiek op tal van door het Kabi
net genomen of voorgestelde maatregelen
en er zullen weinigen zijn, die deze cri
tiek maar zonder meer als ongegrond
willen afwijzen.
Hoe kan het ook anders, nu de eene
noodmaatregel na de andere ge
nomen moet worden en voorsteilen moeten
worden gedaan, Waaraan men in nor
male tijden niet zou denken.
Dat is hier echter niet het voornaam
ste.
De Regeering iheeft herhaaldelijk ge
toond ernstige, opuouwende critiek op
prijs te stellen, met gegronde bezwaren
zooveel mogelijk rexening te willen hou
den. Dat bieeit ook weer bij de schrifte
lijke behandeling van het wetsontwerp tot
verlaging van de openbare uitgaven en bij
de voorstellen inzabe pachien en hypotue-
ken. Waar eenigszins mogelijk werd een
tegemoetkomende houding aangenomen.
Daarmee is de oppositie echter niet te
vreden.
Zij wil en dat danken we in de eer
ste plaats aan de oppositie uit den R. K.
hoek, omdat die in dit verband van de
meeste beteekenis is dat een geheel
andere koers zal worden ingesla
gen. Zij verlangt, dat dit Kabinet zal ver
dwijnen om plaats te maken voor een mi
nisterie, dat wil gaan in de richting van
devaluatie, waarvan voor het algemeen
herstel groote verwachtingen worden ge
koesterd.
En nu zegt men wel o.a. „De Tijd"
sprak zich in dezen geest uit dat het
niet te doen is om een ander Kabinet,
maar om een andere kabinetspol i-
t i e k, maar dat is slechts een doekje voor
het bloeden. Men zal toch waarlijk niet
meenen, dat Dr Colijn een van die man
nen is, die terwille van zijn positie ook
wel anders kan als dit meer profijtelijk
schijnt?
De oppositie gaat wel degelijk tegen
het Kabinet. De bedoeling van een
deel der R. K. pers is geen andere, dan
het Ministerie-Colijn ten val te brengen.
Het is nu eenmaal niet mogelijk de kabi
netspoiitiek te veroordeelen, zonder de
mannen, die van die politiek de dragers
zijn, te treffen.
Natuurlijk heeft een ieder het recht al
dus te oordeelen en wanneer hij meent,
dat 's lands belang dit vordert, mee te
werken het kabinet ten val te brengen.
Wij denken er niet aan 'dit recht te be
twisten.
Alleen mag hierbij de goede parlemen
taire eisch worden gesteld, dat, als men
aan den val van dit ministerie welbewust
meewerkt, ook 'bereid is de gevolgen daar
van te aanvaarden en het optreden van
een nieuw kabinet mogelijk te maken.
Maar daar zit nu de moeilijkheid.
Wanneer een motie wordt voorgesteld,
waarin de Kamer uitspreekt in dit Kabi
net geen vertrouwen meer te stellen, dan
zullen de Sociaal-democraten, de commu
nisten, de Staatk. Geref., benevens de één
lingen, de mannen van de H. G. S., de
C. D. U., de R. S. P., de R. K. V., de
plattelander en de nationaal-hersteller ze
ker bereid zijn daaraan hun stem te ge
ven.
Maar daarmee is men niet klaar.
Dan komt terstond aan de orde de
de vraag: W a t nu? en: Hoe nu?
D'e Sociaal-democraten zijn onmiddellijk
bereid, om met de R. Katholieken in zee
te gaan, maar in R. K. kring acht men
het moment van de uiterste noodzaak nog
volstrekt niet aangebroken.
Maar wat dan?
En zoo komen we tot de vraag, die we
hierboven hebben gesteld: „Wat gaat
e r o m?"
Het spreekt toch vanzelf, dat zij, die
zoo heftig tegen het Kabinet, wil men,
tegen de kabinetspoiitiek, ageeren, de con-
sefcwenties daarvan onder de oogen heb
ben gezien.
Wanneer we zoo het geheel overzien,
dan koimt de vraag op: S t a a t ons
misschien een herhaling
van 1926 te wachten?
Geheel onmogelijk schijnt dit niet.
De Ghr. Historischen hebben voor een
deel dezelfde critiek als de R. Katholieken
en zij hebben zich niet als Minister Cc*-
lijn en zijn medewerkers, zóó beslist tegen
devaluatie uitgesproken, dat ze in die
richting niet mee zouden kunnen gaan.
In deze opvatting werden wij versterkt
door wat gisteren het „Dagblad voor Zee
land" schreef onder het kopje: „Als Colijn
valteen val, die dit orgaan van
harte zou toejuichen.
Het feit, dat „De Standaard" verklaar
de, dat op de Antirevolutionairen bij de
vorming van een nieuw Kabinet niet ge
rekend behoeft te worden, doet volgens
het Dagblad niets ter zake.
„Doen zij eventueel niet mede, dan kan
men dit zeer levendig betreuren, maar liet
land moet geregeerd worden ende
karavaan vervolgt haar weg.
Bij de Katholieke Kamerfractie speelt
bij de vorming van een nieuw kabinet de
partijpolitiek geen rol. De leider van deze
fractie, Mr Aalberse, is trouwens bij voor
baat reeds uitgeschakeld. Op de laatste
bijeenkomst van de Internationale Ar-
beidsconferentie te Genève heeft hij in een
redevoering zich een dergelijk tegenstan
der van devaluatie verklaard en zoodanige
theorieën over aanpassing e.d. verkondigd
dat hij getoond heeft, met zijn opvattingen
in wezen niet te veel te verschillen met
Dr Colijn.
Het is duidelijk, dat Mr Aalberse deze
rede niet zou gehouden hebben, als liet
hem niet erom te doen geweest was, dui
delijk te doen uitkomen, dat het bij hem
niet erom gaat, de plaats van Dr Colijn in
te nemen. Het is ook even duidelijk, dat
hij niet de man kan zijn, die een kabinet
kan vormen, dat zijn theorieën verwerpt
en voP'ens de door hem afgewezen begin
selen te werk zal gaan.
Naar onze overtuiging zal allereerst
voor eventueele kabinetsformatie in aan
merking komen de leider van de Christe
lijk historische Unie, die zich niet, zooals
anderen, aan de eenzijdige defiatiepolitiek
der regeering heeft gebonden, doch vol
doende armslag heeft weten te behouden
om zoo noodig een andere richting uit te
kunnen gaan. Van den heer De Geer is
overigens ook geen gevaarlijk vasthouden
aan zuiver parlementaire kabinetsforma
tie te duchten. Zoowel zijn partijpolitieke
beginselen, als zijn persoonlijk verleden
staan er borg voor, dat hij niet zal schro
men met een z.g. „zaken"- of extra-par-
leimentair kabinet het land te besturen en
ook het economisch en monetair beleid
der Regeering in de gewenschte richting
te sturen".
Deze uitspraken zijn zeker niet zonder
beteekenis.
Zij geven in elk geval grond voor de
meening, dat er iets broeit in de politieke
keuken.
In hoeverre deze opvatting juist is, zal
spoedig genoeg blijken.
Bij de behandeling van het bezuini-
gingsontwerp de volgende week, zal het
niet alleen en niet in de eerste plaats gaan
over 'de voorgestelde maatregelen, maar
over 'de kabinetspoiitiek in het algemeen,
over de vraag of al dan niet een andere
koers moet worden ingeslagen.
De komende dagen kunnen voor ons
politieke leven van verstrekkende beteeke
nis zijn.
DE BUITENLANDSCHE POLITIEK
VAN ENGELAND.
Rede van minister Hoare.
Gisteren hield in het Engelsche Lager
huis Samuel Hoare, de minister van bui-
tenlandsche zaken, een groote rede.
Ten aanzien van het Britsch-Duitsche
vlO'Otverdrag, zeide Hoare, dat dit verdrag
niet egoistisch was.
Afgezien van de juridische kwestie,
schijnt het ons toe, dat er in het belang
van den vrede ernstige redenen bestaan
het verdrag aan te nemen.
Uit de besprekingen bleek, dat de Duit
sche regeering de volgende belangrijke
verklaring 'had afgelegd, dat in het ver
volg, voor zoover het Duitschland betreft,
een van de kwesties welke een oorlog zoo
versohik'kelijk maken, wordt geëlimineerd,
n.l. het ongelimiteerde gebruik van onder
zeeërs te-gen koopvaardijschepen.
Wij dachten, dat er kans bestond voor
een vlootverdrag met dg andere zee-mo-
gendheden, o.a. Frankrijk.
Het gesloten verdrag verleent Frank
rijk een meerderheid van 43 pet. boven
de Duitsche vloot, in vergelijking met een
minderheid van 30 pet. voor den o-orlog.
Ik geloof, wanneer de wereld kalmer
zal denken over de resultaten, men zal
zeggen dat 'de Britsehe regeering den juis-
ten weg is gegaan, de eenige welke ha.ar
in de gegeven omstandigheden openstond.
Naar -de meening van de Britsehe re
geering kan er geen enkele reden zijn dat
er niet spoedig voortgang wordt gemaakt
met het afsluiten van het Oost-pact, en
zij heeft dit dan o-ok aan de Duitsche re
geering te kennen gegeven.
Het lint thans in de marht van Hitler
oen werkelijke bijdrage tot de zaak van
den vrede te leveren, die de gemoederen
in Midden-, Oost- en West-Eurcpa veel
zal kunnen kalmeeren. Ik neem de vrij
heid hem dit aan te bevelen, hij zal er de
eigen zaak mee dienen.
Zelf heeft hij- zeer openhartig gespro-
sproken op 21 Mei en ik ben er zeker van
dat hij er geen bezwaar tegen heeft, dat
ik thans even openhartig spreek.
De wereld en wij werden verontrust, niet
alleen door het Duitsche herbewapenings
programma, doch ook door menig ander
verschijnsel in het moderne Duitschland.
Niettemin hebben wij Hitier op zijn
wo-ord geloofd en er een practisch bewijs
van gegeven door het afsluiten van het
vlootverdrag met Duitschland.
Wij meenen daarmede een slap in de
richting der verzoening te hebben gedaan
Laat Hitler thans den volgenden stap
doen, die noodzakelijk is en zijn steun
verleenen aan de onderhandelingen der
Oostelijke en Donaupacten, en daardoor
het sluiten van een luchtvaartverdrag na
der tot zijn verwezenlijking brongen, het
geen hij, naar mij bekend is, even zeer
verlangt.
Wat de afhankelijkheid van Oostenrijk
betreft, wij hebben reedj herhaaldelijk te
kennen gegeven, dat wij van meening zijn,
dat Oostenrijk strategisch en economisch
een sleutelpositie in Europa inneemt en
dat een verandering in het statuut van
Oostenrijk de grondslagen van den vrede
in Europa aan het wankelen zou brengen.
Laat ons alle kwesties gelijktijdig be
spreken.
Het luchtvaartpact kan niet tot stand
komen zonder dat de vijf mogendheden het
over dat verdrag eens zijn.
Aangaande de Abessynische kwestie
zeide Samuel Hoare:
„Wij zijn bereid geweest een construc
tief voorstel te doen, zelfs op gevaar af
te worden becritiseerd en aldus een oorlog
te voorkomen, die op de een of andere
wijze een ernstigen terugslag moet hebben
op het geheele Volkenbondssysteem.
Dat is dan ook de eenige reden geweest
van onze pogingen een basis t.ot regeling
van het conflict te vinden. Een 'bijbedoe
ling hadden wij niet.
Alle verklaringen die zeggen, dat wij
onze eigen koloniale belangen nastreven
en tro\open verzamelen in de naburige ko
loniën, zijn van eiken grond ontbloot.
Wij hebben het Italiaansche verlangen
tot gebiedsuitbreiding overzee altijd be
grepen en zullen het ook altijd blijven be
grijpen en hebben zeker in het verleden
ons best gedaan onze sympathieën met
deze Italiaansche wensohen op practische
wijze tot uiting te brengen.
Wij geven opnieuw toe, dat eenige der
grieven tegen de Ethiopische regeering
gerechtvaardigd zijn, maar wij vragen ons
af, of deze feiten nu wel voldoende reden
zijn zich in een oorlog te storten.
Wij zijn voor vrede en zullen niets ver-
waaiioozen om te trachten een noodlotti-
gen oorlog te voorkomen.
Gedurende vele jaren stonden wij aan
de zijde van Frankrijk en wij hebben ja
ren lang samengewerkt. Dit zullen wij ook
in de toekomst blijven doen.
Het is Engelands gewoonte niet oude
vriendschappen o-p te geven voor nieuwe
(applaus).
Als wij nieuwe vriendschappen trach
ten aan te 'knoopen zal dit niet gebeuren
ten koste van de oude.
Weer een hevige aardbeving in Japan.
Gistermiddag te 5.25 uur (plaatselijke
tijd) heeft in het district Sjisoeoka (Ja
pan) een hevige aardbeving plaats gehad.
In de stad Sjisoeoka stortten de mu
ren van de residentie van den gouver
neur in, terwijl verscheidene huizen wer
den vernield.
Tot Tokio is de aardbeving waarge
nomen.
Het radiostation te Sjisoeoka is buiten
bedrijf geraakt, terwijl verschillende
branden zijn uitgebroken.
Korte Berichten.
De leider van de Groenlandsche druk
kerij te Godhavn, Hans Jensen, is overle
den aan longontsteking. Jensen was niet
i alleen de noordelijkste drukker ter wereld,
doch ook de uitgever van de eenige krant
J op Groenland, de „Avang-Naminck" (de
man uit het noorden).
De overstroomingen in China heb
ben een geweldigen omvang aangenomen,
In het Jangtse-gebied worden millioenen
menschenlevens bedreigd. Alleen reeds in
het plaatsje Jen-Tse zijn twee duizend
slachtoffers te betreuren.
Missouri, Oklahoma en Texas heb
ben opnieuw van een hittegolf te lijden. De
thermometer wees temperaturen van meer
dan 40 graden Celsius aan. Tot nu toe
heeft de hittegolf reeds vier-en-twintig
dooden geëischt.
Er heerscht in hot Zweedsche bouw
bedrijf thans zulk een groote bedrijvig
heid, dat er een tekort is ontstaan aan
metselaars. Te Gothenburg wil men in dit
tekort voorzien door 30 metselaars uit
Noorwegen te laten komen. Er zijn hier
voor reeds stappen gedaan met goedkeu
ring van de betrokken vereenigingen van
patroons en arbeiders.
Volgens berichten in de bladen heeft
de marineleiding in Japan voor de nieuwe
begrooting het ongewoon hooge bedrag
van 710 millioen yen (vorige begrooting
533 millioen yen) gevraagd.
NEDERLAND EERT DE BEMANNING
VAN DE K XVIII.
Nu de K XVlll behouden te Soerabaja
is aangekomen, is te Den Helder op een
voudige wijze het nationale huldeblijk ont
huld en overgedragen.
De commandant der Marine, schout-
bij'-nacht T. L. Kruys, heeft namens mi
nister Deckers het huldeblijk aanvaard.
Het bestaat uit vijf gebrandschilderde
gedenkramen, welke zijn geplaatst in de
gebouwen van de Onderzeedienstkazerne
te Willemsoord.
Met deze vijf ramen heeft het Comité
meer bijzonderheden van de wereldreis
der K XVIII tot uitbeelding kunnen bren
gen dan het voor Indri bestemde raam
Het eerste raam stelt het vertrek voor.
De vuurtoren van Nieuwediep doet de K
XVIII uitgeleide uit het Marsdiep. Het
groote middelraam is symbolisch gehou
den.
Hier ziet men de bekende reisroute en
de K XVIII afgebeeld. In het linkerge
deelte van het raam is Nederland gesym
boliseerd; de Nederlandsche maagd heft
een krans ter huldiging omhoog. Het
rechtergedeelte van het raam symboliseert
Indië. De inlandsche vrouw begroet de K
KVIII en biedt vruchten van het land
aan. De wapens van Den Helder en Soe
rabaja geven het begin en het einde van
de reis aan.
Het derde raam geeft de ontmoeting
met de „Snip" weer; het vierde raam is
speciaal gewijd aan het onderzoek der
cosmische bestraling, slingerproeven en
zwaartekrachtmetingen alsmede diepzee-
onderzoek. Het vijfde raam heeft betrek
king op de aankomst te Soerabaja. Ook
hier is het huldigend karakter sober ge
houden in de woorden: „Het Nederland
sche volk aan zijn Marine".
De drie bovenramen hebben een geza
menlijke afmeting van 140X88 c.M. De
beide onderste ramen van 107X26 c.M.
elk. De ramen werden vervaardigd door de
fa. Willem Mengelberg te Zeist.
Zonnegloren,
Onder een stralonden hemel waren vele
honderden Woensdag 10 Juli bijeengeko
men op het uitgestrekte terrein van hot
Sanatorium Zonnegloren te Soestduinen,
om voor de achtste maal de stichting van
deze inrichting te herdenken.
Nadat de voorzitter, jhr mr J. W. H.
Rutgers van Rozenburg, met bijbellezing
en gebed de samenkomst geopend had,
zong het zusterkoor onder leiding van
Mevr. Tholen van Hoogenhuijze eenige
liederen.
D's R. Dijkstra, Ned. Herv. predikant
te Amsterdam, sprak daarna de herden
kingsrede uit naar aanleiding van de
vraag, die Jezus aan den lamme te Be
thes da deed: Wilt gij gezond worden?
Vervolgens werd het woord gevoerd
door de predikanten Luteyn te Nijkerk, de
Bel te Schiedam, Tonnon te Vlaardingen,
van Schaick te Soest en Schoneveld te Ai-
fen a. d. Rijn. Zij brachten de gelukwen-
schen hunner afdeelingen over en boden
geschenken voor Zonnegloren aan. Dit
werd ook gedaan door den heer Stinis
voor Feyenoord en den heer Achterberg
namens de oud-patiënten, terwijl de heer
Sterkenburg namens de patiënten lampen
schonk.
Behalve de geschenken, die deze spre
kers overhandigden, brachten zij zulke
belangrijke giften mee, dat deze te samen
het bedrag vormden van f 12.700.
Zonnegloren heeft wel vele vrienden.
De veiligheid der Spoorwegen.
Uit het onlangs verschenen jaarverslag
der Ned. Spoorwegen blijkt, dat in 1934,
zoowel als in 1933 en 1932 (om maar
niet verder terug te gaan), geen enkele
reiziger door een spoorwegongeval om liet
leven is gekomen. D'aar nu het verslag
ons leert, dat in 1934 behalve de abon'
né's, 48.148.395 reizigers zich aan de zor
gen van de spoorwegen hebben toever
trouwd. en het aantal afgelegde kilome
ters der reizigerstreinen 41.619.332 be
droeg, kunnen we de veiligheid gevoeglijk
stellen op 100 pet.
Opmerking verdient nog het feit, dat
een zoo groot aantal treinkilometers nim
mer tevoren werd afgelegd.
Aan alle stations te Amsterdam werden
in 1934 uitgegeven 5.648.656 biljetten
(waarbij de retourbiljetten voor twee zijn
geteld); het aantal aangekomen reizigers
kan worden gesteld op 4.490.185, waarbij
(in beide gevallen) de abonné's nog bui
ten beschouwing blijven.
Voor Dén Haag bedroegen -deze getallen
Binnenland.
Minister de Wilde in Zeeland.
Het tarwe-schandaal in Gelderland.
Steun voor koolzaad in 1936.
De Rekenkamer over het beleid der crisis
organisaties.
Buitenland.
Rede van den Engelschen minister Hoare.
Aardbeving in Japan.
Ingezonden Mededeeling.
Reeds vanaf /U «s
bij vertrek 4.C42.642 en bij aankomst
3.070.697.
Voor Rotterdam bij vertrek 4.044.291
en bij aankomst 2.840.021.
De brug over den Moerdijk.
Gisterenmiddag is na een gehoudei
conferentie tusschen de betrokken instan
ties de definitieve beslissing gevallen ter
zake van het overbrengen en plaatsen van
de derde overspanning van de nieuwe
Moerdijkbrug.
Het overbrengen van dit gevaarte van
930 ton van Dordrecht naar het Hol-
landsch Diep zal geschieden op Vrijdag
19 Juli a.s. D'es morgens om 4 uur zal
van Dordrecht worden weggevaren. In
anderhalf uur hoopt men 'het Hollandsch
Diep te bereiken. Aldaar is het wachten
op hoog water, maar vóór 12 uur al
dus is de berekening moet de over
spanning' ter bestemder plaatse zijn ge
bracht.
Deze derde overspanning komt tus
schen het landhoofd en den eersten pijler,
zoodat dit bruggedeelte dan met de an
dere twee één geheel zal vormen.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is aan mr E. H. J. ba
ron van Voorst tot Voorst, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als burgemeester
der gemeente Ubbergen.
Notariaat.
Bij Kon. besluit is benoemd tot nota
ris ter standplaats Heerenveen, H. II.
Kiewiet de Jonge, thans notaris te 01-
'deberkoop.
Staatsraad Cort van der Linden ernstig
ziek.
Naar men verneemt, heeft mr P. W,
A. Cort van der Linden, minister van
Staat, oud-minister-president en oud-
Staatsraad, in het Roode-Kruis-zieken-
huis te 's-Gravenhage een operatie onder
gaan, Dé toestand 'van den patiënt is zor
gelijk.
Industrie en regeeringspolitiek.
In verschillende bladen verscheen een
bericht, dat de firma Ten Cate te Almelo,
tezamen met Philips, Van Heek e.a. be
hoorde tot de onderteekenaars van een
adres aan de Regeering c.q. aan het Ver
bond van Nederlandsche werkgevers,
waarin de huidige regeeringspolitiek
wordt veroordeeld.
Naar de „M aas b." echter vernam,
heeft de firma Ten Gate een dergelijk
adres, hetzij aan de regeering of aan het
Verbond van Nederlandsche Werkgevers,
niet onderteekend.
Ir Mussert naar Indië.
Naar gemeld wordt, heeft een gro-ot
aantal N.S.B.'ers meer dan duizend
te kennen gege- en, 17 dezer 's morgens
vroeg 'cp Schiphol aanwezig te willen zijn
wanneer ir. Mussert aan boord van het
Doug^svliegtuig „Sperwer" naar Indië
vertrekt. Aangezien deze belangstelling al
licht door sommigen beschouwd zou kun
nen worden als een politieke demonstra
tie, die op het terrein van de gemeente
lijke luchthaven niet toelaatbaar is, heeft
men in deze het advies van B. en W. van
Amsterdam ingewonnen, teneinde te ver
nemen hoe het met deze aanvrage zal
handelen.
Met groote zekerheid kan reeds worden
gezegd, dat er een sterke politiemacht op
den morgen van vertrek op Schiphol zal
zijn, omdat in ieder geval het voornemen
schijnt te zijn N.S.B.-ers in groote ge
tale naar Schiphol te doen optrekken, ook
indien toegang tot de eigenlijke luchtha
ven zou worden geweigerd. De vrees be
staat bovendien, dat andersdenkenden,
