Verkiezing van Gedeputeerden.
Buitenland
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
DONDERDAG 4 JULI 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - Nor m
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingczoivlon
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
a De werking van de Kieswet.
Het feit dat sommige partijen en met
name de S. D. A. P. in de groote gemeen
ten niet weinig hebben geprofiteerd van
de nieuwe methode van zeteltGewijzing,
heeft hier en daar ontstemming gewekt.
Door de toepassing van het stelsel van
de grootste gemiddelden bij1 de verdeeling
van de overschotzetels is het voorgeko
men, dat partijen met een zeer belangrijk
stemmen-overschot daarvoor geen zetel
ontvingen, terwijl grootere partijen met
een veel kleiner overschot zich daarvoor
meerdere zetels zagen toegekend.
Wie de zaken objectief beziet zal echter
moeten toestemmen, dat er voor deze ont
stemming geen reden is, al is ze in som
mige gevallen dan ook zeer goed verklaar
baar. Het is natuurlijk niet prettig als
men een groot stemmenoversohot heeft en
daardoor op een extra-zetel meent te mo
gen rekenen en het blijkt dan, dat een an
dere partij1 die geen overschot heeft, mis
schien beslag legt op meer dan één rest
zetel.
Dit neemt echter niet weg, dat door dit
stelsel meer de billijkheid wordt betracht
en meer de evenredigheid benaderd, dan
bij het toekennen van zetels aan de groot
ste overschotten.
Men moet niet vergeten dat ook dit
laatste stelsel onaangename gevolgen kan
hebben. Het maakt het mogelijk, dat een
partij die met honderden stemmen ach
teruit ging, toch hetzelfde voordeel geniet
als een partij1 die haar stemmental zeer
sterk zag stijgen.
De toepassing van het stelsel der
grootste gemiddelden is ongetwijfeld in
het voordeel van de grootste partijen,
maar het is uit evenredigheidsoogpunt 't
meest billijke; het geeft de zetels aan de
meest betalende partijen.
Door de „Nederlander" werd in ver
band hiermede opgemerkt, dat er toch ook
nog andere waarden zijn dan die der vol
komen evenredigheid, welke trouwens op
dit gebied toch niet te bereiken is. Van
belang is ook, dat elke eerbiedwaardige
overtuiging gelegenheid heeft zich uit te
spreken. Erkend wordt, dat in theorie
voor beide stelsels veel te zeggen is, mis
schien wel het meeste voor het stelsel der
grootste gemiddelden. Maar zoo ver
volgt dit orgaan het lijkt zuiver ge
voeld, beter bij' twijfel, den zwakke te
sterken dan den sterke nog sterker te ma
ken.
Hiertegenover kan echter worden opge
merkt, dat het voor de vorming van een
bestuurskrachtige meerderheid aanbeve
ling verdient, dat de kleine partijen niet
ten koste van de groote worden bevoor
deeld.
Groote moeilijkheden.
Er was reden om te verwachten dat de
Sociaal-Democraten over den uitslag van
de raadsverkiezingen in de groote steden
meer dan tevreden zouden zijn.
Zij hebben de kiezers allerlei moois
voorgespiegeld en in de meest scherpe be
woordingen is het beleid van de Regee
ring en de huidige colleges van B. en W.
te Amsterdam en Rotterdam gehekeld. En
de uitslag van de stemming was dat de
S.D.A.P. dank zij mede de voor haar
voordeelige verdeeling van de restzetels,
een veel sterkere positie heeft gekregen
dan ze had kunnen hopen.
Het gejuich daarover is echter al heel
gauw verstomd.
Inplaats dat nu aan de kiezers wordt
meegedeeld dat ze „waar voor hun geld"
zullen krijgen en dat de mooie beloften
zi llen worden vervuld, begint men terug
te krabbelen, en wordt den kiezers voor
gehouden dat „de tijden die,voor ons lig
gen groote moeilijkheden zullen brengen".
Dat is natuurlijk niets nieuws.
Dat hebben de rechtsche partijen even
eens aan de kiezers voorgehouden.
Alleen: zij deden 'tvóór de stemming.
Zij weigerden ook al zou dat stemmen
verlies brengen de kiezers te misleiden.
De Socialisten 'hadden daar geen hin
der van. Zij beloofden gouden bergen.
Maar nu het op het inlossen van de
beloften aankomt, nu ziet men ineens de
moeilijkheden, die inderdaad zóó groot
zijn, dat het niet onmogelijk is dat de
S.D.A.P. opnieuw zal trachten zich aan
hare verantwoordelijkheid te onttrekken.
Steeds grooter verwijdering tusschen
Engeland en Italië.
Het Britsche kabinet heeft gisteren de
aangekondigde bijeenkomst gehouden. De
besprekingen liepen over het Abessyni-
sche vraagstuk.
De regeering zal haar definitieve ge
dragslijn eerst vaststellen na overleg met
de Fransche regeering.
Men ziet in regeerings-
kringen den toestand! ern
stig in.
Ten aanzien van de Abessynië-debatten
in het Lagerhuis schrijft de „Popoio d'Ita-
lia", dat het Britsche voorstel voor Italië
niet aanvaardbaar was, noch uit econo
misch oogpunt, noch uit het oogpunt van
veiligheid voor de Italiaansche koloniën.
Italië betreurt het, dat men in Britsche
kringen de kwestie niet schijnt te be
grijpen.
De „Stampa" noemt het Britsche voor
stel waardeloos. Het is niet in het belang
van Italië en het streelt de eerzucht van
den negus.
De „Corriere della Sera" schrijft, dat
het Italië aangeboden gebied Ogaden een
stuk woestijn is, dat zeer onvruchtbaar is
en dat geen economische waarde heeft..
Italië heeft uitbreiding van vruchtbaar
gebied noodig, waar het werk kan geven
aan zijn zonen.
Inmiddels wordt gemeld, dat de ver
scheping van Italiaansche troepen naar
Afrika in versneld tempo wordt voortge
zet.
Wat gebeurt er in Dantzig?
Volgens berichten uit Danzig zijn al
daar 26 hooge ambtenaren gearresteerd.
De arrestaties staan in verband met de
oppositie in den boezem der N. S. D. A. P.
tegen senaatspresident Greiser.
D'e Poolsche pers noemt den binnen-
landschen politieken toestand in D'anzig
uitermate ernstig.
Habsburgwetten in Oostenrijk opgeheven.
De regeering te Weenen heeft besloten
tot intrekking van de wet inzake de ver
banning der Habsburgers.
Uit wel ingelichte bron wordt verno
men, dat Karwinsky, staatssecretaris van
justitie, zich op het oogenblik in Steen-
ockerzeel (België) bevindt, om daar met
de ex-keizerlijke familie te onderhande
len over een basis voor de opheffing der
wet van 1919, waarbij de Habsburgers
verbannen werden verklaard. Karwinsky
zou aartshertog Otto tevens ervan in ken
nis stellen, dat zijn terugkeer naar Oos
tenrijk op het oogenblik echter nog niet
wenschelijk is.
Er doen geruchten de ronde, omtrent
een verloving van aartshertog Otto van
Habsburg met Prinses Maria, jongste
dochter van koning Victor Emanuël van
Italië.
Poolsch minister te Berlijn gearriveerd.
De Poolsche minister van buitenland
sche zaken, Beck, is met zijn gevolg in
Berlijn aangekomen.
De „Deutsche Diplomatische Politische
Korrespondenz" schrijft naar aanleiding
van dit bezoek: Nadat de bezoeken van
vooraanstaande leden der Duitsche re
geering aan Polen reeds het persoonlijk
oontact met de Poolsche staatslieden had-
dtn ingeleid, geeft dit bezoek van den
Poolschen minister van buitenlandsche
zaken opnieuw gelegenheid de weder-
zijdsche betrekkingen te verdiepen.
De Duitsche openbare meening juicht
dit eerste Poolsche staatsbezoek aan Ber
lin te meer toe, daar zij daarin een
nieuw bewijs ziet voor het resultaat en
de duurzaamheid van de vredespolitiek
en de politiek van toenadering, welke de
D'uitsch-Poolsche verhouding sedert Ja
nuari 1934 kenmerkt.
Het onderhoud, dat de Poolsche mi
nister van buitenlandsche zaken, Beek,
met Hitier heeft gehad, duurde twee uur
en werd gekenmerkt door groote harte
lijkheid.
Moei de school in Duitschland Duitsch
of Christelijk zijn?
In het hoofdorgaan van de nationaal-
socialistische jeugd „Wille und Macht"
treedt Wilhelm Utermann in polemiek
met een herderlijken brief van een Zuid-
Duitschen bisschop. In den herderlijken
brief wordt betoogd: „De ouders hebben
het heilige recht en den zwaren plicht, te
eischen, dat de geest van de school beant
woordt aan den geest van het Christelijk
gezin, d.i. de geest van het r.-katholieke
geloof. Voor zijn r.-katholieke kinderen de
r.-katholieke school en r.-katholieke op
voeders. Dit onderrecht is nog niet vol
doende gewaarborgd door het instellen
van enkele uren godsdienstonderwijs,
wanneer tijdens het andere onderwijs een
heel andere geest op de kinderen zou in
werken en datgene, wat even te voren
werd 'opgebouwd, zou belemmeren en ver
nielen. De confessioneele school is en
blijft ideaal en eisch van kerk en Chris
telijk ouderhuis."
Tegenover dit standpunt in den herder
lijken brief zegt de man van de Hitier
Jugend, dat „onderrecht" en „ouder
plicht" weer eens middel moeten zijn om
de jeugd in een nieuw conflict te brengen.
D'e nationaal-socialistische staat heeft
waarborgen gegeven voior de kerkelijk-
godsdienstige opvoeding van de jeugd in
het godsdienstonderwijs; het verdere deel
vctn het onderwies moet Duitsch en alleen
Dwitsch aijn.
Hetzelfde geluid dus, dat ook hier te
lande zoo dikwijls is gehoord: als op de
openbare school maar gelegenheid is voor
godsdienstonderwijs, is er geen behoefte
aan een Christelijke school. De andere
andere vakken mogen desnoods onderwe
zen worden door een socialistischen (in
Duitschland door een nationaal-socialis-
tischen) onderwijzer.
Korte Berichten.
i De Pruisische en Rijksminister van
binnenlandsche zaken Frick heeft een al
gemeen verbod van vergaderingen uitge
vaardigd voor den tijd van 1 Juli tot 30
September.
Gisteravond is het wederom tot
straatonlusten te Belfast gekomen. Toen
een protestantsche vereeniging door de
straten trok, vuurde een voorbijganger
plotseling op de groep en loste zes scho
ten, waardoor drie personen gewond
werden.
De rechtbank te Klagenfurt heeft de
33-jarige ziekenverpleegster Maria Bauer
wegens hoogverraad tot een jaar zware
kerkerstraf veroordeeld, daar zij steun
gelden had verdeeld onder nationaal-
socialisten, tegen wie, in verband met
hun gezindheid, maatregelen waren ge
nomen.
Volgens de officieele statistieken zijn
in de omgeving van Madras in de laatste
drie maanden 160 Europeanen en Inlan
ders verscheurd door tijgers, die een
ware terreur onder de bevolking uitoefe
nen.
De Vesuvius bevindt eich weer in
een perode van werkzaamheid. Er be
staat echter geen gevaar.
DE HANDELSBETREKKINGEN MET
ITALIË.
Naar men verneemt, hebben de te Rome
tusschen de Nederlandsche en Italiaan
sche delegaties gevoerde besprekingen
over de wederzijdsche handelsbetrekkin
gen tot een resultaat geleid.
"Weken heeft men onderhandeld met
weinig hoop op succes. In het midden
der vorige week zelfs scheen het, dat de
conferentie zou mislukken en werd ge
meld, dat de Nederlandsche delegatie,
daar overeenstemming om tot een accoord
te komen onbereikbaar scheen, de terug
reis zou aanvaarden, maar thans komt
als een verrassing het bericht, dat men
resultaten heeft bereikt.
D'e Regeeringspersdienst meldt:
De onderhandelingen over regeling der
handelsbetrekkingen tusschen Nederland
en Italië, die sinds meer dan 6 weken
te Rome zijn gevoerd, hebben geleid tot
de parafeering van een handels-accoord
en van een clearing-overeenkomst.
Nadere mededeelingen over de gepara
feerde overeenkomst zuUen binnenkort
worden gepubliceerd.
De overeenkomst betreft ook den han
del van Italië met Nederlandsch-Indië.
Verlaging vaste lasten.
De „T e 1 e g r." vernam nog, dat het
Kabinet, in zijn verlangen om tegemoet
te komen aan den wensch dat de vaste
lasten worden verlaagd, ook rechtstreek-
sohen druk zal uitoefenen op de huren
van de woningen. Men doelt daarbij voor
al op de woningen van arbeiders en
daarmee gelijk te stellen huurders, waar
van de huren lang niet in die mate zijn
gedaald als bij het duurdere woning
type.
De vorm, waarin het een en ander zal
geschieden, zal blijken uit het wetsont
werp inzake de rentebeperking, waarvan
reeds in een vorig bericht sprake was.
Van dit wetsontwerp maakt ook deze
huurverlaging een deel uit.
D'e indiening van de regeeringsvoor-
stellen zou waarschijnlijk nog deze week
plaats hebben.
Passagiersvervoer op de Indië-luchtlijn.
Aneta informeerde bij den heer Nieu-
wenhuis van de K.N.I.L.M. naar de re
sultaten van het passagiersvervoer op do
IndiëNederland-route sedert de instel
ling van den tweemaal weekschen dienst
met ingang van 12 Juni j.l.
De heer Nieuwenhuis verklaarde, dat
alle acht toestellen, welke tusschen 12
Juni en 6 Juli vertrokken, volgeboekt
zijn, en voor elk toestel passagiers moes
ten worden geweigerd, behalve voor de
overigens volgeboekte „Lijster", zoodat
het passagiersverkeer is verdubbeld.
Over de eerste maand werd voor de
nieuwe toestellen slechts de capaciteit van
de vroegere Fokkermachines benut, n.l.
vier passagiers per toestel, doch van he
den af is dit aantal gebracht op zes,
hetgeen ook blijkt uit het feit, dat voor
de geheele maand Juli voor de drukste
trajecten op de lijn Indië'Nederland al
vier passagiers zijn geboekt voor elk toe
stel, dat in die periode vertrekt, en voor
die op 24 Juli en 31 Juli reeds drie,
welke vóór-boekingen nog dateeren uit
de periode, dat slechts vier passagiers
werden geboekt.
Het bezuinigings-ontwerp in de
Tweede Kamer.
In de vergadering der Tweede Kamer
van 9 Juli zal de voorzitter voorstellen
aan de lijst der aan de orde gestelde wets
ontwerpen toe te voegen een groot aan
tal contingenteeringen en andere kleine
wetsontwerpen en conclusies, benevens
de begrooting 1935 van het Werkloos
heids-subsidiefonds, intrekking van de
wet tot voorziening in het bestuur der
gemeente Beerta enz.
De voorzitter is verder voornemens om,
indien vóór 9 Juli het verslag is ver
schenen omtrent het wetsontwerp be
treffende verlaging van de openbare uit
geven, in deze vergadering omtrent het
aan de orde stellen van dat ontwerp een
voorstel te doen, maar alvorens daartoe
over te gaan, aan de Kamer het voor
stel te doen de stemming aan de orde
te stellen over de motie van orde van
den heer Vliegen betreffende het tijdstip
van indiening van bij de regeering in
overweging zijnde wettelijke maatregelen
tot verlaging van de z.g. vaste lasten.
De tocht van de K XVIII.
De K XVIII is uit Fremantle vertrok
ken; de onderzeeër zal 10 Juli in Ban-
joewangi aanloopen voor het afhalen van
de mail, zoodat de opvarenden deze voor
hun aankomst te Soerabaja kunnen lezen.
De K XVHI wordt op den llden Juli
te 7 uur in den morgen aan het licht
schip te Soerabaja verwacht.
Dé Minister van Defensie zal waar
schijnlijk op 11 Juli te 19.40 uur een
kruisgesprek houden met den comman
dant van de K XVIII, welk gesprek in
heel Indië en Nederland te hooren zal
zijn, daar de N.I.R.O.M. en de Phohi het
zuHen broadcasten.
Eventueel zal ook de aankomst van de
K XVIH des avonds naar HoHand wor
den geher-broadcast.
Pensionbedrijf door militairen.
De minister van D'efensie is regelend
opgetreden betreffende het uitoefenen
van het pensionbedrijf door beroeps
militairen en heeft ter kennis van de
landmacht gebracht, dat het door be
roepsmilitairen tegen vergoeding verlee-
nen van huisvesting met of zonder pen
sion aan militairen van het beroeps- of
verlofspersoneel, schadelijk kan zijn voor
de dienstbelangen. In den vervolge zal do
nevenwerkzaamheid aan eerstbedoelde
militairen slechts worden vergund na
voor elk zich voordoend geval afzon
derlijk verkregen toestemming van den
garnizoenscommandant.
De Kamers van Koophandel.
Bij' een nieuwe nota van wijzigingen
op het bezuinigingsontwerp neemt de re
geering haar voorstel tot verlaging der
jaarlijksche bijdragen voor het handels
register terug.
Het voornemen hiertoe werd reeds in
de memorie van antwoord medegedeeld.
RENTEVERLAGING
HYPOTHEKEN EN PANDBRIEVEN.
Een maatregel, die toejuichting verdient.
Naar aanleiding van het bericht, dat de
regeering voornemens is een wetsontwerp
in te dienen, strekkende tot verlaging van
de hypotheekrente tot 4% pet. en van de
pandbriefrente tot 4 pet, heeft de finan-
cieele redacteur van het Algemeen Neder-
landsch Persbureau te Amsterdam zich
gewend tot eenige personen, die in het
hypotheekbedrijf een leidende positie in
nemen.
De genoemde renteverlaging achten de
zegslieden van het A. N. P. zeer gunstig
en alleen wordt het betreurd, dat een der
gelijke maatregel niet eenige jaren eer
der is genomen, aangezien daardoor veel
ellende zou zijn voorkomen.
Door de tijdsomstandigheden zijn zeer
veel verhuurders-eigenaren leelijk in de
verdrukking geraakt, voornamelijk omdat
zij aan de huurders hunner woningen
herhaaldelijk concessies hebben moeten
doen en aldus hun inkomsten aanmerke
lijk hebben zien slinken, terwijl zij daar
tegenover de zeer hooge en veelvuldig
verhoogde overheidslasten moesten blijven
opbrengen.
De huiseigenaar, die zijn huizen-bezit
als bedrijf exploiteert, is dus in een hoogst
ongunstige positie geraakt, temeer daar
de kosten van onderhoud van zijn percee-
len ook zijn gestegen.
Te Amsterdam b.v. staan ongeveer
14000 woningen leeg en dit woningensur-
plus drukt de normale huur naar bene
den; hoe grooter de gelegenheid tot ver
huizen voor den huurder, hoe meer ver
huisd wordt, en hoe meer de verhuurder
eigenaar moet betalen voor vernieuwing,
opknappen enz. De regeering beoogt nu
deze eigenaars tegemoet te komen door
een verlaging van de hypotheekrente want
de bedragen die daarvoor moesten wor
den betaald, vormden vaak voor de eige
naren ook een drukkende post, die zeer
vaak slechts met de grootste moeite waa
op te brengen.
Binnenland.
Handelsovereenkomst met Italië.
D'e regeering en de huurverlaging.
Het bezuinigingsontwerp in de Tweede
Kamer.
De renteverlaging voor hypotheken en
pandbrieven.
Buitenland.
Verwijdering tusschen Italië en Enge
land.
De Habsburgwetten in Oostenrijk opge
heven.
Poolsch bezoek aan Berlijn.
Door deze lastenverlichting komen de
eigenaren in een gunstiger positie te ver-
keeren en de hypotheekbanken achten dit
niet anders dan gunstig, want hoe min
der een debiteur aan lasten behoeft op te
brengen, hoe hooger zijn solvabiliteit kan
worden aangeslagen. Een verlaging van
de hypotheekrente moet natuurlijk ge
paard gaan met een verlaging van de
pandbriefrente, want als een hypotheek
bank voor zijn pandbrieven 5 pet. moet
vergoeden, dan moet deze bank van den
huizenbezitter ten minste een hypotheek
rente van 5% pet. vragen en eon dergelijk
percentage kunnen de huizenbezitters
meerendeels niet opbrengen.
Het is dus zeer logisch, dat de regee
ring de hypotheekrente tot 4% pet. ver
laagt.
De verlaging van de pandbriefrente is
noodzakelijk, omdat, gezien de koersen
van de pandbrieven, een vrijwillige con
versie op het oogenblik uitgesloten is. Wel
hebben tal van hypotheekbanken tijdens
de daling van den rentevoet van de gele
genheid gebruik gemaakt om pandbrie
ven van het hoogere rentetype om te zet
ten in lager rentende pandbrieven, doch
in doorsnee is nog lang niet genoeg ge
converteerd.
Van de 52 hypotheekbanken, welke in
Nederland hun bedrijf uitoefenen, stond
volgens de mededeelingen van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek per ultimo
1934 uit aan pandbrieven f 975 millioen,
waarvan f 718 millioen pandbrieven, die
meer dan 4 pet. rente droegen. Deze f 718
millioen hooger rentende pandbrieven
worden door de regeering teruggebracht
tot een rente van 4 pet en dit geeft voor
de hypotheekbanken een rente-besparing
van circa f 4.5 millioen, welk bedrag dus
automatisch ten goede komt aan de eige
naren.
D'e hypotheekbanken achten zich hier
door niet benadeeld, omdat het bedrijf nog
behoorlijk rendabel blijft, hoewel overdre
ven winsten natuurlijk zijn uitgesloten.
Hierbij dient in aanmerking te worden
genomen, dat de hypotheekrente wordt
vastgesteld op maximaal 4% pet., maar
in vele gevallen zullen de banken uit di
verse overwegingen mindere rentevergoe
ding eiscben.
AHes bijeen genomen dient, meende
men, de opvatting te worden gehuldigd,
dat de verlaging van de hypotheekrente
en de pandbriefrente een maatregel is, die
voor een groote catagorie van belangheb
benden ten zeerste moet worden toege
juicht.
Bij de gisteren gehouden verkiezing van
leden van Gedeputeerde Staten, is betrek
kelijk weinig veranderd. De wijziging in
de samenstelling van de verschillende
Statencolleges is, dank zij onderling ge
maakte afspraken, niet of zeer weinig tot
uitdrukking gekomen bij de verkiezing
van Gedeputeerden.
In Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Hol
land, Groningen, Overijssel, Utrecht, N.
Brabant en Limburg is de toestand on
veranderd gebleven.
In Friesland werd een S. D. vervangen
door een V. D.; in Drente heeft een libe
raal plaats moeten maken voor een Ghr.
Hist, lid, terwijl in Gelderland in plaats
van een liberaal een R. K. gekozen is.
Van Christelijk-Historische zijde is in
Zeeland een poging gedaan om in de va
cature Van de Putte een Ghr. Historisch
candidatat gekozen te krijgen, maar dit
streven vond bij geen der andere partijen
instemming. Wat te verstaan ia
Wianneer we rekening houden met het
feit, dat de Commissaris der Koningin
mede tot de 'Ghr. Historische richting be
hoort en dat het verlies van de Antirevo
lutionaire partij geen verband houdt met
een verminderd aantal stemmen, dan is
er zeker voor de Ghr. Historischen geen
reden om zich bij de huidige samenstel
ling van het college verongelijkt te gevoe
len.
D'e plaats van den heer Van de Putte
is nu ingenomen door den heer Vogelaar,
een bekende figuur in Zeeland, zoowel
op het gebied van den tuinbouw als in het
