EERSTE BLAD
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1934
DAGBLAD VOOR OE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 41
Staten-Generaal.
Binnenland
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws.
Rechtszaken
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA,
2)e Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
TWEEDE KAMER.
De huwende onderwijzeres uit de school.
De linkerzijde tegen.
Tot dusver bepaalt de wet op het Lager
Onderwijs, dat de Gemeenteraad kèn be
palen, dat een onderwijzeres ontslagen
wordt op grond van het aangaan van een
huwelijk vóór haar 45e jaar.
Door den heer Zij 1 s t r a werd inder
tijd een voorstel ingediend om deze be
paling imperatief te maken. Dit voor
stel werd echter ingetrokken nadat Minis
ter Marchant had toegezegd zelf met een
regeling te zullen komen.
Gisteren kwam het betreffende ontwerp
aan de orde, en gelijk te voorzien was,
kwam de minister, die zich vroeger fel
tegen het ontslag van de gehuwde onder
wijzeres had uitgesproken, hierbij in een
minder aangename positie.
Door de linkerzijde werd gepoogd het
wetsontwerp te verzwakken. Amendemen
ten werden ingediend om het ontslag
niet verplicht te stellen wanneer
hiervoor naar het oordeel van den Minis
ter gewichtige redenen bestaan en om
aan het ontwerp een t ij d e 1 ij k karakter
te geven.
Beide voorstellen werden echter ver
worpen.
Door den heer S u r i n g werd een voor
stel gedaan om de reeds gehuwde
onderwijzeressen, niet-kostwinsters met
1 Januari 1936 te ontslaan. Dit amende
ment werd echter, nadat het door den
minister onaanvaardbaar was verklaard,
ingetrokken.
Het ontwerp werd daarop met 51 tegen
31 stemmen aangenomen. De ge-
heele linkerzij de stemde tegen
AVONDVERGADERING.
Begrooting Binnenlandsche Zaken. De
autonomie der gemeenten. Minister de
Wilde verdedigt zijn beleid.
De heer Smeenk, A.-R., meent, dat
vele gemeenten het er wel naar hebben
gemaakt, dat de Regeering in de ge
meentelijke autonomie moest ingrijpen;
te Rotterdam hebben de liberalen op het
ingrijpen van de RegeeMng gespeculeerd.
Opheffing van opkomstplicht bij het stem
men is geen principiëele kwestie: deze
bezuiniging kan de Regeering dus wel
aangrijpen.
De heer Schalker, Comm., oefent cri-
tiek op de Regeering inzake haar optre
den t.a.v. de gemeentelijke salarissen.
Zijn optreden is van dien aard, dat de
voorzitter, de heer Van Dijk, hem het
woord ontneemt.
De heer Zandt, St.-Ger., zegt, dat on
evenredig veel R.-K. en A.-R. burgemees
ters worden benoemd. Spr. klaagt over
cumulatie van functies in kleine gemeen
ten, over vrouwen, die plaatsen beklee-
den, welke door werklooze mannen be
zet moeten worden.
De heer J. ter Laan, Soc.-Dem.,
vraagt soepelheid bij de toepassing van
de wet tot wering van vreemde arbeids
krachten. Verder pleit spr. voor verschil
lende categorieën van wachtgelders.
De heer Steinmetz, R.-K., spreekt
over de gemeentelijke autonomie. Samen
voeging van gemeenten kan worden voor
bereid door het benoemen van burgemees
ters etc. voor méér dan één gemeente.
De heer Van Houten, Chr.-D., criti-
seert de verhooging van het subsidie aan
burgerwachten. Verder keurt spr. af dat
de Commissarissen der Koningin, naar'hij
meent, een vermomde salarisverhooging
krijgen in den vorm van verhooging van
den post licht, gas en water.
De heer Kr ij ger, C.-H., verdedigt den
post licht, gas en water voor woningen
van Commissarissen der Koningin. Deze
tegemoetkoming had reeds lang moeten
zijn toegekend.
De heer Wendelaar, V.-B., heeft zich
afgevraagd of de verschillende sprekers,
die het ingrijpen van de Regeering in
zake de autonomie der lagere organen
bespraken, wel oog hebben gehad voor
de moeilijkheden waarmee deze Regee
ring te kampen had. Het ingrijpen is
noodzakelijk. Vooral als men zich voor
hulp wendt tot het centraal gezag, moet
men zich niet verwonderen als voorwaar
den gesteld worden. Spr. bepleit verder
opruimen van dwerg-gemeenten.
De Minister van Binnenland
sche Zaken, de heer De Wilde, ver
dedigt het subsidie aan den B. V. L. en de
Burgerwacht. Deze corpsen zullen alleen
optreden op bevel van de overheid. Het
is heel veel waard, dat er een stille reser
ve is, die weinig kost en die kan optreden
als daaraan behoefte bestaat.
Wat de hoöge renten van de gemeenten
aan de R. V. B. betreft is spr. diligent.
De lasten van de binnenschipperij zullen
waar mogelijk worden verlicht.
Afschaffing van dwerggemeenten is ur
gent, maar die kleine gemeenten zijn
merkwaardigerwijs nooit noodlijdend, wel
de grootere.
Het benoemen van burgemeesters is
één van de moeilijkste deelen van zijn
taak. De voorbeelden, die de heer Zandt
noemde zijn inderdaad niet gelukkig.
Maar spr. volgt altijd, met een enkele
uitzondering, het advies van zijn advi
seurs, en als hij afwijkt is" het nimmer
voor candidaten van spr.'s richting,
De post voor verwarming, enz. voor
Commissarissen der Koningin heeft spr.
niet dan na ernstige overweging voorge-
gesteld. Deze heeren wonen in huizen en
hebben een staf van bedienden, waaraan
het salaris volkomen op gaat. Als zij ge
honoreerd moeten worden als andere
ambtenaren zal het salaris ongeveer ver
dubbeld moeten worden. Thans moeten
zij suppleeren wat zij tekort komen.
Rechtvaardig is dus, dat hun in de
kosten wordt tegemoet gekomen. Zij be-
kleeden een zeer belangrijken post.
Wat aangaat de autonomie der gemeen
ten, zegt spr., dat vele sprekers het op
bouwend element hebben genegeerd en
geen richtlijnen hebben aangegeven.
De toestand is hoogst ernstig.
Versobering van de gemeentelijke huis
houding kan alleen redding brengen.
Het tekort der gemeenten is van 54 mil-
lioen in '33 teruggebracht in '34 tot 43.7
millioen. In dezen tijd zijn veiligheids
maatregelen geboden, al is het te begrij
pen, dat men dit soms niet erkent. Aan
de kern van autonomie wordt niet ge
tornd. Als morgen de werkeloosheidszorg
ophield, konden alle gemeenten hun eigen
gang gaan. Spr. is bezig de gemeenten
uit de klem te verlossen, doch sommigen
bijten hem van alle kanten.
Aan persoonlijke gevoelens kan de Re
geering zich niet storen: 243 gemeenten
staan in bijzondere financiëele relatie met
het Rijk, doordat zij zichzelf niet kunnen
bedruipen. Dat is een kwestie van mil-
lioenen, waarvoor spr, verantwoordelijk
is tegenover de Volksvertegenwoordiging,
hetgeen de gemeentebesturen, die over dit
rijksgeld beschikken, niet zijn.
Spr. ontkent, dat zijn circulaire den be-
grootingsarbeid van de gemeenten in de
war heeft gestuurd en zet uiteen, dat hij
geen voorschriften omtrent die begroo
tingen heeft gegeven.
Als het gemeenten betreft, die gefinan
cierd worden door het Rijk, wordt er ge
correspondeerd over bezuinigingen; dan
zijn er ook wel kleine posten bij, die met
elkaar een groote uitgaaf veroorzaken.
Versterking bewapeningen.
De staatssecretaris van de marine,
Swanson, heeft aangekondigd, dat de
Vereenigde Staten het komende jaar mil-
lioenen dollars noodig zullen hebben voor
de versterking van de nationale verdedi
ging, voornamelijk in den Stillen Oceaan.
Het ligt in de bedoeling, in den loop
van het nieuwe belastingjaar 24 nieuwe
oorlogsschepen op stapel te zetten.
Ook worden plannen overwogen om
luchthavens op Guam en andere eilanden
te vestigen, waardoor het mogelijk zal
worden binnen betrekkelijk korten tijd
1000 bombardeer- en torpedovliegtuigen
te concentreeren.
Het Engelscbe ministerie van lucht
vaart heeft besloten vier nieuwe vlieg
velden te doen aanleggen.
Het aantal manschappen van de lucht
macht zal worden uitgebreid, zoowel dat
der vliegers, als van het andere perso
neel.
Een nieuw vlootverdrag?
Men zegt, dat een nieuw vlootverdrag,
ter vervanging van het verdrag van Was
hington, waarschijnlijk het resultaat zal
zijn van de voorbereidende vlootbespre-
kingen, welke te Londen gehouden wor
den.
Gisteren hebben de Engelschenl hun
voorstellen besproken met de Amerika
nen. De Britsche voorstellen zijn toen
naar Washington geseind en de Ameri
kanen wachten thans op het antwoord
van Roosevelt.
In Amerikaansche kringen schijnt men
optimistisch gestemd over de kansen van
dezen nieuwen weg, door de Engelschen
gewezen, om tot een overeenstemming te
komen.
Het nieuwe verdrag zou de 5:5:3
verhouding weliswaar handhaven doch
aan Japan desniettemin in beginsel
vlootpariteit toekennen en de tonnenmaat
der slagschepen zou worden gesteld op
30.000 ton. Het verdrag zou aan Enge
land de 70 kruisers toekennen, welke het
voor zich opeischt.
Orkaan op de Philippijnen.
Een geweldige orkaan heeft vooral het
Noordelijke eiland der Philippijnen Lu-
zon geteisterd.
In de stad Cathalogan zijn vier perso
nen in de watermassa's, die met onge
hoord geweld de straten binnendrongen,
verdronken. Bovendien worden nog ze
ven personen vermist.
Niet minder dan 23000 menschen zijn
dakloos geworden, daar duizenden huizen
volkomen werden verwoest. Gedeeltelijk
werden zij door den storm in den letter
lijken zin van het woord weggevaagd,
deels werden zij door het water meege
sleept.
Uit vele streken, welke door den ty
phoon zijn geteisterd, zijn in de hoofd
stad nog geen berichten binnengekomen,
daar de verbindingen geheel zijn verbro
ken.
Men vreest, dat in vele steden en dor
pen in deze gebieden de verliezen aan
menschenlevens en goederen zeer aan
zienlijk zijn.
Zuid-Slavië en Hongarije.
Van de stemming, die in Joego-Slavië
heerscht ten aanzien van Hongarije, geeft
een artikel in het blad „Vreme" een dui
delijk beeld.
In dit artikel worden rechtstreeks aan
minister-president Goemboes eenige vra
gen gesteld.
Is u, meneer de minister-president, de
Janka- Poessta bekend, waar zich een
deel der Joego-Slavische terroristen be
vond, die daar een militaire opleiding ont
vingen?
Is het u bekend, dat de Hongaarsche
autoriteiten de terroristen van Hongaar
sche passen voorzagen, die op valsche na
men luidden, en dat de autoriteiten later
aan de terroristen Tsjecho-Slowaksche
passen verstrekten, om hun de reis naar
Frankrijk gemakkelijker te maken?
Is het u bekend, 'dat de aan den aanslag
te Marseille medeplichtige terroristen, met
uitzondering van hun leiders, die afkom
stig waren uit een met Hongarije bevriend
land, allen van Hongarije naar Frankrijk
reisden?
En vanwaar denkt u, dat de terroristen
het geld haalden, om in de duurste hotels
te kunnen logeeren? Hebben de Hongaar
sche organisaties dit zonder uw medewe
ten gefinancierd?
De IHongaarsohe bladen publiceeren
alarmeerende artikelen over de massa-ar
restaties en massa-uitwijzingen van Hon
garen in Joego-Slavië.
Korte Berichten.
i Aan de electriciteitsfabrieken te
Gent is een staking uitgebroken, die
waarschijnlijk drie dagen zal duren. De
verlichting moest zeer beperkt worden.
De uitstalkasten van de winkels zijn met
kaarsen en petroleum verlicht. Met het
oog op de heerschende duisternis is een
bijzondere politiedienst ingesteld.
Het aantal werkloozen in Italië be
droeg op 30 Sept. 905.114, of 57.754 min
der dan op den overeenkomstigen datum
van het vorige jaar.
De Oostenrijksche bondskanselier
Schuschnigg zal vanavond in gezelschap
van den minister van buitenlandsche za
ken en den staatssecretaris van onderwijs
te Rome aankomen.
De beambten der Duitsche rij'kspost
hebben officieel order gekregen, in het
vervolg den Hitlergroet te brengen met
uitgestrekten rechterarm en duidelijk de
woorden „Heil Hitier" uit te spreken. In
dien zij' door het dragen van lasten den
rechterarm niet kunnen gebruiken, moe
ten zij den groet brengen met den linker
arm.
In de industriestad Turnhout, in het
noorden van de provincie Antwerpen,
waar de communistische agitatie van de
toenemende werkloosheid gebruik maakte
om de bevolking op te ruien, hebben zich
onregelmatigheden voorgedaan. Bereden
en onbereden gendarmerie hebben ver
scheidene charches met de blanke wape
nen uitgevoerd. Verscheidene personen
werden ingerekend. Andere betoogers lie
pen kneuzingen op.
OVERTREDING ARBEIDSWET.
Bij herhaling hechtenisstraf.
Naar men verneemt, heeft de Minister
van Justitie een circulaire gericht tot de
procureurs-generaal der verschillende ge
rechtshoven om te bevorderen, dat in het
vervolg bij herhaalde overtreding van de
Arbeidswet door een en dezelfde persoon
geen boete meer wordt geëischt doch
hechtenisstraf.
Ontslag van rijksambtenaren op
65-jarigen leeftijd.
Ingevolge de bestaande regeling wordt
aan Rijksambtenaren als regel eervol ont
slag verleend met ingang van den len
Januari volgende op den dag, waarop zij
den 65-jarigen leeftijd hebben bereikt.
Deze regeling maakt bet mogelijk, dat in
sommige gevallen ambtenaren tot bijna
een jaar na het bereiken van dien leef
tijd in dienst blijven, hetgeen een groote
ongelijkheid kan scheppen.
Tér wegneming van dit bezwaar en
omdat er in de huidige omstandigheden,
meer nog dan in normale tijden, zooveel
mogelijk naar moet worden gestreefd, dat
ambtenaren na het bereiken van den 65-
jarigen leeftijd zoo spoedig en zoo alge
meen mogelijk den dienst verlaten om
voor jongeren plaats te maken, heeft de
raad van ministers thans beslist, dat ont
slag moet worden verleend op den eersten
dag van de maand, volgende op die, waar
in de ambtenaar den 65-jarigen leeftijd
heeft bereikt, slechts in zeer bijzondere
gevallen mag, na goedkeuring van dien
raad, hiervan worden afgeweken.
Met deze regeling moet van 1 Jan. 1935
af rekening worden gehouden.
De loonsverlaging voor het spoorweg
personeel.
De te Utrecht gehouden vergadering
van de afdeelingsbesturen van den r.-k.
bond van spoor- en tramwegpersoneel SL
Raphael ter bespreking van het voorstel
tot loonsverlaging met 5 pet., ingaande 1
Januari a.s., heeft met algemeene stem
men een motie aangenomen waarin de
opgelegde loonsverlaging wordt afge
keurd.
Het hoofdbestuur werd gemachtigd, die
maatregelen te nemen, welke voor de be
langen van het personeel noodig zijn.
Herrijst de N. U. M.?
In antwoord op een opmerking van
den heer Aalberse, heeft minister Colijn
in zijn gisteren in de Tweede Kamer ge
houden rede gezegd, dat het wel eens zou
kunnen zijn, dat binnen veertien dagen
de N.U.M. zou herrijzen.
Aangezien omtrent de strekking van
deze woorden ruimte voor twijfel open
bleef, heeft het „Volksblad" te bevoeg-
der plaatse nader naar de beteekenis van
's ministers uitlating geïnformeerd.
Men deelde mede, dat de minister-pre
sident heeft bedoeld te zeggen, dat in ver
band met de clearing een controle van de
uitvoer in het leven zal worden geroe
pen
Deze mededeeling is in overeenstem
ming met wat minister Steenberghe in
de Tweede Kamer heeft gezegd, bij, de be
handeling van de nieuwe Clearingwet,
namelijk dat een instantie zal worden ge
schapen, die leiding en voorlichting bij
den uitvoer kan geven en die daarop con
trole kan uitoefenen.
Goes. Het défilé. Het comité voor
regeling van het défilé voor den Burge
meester schrijft ons, dat het op prijs zal
worden gesteld indien vereenigingen die
nog geen inschrijving hebben ingezonden,
toch willen zorg dragen dat een deputatie
hunner vereeniging a.s. Zaterdagmiddag
om uiterlijk half drie in de Ruijterlaan is
en zich alsnog zal aanmelden bij den lei
der aldaar kenbaar aan een rood-wit in
signe.
Er bestaat geen bezwaar, dat ook par
ticulieren deelnemen, mits aanmel
ding plaats vindt eveneens uiterlijk half
drie uur morgenmiddag in de Ruijter
laan bij den leider.
O.- en W.-Souburg. Feestverga-
dering van de School met
den B ij1 b e 1. Donderdagavond hield
bovengenoemde schoolvereeniging een
feestvergadering, die door den voorz., dhr
A. J. Arendse met gebed en het laten
zingen van Psalm 118 1, en de lezing
van Psalm 78 18 werd geopend.
De voorzitter heette allen hartelijk wel
kom, inzonderheid den eersten voorzit
ter van het schoolbestuur Ds G. B. Schoe-
maker®, 'öud-hoofd; der school, dhr A.
v. Veen, Ds Heij als gedelegeerde van den
Schoolraad, den Inspecteur van het L.O.
De voorz. sprak verder een openings
woord, waarbij! hij er op wees, hoe de
aanvankelijk kleine school onder 's Hee
ren zegen tot 200 leerlingen is uitge
groeid. Spr. las daarna eenige schrifte
lijk ingekomen felicitaties voor.
Dhr L. Suurmond, secr. der school-
vereen. gaf een historisch overzicht waar
uit bleek, hoe het gelukte in één jaar
de vereeniging maar ook de school op te
richten.
Het schoolgeld was f 1 voor het eerste
kind, f 0.80 voor het tweede, en f 0.60
voor het derde kind, enz. De hoofdon
derwijzer ontving een salaris van f 700
plus vrije woning en vrijdom van belas
ting. Dhr A. v. Veen van Gorkum werd
tot hoofd benoemd. 51 leerlingen konden
worden ingeschreven; spoedig moest een
tweede leerkracht worden aangesteld. Bij
het 10-jarig bestaan waren er reeds 134
léerlingen met 2 onderwijzers en het
hoofd.
De school werd tweemaal vergroot. Het
Binnenland.
Controle op den uitvoer.
Ontslag 65-jarige ambtenaren.
De Tweede Kamer behandelt de begroo
ting Binnenl. Zaken.
Voorloopig verslag begrooting sociale
zaken.
Buitenland.
Spanning tusschen Z.-Slavië en Hon
garije.
Een nieuw vlootverdrag?
De Philippijnen door orkaan geteisterd.
De kabinetsformatie in België door Jas*
par mislukt.
25-jarig bestaan der school was een feest
in dubbelen zin, omdat toen tevens dhr
A. van Veen 25 jaar hoofd was. 19 Juli
1929 verliet deze de school wegens pen
sioengerechtigden leeftijd en volgde de be
noeming van dhr J. K. Voogd.
De voorz. heette daarna hartelijk wel
kom B. en W. van 0. en W. Souburg, die
inmiddels ter vergadering waren geko
men.
Dhr A. v. Veen sprak dan een woord
uit het verleden en bracht een geluk-
wensch aan het tegenwoordige bestuur
en onderwijzend personeel.
Na de pauze werd de vergadering her
opend met het zingen van een jubileum
lied.
Namens den kerkeraad der Geref. Kerk
sprak Ds G. B. Bavinck een felicitatie
woord. Als gedelegeerde van den School
raad sprak Ds A. G. Heij van Koude
kerks. De burgemeester, Jhr. H. A. v.
Doorn feliciteerde de vereeniging en on
derwijzend personeel met het 40-jarig ju
bileum. Verder werd nog het woord ge
voerd door den inspecteur van het L. O.
dhr Wit.
Dhr v. Veen sprak vervolgens over het
onderwerp „Opvoeding tot niemand, tot
iets, en tot iemand".
Tot niemand doordat men de persoon
lijke vrijheid, en persoonlijke ontwikke
ling miskent. Tot iels door het intellec-
tueele, het verstand, de kennis boven al
les te stellen. Tot iemand door te rekenen
met de geestelijke belangen; door Chris
tus in het middelpunt te stellen; door
tucht, door het goede voorbeeld, en de
persoonlijkheid van den onderwijzer die
op dat alles van grooten invloed is.
Dhr J. Suurmond Pz., sprak als oud-
leerling namens de Oud-leerlingen; biji
hem voegde zich Betsie Suurmond als
een van de jongste oud-leerlingen. Bij
monde van dhr Suurmond werd dank ge
bracht aan de schoolvereeniging voor
hetgeen zij geweest is voor de leerlingen
Een album met handteekeningen van de
oudleerlingen werd aan het bestuur over
handigd benevens een serie platen over
Palestina in Woord en Beeld en een
boekwerk over het leven der dieren.
De voorzitter dankte de oud-leerlingen
voor hun groote liefde die zij hebben doen
blijken in deze teekenen van medeleven.
Dhr J. K. Voogd dankte de oudleerlin
gen hartelijk voor het ontvangen cadeau,
wat toch in hoofdzaak ten profijte van
het onderwijzend personeel is, en liet ver
volgens de verschillende platen aan de
vergadering zien.
Dhr Voogd sprak verder over enkele
beelden uit het schoolleven. Spr. waar
schuwde niet te verflauwen in liefde, en
hoog te houden het parool: de Ghr. school
een vrije school.
Na de tweede pauze werd door de oud-
leerlingen opgevoerd een stuk getiteld:
„De legende van het ronde putje". Ver
volgens werd nog het woord gevoerd door
dhr Alewijmse van Koudekerke als oud
onderwijzer; dhr M. Arendse van Gapinge
als oud-leerling en dhr P. J. Arendse als
oud-bestuurslid.
Door mej. v. Koeveringen werd een
stukje voorgedragen over de jubileerende
school.
Nadat de voorzitter nog een kort slot
woord had gesproken, ging Ds G. B. Ba
vinck voor in dankgebed.
Verschillende bloemstukken prijkten in
de zaal. Er heerschte een echt gezellige
feeststemming.
Op Vrijdag* 23 November zal nog een
vergadering met oud-leerlingenl gehou
den warden.
Rechtbank te Middelburg.
Uitspraak van 16 Nov. 1934.
Diefstal: A. B., 23 j., werkman te Wis
singen, thans in voorarrest, 6 en 2 mnd.
gev.straf met aftrek voorarrest.
Wederspannigheid: A. M., 21 j., koop
man te Vlake, 1 w. gev.straf,
Overtr. Pol.verord. Vlissingen: Th. W.,
19 j., chauffeur te Vlissingen. Bevesti
ging van het vonnis waarvan hooger be
roep f 10 of 10 d. h.
