Concentratie bijzondere scholen
Koning Alexander van Joego-Slavië te Marseille door
een 35-jarigen Kroatischen koopman vermoord.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland
WOENSDAG 10 OCTOBER 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. 9
Ook de Fransche minister Barthou overleden. Enkele generaals en
anderen ernstig gewond.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dë Standaard wijdt een artikel
aan dit thans veelbesproken onderwerp.
Na gewezen te hebben op de noodzake
lijkheid van bezuiniging en geconstateerd
te hebben dat bij de Regeering geen an
dere bedoeling voorzit dan de uitgaven
te verminderen, vervolgt het blad:
„Wij hebben nu hier alleen te doen
met de aanschrijving van de scholen
organisaties. Het bleek ons, dat een en
kele inspecteur, vanwege een der scholen
organisaties aangesteld, op eigen houtje
circulaires verzond. Hetzelfde geschiedde
ook van particuliere zijde. Met bemoeiin
gen van zulke lieden, die op eigen auto
riteit meenen te moeten handelen, behoeft
niemand rekening te houden."
Vertier wordt er op gewezen, dat de
concentratie van scholen slechts een klein
onderdeel der bezuiniging is, hoewel op
zichzelf redelijk.
„Nu wij zoo zuinig mogelijk moeten le
ven, behoort ernstig te worden nage
gaan, hoe de beschikbare schoolruimte
op do meest economische wijze kan wor
den benut. Dat deze vraag ook het bij
zonder onderwijs is gesteld, is dus rede
lijk. En dat men daar er naar streven zal,
om de Overheid in haar bezuinigingswerk
te steunen, mag worden aangenomen. Wij
wekken, indien het nog noodig mocht
zijn, daartoe gaarne op.
Men zie echter niet de werkelijkheid
voorbij.
De vrijheid van onderwijs beteekent,
dat de ouders het recht verkregen op een
eigen school in overeenstemming met hun
belijden, hun levensovertuiging, hun roe
ping tegenover hun kinderen. Dit leidde
tot den bouw van scholen van verschil
lend karakter. Dat spreekt vanzelf. De
z.g. splitsing volgde uit de vrijheid van
onderwijs.
Natuurlijk kon van deze vrijheid ook
misbruik worden gemaakt. Men kan ook
zeggen, dat men hier en daar te ver is
gegaan en onnoodig heeft gesplitst. Het
zou wel een wonder wezen als de vrijheid
hier niet tot eenig misbruik had geleid.
Welnu, overal waar, hetzij door de wer
king vg,pc^eu geografischen factor, hetzij
door de werking van den beginselfactor,
men te ver is gegaan, of hereeniging mo
gelijk is, daar kan en moet de concentra-
tie worden nagestreefd. Daar ligt de mo
gelijkheid van bezuiniging. De mogelijk
heid. Niet natuurlijk de zekerheid. Maar
dit moet nu worden nagegaan. Daartoe
wekten de schoolorganisaties de school
besturen op. En als zij enkele voorbeelden
gaven, dan was dit om den schoolbe
sturen het werk van het onderzoek ge
makkelijk te maken.
Het is nu duidelijk, dat de Regeering
op dit gebied, zoolang zij de vrijheid van
het onderwijs wil eerbiedigen, alleen kan
trachten het particulier initiatief in actie
te zetten.
Alleen waar het gelijke rich
ting betreft, kan concentrac-
tie plaats vinden en over de
richting oordeelt de Regee
ring nu eenmaal niet. Dit is de
voorwaarde voor de v r ij h e i d
van onderwijs.
De gezonden circulaire beteekent dus
een beroep op de vrije medewerking der
schoolbesturen, en waar mogelijk, dus
waar het eenigszins kan zonder dat de
vrijheid der ouders wordt geschaad, be
zuiniging door concentratie tot stand te
doen komen.
Dat is gebeurd en meer niet.
Wij meenen, dat niemand daartegen
bezwaar kan inbrengen. En daarom mo
gen wij verwachten, dat de schoolbestu
ren hun best zullen doen hun aandeel in
den noodzakelijken bezuinigingsarbeid te
geven.
Zij moeten beginnen met de gezonden
circulaires goed te lezen. D'aarna zullen
zij den gevraagden arbeid verrichten.
Maar ten slotte zullen zij' moeten waken,
dat de grens, die de gehoorzaamheid aan
hun roeping inzake de vrijheid der
ouders, hun stelt, ten volle wordt geëer
biedigd."
Wat de Standaard hier zegt, klopt
niet met de aan ons verstrekte gegevens.
Wanneer de verzonden circulaires niet
anders bedoelen dan het particulier ini
tiatief in actie te zetten; wanneer vast
staat dat concentratie alleen kan plaats
vinden waar het gelijke richting betreft,
en wanneer de vrijheid van onderwijs
tenslotte gewaarborgd blijft, dan kan
daartegen inderdaad door niemand be
zwaar worden ingebracht. En dan spreekt
het ook vanzelf, dat de schoolbesturen
waar mogelijk, gaarne de gevraagde me
dewerking tot bezuiniging verleenen.
De vraag is nu slechts of wat de
Standaard omtrent de plannen der
Regeering meldt, in alle opzichten
juist is.
Bij aankomst van koning Alexander van
Joego-Slavië te Marseille, is een revolver-
aanslag op den koning gepleegd. De ko
ning werd getroffen en is eenige ©ogen
blikken later overleden.
De moordenaar is een Kroaat.
Minister Barthou, die ter begroeting
aanwezig was. is eveneens getroffen en
aan de bekomen verwondingen bezweken.
Generaal Georges en admiraal Berthelot
zijn ernstig gewond.
Van de dichte menschenmenigte, die
■het schouwspel van de aankomst van ko
ning Alexander stond gade te slaan, zijn
verscheidene personen gewond.
De pleger van den aanslag heeft ge
probeerd zichzelf in den mond te schieten
maar een der adjudanten ontrukte hem
het vuurwapen.
Op het Beursplein is hij neergeslagen,
en door het publiek doodgeranseld.
Nader wordt gemeld, dat koning Alexan
der door twee kogels is getroffen, een in
den buik en een in de hartstreek, die bei
de doodelii'k waren.
Generaal Georges is ernstig gewond en
naar een ziekenhuis overgebracht.
Twee politieagenten zijn gewond, als
mede drie andere personen, waaronder
twee vrouwen.
De pleger van den aanslag heet Peter
Kalemen. geboren te Zagreb, 20 Decem
ber 1899, van beroep koopman. Op 23
September was hij Frankrijk binnengeko
men.
Bij de politie te Zagreb is Kalemen niet
bekend.
Het is gebleken, dat er op 30 Mei van
dit jaar geen Fransch visum is verstrekt
aan een Kalemen. Het paspoort van den
moordenaar moet dus valsch zijn of van
een vervalseht visum zijn voorzien.
D'e Fransche Ministerraad is spoedig
in speciale zitting bijeen gekomen.
Sarraut, de minister van Binnenland-
sehe Zaken, heeft zijn ontslag ingediend,
omdat hij als hoofd der politie de verant
woordelijkheid droeg voor de verzekering
van 's konings veiligheid.
Men isi te Parijs zeer verwonderd over
het gelukken van den aanslag, daar er
zeer uitgebreide voorzorgsmaatregelen ge
nomen waren. Er waren 120O ordebewa
kers op de been, 191 inspecteurs van den
veiligheidsdienst. 120 gendarmes te voet,
48 agenten te 'paard, alsmede soldaten
Het wajpen dat door den moordenaar
is gebruikt is van een totaal nieuw mo
del en het best te vergelijken met een
kleine mitrailleuse.
In Frankrijk zal een dag van nationa-
len rouw worden gehouden.
Nadere bijzonderheden.
Het geheele Fransche Middellandsche
Zee-eskader was op de rede van Marseil
le verzameld om de „Dubrownik" met
koning Alexander aan boord binnen te
halen.
Bij het binnenvaren van de haven wer
den 21 saluutschoten gelost. De vorstelijke
gast stapte, aan land gekomen, in een open
automobiel.
Koningin Marie van Joegoslavië was
per trein naar Parijs gegaan en zou den
koning in Dijon ontmoeten. Toen de auto
het Beursplein zou oprijden vielen de fa
tale schoten.
De moordenaar, een zwaarlijvig man,
Meld zich onder het publiek achter de
politie-afzett'ing op. Toen de stoet nader
de, drong hij naar voren. „Niet dringenl"
riep de menigte. Maar de man had zich
al door de afzetting heen gewerkt en was
met een revolver in de hand naar de der
de auto van den stoet gesneld, waarin
z!ich naast elkander de koning en minis
ter Barthou en tegenover hen generaal
Georges bevonden. Een luitenant-kolonel
trachtte door een snelle wending van zijn
paard den man tegen te houden, maar
deze ontweek de beweging, sprong op1 de
treeplank van de auto, die zich met een
snelheid van slechts ongeveer 8 K.M.
voortbewoog en loste, vier a vijf schoten
op de inzittenden.
Onmiddellijk bracht de kolonel den
moordenaar twee sabelhouwen over het
hoofd toe. terwijl de chauffeur van de
auto zijn revolver trok en schoot. De man
viel op den grond maar ging door met
schieten, waardoor verscheidene personen
uit 'het publiek werden gewond.
D'e menigte verbrak nu de afzettingen
en sinelde naar de auto. Zij wierp zich op
den moordenaar, die volgens sommige be
richten tevergeefs getracht had, zichzelf
een kogel door het hoofd te schieten. Zeer
hardhandig onttrokken de agenten hem
aan dezen aanval en sleepten hem in een
kleine politiekiosk, die zich juist tegenover
de 'beurs bevindt.
Men constateerde, dat de dood reeds
was ingetreden,
Dë auto reed intusschen naar de pre
fectuur, waar de inderhaast toegeschoten
geneesheeren slechts den dood van den
koning konden constateeren. Minister
Barthou werd naar het hotel Dieu over
gebracht, voor een operatie, die in weer
wil van de toegepaste bloedtransfusie geen
nut meer had.
Thans is gebleken, dat de moordenaar
Kalemen een Kroaat is. Hij stond op de
lijst van verdachte individuen, die door
de Joegoslavische politie aan de Fransche
politie waren medegedeeld.
Ter gelegenheid van de ontvangst van
den koning van Joegoslavië waren buiten
gewone veiligheidsmaatregelen genomen.
Treurig is de mededeeling omtrent de
wijze, waarop de koningin het nieuws
vernam. Het bericht werd gemeld aan den
prefect van het departement van Haute
Salve de Briangon, waar de trein, die
koningin Maria vervoerde, om 18.30 uur
zou 'aankomen. Dë prefect begaf zich naar
het station, maar bemerkte, toen hij in den
trein Dij de Koningin kwam tot zijn ont
steltenis, dat zij nog volstrekt van niets
wist.
Om haar het vreeselijke bericht met de
no'odige voorzichtigheid mede te deelen,
bleef de prefect in den trein, die om 19.18
uur weer uit Briangon vertrok en hij
bracht onderweg de koningin op de hoog
te.
Bij 'het hooren van de tijding viel ze
enkele malen flauw.
Groote verslagenheid.
Met diepe droefheid vernam de Parij-
sche 'bevolking het verscheiden van den
koning, wiens vroolijke intocht werd voor
bereid.
Men heeft in Frankrijk altijd bijzonde
re sympathie en bewondering gehad voor
•het Servische volk.
Niet minder getroffen is men door den
dood van Barthou, die gevallen is als
slachtoffer van zijn plicht.
Er heerscht algemeene verslagenheid.
Men vroeg zich af, welke gevolgen de
ze ramp zal hebben uit internationaal
oogpunt bezien.
In dit verband was het eeniigszins een
verlichting te vernemen, dat de dader een
Kroaat was, zoodat geen vreemde mo
gendheid van deze daad een verwijt kan
worden gemaakt.
Het feit, dat de dader een eigen onder
daan van den koning was, die zich wre
ken wilde over de behandeling, den Kro-
aten aangedaan, schijnt internationale
verwikkelingen uit te sluiten.
Te Marseille zoowel als te Parijs heeft
de feesttooi onmiddellijk voor rouw plaats
gemaakt. De vlaggen hangen halfstok, de
radio-uitzendingen zijn, na een kort ver
slag van de vreeselijke gebeurtenis', ge
staakt.
Het stoffelijk overschot van den vorst
zal op hetzelfde Joegoslavische oorlogs
schip, dat den koning had gebracht, naar
Servië worden terug gebracht, vergezeld
van een Fransch eskader.
Voor Barthou wordt een nationale be
grafenis voorbereid.
Dë berichten van den moord zijn ook in
Londen met ontzetting ontvangen en heb
ben ook groote onrust verwekt, daar niet
valt te voorspellen, welken weerslag deze
rampspoedige gebeurtenissen zullen heb
ben op de Europeesche politiek.
D'e elfjarige troonopvolger, prins Peter,
is op de Sandroydschool te Cobham in
Surrey (Eng.).
Verwacht wordt, dat een speciale mis
sie den jongen zal afhalen en naar Bel
grado terugbrengen.
Prins Peter is een aardige, vroolijke
jongen; nog echt een kind. Hij kwam eerst
drie weken geleden in Engeland aan.
Groote beweging te Rome.
Te Rome heerscht groote consternatie
als gevolg van den aanslag te Marseille.
Er doen geruchten de ronde, dat troe
pen worden geconcentreerd aan de Joe
goslavische grens, om voorbereid te zijn
op alle gebeurlijkheden.
Men vreest ernstige verwikkelingen met
Joegoslavië.
Eenstemmig is de afkeer der Italiaan-
sche natie over dezen dubbelen moord.
Koning Alexander, aldus de Italiaan-
sche pers, is gevallen als het slachtoffer
van het hevig innerlijk conflict tusschen
de verschillende partijen en de volksstam
men die in Joegoslavië bestaan.
Barthou is gevallen aan den vooravond
van een politieke bespreking, waarvan
verwacht werd, dat zij vruchtdragend zou
zijn voor een betere verstandhouding van
de volken.
Koning Alexander f
De afschuwelijke moord op koning
Alexander dompelt zijn volk in diepen
rouw. Want ofschoon de koning over zijn
land heerschte als dictator, heeft zijn dap
per gedrag gedurende den wereldoorlog
hem een groote persoonlijke populariteit
verzekerd.
De dictatuur welke hij gemeend heeft
te moeten afkondigen heeft ongetwijfeld
tot een verwijdering tusschen den vorst
en een deel van zijn volk geleid.
Maar toch heeft hij gemeend door die
dictatuur het welzijn van zijn volk te die
nen.
Daarom zal de moord op den koning
door een Joegoslaaf diepe verontwaardi
ging wékken.
Koning Alexander is vermoord op het
oogenblik, dat hij den voet zette op Fran-
schen bodem. Voor de tweede maal (in
December 1931 vertoefde hij ook in Frank
rijk) was hij naar Frankrijk gekomen,
teneinde over de belangen der twee landen
van gedachten te wisselen.
D© Fransche regeering had hem een
grootsche ontvangst bereid.
Thans is het nog moeilijk de draag
wijdte te overzien van het gebeurde voor
de ontwikkeling van den toestand in Joe
goslavië.
Koning Alexander is den 8sten Juni
1922 'met prinses Marie van Roemenië in
het 'huwelijk getreden. De kroonprins,
Peter, is nu elf jaar, de twee andere 'kin
deren Tomisiaw en Andrej zijn zes en vijf
jaar.
De mogelijkheid is allerminst buiten
gesloten. dat van de verdwijning der
krachtige figuur van Koning Alexander
zekere groepen gebruik zullen trachten te
maken om verwarring te stichten.
Reeds wordt gemeld, dat de Zuid-Sla-
vische grens gesloten is. Alle verkeer van
Oostenrijk naar Zuidslavië ts cnderbrch
ken. De grens wordt door Zuidslavische
trdepen bewaakt. Het telefoonverkeer ïs
verbroken.
Het Zuid-Slavische publiek is eenige
uren omtrent de bijzonderheden van den
moordaanslag nog volkomen onkundig 'ge
houden en moest zich met een communi
qué van vijf regels tevreden stellen.
De ministerraad is later bijeen geweest
en heeft daarna den elf-'jarigen kroon
prins uitgeroepen tot Koning, onder den
naam Peter H.
Minister Barthou f
Louis Barthou was Zuid-Franschman
van oorsprong. Hij' werd den 25sten Aug.
1862 in Oloron in de Pyreneeën geboren,
studeerde in de rechten en werd advo
caat. In 1889 deed hij zijn intrede in de
Kamer als afgevaardigde voor zijn ge
boortestreek.
Van dat tijdstip af heeft Barthou het
politieke leven niet meer verlaten. In tal
van kabinetten had hij zitting.
Een schier onmisbare figuur sëheen
Louis Barthou. Wij' zien hem dan ook in
vrijwel alle kabinetten optreden. Nu eens
als minister van justitie, dan weer aan
binnenlandsche zaken of oorlog.
Met groote voortvarendheid trad Bar
thou in Febr. j.l. aan buitenlandsche za
ken Op.
In Juni van dit jaar begaf hij zich op
reis. Hij zou persoonlijk de Fransche be
langen bepleiten.
Allereerst naar Warschau en Praag,
daarna naar Boekarest, Oostenrijk en Bel
grado. Nauwelijks teruggekeerd toog hij
naar Londen.
Reeds maakte Barthou 'zich gereed
voor een nieuwe reis. Hij zou zich de vol
gende maand naar Rome begeven.
Sovjet-Ruslands toetreden tot den Vol
kenbond was een succes voor Barthou.
De 'groote vraag, waarmee men zich
thans bezighoudt, is of de politiek van
Barthou nu zal worden voortgezet. In
Fransche 'diplomatieke 'kringen zag men
in den loop van den avond 'de toekomst
van Europa met bezorgdheid tegemoet en
men vreesde verwikkelingen in Zuid-
S'lavië.
Het 'departement van Buitenlandsche
Zaken te Parijs wordt overstroomd met
betuigingen van rouwbeklag. Overal waait
de vlag halfstok. De regeering zal mor
gen een manifest aan de bevolking rich
ten. Bovendien is besloten, dat 'het leger,
de vloot en de luchtvloot een maand rouw
•zullen dragen. 'Gedurende deze periode
zullen alle feestelijkheden vervallen. Bar
thou zal op staatskosten begraven worden.
De toestand in Spanje verbetert.
In de gistermiddag gehouden zitting
van het parlement heeft minister-presi
dent Lerroux verklaard, dat hij het zijn
plicht achtte, de opstandige beweging met
alle hem ten dienste staande middelen te
bestrijden.
Hij dankte de politie en de troepen, die
voor het vaderland waren opgekomen.
Met algemeene stemmen werd een voor
stel aangenomen om de doodstraf
Binnenland.
D'e inzameling van gelden voor het Crisis-
Comité.
De uitgevers en de spelling-Marchant.
De farandstoffentoeslag voor werkloozen.
Buitenland.
Koning Alexander van Joego Slavië en
de Fransche minister Barthou te Mar
seille vermoord.
Dë toestand in Spanje verbetert.
in Spanje weer in te voeren, en
wel hij overtreding van de wapenwet en
in geval van roof onder verzwarende om
standigheden.
In Madrid is het gisteren overdag naar
omstandigheden rustig gebleven.
Ondanks het dringend bevel van do re
geering, dat de stedelijke arbeiders en em
ployees direct weer aan den arbeid moe
ten gaan, wanneer zij niet ontslagen wil
den worden, is aan dit bevel slechts op
zeer geringe schaal gehoor gegeven.
In Barcelona schijnt volkomen rust te
heerschen, terwijl de arbeid een normaal
verloop heeft. Botsingen zijn hier niet
meer voorgekomen. In Asturië en in de
Baskische provincies daarentegen gaat de
actie tegen de opstandelingen voort.
Men moet echter aannemen, dat bin
nen korten tijd ook de laatste bolwerken
van de revolutionnairen zullen zijn geno
men.
De regeeringstroepen zouden op het
punt staan Oviedo binnen te rukken.
Kolenraad in België opgericht.
Het plan van minister Van Gauwelaert
tot het oprichten van een kolenmono-
polie in België heeft zijn beslag gekregen.
De mijndirecties 'hebben, in overleg met
den minister van economische zaken, een
organisatie op coöperatieven grondslag
in het leven geroepen, het Office Supé
rieur du Gharbon, dat belast zal zijn met
de regeling van den in- en uitvoer, de
productie en de prijzen der kolen.
De verzanding van de haven van
Zeebrugge.
Eën jaar geleden heeft de Belgische re
geering aan het laboratorium voor hy
draulische werken, te Delft, het verzoek
gericht, „de middelen te willen bestudee-
ren, om in de mate van het mogelijke de
verzanding van de haven van Zeebrugge
te bestrijden".
Dë directeur van het laboratorium heeft
aan de delegatie de verzekering gegeven
dat, door het uitvoeren van zekere wer
ken, de verzanding op groote schaal zal
kunnen verminderd worden.
Dalende werkloosheid in Engeland.
Het aantal ingeschreven werkloozen
bedroeg op 24 September 2.081.987, zijn
de 54591 minder dan op 20 Augustus en
254.740 minder dan het vorige jaar.
Weer stamppotdagen in Duitschland.
Gistermorgen is het werk voor de Win-
ter-Hilfe geopend met een vergadering in
de Kroll-opera te Berlijn, waar de minis
ter voor de propaganda, Dr Goebbels, een
rede hield.
Hij zette het werk en de noodzakelijk
heid van de Winter Hilfe uiteen en spoor
de allen aan, offers te brengen voor hen,
die minder met aardsche goederen zijn
gezegend.
O.a. verklaarde hij ook, dat dezen win
ter weer de stamppot-dagen zullen wor
den ingevoerd.
Korte Berichten.
Onder den grootsten gashouder van
Weenen in het district Brigittenau, is een
op een uurwerk loopende bom gevonden.
Was de helsche machine niet tijdig ont
dekt, dan zouden 500.000 kubieke meter
gas zijn ontploft, hetgeen voor de om
geving een ramp zou hebben beteekend.
Gemeld wordt, dat het Fransch—
Turksch incident bij Smyrna, dat het ge
volg was van een misverstand, vriend
schappelijk, tot voldoening der beide re
geeringen, is bijgelegd.
KWEEKELINGEN MET AKTE.
Circularie van Minister De Wilde.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft den Colleges van Gedep. Staten een
brief gezonden waarin hij schrijft, dat de
Minister van Onderwijs zijn aandacht
heeft gevestigd op de geldelijke gevolgen
van de besluiten van gemeentebesturen
tot vervanging van de boventallige leer
krachten door z.g. kweekelingen met ak
te. Dë hrief luidt verder:
,Dë bevoegdheid om deze kweekelingen
met akte zelfstandig in een iklasse van