Buitenland
Binnenland.
Uit de Provincie
VRIJDAG 5 OCTOBER 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
49e JAARGANG - No. i
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Maar wat dan?
Wij kunnen ten opzichte van de voor
genomen onder wijsbezuinigingen do or
concentratie en opheffing van bijzondere
scholen niet volstaan met onze bezwaren
kenbaar te maken en te eischen dat het
recht en de vrijheid van het bijzonder
onderwijs zullen worden geëerbiedigd.
De Regeering staat voor de noodzake
lijkheid om te bezuinigen ook, en niet in
de laatste plaats, op de uitgaven van het
onderwijs.
Aan betuigingen van instemming met
het goede doel heeft zij daarbij niets. Ge
woonlijk is daaraan geen gebrek. Wij heb
ben dat herhaaldelijk gezien de laatste
jaren. Velen willen de Regeering steunen
in haar bezuinigingsarbeid en malken zelfs
bezwaar, dat niet veel krachtiger bezui
nigd wordt, maar zij willen het altijd an
ders dan wordt voorgesteld. En vooral
ook n a de anderen.
Op die manier komen wij niet verder.
Zal er iets van beteekenis bereikt wor
den, dan zullen niet alleen vriendelijke
woorden gesproken moeten worden, maar
dan zal er ook de bereidheid moeten zijn
om o f f e r s te brengen. En daarbij' mag
ook het Christelijk onderwijs, dat reeds
zoovele offers heeft gebracht, zich niet
onthouden.
Aan den anderen kant is het echter
ook niet zóó, dat hierbij maar van boven
af gedecreteerd kan worden zonder reke
ning te houden met de historie en met de
wettelijke rechten van het bijzonder on
derwijs.
Getracht zal daarom moeten worden
door gemeenschappelijk o v e r 1 e g het ge-
wenschte doel te bereiken.
En bij dat overleg moet voorop staan,
dat het onze schuldige plicht is, de Re
geering, waar mogelijk, bij haar bezuini
gingsarbeid te steunen en tot versobering
van den staatsdienst mee te werken.
Maar het behoeft niet zoo te gaan, zoo-
als dat nu reeds bij de benoeming van
onderwijzers schijnt te gebeuren, dat zij,
die tot medewerking bereid zijn de offers
brengen en dat anderen, die 'n halsstar-
rige houding aannemen, daarvan profi-
teeren.
Bij de voorgenomen centralisatie zal
met allerlei omstandigheden rekening ge
houden mouten worden. Niet in de laatste
plaats met de vraag, of men ook vroeger,
toen het stichten van scholen niet anders
dan offeren beteekende, met daden ge
toond heeft, dat het met de begeerte naar
bijzonder onderwijs hooge ernst was.
Het is niet mogelijk hier in bijzonder
heden te treden. Temeer daar de centrale
schoolorganisaties waar noodig van ad
vies dienen. Uit den aard der zaak is het
ons niet bekend in welke richting deze
lichamen geadviseerd hebben.
Hier kunnen trouwens geen algemeens
regels worden gegeven. Ieder geval zal
op zichzelf bezien moeten worden.
In het 'algemeen kan wel dit worden
gezegd, dat als het tot concentratie komt
er ook werkelijk concentratie zal
moeten zijn.
Dat is wat anders, dan dat de eene
school wordt opgeheven en bij een andere
gevoegd. Concentratie indezen zin, dat
ook de scb olvereeniging, 'die haar school
moet sluiten, invloed behoudt op den gang
van zaken.
Concentratie, samenvoegingin
dezen zin, dat alle betrokkenen zoo
noodig een offer brengen, dat a 1 1 e n de
lasten dragen, maar dat er straks ook
voor hen, 'die hun eigen school loslaten
medezeggenschap is.
De toestand in Spanje.
Na vele consulten met de partijleiders
heeft Zamora de hem door Lerroux voor
gelegde samenstelling der nieuwe Spaan-
sche regeering goedgekeurd.
Op hetzelfde oogehblik werd de alge
meens staking geproclameerd.
In totaal bevat de ministerlijst zeven
radicalen, drie leden der Katholieke
volksactie, een liberaal-democraat, twee
agrariërs en een onafhankelijke.
Bijzonder kenmerkend bij de samenstel
ling der nieuwe regeering is, dat de ka
tholieke volksactie drie gewichtige minis
teries heeft toegewezen gekregen.
De toestand in Spanje heeft zich ver
scherpt. D'e centrale regeering heeft de
gouverneurs der provincies opdracht ge
geven, alle noodige maatregelen te ne
men, om de orde te handhaven.
Het hoofdorgaan der socialistische
partij „El Socialista" is met een speciale
editie uitgekomen, waarin de arbeiders
op de moeilijkheden en op de gevaren
van den huidigen toestand worden gewe
zen.
„El Socialista" schrijft: „Arbeiders,
gehoorzaamheid en absolute onderwer
ping is een plicht, welke u door het ge-
heele proletariaat is opgelegd. De over
winning is de vrucht der discipline. Uit
de discipline komt de kracht voort om te
strijden."
In Barcelona hebben talrijke commu
nistische en socialistische demonstraties
plaats gehad, welke echter door de politie
ontbonden werden.
Madrid is thans door de staking een
do'ode stad geworden. Men vreest, dat ook
de vitale bedrijven zullen worden stilge
legd. Ook de kranten zullen niet verschij
nen. De nacht was in bet gebeele land
onrustig. Veel vechtpartijen hadden
plaats. Het gerucht gaat, dat de regee
ring den staat van beleg wil afkondigen.
Reeds is in bet geheele land een censuur
ingevoerd.
Oostenrijks onafhankelijkheid.
De Duitsche regeering heeft zich, naar
verluidt, tegenover den chef der Italiaan-
sche regeering, Mussolini, bereid ver
klaard tot bet sluiten van een tienjarig
Duitsch-Italiaansch pact, waarin Duitsch-
land zich verplichten zal, gedurende den
verdragsduur de Oostenrijiksche onafhan
kelijkheid te eerbiedigen.
Industrieele wapenstilstand in Amerika.
Het voorstel van president Roosevelt
tot het sluiten van een wapenstilstand
voor eenigen tijd tusschen de arbeiders
en de werkgevers is door den waarne-
menden leider van den textielarbeiders-
bond in een brief aan den president offi
cieel aanvaard.
Gedurende deze periode onderwerpt de
organisatie zich aan de beslissingen van
de bemiddelings-commissie.
Voorwaarde is echter, dat de vakbon
den vrij blijven tot bet voeren van collec
tieve onderhandelingen met de werkge
vers.
De leider der textielarbeiders, Gorman,
drukt de hoop uit, dat ook de werkgevers
Roosevelt's voorstel zullen aanvaarden.
De Duitsche kerk.
Zooals wij gemeld hebben, beeft het
bestuur der Duitsche Evangelische Kerk
onlangs den Evangelischen landsbisschop
Van Wiirtemberg op zij gezet wegens zijn
oppositie; thans meldt men uit Berlijn,
dat zijn bevoegdheden tot nader order
zullen overgaan op een door het centrale
Kerkbestuur te Berlijn aangestelden
„geestelijken commissaris".
Bij wet van 28 September heeft het be
stuur der Duitsche Evang. Kerk eenige
organen van de lands'kerk van Wiirtem
berg georganiseerd gelijk dit ook bij de
overige landskerken is gebeurd.
'Daar bisschop Wurm vermoedelijk een
groote meerderheid van de Kert in kwes
tie op zijn band beeft, zullen de hierbo
ven genoemde maatregelen waarschijnlijk
wel, evenals het in Hannover geloopen is,
geen verandering in den feitelijken toe
stand brengen.
„Ein-Topf'-maaltijd weer ingesteld.
Den vori'gen winter is 'door 'de Duitsche
regeering ingesteld, dat op den len Zondag
van elke maand, de maaltijd 's middags
slechts ma-g 'bestaan uit 1 gerecht. 't'Geld
'dat op 'deze wijze gespaard werd, was be
stemd voor het wintersteunfonds.
In het voorjaar werd deze maatregel
ingetrokken. Thans is 'hij weer ingevoerd.
De Duitschers zullen a.s. Zondag slechts
één gerecht eten.
Versterking van Gent.
Naar men weet heeft het Belgische
parlement eenige jaren geleden na hevig
verzet van de zijde der Vlamingen, een
crediet van fr. 20 millioen goedgekeurd
voor den aanleg van versteikingswerken
rondom Gent en inzonderheid nabij h e t
kanaal van Terneuzen. Sedert
dien zijn er naar schatting wel een goede
drie jaar verkropen. De verdediging van
de oostgrens stond in 'het centrum der
belangstelling en vergde alle krachten en
alle credieten. Van Gent werd vrijwel niet
meer gesproken.
Thans echter gaat men ook daar begin
nen met den aanleg der versterkingswer-
ken. Naar het Hdbl. verneemt zullen de
volgende week de eerste aanbestedingen
•voor een totaal bedrag van fr. 10 millioen
plaats hebben. Het schijnt 'de bedoeling
te zijn eerst 'die versterkingswerken aan
te leggen, die Gent tegen een aanval uit
het Noorden te verdedigen zouden heb
ben.
Dit bericht zal door de openbare mee-
ning in België, die juist in deze weken
iederen dag te hooren (krijgt hoe 'drin
gend er op alle niet 'direct noodzakelijke
uitgaven bezuinigd moet worden, wel met
gemengde gevoelens opgenomen worden.
Korte Berichten.
Chéron, de Fransohe Minister van
Justitie, is niet tegenwoordig geweest bij
de plechtige opening van de winterzit-
ting der rechtbanken. Er wordt door de
Parij'sche bladen niet aan getwijfeld, of
•Chéron heeft zich niet op de zitting ge
waagd om de geruchten, die den dag te
voren wanen verspreid, dat er bij zijn
komst vijandige manifestaties te verwach
ten zouden zijn.
i Dr Wilhelm Bianchi, Duitsch staats
burger en correspondent in Italië van het
officieel nieuwsagentschap D'. N. B., die
op 22 September in Milaan was gearres
teerd, is uit het land geleid; hij mag zich
niet meer in Italië vertoonen.
Donderdag zijn weer 41 leiders van
staatsbedrijven en collectieve 'boerderijen
in Rusland wegens fraude van hun pos
ten ontheven. Volgens de berichten hebben
de staats- en collectieve boerenbedrijven
tot nog toe slechts 32 pet. van het totaal
landbouwplan volvoerd.
BELANGRIJKE GIFT VAN PRINSES
JULIANA.
H.K.H. Prinses Juliana heeft aan het
Nationaal Crisis Comité, afgescheiden
van de belangrijke maandelijksche bij
drage, welke het van Hare Koninklijke
Hoogheid mag ontvangen, een gift in
eens doen toekomen niet van f9.000
zooals wij gisteren meedeelden maar
van f 90.000.
DE INDIE-ROUTE DER K. L. M.
Belangstelling boven verwachting.
De belangstelling voor de Indië-route
van de K. L. M. is in den laatsten tijd
boven verwachting toegenomen. Voor elke
reis van Amsterdam naar Batavia moe
ten passagiers en goederen worden afge
wezen.
Het aantal passagiers, dat moest wor
den teleurgesteld, is niet precies op te
geven, daar er velen zich voor passage
naar Indië of voor een gedeelte van het
traject aan de kantoren der K. L. M. aan
melden. die, als zij dan vernemen, dat
daarover even getelefoneerd moet worden
om te informeeren, of er nog plaats is,
maar meteen van de reis per vliegtuig
afzien.
Het aantal reflectanten, waarvoor po
gingen zijn gedaan om hun een plaats in
het vliegtuig te bezorgen, maar die we
gens plaatsgebrek moesten worden afge
wezen, bedroeg deze week zeven,
waarvan één voor bet gebeele traject
Amsterd'am-Batavia en de overigen over
een gedeelte van de route. Dat was bijna
een volle machine, zei de beer Martin,
dien we te dezer zake om inlichtingen
vroegen. En de vorige week 'hebben we
meer dan een volle machine moeten wei
geren.
Ook moet ik herhaaldelijk aangeboden
vracht wegen® plaatsgebrek afwijzen. Een
mooi contract voor wekelijksche filmzen
dingen heb ik moeten laten loopen.
Kan voor deze passagiers dan geen
afzonderlijke machine worden ingelegd?
vroegen we.
Neen, dat gaat niet. want zoo'n extra
vliegtuig heeft geen post en dan kan het
onmogelijk de kosten goedmaken. De
eenige oplossing is: grootere vliegtuigen
of een grootere frequentie van den dienst.
i Bestaat er kans, dat er een frequ
enter dienst wordt ingevoerd?
Er wordt wel over gedacht, maar de
uitvoering er van is een heel probleem.
D'e Ind'ië-vloot zou ongeveer verdubbeld
m'oeten worden, bet personeel uitgebreid
enk. Daarom zoekt men de oplossing in
grootere machines. De F 22 en de F 36
bieden een behoorlijke plaatsruimte, maar
jammer genoeg heeft Fokker die nog niet
afgeleverd. Ook de F 36, waarmee thans
proefvluchten worden gemaakt, is nog
niet door de K. L. M. overgenomen. Alles
'hangt van Fokker af, of we grootere ma
chines zullen krijgen.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is met ingang van 15
dezer, benoemd tot burgemeester der ge
meente Obdam, J. den Boer, en tot burge
meester der gemeenten Abcoude-Baam-
brugge en Abcoude-Proostdij mr A. L.
des Tombe.
Notariaat.
Bij Kon. besluit van 2 dezer is benoemd
tot notaris binnen bet arrondissement
Groningen, ter standplaats de gemeente
Zuidbroek, B. Knegtering, candidaat-
notaris te Emmen.
Belangrijke legaten.
In de fabriek der firma H. ten Cate
Hzn. Co. te Almelo is gisteren aange
plakt, dat wijlen de beer E. ten Cate, in
leven oudste lid der firma, de volgende
legaten heeft vermaakt:
f 100.000 aan het personeelfonds,
f20.000 aan het weduwen- en weezen-
fonds, f 3.000 aan bet t.b.o.-fonds, f 2.000
aan bet ziekenfonds, alle instellingen
verbonden aan de fabriek der firma.
Behalve deze f 125.000 aan het collec
tieve personeel geschonken, heeft dit ook
de weduwen en gepensionneerden en zij
die tengevolge van de malaise ontslagen
zijn, een bedrag in geld ontvangen, naar
g'elang van den diensttijd.
Een geschenk voor Prinses Juliana.
Naar men ons meldt, wordt aan Prin
ses Juliana een album aangeboden samen
gesteld door de drie planters-organisaties
in Ned. Oost-Indië, n.l. den Nederlandsch-
Indiscben Plantersbond, den Bond van
Geëmployeerden bij de Suikerindustrie en
de Vereeniging van Assistenten in Deli.
Het album bevat een schitterende serie
foto's van de meest verschillende cultures,
voor het overgroote deel afkomstig uit de
particuliere verzamelingen van directies
en planters zeiven, geen foto's uit den
handel. D'e cultures zijn in alphabetische
volgorde geplaatst, elk beginnende met
een titelblad, dat den naam en toepasse
lijke emblemen bevat.
De foto's zijn in logische volgorde ge
plaatst, al naar de opeenvolgende werk
zaamheden in de betrokken cultuur, dus
van de ontginning der tuinen af tot het
marktklaar zijn van bet product. Be
kende Nederlandsch-Indische sierkunste
naars hebben bet album en het omslui
tende kistje ontworpen.
Spelling-puzzles.
In het „Volksblad" vertelt G. van Over
boek van een onderhoud met minister
Marchant naar aanleiding van Baüsoh of
Ballies e.a. spellingmoeilijkheden
De minister blijkt niet werkloos te zijn
gebleven. Nog deze week komt de spel
lingscommissie bijeen ten einde de aan
den dag getreden twijfelgevallen eens na
der te bezien. Ieder, die zich in een of
ander opzicht bezwaard voelt, wende zich
dus tot het departement.
Een moeilijkheid vormen vooral de
aardrijkskundige benamingen. Moet men
in de toekomst Herenveen of Heerenveen
schrijven? De minister, met wien wij dit
punt mochten bespreken, gaf den raad
voorloopig, wat Nederland en Indonesië
betreft, in aardrijkskundige benamingen
(hieronder ook straatnamen) geen wijzi
ging te brengen. Althans niet voor zoover
zij op eeni'g officieel besluit berusten. Men
blijft dus schrijven 's-Hertogenboscb,
maar de bekende lekkernij uit die stad
heet voortaan Bosse koek.
Nederlandsche vervormingen van bui-
tenlandsc'he plaatsnamen vallen echter
wel onder de spellingsregelen. Het is dus
niet Weenen, maar Wenen.
Zeer afdoende konden wij deze oplos
sing niet vinden. Men zou dus moeten
schrijven: „Ik reisde door de Padangsche
Bovenlanden, waar ïk onder de bekoring
kwam van een Padangse schone."
Hiertegenover merkte de minister op,
dat dergelijke kunstmatig bedachte ge
vallen in de practijik wel heel weinig zul
len voorkomen. De spellings commissie zal
■zich echter ook met het vraagstuk van de
aardrijkskundige benamingen bezig hou
den.
De Landbouw-Crisiswet.
Op 6 October 1934 treden de wijzigingen
in werking, welke bij de wet van den 27en
Juli 1934 in de Landbouw-Crisiswet 1933
zijn gebracht.
Het Landbouw-Crisisfonds is uitdruk
kelijk als deel van het Rijksvermogen aan
geduid, waarmede de vraag of bet Fonds
als afgezonderd vermogen van een Stich
ting diende te worden beschouwd, in ont-
kennenden zin is beslist. De steunmaat
regelen, waartoe de middelen van het
Fonds kunnen worden aangewend, zijn
uitvoeriger omschreven.
Voorts zijn voorzieningen getroffen, om
het indienen van aangiften met betrek
king tot den landbouwkundigen toestand
van bedrijven, verplichtend te kunnen
voorschrijven.
In een nieuwe paragraaf 8a zijn uit
voeringsvoorschriften gegeven, welke er
op gericht zijn krachtiger te kunnen op
treden tegen smokkelarij' en ontduiking
van voorschriften. O.m. zijn bepalingen in
het leven geroepen voor het aanhouden en
opbrengen van motorrijtuigen en voor het
nemen van monsters en openen van em
ballage, voor welke laatste kosteloos me
dewerking en hulpmiddelen moeten wor
den verschaft.
Aan ambtenaren, betrokken bij de uit
voering van landbouw-crisismaatregelen,
is geheimhouding opgelegd van hetgeen
zij in hun hoedanigheid vernemen.
Sommige bij de wet strafbaar gestelde
feiten worden, indien opzettelijk gepleegd,
als misdrijven beschouwd.
Instelling verkeersfonds.
De Eerste Kamer beeft gisteren zon
der hoofdelijke stemming aangenomen bet
wetsontwerp tot instelling van een Ver
keersfonds.
GEMEENTEBEDRIJVEN EN OMZET
BELASTING.
Teleurgestelde gemeenten.
De Vereeniging van Nederlandsche Ge
meenten heeft in een adres aan den mi
nister van Financiën uiting gegeven aan
haar groote teleurstelling over een mede-
deeling van den minister aan de Vereen,
van Electriciteitsbedrijven en aan de Ver
een. van Gasfabrikanten, waarin wordt te
ruggekomen op de aanvankelijk gedane
Binnenland.
Schipbreuk op de Noordzee.
Het verkeersfonds door de Eerste Kamer
goedgekeurd.
Het dreigend landbouw-conflict in West-
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Buitenland.
Algemeene staking in Spanje.
Industrieele wapenstilstand in Amerika.
Versterking van Gent.
toezeggingen ten aanzien van de Omzet
belasting.
De gemeenten die electriciteits- en gas
bedrijven exploiteeren, zien zich daardoor
op een oogenblik, dat reeds het grootste
deel van het belastingjaar is verstreken,
voor het feit gesteld, dat de Omzetbelas
ting op een geheel andere wijze zal wor
den toegepast dan waarop zij) aanvanke
lijk meenden te mogen rekenen.
De gemeentebesturen meenden er van te
mogen uitgaan, dat de Omzetbelasting
zou worden berekend over den kostprijs
in de fabriek. Deze verwachting steunde
niet alleen op de toezeggingen van den mi
nister aan de Vereeniging van Directeu
ren van Electriciteitsbedrijven en aan de
Vereen, van Gasfabrikanten, maar werd
eveneens gegrond zoowel op de bepalingen
der wet als op de uitdrukkelijke toezeg
gingen van den minister bij de behande
ling van deze aangelegenheid in de Sta-
ten-Generaal.
Dreigend landbouw-conflict in West-
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Gisteren heeft in het gemeentehuis te
Vlissingen onder leiding van den Rijks'-
bemiddelaar prof. Aalberse een bespre
king plaats gehad met partijen, betrok
ken bij bet dreigend conflict in den land
bouw in Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen.
De conferentie duurde van kwart voor
één tot kwart voor vijf.
De arbeidersorganisaties hebben een
aantal voorstellen gedaan, welke door de
werkgevers in eigen kring zullen worden
besproken. Wordt geen dezer voorstellen
aanvaard, dan stelt de rijksbemiddelaar
voor, het geschil door arbitrage te doen
beslechten.
Middelburg. De Winkelweek. Het
weer, dat zich goed bad gehouden, dreig
de gisteren op 't laatst „roet dn 't eten" te
■gooien, toen tegen den tijd, dat de muzi
kale wandeling zou beginnen een flinke
regenbui los barstte en de honderden, die
op straat waren, een veilig onderdak deed
zoeken.
Het was echter een bui van korten duur
en even na half tien, kon de marsch met
de signaal afdeeling van Achilles en Ex
celsior, een aanvang nemen. Langs de
voorgeschreven route met een halte nabij
de Veersche 'brug is bij droog weer de
tocht volbracht. Heden hebben geen fees
telijkheden plaats, doch morgen is het
anders. Wij komen daarop nader terug,
en hopen morgen ook den uitslag van den
etalage-wedstrijd te kunnen mededeelen.
Goes. Gisteravond werd in het Schut
tershof door de directie der gasfabriek en
de plaatselijke installateurs een druk be
zochte demonstratie gegeven met de Pro-
gas-warmwater-doorstroom-app araten.
De burgemeester opende de 'bijeenkomst
met een kort woord. Daarna werd gede
monstreerd, dat men met een Progas-ap-
paraat altijd warm water kan tappen,
zooveel men wil, zoo warm men wil en
zoo lang men wil. Het groote gemak van
een dergelijk toestel werd aangetoond.
In de pauze kregen de aanwezigen ge
legenheid er zich persoonlijk van te over
tuigen, dat geen woord te veel was ge
zegd.
De Progas-apparaten zijn inderdaad
bijzonder practische en doelmatige toe
stellen. Wie er tot vanmiddag 12 uur een
bestelde, behoefde geen aanlegkosten te
betalen.
Yerseke. De verzending van mosselen
naar 'het buitenland neemt steeds 'grooter
omvang aan. Vooral België en Frankrijk
nemen geweldig veel mosselen af. Het
schijnt wel dat nu de prijs zoo laag is, de
mossel meer en meer geregeld volksvoed-
sel wordt. Jammer dat Duitschland, dat
■vroeger jaren omstreeks dezen tijd veel
mosselen van.de allerbeste kwaliteit voor
zijn mijn- en industriestreken invoerde,
nn practisdh gesproken van de markt is.
Menigeen durft niet zenden en wie het
doet, doet dit met vreeze en beven. De
aanvoer van mosselzaad is bijna afgeloo-
pen. Er wordt nog wel gevischt, maar het
is slecht verkoopbaar.