EERSTE BLAD
HORLOGE'S
De Gemeenten en de
werkloosheid.
Bij een te kort
aan gras
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 257
C. JOOSSE-GOES
Buitenland
C. J O O S S E
Belangrijkste Nieuws.
voedert U in de weide het voor-
deeligst:
Bertels' Lijnzaadkoekjes
met suiker of
Rsrtels' Ratio-koekjes.
Deze koekjes munten uit boven
andere koeken door hoogs
voedingswaarde en zeer laag
vochtgehalte.
Bestelt bij Uw voederhande
laar of aankooporganisatie.
BERTELS' Oliefabrieken N.V.
Amsterdam.
Binnenland.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44-455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
7)e Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen 10.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Wij hebben reeds de aandacht geves
tigd op de voornemens der Regeering in
verband met de voor vele gemeenten
schier niet meer te dragen uitgaven voor
de werkloosheidsvoorziening.
Tot nu toe werden deze lasten gedra
gen door de getroffen gemeenten, die
daarbij door het Rijk gesteund werden.
Thans echter ligt het in de bedoeling, dat
ook de gemeenten, die in de gelukkige
omstandigheid verkeeren, dat ze niet
of zeer weinig van de uitgaven voor de
werkloozen te lijden hebben, hun aandeel
in deze lasten zullen bijdragen.
Dat de kosten voortvloeiende uit de
werkloosheidsvoorziening voor vele ge
meenten tot een ondraaglijke hoogte ge
stegen zijn, is ook zonder nadere bewijs
voering genoegzaam bekend.
Wanneer men echter de cijfers hierop
betrekking hebbende, voor zich ziet, komt
men wel zeer sterk onder den indruk
van den ernst van den toestand.
Mr A. Jonkers heeft in de onlangs ge
houden vergadering der Vereen, van
Nederlandsche Gemeenten een rede ge
houden, waarin een droevig beeld van
den toestand der gemeentefinanciën
wordt gegeven.
Sterk sprekend is al dadelijk de mede-
deeling, dat er in het belastingjaar 1931/32
nog 609 gemeenten waren, waar niet meer
dan 40 (van 0 tot 40) opcenten op de
gemeentefondsbelasting werden geheven.
Het jaar daarop was dat aantal reeds
verminderd tot 396, dan 238, en in het
belastingjaar 1934/35 nog maar 198.
Geheel daaraan tegenovergesteld is het
beeld, dat de Gemeenten met het grootste
aantal opcenten op de gemeentefondsbe
lasting vertoonen. Waren er in 1931/32
reeds 238 gemeenten met meer dan 80
(van 80 tot 100) opcenten, hun aantal
groeit in hetzelfde tijdvak geleidelijk tot
712 (d.w.z. 70 pet. van het totaal van
1071) in het belastingjaar 1934/35. Van
deze 712 zijn er niet minder dan 409 (in
1931/32 nog maar 30) met den maximalen
druk van 100 opcenten.
Daarentegen waren er in 1931/32 nog
317 gemeentelijke belastingparadijzen met
in het geheel geen opcenten, in 1934/35
nog slechts 85. In vergelijking met 1931/32
zijn in 1934/35 de rollen dus geheel om
gekeerd.
Er zijn gemeenten, die in deze vier
jaren zijn gekomen van 10 op 80, van
20 op 100; ja er zijn er ook, die hun op
centen van 0 op 80 en van 0 op 100 zagen
stijgen. Wat de wetgever van 1929 ver
wacht had, dat een uitzondering zou blij
ven, n.l. dat de opcenten op de gemeente
fondsbelasting tot het maximum van 100
zouden worden opgevoerd, is thans in 409
van de 1071 gemeenten een feit geworden.
Een feit, dat een harde werkelijkheid in
zich houdt, omdat een heffing van 100
opcenten gebonden is aan de voorwaarde,
dat ook de overige heffingen moeten zijn
gebracht op de hoogte, welke van regee-
ringswege ingevolge artikel 283 der Ge
meentewet in dat geval als „redelijk"
wordt gevorderd.
In drie provincies bedroeg het aantal
gemeenten, waar 100 opcenten werd ge
heven, op 1 Mei 1934 zelfs meer dan de
helft van het geheele aantal gemeenten,
n.l. in Friesland 81, in Drente 74 en in
Groningen 58 pet.
In dezelfde provinciën is verhoudings
gewijs ook het grootste aantal gemeenten
met begrootingstekorten, maar
nu spant niet Friesland met 55 pet., maar
Drente met 62 pet. de kroon.
Uit het feit, dat Zeeland hier een
zeer gunstige uitzondering maakt
slechts 5 pCt. van het aantal gemeenten
vertoont een begrootingstekort zou men
kunnen afleiden, dat de toestand in de
kleine gemeenten gunstiger is dan in de
grootere gemeenten. Maar zoo is het niet.
Gebleken is, dat de tegenwoordige finan-
ciëele moeilijkheden van gemeenten min
der verband houden met de vraag, ol
een gemeente klein of groot is, dan wel
met de economische gesteldheid van be
paalde deelen van het land in dezen
crisistijd.
Het hoogste percentage gemeenten met
begrootingstekorten, n.l. 44, wordt bereikt
in de groep van gemeenten met 10.000 tot
20.000 inwoners. Het grootste percentage
gemeenten met 100 opcenten wordt aan
getroffen bij de groep gemeenten met
5000 tot 10.000 inwoners. Alles naar den
toestand op 1 Mei 1934.
Van de gemeenten met tekorten zijn
er 122 met minder dan 5000 inwoners, 64
met 5000 tot 10.000 inwoners, 39 met 10.000
tot 20.000 inwoners, en 15 met meer dan
Ingezonden Mededeeling.
WIJ koopen
OUD GOUD, DIAMANT
enz, enz. enz. aan de
hoogste waarde.
Sint Adrlaanstraat '1.
20.000 inwoners. Van de gemeenten met
meer dan 100.000 inwoners bedraagt het
percentage met tekorten ongeveer 33 pet.
Het zijn dus waarlijk niet alleen de groot
ste gemeenten, die met hun financiën in
zak en asch zitten.
Dat de crisislasten hier een voorname
rol spelen, werd door den heer Jonker
overtuigend aangetoond. De salarisuit
gaven vormen als regel slechts een zeer
klein percentage der uitgaven. Van meer
importantie zijn de uitgaven door het
hooger gezag aan de regeering opgelegd,
en waaraan zij dus weinig kunnen ver
anderen. Maar de grootste invloed wordt
uitgeoefend door de crisisuitgaven.
Gewezen werd op een gemeente met
ruim 5000 inwoners en een eindcijfer van
de begrooting van plm. f680.000. Hiervan
zijn f540.000 crisislasten, zoodat deze ge
meente een normaal budget heeft van plm
f140.000, waarvan het grootste gedeelte
nog voor zgn. zelfbestuur, d.w.z. voor uit
gaven, welke door het Rijk zijn opgelegd.
Van die f140.000 zijn f94.000 door wet of
overeenkomst verplicht. Men houdt dan
f 46.000 over aan werkelijk autonome
uitgaven op een budget van f 640.000. Het
begrootingstekort is f375.000! Waar vindt
men onder deze omstandigheden de ob
jecten van bezuiniging?
Er zijn gemeenten waar de werkloos
heidsuitgaven van 100 op 400 pet. der
belastingopbrengst beliepen. Zelfs was er
één gemeente Krimpen a. d. IJssel
waar men tot 838 pet. van de belasting
opbrengst kwam.
Naast dergelijke gemeenten, waar de
lasten niet meer te dragen zijn, staan
anderen, waar de uitgaven voor de werk
loosheid slechts een uiterst gering percen
tage van de belastingopbrengst vormen
en waar men met een voor dezen tijd
betrekkelijk geringe heffing kan volstaan.
Geen wonder, dat de roep van de zwaar
getroffen gemeenten om ook de meer be
voorrechte zusteren in de werkloosheids
lasten bij te laten dragen, steeds sterker
wordt.
En geen wonder ook, dat de Regeering
nu de Rijksschatkist niet met hooger
bijdragen bij kan springen maatregelen
in deze richting voorbereidt.
Het bezwaar, dat doordat alle gemeen
ten 25 opcenten op de hoofdsom der ge-
meentefopdsbelasting ten behoeve van de
uitgaven voor de werkloosheid zullen
hebben bij te dragen, de gemeentelijke
zelfstandigheid al meer in het gedrang
komt, is niet geheel ongegrond. Temeer
omdat uit dezen maatregel voortvloeit,
dat nog meer dan vroeger zal moeten
worden toegezien op de gemeentelijke
uitgaven, opdat niet de zuinige gemeen
ten de dupe worden van hare meer ver
kwistende zusteren.
Maar overwegend kan dit bezwaar hier
niet zijn.
De werkloosheid is te zien als een na
tionale ramp.
De ernst van den toestand wettigt maat
regelen, die mede een nationaal karakter
dragen.
Geest uit den afgrond.
Ir Mussert de leider van de N.S.B..
bespreekt in „Volk en Vaderland" de
bloedige staatsgreep in Oostenrijk.
Maar hoe?
Met geen woord wordt afgekeurd het
revolutionair en gewelddadig optreden
van de Nationaal-Socialistische oproer
lingen.
Met geen woord ook wordt afkeuring
uitgesproken over den gruwelijken moord
■op Dollfuss.
Zeker, de heer Mussert heeft medelij
den met de weduwe en de kinderen van
den vermoorden Bondskanselier, maar
niet meer dan met de familieleden van de
gevallen oproermakers.
Sterker nog, de moord op Dollfuss
wordt op één lijn gesteld met het optreden
van de politie bij de Amsterdamsche on
lusten.
Ir Mussert wil de Nederlandsche ge
zagsdragers die voor het schieten te Am
sterdam verantwoordelijk zijn, deswege
niet schelden voor barbaren enz., maar
zoo roept hij uit, dan moeten ook anderen
niet spreken van een barbaarsch optreden
van de Nat.-Socialisten, die den niets
kwaads vermoedenden Bondskanselier op
zijn bureau neerschoten en zelfs genees
kundige en geestelijke bijstand weigerden.
Een in koelen bloede uitgevoerde moord
partij' op een der hoogste gezagsdragers,
wordt hier dus op één lijn gesteld met het
optreden van de politie tegen oproerige
benden.
En dat door niemand minder dan den
leider der N. S. B.
Als er iemand mocht zijn die nog twij
fel koesterde 'omtrent het ware karakter
van de N. S. B. dan is hij nu door Ir Mus
sert beter ingelicht.
Overtuigend blijkt uit wat bijl schrijft
hoe hier werkt de geest uit den afgrond!
Ingezonden Mededeeling.
NA DEN DOOD VAN v. HINDENBURG.
Een bezoek aan de sterfkamer.
Vrijdagmiddag is aan de in Freystadt
aanwezige vertegenwoordigers van de
pers gelegenheid gegeven, Huize Neudeck
en de sterfkamer van Hindenburg te be
zichtigen.
In alle vertrekken van het schoone en
toch zoo eenvoudige landhuis hangt de
geest van den grooten doode.
Daar staat naast de schrijftafel van
den veldmaarschalk onder een glazen
stolp de helm van Koeniggratz met de
sporen van schrapnells, die den jongen
luitenant von Hindenburg gedurende den
slag verwondden.
Ook in de bibliotheek ziet men waarde
volle herinneringen, zijn eeresabel, die
de Japansche regeering kort na het einde
van den wereldoorlog aan den veldmaar
schalk als dank voor zijn ridderlijkheid
liet overhandigen.
In hetzelfde vertrek ligt een tapijt, dat
op andere wijze getuigenis aflegt van Hin-
denburg's dapperheid. In het jaar 1922
werd dit tapijt door de kogels van een
inbreker getroffen. De toen reeds 74-jarige
veldmaarschalk was den inbreker onver
schrokken tegemoet getreden en had hem
de pistool uit de hand geslagen.
Daarnaast ziet men militaire souvenirs
en talrijke kostbare bewijzen van eere
burgerschap.
Aan de wanden hangen afbeeldingen
uit de groote geschiedenis van Duitsch-
land.
In de hal bevindt zich een afbeelding
uit den grooten oorlog: „Voortstormende
infanterie".
Het persgezelschap wordt tenslotte bin
nengeleid in de sterfkamer, een vrij klein
vertrek, waar allen achtereenvolgens in
de gelegenheid worden gesteld langs het
stoffelijk overschot van den veldmaar
schalk te defileeren.
De rijkspresident ligt nog in dezelfde
houding, waarin hij zacht en vredig is
ontslapen. Het bovenlichaam rust op een
hoog kussen. De trekken van den bijna
zeven en tachtig-jarige zijn niet bijzonder
ingevallen, maar zijn ook thans nog de
teekenen van een fiere grootheid.
Aan het hoofd- en aan het voeteind
houden twee officieren van de rijksweer
de wacht.
Waar Hindenburg rusten zal.
Het stadje Hohenstein staat reeds ge
heel in het teeken van de overbrenging
en bijzetting van het stoffelijk overschot
van den overleden rijkspresident in het
Tannenberg Denkmal. In Hohenstein zelf
zijn reeds beambten aangekomen van de
ministeries, die de toebereidselen voor
de groote rouwpleehtigheid van a.s. Dins
dag maken.
De acht torens van het Denkmal ver
heffen zich statig ten hemel. Vandaar
overziet men bijna het geheele voormalige
slagveld. Men ziet het groote kerkhof van
Waplitz, waar tienduizenden soldaten in
den wereldoorlog de laatste rust gevonden
hebben.
In den vaandeltoren hangen de banie
ren van Oost-Pruisische regimenten, met
gouddraad geborduurde rijksadelaars en
ijzeren kruisen,
Het stoffelijk overschot van den over
leden veldmaarschalk zal worden bijgezet
in den Ost-Preussenturm temidden van
zijn soldaten, waarmede hij zich steeds
zoo innig verbonden voelde.
Op 7 Augustus wordt een groote natio
nale rouwpleehtigheid gehouden bij het
nationale gedenkteeken van Tannenberg.
Den nacht tevoren wordt het stoffelijk
overschot van Neudeck naar Tannenberg
overgebracht. Er vindt een groote parade
plaats, waarna de evangelische veldpre
diker van de rijksweer een toespraak
houdt. Vervolgens houdt Hitier een rede.
Na het uitvoeren van treurmuziek en het
afvuren van een eeresaluut door een bat
terij veldartillerie wordt de kist onder het
spelen van het volkslied in den veldheer
toren van het Tannenberggedenkteeken
gedragen.
Tijdens de herdenking te Tannenberg
zal op dezen dag in heel Duitschland het
verkeer om 11.45 uur een minuut stil
staan. Deze pauze zal door klokgelui wor
den aangekondigd. De klokken blijven
een kwartier luiden. Zoowel de plechtig
heid in den Rijksdag als die van Tannen
berg zullen per radio door het heele land
worden uitgezonden.
Ongekende sorteering.
Uiterst lage prijzen,
St. Adriaanstraat 11 - GOES.
De gebeurtenissen In Oostenrijk.
Volgens te Londen ontvangen berichten
uit Rome, zouden de regeeringen van Ita
lië en Oostenrijk het dossier, dat zich in
het bezit van het Oostenrijksche kabinet
bevindt en waaruit de medeplichtigheid
van Duitschland aan den opstand van
25 Juli blijkt, als basis beschouwen voor
een eventueelen stap der mogendheden
in de Wilhelmstrasse.
De Britsche regeering is niet voorne
mens, eenigerlei initiatief in deze richting
te ondernemen.
Naar de Reichspost meldt, wantrouwt
het Vaticaan von Papen en is hetzelfde
het geval met de Oostenrijksche Roomsch-
Katholieken. Dientengevolge zouden von
Papen's kansen om gezant te Weenen te
worden, zijn verminderd. De volgende
week zal het kabinet over deze kwestie
vergaderen.
Het gemeentebestuur van Weenen heeft
besloten, een deel van de Ringstrasse, de
groote centuurbaan, voortaan Dollfuss-
ring te noemen en op het plein voor
het stadhuis een monument ter herinne
ring aan Dollfuss op te richt.en
Voorts meldt de Neue Freie Presse, dat
Zondag op den Hohen Wand de eerste
steen zal gelegd worden voor een berg-
kerkje, dat den naam van Dollfusskerk
zal krijgen.
De actie der nazi's wordt blijkbaar voort
gezet. Te Linz is een Duitsche koerier aan
gehouden op wien men bezwarende stuk
ken heeft gevonden.
De Oostenrijksche nazi's hebben een cir
culatie gepubliceerd, waarin zij aandrin
gen op een boycot van sinaasappelen,
citroenen en andere Italiaansche produc
ten.
Het is een schandelijk stuk. Het vlug
schrift begint met te zeggen: „De terro
ristische kanselier Dollfuss heeft den dood
gevonden, die ieder fatsoenlijk mensch
over hem had uitgesproken. Menschen,
wier positie op onderdrukking gegrond
is, sterven niet van ouderdom. Dollfuss
moet dat beseft hebben toen hij zichzelf
buiten wet en recht plaatste".
Het stuk viert Holzweber en Planetta,
Dollfuss' moordenaars, als helden.
Naar Reuter uit Weenen meldt, heeft
de genadrmerie op het kasteel Hornstein
bij Krumpendorf (in Karinthië aan de
Wörther See) een clandestienen draadloo-
zen zender ontdekt, benevens twee hand
koffers met Duitsche revolvers. De eige
naar van het kasteel en zijn tuinman zijn
gevangen genomen.
Eduard Honisch, een S.A.-aanvoerder,
is ter dood veroordeeld wegens het ach
terhouden van ontplofbare stoffen. Dit is
de tweede ter dood veroordeeling volgens
de z.g. wet-Dollfuss op ontplofbare stof
fen.
Honisch is een half uur voor het ver
strijken van den termijn van 3 uur door
president Miklas begenadigd. Zijn vonnis
is veranderd in levenslange gevangenis
straf.
Dr Rintelen heeft een beroerte gekre
gen. Zijn toestand is ernstig.
Hitier zou aan den rijksweerminister
bepaalde beloften hebben moeten doen
In zekere kringen te Berlijn verluidt,
dat Hitier, alvorens hij over kon gaan tot
de samensmelting van de functies van
rijkskanselier en rijkspresident aan den
rijksweerminister, generaal von Blomberg
zekere beloften heeft moeten doen betref
fende de positie van de rijksweer in de
toekomst.
In deze kringen acht men het zelfs zeer
waarschijnlijk, dat generaal von Blom
berg door Hitier zal worden benoemd als
zijn plaatsvervanger, gelijk dit werd be
paald in de wet betreffende de staatslei
ding.
Een dergelijke benoeming zou dan tot
gevolg hebben, dat niet meer de nationaal
socialistische partij, doch de rijksweer de
eerste steunpilaar zou zijn van het Hitier-
regiem.
Duitschlands nieuwe concentratiekamp.
In Lichtenburg bij Torgau, waar vóór
den wereldoorlog een groot militair exer
citieterrein was, bevindt zich, naar de
Un Press meldt, Duitschlands nieuwe con
centratiekamp. Daar zijn alle politieke
misdadigers, voor het meerendeel S. A.-
leiders, ondergebracht, die ervan verdacht
worden, met de bende van Roebm in ver
binding te hebben gestaan.
Het concentratiekamp wordt zeer streng
Binnenland.
m
De troonrede wordt weer door de radio
uitgezonden.
De gestie der varkenscentrale.
Buitenland.
De a.s. begrafenis van Von Hindenburg.
De gebeurtenissen in Oostenrijk.
Stormen in Amerika.
Ingezonden Mededeeling.
bewaakt. Onder de „verdachten" bevindt
zich een iheele reeks bekende persoonlijk
beden.
Het aantal gevangenen zou meer dan
honderd bedragen.
Stormen In Amerika.
Stormen hebben gisternacht de Vereen.
Staten geteisterd.
Er zijn acht personen gedood en twin
tig gewond tijdens een orkaan, welke een
snelheid had van 160 K.M. per uur in
Oost-Michigan.
Acht huizen werden vernield en een
12-tal personen werden gewond door een
cycloon te Hickerupoin (Maryland).
Midden-Illinois, Townsend (Delaware)
en een deel van Ohio zijn door stormen
geteisterd.
Naar nader uit Detroit gemeld wordt,
is tijdens den zwaren storm een passa
gierschip met 250 personen aan boord
op den oever van het meer van St Glair
geworpen. Gelukkig konden alle personen
gered worden.
In het Eri-meer zijn vijf personen ver
dronken, terwijl een wervelstorm acht
huizen deed instorten.
In het Oosten van Amerika werd het
grootste deel van de stad Brighton door
hoog water geteisterd. Een huurkazerne
is ingestort, terwijl de regen het spoor
wegnet ouderspoelde.
Een Koningin-Emma-kamer.
Naar de Avpst. verneemt, is in op
dracht van H. M. de Koningin een aan
vang gemaakt met werkzaamheden, ten
einde in het Huis ten Bosch een vertrek
in te richten, dat geheel overeenkomstig
de zitkamer van wijlen H. M. de Konin
gin-Moeder in het Paleis aan het Voor
hout zal zijn.
Tot dit 'doel is een gedeelte van het
meubilair uit het Paleis Voorhout waar
aan de linkerzijde van de eerste étage de
zitkamer van wijlen Koningin Emma was
gelegen naar het Huis ten Bosch over
gebracht.
Verbindende kracht ondernemersover
eenkomsten.
De Ned. R.K. Vereen, van Werkgevers
in de Textiel-Nijverbeid, beeft aan de
Tweede Kamer een adres gezonden in
zake het wetsontwerp op de verbindende
kracht van ondernemers-overeenkomsten,
waarin zij te kennen geeft dit voorstel met
groote instemming te begroeten, aange
zien zij een regeeringsbevoegdheid op dit
gebied in de huidige omstandigheden on
misbaar acht. Daarnaast is zij van oor
deel, dat, wil een eventueele verbindend
verklaring het gewenschte effect sortee-
ren, andere en sterkere sancties noodig
zullen zijn dan de actie uit onrechtmatige
daad, zooals deze in het wetsontwerp is
voorzien. De Vereeniging verzoekt de Ka
mer dan ook met aandrang van hare in
stemming met de beginselen van het wets
ontwerp te doen blijken, doch het daar
heen te leiden, dat bij eventueele verbin
dendverklaring van ondernemers-over
eenkomsten, zoodanige sancties worden
gegeven, dat deze verbindendverklaring
