WOENSDAG 1 AUGUSTUS 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 254
Na twintig jaren.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
medcdeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Het is vandaag twintig jaren geleden,
dat in ons land leger en vloot gemobili
seerd werden, en dat zoo ongeveer geheel
Europa door een oorlogsroes werd aan
gegrepen.
De ontketende oorlog, die voorzien werd
en die, gezien de tijdsomstandigheden,
niet uit k o n blijven en die toch ook weer
niet werd verwacht, omdat men leefde in
de stellige overtuiging, dat de beschaving
te groote vorderingen had gemaakt, heeft
diep ingrijpende veranderingen in het
wereldleven gebracht.
Europa is tot onherkenbaar wordens
toe veranderd.
Veel wat oud was en sterk scheen en
onwrikbaar, is gevallen en weggevaagd
en daarnaast is wat onbereikbaar scheen
en onmogelijk, werkelijkheid geworden.
Niets kan hier zijn stand behouden.
Er is niets bestendigs hier beneên.
Dat hebben ons ook de sinds 1914 voor
bij gegane jaren gepredikt.
De eertijds machtige Donau-monarchie
is uit elkaar geslagen. De oppermachtige
Keizer-koning werd van den troon gestoo-
ten en stierf als een balling in een vreemd
land. En nog steeds is Oostenrijk, waar
zich de laatste weken zoo tragische ge
beurtenissen afspeelden, niet tot rust ge
komen.
Duitschland had meer uithoudingsver
mogen en wist zich langer te handhaven,
maar tenslotte is ook Bismark's schep
ping ondergegaan om later in anderen
vorm weer te herleven. En in Doorn leeft
in stille afzondering de „Oberste Kriegs-
herr", tot de dood hem roept.
Droeviger nog was wat in Rusland ge
beurde waar de Tsarenfamilie op beest
achtige wijze werd vermoord en waar
sinds dien tijd honger en ellende met de
Bolsjewistische heerschers samenwerken
om de bevolking te decimeeren en gods
dienst en cultuur zoo mogelijk te vernie
tigen.
Maar dat zijn niet de eenige verande
ringen die plaats grepen.
Polen, dat zoo lang geknecht werd, is
tengevolge van den oorlog weer onaf
hankelijk geworden.
De idealen van hen, die droomden van
een groot Servisch rijk, zijn in tegen
stelling met de in 1914 gekoesterde ver
wachtingen verwezenlijkt.
En Turkije, dat nog slechts scheen te
bestaan bij de gratie van de groote mo
gendheden en dat gedurende den oorlog
zijn invloed in Europa zag vernietigd,
heeft zich weer een invloedrijke plaats
weten te veroveren.
Wij gaan geen oorlogsgeschiedenis
schrijven.
Slechts geven we enkele korte herinne
ringen.
Duitschland had aanvankelijk gewel
dige successen te boeken op het Westelijk
front.
Nadat het Belgische leger gedeeltelijk
onder den voet was geloopen, werd al
spoedig de Fransche hoofdstad ernstig
bedreigd.
Het „nach Paris", de krijgsroep van de
Duitsche legerscharen, scheen werkelijk
heid te zullen worden, zoodat zelfs de
zetel van de Fransche regeering naar
Bordeaux werd verplaatst.
Maar er kwam een kentering.
Eerst aan de Marne, en daarna aan den
Yser, werd aan het Duitsche leger een
halt toegeroepen.
Intusschen waren de Russen Oost-Prui
sen binnengedrongen waar ze echter in
Hindenburg hun meester vonden en met
groote verliezen teruggeslagen werden.
In 1915 keerde Italië zich af van den
Driebond en koos het evenals later Roe
menië de zijde der gealliëerden. Daar
tegenover echter sloten Turkije en Bul
garije zich aan bij Duitschland en Oosten
rijk.
Zoo stonden ongeveer alle Europeesche
legers tegenover elkaar, zonder dat even
wel door een der partijen belangrijke
vorderingen werden gemaakt.
De strijdende legers waren goeddeels
in de loopgraven vastgeloopen.
Een poging van de Engelsche en de
Fransche vloot om de Dardanellen te for-
ceeren had al evenmin succes. Het eenige
resultaat van beteekenis hierbij was, dat
Griekenland, door de bezetting van Sa-
loniki, tegen wil en dank in den oorlog
betrokken werd.
In 1917 scheen er een verandering te
zullen komen.
In Rusland brak de revolutie uit, met
het gevolg, dat begin 1918 te Brest Li-
tofsk de vrede gesloten werd.
Duitschland kreeg nu de handen vrij
in het Westen, waar het echter, dank
zij den duikbootenoorlog, niet alleen
Frankrijk en België en Engeland, maar
ook Amerika tegenover zich vond.
Toen kwam het einde van het drama.
Clemenceau, die met vaste hand ingreep
wist het Fransche volk met nieuwen
moed te bezielen.
Generaal Foch plaatste zich aan het
hoofd der verbonden legers, en wist de
Duitschers langzaam maar zeker terug te
drijven.
Toen tenslotte Bulgarije zich overgaf
en Oostenrijk buiten gevecht werd ge
steld, was de strijd beslist.
Duitschland stortte ineen.
De republiek werd uitgeroepen en op
11 November 1918 werd de wapenstilstand
gesloten.
Er ging een zucht van verlichting door
Europa, en toen eindelijk te Versailles
Duitschland gedwongen werd het vredes-
tractaat te onderteekenen, was de vreug
de algemeen.
Na vijf jaren was de oorlog geëindigd.
Maar helaas, er was en er is nog geen
vrede.
Het vredesverdrag werd een bron van
nieuwe wrijving en spanning.
De wapens zijn neergelegd.
Maar zoowel de politieke als de econo
mische tegenstellingen zijn gebleven, zoo
niet verscherpt.
Ons artikel zou te lang worden, als we
naast de politieke, ook op de economische
gevolgen van den oorlog de aandacht wil
den vestigen.
Wij doen dat nu niet.
Alleen wijzen we op het wonderlijke
feit, dat Nederland, het kleine Nederland,
politiek gebleven is wat het was, terwijl
hier ook de economische gevolgen van
den oorlog veel minder gevoeld werden
dan in andere landen.
Daaraan te denken is plicht.
Opdat, bij het terugzien op dit twintig
jarig tijdperk, het denken worde ver
anderd in danken.
Opdat door ons volk lof en aanbidding
gebracht worde Hem, die machtig is te
behouden en te verderven.
DE TOESTAND IN OOSTENRIJK.
De moordenaars van Dollfuss opgehangen.
Zooals wij gisteren reeds meldden, zijn
de beide moordenaars van Dollfuss ter
dood veroordeeld. Het vonnis is inmiddels
reeds over hen voltrokken.
Even voor vijf uur in den middag zijn
Planetta en Holzweber op de binnenplaats
van de gevangenis door den strop terecht
gesteld. Het gratieverzoek aan den bonds
president was 'afgewezen.
Holzweber werd het eerst opgehangen
aan een van de twee op de binnenplaats
van het „Landesgericht" opgestelde gal
gen. Er waren geen soldaten aanwezig,
slechts politie, en, buiten de rechters, den
Staatsanwalt, de geestelijken en twee van
de drie verdedigers.
Toen hem werd medegedeeld, dat het
verzoek om gratie was afgewezen, riep
Holzweber: „Ik sterf voor Duitschland!
Heil Hitier!" Ook Planetta riep: „Heil
Hitier!" D'e beide veroordeelden gedroe
gen zich buitengewoon rustig.
Zelfs toen hij den strop om den hals
had, riep Holzweber nog voortdurend:
„Heil Hitier!"
Bij zijn verhoor voor de rechtbank had
Planetta nog gezegd:
„Ik ben geen moordenaar. Ik wilde Dï
Dollfuss niet dooden; ik vraag mevrouw
Dollfuss vergiffenis". Holzweber verklaar
de, dat hij onschuldig was aan den dood
van Dollfuss. Hij zeide: „Wij meenden,
dat Rintelen met de bondskanselarij tot
overeenstemming zou komen, toen wij
binnendrongen. Dat was den vorigen dag
gezegd. Ik kan nog slechts dit zeggen: Ik
heb gehandeld in het belang van mijn va
derland.
Een radiorede.
D'e bondscommissaris Adam heeft gis
teravond voor de radio namens de rijks-
regeering .mededeelingen gedaan over het
vinden van een document in de schoenen
van een gevangen genomen Oostenrij'ksch
legionnair bij Kollerslag, wiens naam is
Tehl.
Dit document houdt de richtlijnen in
voor de maatregelen, die genomen moes
ten worden bij den aanval op de regeering
Dollfuss.
Op het wachtwoord „Sommerfest" zou
direct een onverwachte opmarsch volgen.
Mocht er van staatswege van de wapenen
gebruik gemaakt worden, dan zou even
eens geweld van wapenen moeten vol
gen.
't Wachtwoord voor den gewapenden te
genstand luidde: „Preisschieszen mit Ita-
lienischer Nacht".
Op het 'bericht van het aftreden van de
regeering Dollfuss moest de S. A. onmid
dellijk overal propaganda gaan maken
en de openbare gebouwen bezetten.
Wanneer de regeering de natjonaal-so-
cialisten en de nieuwe macht niet zou er
kennen, zou met alle middelen van geweld
om het bereiken van de macht gestreden
moeten worden.
Uit het „Sommerfest" zou zich dan het
„Preisschieszen" moeten ontwikkelen. De
beweging moest schijnbaar spontaan uit
het volk voortkomen. In geen geval mocht
het den schijn hebben, alsof het van bui
ten af zou komen. Strikte geheimhouding
was eisch.
Kolonel Adam trok de conclusie, dat de
verbinding tusschen de Putschisten en
Munchen klaar aan den dag was getreden
en dat hiermede de keten van bewijzen
gesloten was.
Een merkwaardig licht hierop brengen
ook de verklaringen van de nationaal-so-
cialistische vluchtelingen, die naar Joego
slavië zijn uitgeweken. Zij verklaarden,
dat zij van den Putsch niets wisten. Don
derdagmorgen vroeg hadden zij het bevel
gekregen des namiddags om vier uur de
openbare gebouwen te bezetten.
De vluchtelingen zijn meest jonge per
sonen, sommigen met een kenteeken aan
den arm, anderen in het volle S. A.-uni-
form. Ze zijn terneergeslagen en zeer hon
gerig, daar ze in dagen niet gegeten heb
ben.
Toch Interventie der mogendheden?
De Weensche avondbladen melden, dat
Italië, Engeland en Frankrijk een inter
ventie in Berlijn en Oostenrijk voorberei
den en wel of door het overhandigen van
een nota in Berlijn of door het bijeenroe
pen van een buitengewone vergadering
vein den Volkenbond.
Een ander bericht meldt:
D'e Italiaansche perscampagne tegen
Duitschland is op last van hoogerhand
gestaakt. De nieuwe Oostenrijksche regee
ring heeft wel niet den besten indruk ge
maakt, daar zoowel als persoonlijkheid als
in politiek opzicht de katholieken te veel
op den voorgrond zijn komen te staan;
toch beoordeelt men den toestand met
meer optimisme en er wordt rekening mee
gehouden, dat de troepen spoedig van de
Oostenrijksch-Italiaansche grens zullen
worden teruggetrokken.
Reuter meldde gisteren uit Riccione:
Het was hier vanmorgen in het kleine
station een ontroerend tooneel, toen me
vrouw Dollfuss terugkeerde. De kinderen
haalden haar af met de dienstbode en het
was duidelijk, dat hun bij deze gelegenheid
het nieuws over hun vader werd mede
gedeeld. Eva, 5V2 jaar oud, snikte en de
kleine jongen huilde. Mevrouw Dollfus
kuste de kinderen, terwijl do tranen langs
haar wangen liepen en omhelsde Signora
Mussolini, die eveneens weende. Op een
afstand bevonden zich officieele vertegen
woordigers en de burgemeester, allen met
tranen in de oogen.
Terugkeer van de Habsburgers?
In een onderhoud, dat de Oostenrijksche
zaakgelastigde te 's-Gravenhage, Dr G.
Alexich, gisterochtend met een redacteur
van het Garrespondentiebureau heeft ge
had, heeft de heer Alexich verzocht zijn
hartelijken dank te willen overbrengen aan
de Nederlandsche pers voor de objectieve,
maar ook meelevende wijze, waarop deze
pers in de laatste zware dagen de Oosten
rijksche aangelegenheden heeft behandeld
De journalist bracht bij het onderhoud
de verschillende berichten ter sprake, wel
ke in de laatste dagen de ronde hebben
gedaan met betrekking tot een mogelijken
terugkeer van de Habsburgers naar Oos
tenrijk.
Dr Aleixich deed opmerken, dat het
streven der Bondsregeering er op gericht
is het financieele onrecht, dat aan de
Habsburgers is geschied, zooveel mogelijk
goed te maken.
Men weet reeds, dat in de nieuwe grond
wet de anti-Habsburg-wetten niet gehand
haafd zijn. Of en hoever er onderhande
lingen tusschen de regeering en vertegen
woordigers der Habsburgers plaats heb
ben, kon de heer Alexich niet zeggen. Wel
spreekt het vanzelf, dat dit een probleem
is niet alleen van binnenlandschen poli-
tieken aard, doch bovenal van groote in-
ternationaal-politieke beteekenis. De Oos
tenrijksche regeering weet zeer wel, dat
zij dit probleem niet kan oplossen zonder
nauwkeurige voorafgaande overeenstem
ming met de groote mogendheden.
Tegenover alle tendentieuze berichten
wenschte de heer Alexich met nadruk te
verklaren, dat een terugkeer der keizer
lijke familie naar Oostenrijk niet zonder
meer de restauratie beteekent. Deze terug
keer zou slechts een quaestie van recht
vaardigheid zijn, omdat men den leden
van het Huis, dat zoo nauw met de ge
schiedenis van Oostenrijk is verbonden,
het verblijf in het vaderland niet ontzeg
gen mag.
De toestand van Von Hindenburg.
Naar het Deutsches Nachrichtenbureau
uit Neudeck meldt, was rijkspresident von
Hindenburg, die zooals bekend, sedert
eenige maanden lijdende is aan een blaas-
aandoening, aanvankelijk goed vooruitge
gaan.
Met volledige geestelijke helderheid en
verheugende lichamelijke gesteldheid
heeft hij zijn werkzaamheden verricht en
was hij nog eergisteren in staat rapporten
in ontvangst te nemen.
Een lichte lichamelijke zwakte, die zich
eenige dagen heeft doen gevoelen, ia ech
ter toegenomen.
In verband met den hoogen leeftijd van
den rijkspresident bestaat reden tot ern
stige bezorgdheid. De behandelende ge
ne eshe eren zijn aanwezig.
In verband met den ernstigen toestand
van den rijkspresident zijn verschillende
instructies aan de Duitsche bladen gege
ven.
Extra bladen mogen niet verschijnen.
Men kan wel op den ernst van den toe
stand wijzen en speciaal moet er gewezen
worden op Hindenburgs groot karakter en
op de diensten welke hij zijn land heeft
bewezen.
Er mogen echter geen speculatieve be
schouwingen omtrent een eventueels op
volging gegeven worden en men mag ook
niet melden, dat zijn dood op de te voeren
politiek invloed zou kunnen hebben.
Over al deze kwesties mag slechts be
richt worden, dat door het „Deutsches
Nachrichtenbureau" gegeven wordt.
Volgens de Duitsche grondwet zal na
den dood van president Hindenburg de pre
sident van het rijksgerechtshof voorloopig
diens plaats innemen.
Men verwacht echter, dat dit in het
geval van Hindenburgs dood niet gebeu
ren zal, doch dat op grond van een be
sluit van het kabinet de grondwet ook nu
op zij gezet zal worden en Hitier de plaats
vervanger van den rijkspres. zal zijn. In
dit geval zou Hess of Goering tot vice-kan-
selier benoemd worden.
Hitier heeft zijn ministers dringend
naar Berlijn ontboden in verband met de
ziekte van Hindenburg.
De „Deutsche Zeitung" werd wegens
een commentaar in haar avondeditie van
31 Juli voor zes dagen verboden. De be
treffende oplage werd in beslag genomen.
Het bericht over de ziekte van rijkspre
sident von Hindenburg heeft in Fransche
politieke kringen groote sensatie verwekt.
De dood van von Hindenburg, aldus
verklaart men in toonaangevende kringen,
zou aanleiding kunnen zijn tot ernstige
Mnnenlandsche verwikkelingen in Duitseh
land.
De dood van den rijkspres. zou boven
dien aanleiding kunnen zijn tot nieuwe
verontrusting in den Europeeschen poli-
tieken toestand, welke juist kort na het
bericht van den moord op Dollfuss zeer
gevaarlijk is geworden.
Dreigende revolutie In Spanje?
Uit Madrid werd gisteren gemeld:
De minister-president heeft verklaard,
dat er in het geheele land een nerveuse
stemmng heerscht en dat men den indruk
krijgt, dat er inderdaad pogingen tot aan
slagen worden voorbereid.
Dit feit valt niet te betwijfelen. Het is
slechts de vraag, om welke onlusten en
revolutiepogingen het gaan kan, daar er
verschillende mogelijkheden zijn.
De Marxistische socialisten breiden de
militaire organisatie van hun jeugdver-
eenigingen steeds verder uit en hebben
reeds herhaaldelijk getracht op verschil-
dende plaatsen groote bijeenkomsten te
houden van jeugdige roodhemden, die
echter door de politie op staanden voet
uiteengejaagd werden.
Anderzijds zijn de linksrepublikeinen
voortdurend aan het werk, om weder
meester te worden van de politieke leiding
der republiek, langs normalen weg of
door geweld.
Bovendien moet men in Spanje nog
steeds rekening houden met 't anarchis
tisch gevaar, dat vooral zijn recruten
heeft onder de arbeiders, in de eerste
plaats op het land en dat reeds herhaal
delijk bloedige opstanden ontketend heeft.
Communistisch complot in Budapest.
D'e politie te Budapest is een commu
nistisch complot op het spoor gekomen,
volgens hetwelk er in Augustus een op
stand zou uitbreken. Niet minder dein 14
communistische leiders werden gearres
teerd.
Door de nauwlettende actie van de po
litie is het complot in de kiem gesmoord.
Korte Berichten.
De gemeenteraad van Brussel heeft
besloten, de loonen van het geheele ge-
meentepersoneel met 5 pet. te verlagen.
Volgens- een officieele mededeeling
wordt op 1 Augustus in Duitschland een
marktregeling voor slachtvee van kracht,
waardoor de vee- en vleeschprijzen voor
de producenten en consumenten op een
dragelijk peil worden vastgesteld en waar
door met het oog op de tegenwoordige
koopkracht van het Duitsche volk een al-
gemeene verhooging van de vleeschprijzen
wordt verhinderd.
Gisteren is de marktregeling van
vroege aardappelen te Berlijn opgeheven.
Een nieuwe verordening over de regeling
van den afzet van aardappelen komt hier
voor in de plaats. De opbrengst van den
oogst staat nog niet vast. Het schijnt,
dat de regenval van de laatste weken de
omstandigheden weer wat beter heeft ge
maakt.
Binnenland.
Het Belgisch Koningspaar op Schiphol.
Weer een radio-lezing over de steunrege
ling.
Veroordeelden van de Zeven Provinciën
te Vlissingen aangekomen.
Buitenland.
De toestand van Von Hindenburg.
De moordenaars van Dollfuss opgehan
gen.
Nog steeds gevechten in Oostenrijk.
Dreigende revolutie in Spanje.
HET BELGISCHE KONINKLIJKE
PAAR OP SCHIPHOL.
De wieg in het vliegtuigi
Het Belgische Koninklijke Echtpaar is
gisteren op Schiphol gearriveerd op de
doorreis naar Malmö. Het kleine prinsje,
Albert, dat nog geen twee maanden oud
is, maakte de reis mee.
Gistermiddag, tegen half een, daalde op
Schiphol het toestel van de Sabena. De
autoriteiten op het vliegveld waren op de
hoogte van de komst van het Koninklijk
echtpaar, dat geheel incognito reisde9
maar er waren strenge orders gegeven,
dat het bezoek aan Schiphol, dat tot vier
uur zou duren, volkomen geheim zou
worden gehouden.
Er waren maatregelen genomen om den
Koning en Koningin naar Amsterdam te
brengen, doch Koning Leopold gaf er de
voorkeur aan op het veld te blijven.
Vergezeld door de heer en D'ellaert en
Thomson drentelde hij op en neer, bracht
een langdurig bezoek aan loods B, waar
de Indië-vliegtuigen worden geborgen en
verwijlde ook langen tijd bij het nieuwste
product van Fokker, de F 36.
In loods B liet de Koning zich de auto
matische werking van de sluiting van de
loods uitleggen, bad voorts groote be
langstelling voor de werking der verstel
bare schroeven en wandelde daarop naar
het bureau van den heer D'ellaert, waar
hij lang bleef.
Koningin Astrid was sinds eenigen tijd
niet meer op het veld aanwezig. D'e po
pulaire Belgische koningin, die baar
kindje van eenige maanden had meege
nomen (de wieg bevond zich aan boord)
zoodat bet koninklijk gezin in Zweden ge
heel voltallig zal zijn want de beide
andere vorstelijke telgen zijn reeds vroe
ger per boot vertrokken 1 achtte het be
ter in verband met bet winderige weer in
de huiskamer te blijven van de echtge
note van den gérant aan den straatweg.
Zij onderhield zich daar op minzame
wijze met mevrouw Simons en intusschen
had de baby de rust, die hem toekwam.
Het koninklijk echtpaar was tegen
kwart voor vieren weer in het café van
het vliegveld aanwezig en om vier uur
werden de motoren van het K.L.M.-toe-
fltel de PH-AFV aangeslagen. Het woei
vrij hard, doch de hooge gasten lieten zich
niet afschrikken.
Het Koninklijk echtpaar is te 7.10 (Ned.
tijd) te Kopenhagen vlot geland en daar
na naar Malmö doorgevlogen, waar het
even later arriveerde.
DE NIEUWE STEUNREGELING IN DE
PRACTIJK.
Tekort op de werkloozenzorg dit Jaar
f 25 millioen.
Gisteravond heeft de referendaris van
het D'epartement van Sociale Zaken, de
heer W. F. van Hoeven, inspecteur voor
de steunverleening, wederom een radio
rede gehouden over de herziening der
steunregeling.
De heer Van Hoeven betoogde, dat er
inderdaad belangrijke verlagingen zijn,
maar hij handhaafde zijn bewering, dat
van hen, die het 't slechts hadden, niets
is afgenomen en dat in verschillende ge
vallen zelfs verhoogingen plaats vonden.
Uiteraard moet het aantal verlagingen be
langrijk grooter zijn dan het aantal ge
vallen, waarin men gelijk blijft, of iets
meer krijgt.
Met vrij groote zekerheid kan worden
aangenomen, dat het tekort op de gemeen
tebegrotingen voor werkloozenzorg dit
jaar f 25 millioen bedraagt, niettegen
staande er op alle mogelijke gebieden door
de betrokken gemeenten drastisch is be
zuinigd en de belastingen tot het uiterste
zijn opgevoerd.
Gereedelijk kan worden aangenomen,
dat het tekort van f 25 millioen het vol
gende jaar nog gTOoter zou zijn als er
geen maatregelen zouden worden geno
men. Spr. illustreerde dit met enkele cij
fers. Voor alle gemeenten in ons land te
zamen wordt blijkens de gemeentebegro
tingen voor 1934 op een uitgaaf voor de
werkloozenzorg gerekend van f 108 milli
oen. Van deze f 108 millioen is f 25 mil
lioen niet gedekt. Dit tekort kan niet door
