50 cents.
EERSTE BLAD
één busje
KING -pepermunt
DONDERDAG 26 JULI 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 249
Buitenland
Mislukte putsch der nazi's
te Weenen.
Dollfuss vermoord.
De regeering den toestand meester.
Belangrijkste Nieuws.
Hoe verkrijg
ik die fraaie wandkaart?
De aanschouwelijke
TOERISTEN KAART
VAN NEDERLAND,
wordt door Uw winkelier
gratis afgegeven bij aan
koop van
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchóque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiön 30 cent per regel. Ingezondon
medcdeolingcn 00 cent per regel. Kleine
Advertcnticn Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Groote spanning.
De dag van gisteren is wel een bijzon
der zwarte en droeve dag voor Oostenrijk.
De man, die ook al had hij! zijn fou
ten per saldo toch durfde doortasten,
als het moest, die bovenal Oostenrijk
Oostenrijk wilde laten en het niet aan het
nationaal-socialistische Duitschland in
handen wilde spelen, is op lafhartige en
wreede wijze vermoord. En met die re
bellen en moordenaars werden door de
autoriteiten onderhandelingen gevoerd
om ze veilig en wel over de grens te
transporteeren I
Als de verdere berichten juist zijn, is
de regeering den toestand meester geble
ven en kan dus gezegd, dat de putsch
mislukt is.
Toch is duidelijk, dat ons door het ge
beurde groote politieke verwikkelingen
staan te wachten. Het is wel gebleken, dat
Duitschland, dat al zoo lang in Oosten
rijk aan het stoken en intrigeeren was,
aan den putsch niet onschuldig is.
Wie de Oostenrijksche nazi's van mu
nitie voorzag, is deze week wel gebleken.
Inderdaad, er komen donkere onweers
wolken opzetten, die ons doen terugden
ken aan de dagen na het schot te Sera-
jewo, nu twintig jaar geleden gelost.
Begrijpelijk is, dat te Parijs en vooral te-
Rome in politieke kringen groote span
ning is ontstaan en dat de kloof tusschen
Duitschland en Italië zeer breed en diep
is geworden. Men kan zonder overdrij-
ving den algemeenen toestand als zeer
ernstig beschouwen. De mogendheden
zullen waarschijnlijk de gebeurtenissen
van gisteren beschouwen als een E'uro-
p e e s c h e aangelegenheid.
Moge God Europa genadig zijn en ons
voor verdere onheilen behoeden. Tot Hem
ga in deze dagen vol spanning ons ge
bed op.
Gistermiddag ongeveer twee uur brak
te Weenen een nazi-Putsch uit, welke
zeer ernstige vormen aannam. Hoewel de
berichten nog uiterst verward zijn, kan
wel worden aangenomen, dat het den re-
volutionnairen niet gelukt is zich mees
ter te maken van de macht.
Helaas is Bondskanselier D'ollfuss om
het leven gekomen. Een deel van de le
den der regeering viel in handen van de
nationaal-socialisten, die de Bondskan-
selarij bezet hebben en de ministers daar
als gijzelaars hielden. Zij werden later
vrijgelaten. De ministers hebben een voor-
loopige regeering gevormd met den mi
nister van onderwijs Schuschnigg voor-
loopig als premier. De regeering zet (met
leger, politie en Heimwehr) den strijd
voort tegen de revolutionnairen.
Uit Praag wordt gemeld:
Volgens betrouwbare berichten uit
Weenen heeft de putsch inderdaad door
de nationaal-socialisten plaats gehad.
De putsch begon met de bezetting van
het gebouw van den omroep Ravag. Om
streeks 1 uur kwamen de nazi's in de
studio aan en dwongen den omroeper on
der bedreiging mede te deelen, dat de re-
geering-Dollfuss was afgetreden en dat
Von Rintelen, de gezant van Oostenrijk te
Rome, de nieuwe regeering zoi vormen.
Een ander deel van de rebellen begaf
zich in Heimwehr-uniform naar de
Bondskanselariji, waar zich Dollfuss, Feij
en Karwinsky (de staatssecretarissen
van oorlog en politie) bevonden. Alle drie
werden gearresteerd, terwijl de beambten
die loor de bewaking moesten zorgen,
met de revolver in bedwang werden ge
houden. Op Dollfuss werden enkele scho
ten gelost, waardoor hij ernstig werd ge
wond. Na eenigen tijd is hij aan zijn ver
wondingen overleden.
Feij werd gedwongen zich naar het bal
con te begeven, om aan de politie en
Heimwehr te gelasten de Bondskanselarij
niet te bestormen.
Gedurende den geheelen namiddag had
den onderhandelingen tusschen de rebel-
ten en. de regeeringstroepen plaats, waar
bij Feij en Karwinsky als gijzelaars wer
den beschouwd. Bij deze onderhandelin
gen moet de Duitsche gezant te Weenen
als bemiddelaar hebben gefungeerd. Voor
de rebellen is daarbij: vrije aftocht bedon
gen.
Intusschen was Dollfuss reeds overle
den. De nationaal-socialistische rebellen
werd gelegenheid gegeven zich naar de
grens te begeven.
Te Weenen is later de verscherpte staat
van beleg afgekondigd. Na acht uur
mocht zich niemand op straat bevinden.
Alle vermakelijkheden werden stopgezet.
De regeering zal onder voorloopige lei
ding van minister Schuschnigg den strijd
tegen de nationaal-socialisten voortzetten
met behulp van politie en Heimwehr. De
regeering zal de politiek van Dollfuss
voortzetten. Oostenrijk zal Oostenrijk
blijven I
De Oostenrijksche gezant te Rome is te
Weenen aangekomen.
WEENEN. Nader wordt nog gemeld:
Des morgens was er kabinetszitting ge
weest, die tot des middags 4 uur was ver
daagd. Intusschen had Dollfuss met Fey
en Karwinsky eenige dringende zaken te
bespreken.
Plotseling verschenen eenige auto's met
mannen, gekleed in Heimwehr-uniform
voor de Bondskanselarij en drongen het
gebouw binnen. De eene groep begaf zich
naar de wacht, de andere naar de werk
kamer van Dollfuss,
In de kamer van Dollfuss kwamen 10 a
12 nationaal-socialisten. Zij losten op
korten afstand 2 schoten op Dollfuss en
troffen hem in den hals en den schou
der. Doillfuss sloeg achterover en riep nog:
„Help, help". Toen zweeg hij.
Feij werd even later door de rebellen
in de kamer van Dollfuss gelaten. Hij zag,
dat een doek op het hoofd van Dollfuss
lag. Met zwakke stem verzocht Dollfuss
hem zich het lot van zijn vrouw en kin
deren (die in Italië vertoefden) aan te
trekken. Hij! zeide nog, dat om zijnent
wege geen bloed behoefde te vloeien.
Het is niet bekend, hoe laat Dollfuss ge
storven is. De rebellen hebben hem ge
neeskundige en geestelijke hulp gewei
gerd.
WEENEN. Omtrent de politieke gevol
gen van den putsch is nog niets mede te
deelen. Het blijkt, dat de putsch zorgvul
dig is voorbereid en naar een vast plan is
uitgevoerd. Het doel was tweeledig: de
bezetting van het gebouw van den radio-
omroep en de aanslag op den Bondskan
selier.
Het feit, dat de Duitsche gezant als be
middelaar is opgetreden, bewijst, dat er
betrekkingen bestanden tusschen de put-
schisten en den gezant en dat de Duitsche
regeering van het putschplan op de hoogte
was.
De mobilisatie van de Heimwehr is be
volen.
VENETIË. De leider van de Oostenrijk
sche Heimwehr Starhemberg, die gister
avond in verband met het slechte weer
niet door kon vliegen naar Weenen, doch
een tusschenlanding te Venetië moest
maken, is hedenmorgen om zes uur per
vliegtuig naar Weenen vertrokken. Voor
zijn vertrek deelde hij mede, dat hij de
mobilisatie van de Heimwehr in Oosten
rijk heeft gelast en volgens door hem
ontvangen telefonische berichten zijn 40
deelnemers in de Nat.-Soc. putsch terecht
gesteld. Het verluidt verder, dat, hoewel
de Italiaansche regeering geen mobilisa
tie noodig acht zij gister in den loop van
den dag toch militaire maatregelen heeft
genomen en een aantal troepen naar de
Italiaansch-Oostenrijksche grens heeft ge
zonden.
Uit Rome wordt gemeld, dat Mevr. Doll
fuss heden per vliegtuig naar Weenen
zal terugkeeren. Mussolini, die eveneens
te Riccione vertoeft, zal heden te Rome
terugkeeren.
Het verluidt, dat hij met de andere
groote mogendheden overleg zal plegen
over de stappen, welke thans moeten wor
den ondernomen.
WEENEN. Over de beëindiging van de
putsch der nationaal-socialisten meldt de
Reue Ireie Presse: De opstandelingen
stelden met de wapens in de hand aan
de onderhandelaars der regeering de vol
gende eischen: „Er moet een regeering
van Nationale richting onder leiding van
Dr Rintelen worden gevormd. De in ver
band met de putsch gearresteerde perso
nen moeten in vrijheid worden gesteld.
Het conflict met Duitschland moet wor
den bijgelegd."
De opstandelingen wezen het eerste ul
timatum der Regeering af. Tegen half
zeven begon de Regeering militairen te
concentreeren voor de Bondskanselarij.
Tengevolge hiervan vroegen de opstande
lingen nieuwe onderhandelingen die ge-
ruimen tijd duurden. Toen vrij geleide tot
de Duitsche grens was toegezegd, wer
den de wapens afgegeven. In het gebouw
van den Bondskanselier moesten de op
standelingen zich tot op het hemd ont-
kleeden, daarna werden zij onder bewa
king van een groote macht politie en mi
litairen op vrachtauto's naar de politie
kazerne gebracht.
Van goed ingelichte zijde verluidt, dat
den opstandelingen slechts onder deze
voorwaarden vrijgeleide was toegezegd:
N.l. dat er geen dooden tengevolge van de
putsch zouden zijn te betreuren en dat de
overgave binnen een kwartier zou ge
schieden.
Daar aan deze beide voorwaarden niet
is voldaan bestaat er geen aanleiding het
vrijgeleide tot de grens te geven en in
verband hiermede mag worden verwacht,
dat de 144 rebellen onder het standge-
recht zullen vallen.
Hedenmorgen bevonden de 144 gearres
teerde rebellen alleen gekleed in hemd en
broek zich nog steeds in de politieka
zerne. De aanvoerders zijn reeds terecht
gesteld.
WEENEN. Het Oostenrijksche oorres-
pondentiebureau deelt mede: „Over Wee
nen en Stiermarken is het standrecht af
gekondigd.
Na minister Feij! hield ook minister
Schuschnigg een rede tot de bevolking
via de radio.
Aan het slot van zijn rede riep de Mi
nister Oostenrijk op het Vaderland trouw
te blijden.
Daar Starhemberg zich met verlof in
het buitenland bevindt, had de bondspre
sident Schuschnigg belast met zijn werk
zaamheden, opdat in de eerste plaats de
rijkskanselarij zou worden ontruimd.
Na des avonds 8 uur was de bondskan
selarij geheel ontruimd.
De terroristen werden tijidens het ver
voer door de menschenmenigte met kreten
van afschuw ontvangen en het viel moei
lijk een lynch-partij te voorkomen.
De regeering is den toestand volkomen
meester.
Ministers voor de radio.
Gisteravond omstreeks 10 uur Ned.
zomertijd heeft de Oostenrijksche minister
Fey voor de microfoon van den Oosten-
rijkschen omroep (Ravag) een officiëele
mededeeling over het gebeurde gegeven.
Oostenrijk, zeide hij o.m., is zwaar be-
prooefd. Gisteren om 11 uur voormiddag
was de bondskanselier met den minister
raad bijeen. Om 11.45 kreeg Fey de mede
deeling, dat een actie op til was. Hij
spoedde zich naar Dollfuss, die den minis
terraad onderbrak en zeide, dien in den
namiddag voort te zetten. Karwinski gaf
bevel aan de politie, vast te stellen wat
er precies aan de hand was. Fey liet daar
op de Heimatschutz alarmeeren. Plotse
ling verschenen eenige auto's met gewa
pende mannen voor de kanselarij en
dwongen met de geweren allen in de
kamer te blijven. Dollfuss en Karwinski
verlieten onder zwaar gewapend geleide
het vertrek. Circa half drie werd Fey door
een gewapende patrouille afgehaald om
Dollfuss te spreken. Hij vond hem in een
ander vetrek gewond op een sofa liggen.
Dollfuss verzocht hem voor diens familie
te willen zorgen en gaf verder den raad
elk bloedvergieten te vermijden. Toen
werd Fey weer teruggevoerd naar het ge
meenschappelijke vertrek. Om zes uur
werden de gevangenen verlost. In andere
deelen van Oostenrijk, met name in Stier
marken, zijn eveneens aanvallen op gen-
darmerieposten gedaan, welke werden
afgeslagen. Fey verklaarde ten slotte na
drukkelijk, dat het in Oostenrijk volko
men rustig is.
De vice-kanselier is met de leiding van
de regeering belast. Hierop nam Dr
Schuschnigg 't woord voor de microfoon
en deelde mede, dat een troep zwaar ge
wapende mannen het gebouw van de Ra
vag binnen gedrongen waren en den om
roeper met de revolvers op de borst dwon
gen bekend te maken, dat de regeering
was afgetreden. Na een herhaling over
het gebeurde, van wat Fey gezegd had,
deelde hij mede, dat de heele actie in den
kortst mogelijken tijd afgeloopen was. Aan
het slot zeide hij den treurigen plicht
te moeten vervullen om mede te deelen,
dat de bondskanselier door een moorde
naarshand gevallen was. Hij riep de heele
wereld tot getuige tot welk een daden
van terreur de opstandelingen in staat
waren en wat de Duitsche cultuur brengt.
De nagedachtenis van Dollfuss, aldus
Schuschnigg, zal ons richtsnoer voor de
toekomst zijn. Hij riep de bevolking op
in deze ernstige uren het vaderland ge
trouw te blijven. Het bloedoffer van den
kanselier zal niet voor niets gebracht
zijn.
Tijdens de overrompeling in de kanse
larij heeft minister Starhemberg van uit
de plaats waar hij zijn verlof doorbrengt,
een telefoongesprek gevoerd met Dr
Schuschnigg. Hij zeide, dat de beloften,
die den ministers onder dwang afgeperst
waren, van nul en geenerlei waarde wa
ren. Hij trachtte daarop zelf in verbinding
met de gevangen gehouden ministers te
komen, wat echter niet gelukte.
De terroristen, die de kanselarij bezet
hielden, hadden intusschen een waarborg
van vrijen aftocht bedongen. De Duitsche
gezant verscheen toen in de kanselarij en
liet zich hieromtrent een schriftelijke ver
klaring geven.
Wat zal Italië doen?
Het bericht der gebeurtenissen in Oos
tenrijk is te Rome met verbijstering ver
nomen. Men meent te weten, dat Italië
geen annexatie van Oostenrijk door
Duitschland zou dulden. Er kan nog geen
enkele aanwijzing worden gegeven over
de ontwikkeling der gebeurtenissen, want
Mussolini bevindt zich niet te Rome, daar
hij naar Riccione vertrokken was, waar
hij Dollfuss zou ontmoeten.
In verband met het gebeurde
in Oostenrijk overweegt de Ita
liaansche regeering, naar offi
cieus wordt medegedeeld, ern-
stigestappen. Vanwelkenaard
deze stappen zullen zijn, wordt
vooralsnog niet medegedeeld.
De vertegenwoordigers van Italië, En
geland, Frankrijk en de Kleine Entente
zullen morgen een bijeenkomst beleggen,
teneinde den nieuwen toestand te be
spreken.
Schuschnigg, de minister van onderwijs,
zal de leiding van de regeering op zich
nemen totdat Starhemberg, de vice-kanse
lier, die zich te Venetië bevindt, te Wee
nen teruggekeerd zal zijn.
Het telefoonverkeer is tegen elf uur met
het buitenland gedeeltelijk vrijgelaten. De
correspondenten hebben last gekregen uit
sluitend gebruik te maken van de Duit
sche taal, wat dus zeggen wil, dat de
gesprekken onder censuur staan.
De Duitsche Rijksregeering heeft bij
het bekend worden der onrust in Oosten
rijk de Duitsche grenzen naar Oostenrijk
gesloten, om te verhinderen, dat Rijksduit-
schers of in Duitschland verblijvende
Oostenrijksche emigranten de grenzen
overschrijden, om gedurende de onrust
daarheen terug te keeren.
In den nacht op Woensdag is op het
transformatorenhuisje in Eggenberg bij
Graz een dynamietaanslag gepleegd. De
installatie werd zwaar beschadigd. In de
groote industriestad werd de lichtvoorzie
ning gedurende een uur gestoord.
In denzelfden nacht werden op den
Schutzcorpsman Konrad Weinkopf in
Weissenbach in Stiermarken, die spoor
wegdienst had, door onbekende daders
verscheidene schoten gelost. Weinkopf
werd zwaar gewond.
De groote Weensche zender
op den Bisamberg is door een
dynamietaanslag vernield. Er
wordt thans gebruik gemaakt van een
kleineren zender, die reeds buiten wer
king was gesteld/-
Mislukte putsch te Innsbruck.
Het schijnt in de bedoeling van de na
zi-rebellen te hebben gelegen door, met het
sein van een opstand te Weenen te geven,
ook een opstand op het platteland te ont
ketenen.
Te Innsbruck was het verzet blijkbaar
goed georganiseerd, Het sein van den op
stand aldaar was de moord op den chef
van politie Hickl, die neergeschoten werd
door twee nazi's, die later zijn gearres
teerd. De moord op Hickl was het eerste
feit van de uitbarsting van den opstand
in de provincie, waarbij de nazi's er op
speculeerden dat deze zich algemeen zou
uitbreiden. Dit bleek echter niet het geval
te zullen zijn. Uit de provincie komen genu
berichten dat ergens opstand is uitgebro
ken. Het beginnend oproer te Innsbruck
is vrij spoedig totaal den kop ingedrukt.
De regeering is daar den toestand meester.
Ook wordt gemeld, dat de boeren in
Neder-Oostenrijk, toen zij van de gebeur
tenissen te Weenen hoorden, te wapen
snelden en naar de hoofdstad oprukten om
de regeering te hulp te komen.
Verhaal van een ooggetuige.
De heer Nijpels schrijft aan het „Han
delsblad":
Arme Dollfuss, arme kleine dappere
Dollfuss en arm Oostenrijk 1 Het is he
denmiddag mogelijk gebleken, dat de chef
van een regeering, die met zeldzamen
moed en groote eerlijkheid en onbaatzuch
tigheid streed voor de onafhankelijkheid
van zijn land, door degenen, die dat land
bij' het 'hunne willen voegen, eenvoudig
werd vermoord. En ook, dat de moorde
naars het tenslotte klaarspeelden, om van
de regeering, welker hoofd zij juist koel
bloedig vermoordden, vrijen aftocht naar
de grens te bedingen, onder bewaking en
bescherming van het leger.
Een diep treurige middag.
Van den overval zelf weet ik alleen, wat
een collega mij vertelde, die toevallig juist
den chef van den bondspersdienst wilde
bezoeken, toen 144 nazi's, gedost in uni
formen van de Oostenrijksche infanterie
en Weensche politie, het paleis op den
Ballhausplatz binnenreden.
Onmiddellijk werden de wacht en de
politie overrompeld en ontwapend, de col
lega werd er uit gejaagd en hoorde nog
slechts, hoe heftig er geschoten werd en
hoe kreten weerklonken: „Niet schieten,
wij zijn toch ook Duitschers!" Daarna gin
gen de zware poorten dicht en werden de
gordijnen neergelaten.
Eerst langzamerhand kwam men te
weten, wie zoo in handen van de Putschis-
ten waren gevallen: Dollfuss, Fey en Kar
winsky, dus de geheele opperste leiding
van leger en executieve, plus enkele min
dere staatssecretarissen, verder een 200
Binnenland.
De Eerste Kamer nam de wijziging van
de landbouwcrisiswet en van de win
kelsluitingswet aan.
Gemeenteraad van Middelburg.
Buitenland.
Mislukte putsch in Oostenrijk door nazi's.
Dollfuss vermoord.
Het weer in Amerika.
Ingezonden Mededeeling.
(formaat: 58 36 cm.)
aangeboden door de Fa. Tonnema Cte
te Snoek, fabr. van King.pepermunt,
(netto Inhoud 27i ons)
ambtenaren, onder wie verscheidene vrou
wen en meisjes.
Het gebouw werd onmiddellijk omsin
geld door zwakke politiecordons; het ging
voorloopig ook gemoedelijk toe: ze strem
den zelfs niet eens het verkeer.
De Putschisten kwamen zoo nu en dan
kijken, of er geen hulp voor ze kwam op
dagen.
Om vijf minuten voor twee versoheen
een Heimwehrofficier, die toegang eischte
en die, toen hem die geweigerd werd, me
dedeelde, dat hij, als men niet openmaak
te, binnen vijf minuten de poort in de
luebt zou laten vliegen.
Dit was het eerste ultimatum van dien
dag, er zouden nog vele volgen.
Een kwartier later is van alle zijden
Heimwehr en politie aangerukt en wor
den alle uitgangen en toegangsstraten met
machinegeweren bezet. D'e belegerden be
ginnen met zichtbare ongerustheid uit te
kijken naar de hulp van buiten waarop
ze blijkbaar rekenen.
Eerst om kwart voor vier arriveert de
eerste autoriteit, de plaatsvervangende
Landeshaptman, in civiel. Van hem ver
nemen wij, dat de niet-gevangen genomen
ministers in het ministerie van oorlog ze
telen, dat de Ravag is heroverd en dat
reeds het door de Putschisten verspreide
radiobericht, dat Dollfuss zou zijn afge
treden en Rintelen als opvolger benoemd,
reeds is tegengesproken.
Thans rukt in grooten getale politie,
Heimwehr en leger van alle kanten aan.
Wanneer iedereen echter het bégin der
vijandelijkheden verwacht, ziet een agent
den gewezen vice-kanselier. staatssecreta
ris majoor Fey, achter de deur van het
balcon boven de hoofdingang van de Ball
hausplatz verschijnen met vlak achter hem
een oproerling in de uniform van kapitein
van de D'eutschmeister.
Fey vroeg of de commandant van de
belegeraars even aan de achterdeur van
het ministerpresidium wilde komen.
Dollfuss was inmiddels, terwijl hij zich
in een kamer alleen bevond, in koelen
bloede met drie schoten dood
geschoten en is niet, zooals men
oorspronkelijk gedacht had,
gevallen in de eerste gevech
ten bij de overrompeling.
Fey verscheen nog ettelijke malen op
het balcon om te verzoeken niets te onder
nemen.
Intusschen was ook staatssecretaris
Neustadter-Stürmer verschenen, die plot
seling het woord nam en namens de wet
tige regeering, die op het ministerie van
oorlog zetelde, luid naar boven riep, dat
de oproerlingen twintig minuten tijd had
den om zich over te geven.
Het was thans vijf minuten over vijf,
om kwart voor zes zou het gebouw wor
den bestormd, indien niet binnen die
twintig minuten de oproerlingen zich had
den overgegeven. In dat geval werd hun
door de regeering vrije aftocht tot aan
de Duitsche grens aangeboden.
