reffend
nbod
WITTE
WEEK
BIJ
WIENER
EERSTE BLAD
DINSDAG 10 JULI 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 233
!G
fan Z. K. H.
lezer, zullen
Vereeniging
sn Effecten-
I DAG
eel Weiland,
elen Bouwland,
elen Weiland
(NUMMERS.
Bescherming van de
openbare orde.
öukeniano.
MIDDELBURG
de gelegenheid om Uw inkoopen te doen;
de gelegenheid om Uw linnenkast aan te vullen;
de gelegenheid om dat te doen tegen de laagste
prijzen.
U weet, bij Wiener koopt
U kwaliteiten.
Zie Etalages.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland
adbouw en veeteelt,
aatregelen worden
n gezegd, dat deze
uist isl De pluim-
oor de regeering
■urige, aan den la-
rekeningen toonen
nrechten de pluim-
üp met plm. 60 ct.
te steunen wordt
ij een last van ou
den gelegd! Maar
h een exportpremie
ieren? Ja, maar de
hij1 uitvoervergun-
ïen tijd 75 cent per
Is hij eieren naar
a.
komen eenige mil-
e pluimveehouderij
mwcrisisfonds.
de ellende van een
de poging der re-
tot inkrimping van
or middel van het
len de broedmachi-
maar het broeden
jgelaten! Deze ver-
n nu weer in eere
it kuikens bestelde,
tier aan het benoo-
dat jonge hennen
letrekkelijk zonder
en ingevoerd! Bij
gebeurd, dat drie
ijk werden aange-
1000 in België be-
ïr van zijn, dat ze
ezorgd. Dat er op
krimping niets te-
ipen
VEERBERCHT.
ivond van 10 Juli:
N.-O. tot N.-W.
volking, weinig of
overdag.
imiddag 3 u.
rgen 10 uur: 768.
n:
N der NED. HER-
ENTE van WEMEL-
V. op
16 JULI a- s.,
aerberg te 's-Graven-
idags te 2 uren (O.T.)
ACHTEN:
'ke, groot 3.5870 H. A.
en
der, samen groot
lfden datum in de
te Ellewoutsdijk,
jur (O. T.)
lik, samen groot
nplakbiljetten.
SEKE.
en Abonnementen
nomen door
VAN PUTTEN.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Kinergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tclef. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
9e Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingon f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advcrtcntiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdedcolingcn 00 cent per regel. Kleine
Advcrtcntiön Dinsdags cn Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De „Banier", het orgaan van de Staatk.
Geref. partij, bevatte gisteravond een
hoofdartikel over het oproer te Amster
dam, waarin de schuld van deze onge
regeldheden gelegd werd op de schouders
van de Regeering, die verzuimd zou heb
ben tijdig de noodige maatregelen te
nemen. De Regeering werd in gebreke ge
steld, omdat zij niet tijdig de versprei
ding van opruiende lectuur belette.
Dit schrijven is wel .een staaltje van
bijzondere vrijmoedigheid, om geen ander
woord te gebruiken.
Immers het is nog slechts enkele weken
geleden, dat in de Tweede Kamer behan
deld werd het wetsontwerp, houdende
voorzieningen ter bescherming van de
openbare orde.
En wat deden toen de Staatk. Geref. af
gevaardigden? Hebben zij toen het ont
werp tegen de aanvallen van Commu
nisten en Socialisten verdedigd?
Het antwoord moet ontkennend
luiden.
Bij de bespreking van het ontwerp heeft
geen der S.G. afgevaardigden het woord
gevoerd.
En toen er gestemd moest worden waren
de heeren Kersten, Zandt en Van Dis
afwezig.
De Regeering ontving van die zijde
geen steun.
En toch betrof het hier een zaak van
groot belang.
Dat bleek uit de b e s t r ij d i n g, die
het ontwerp ten deel viel.
Terwijl de Communisten tegen het voor
stel fel te keer gingen, trachtte de Soc.-
Democratische spreker, de heer Van der
Heide, de overbodigheid er van in het
licht te stellen. Hij betoogde, dat de hui
dige rechtsorde in geen enkel opzicht ge
vaar loopt, dat onze volksaard gematigd
is, dat we geen volk van excessen zijn
en dat de S.D.A.P. daarom dit ontwerp
niet kon steunen.
De belangrijkheid van het voorstel bleek
ook en nog meer uit de verdediging.
Minister van Schaik betoogde,
dat het een niet tegen te spreken feit is,
dat in de laatste jaren met een vroeger
onbekende en steeds toenemende driest
heid, de Overheid en de aan haar gecoör
dineerde instellingen, ook de Overheids
organen, worden blootgesteld aan belee-
diging niet alleen, maar ook aan min
achting en verachting.
„Het zijn, aldus de Minister, met name
de vertegenwoordigers van het extremis
me, die niet nalaten in woord en in ge
schrift systematisch het wettelijk gezag,
de Staatsinstellingen en Staatsorganen op
de meest grove wijze naar beneden te
halen, bij de bevolking, voor zooverre
onder het bereik van hun invloed vallen
de, veracht te maken. Een gezag, dat zich
zelf respecteert, kan niet toelaten, dat het
op deze wijze in de meest brute vormen
straffeloos wordt gesmaald en tegenover
het volk zelf straffeloos aan krenking
en minachting wordt prijsgegeven. Zulks
mag ook niet worden toegelaten, omdat
de in bandeloosheid ontaarde en tot onder
mijning van het gezag en de wettige in
stellingen misbruikte vrijheden ernstig
gevaar opleveren voor de openbare orde,
een gevaar zelfs opleveren voor ons Staats
bestel zelf.
Wie, als ik, vrij geregeld kennis neemt
van hetgeen in vergaderingen en schrif
turen al zoo wordt ten beste gegeven, deelt
ten volle in de verzuchting van die velen,
van welke richting zij dan ook zijn, die
zich bij voortduring afvragen: mag deze
ophitsende, opruiende, verguizende taa
nu maar openlijk en ongestraft uitgespro
ken worden?
Mijnheer de Voorzitter! Ik wil niet d(
onkieschheid hebben aan de Kamer Ier
tuur te geven van wat er op dit gebied
al niet te koop is; de Kamer weet zei,
te goed hoe ergerlijk van zekere zijde
wordt te keer gegaan. En uit de instem
ming, die zoovele sprekers met den hoofd
inhoud van dit ontwerp hebben betoond,
blijkt ook ten duidelijkste, dat ook zij
van meening zijn, dat in dezen door mij
niet wordt overdreven."
De Minister wees er verder op, dat het
gehits, op zichzelf de Regeering niet deert.
„Maar zoo vervolgde hij de op
ruiende en beleedigende geestesproducten
worden kwistig onder de massa van het
volk geworpen. De massa, die minder
critisch is, en gemakkelijker geneigd
onder den invloed te geraken. Ik kan dan
ook veel van de extremistische taal en
schriftuur kwalijk anders qualificeeren
dan als volksvergiftiging.
Vergiftiging, die daarom zoo gevaarlijk
mevrouw Bakken—Nort, zoo te recht heb
ben aangevoerd, de moeilijke economische
en sociale omstandigheden, waaronder
helaas een groot deel van het volk gebukt
gaat, dit zoo ontvankelijk maken voor
opzweepende taal en revolutionnaire voor
spiegeling. Het publieke leven heeft een
verhoogden graad van gevoeligheid ge
kregen, kalmte en rust worden gemakke
lijk verstoord, merkte de heer Terpstra
te recht op.
Het vereischt van de Regeering en haar
organen de grootste zorg om ons volk
in zijn geheel zoo goed mogelijk door den
tegenwoordigen tijd heen te helpen. Een
moeilijk proces van economische en so
ciale herordening is gaande, een proces
gedurende hetwelk velen zware offers
moeten dragen. Niets is gewenschter dan
dat het volk daaraan, niet alleen lijdzaam,
maar ook actief en zeker ook door mid
del van zijn recht van critiek, en desge-
wenscht van harde critiek, medewerkt.
Maar die critiek kan slechts verderf bren
gen, indien zij ontaardt in een toomlooze,
soms haast gewetenlooze prikkeling van
de ontevreden en opstandige sentimenten,
gericht tegen de bestaande Staatsorde, ge
richt tegen de wettelijke ontwikkeling der
Staatsinstellingen."
Minister Van Schaik eindigde met het
ontwerp krachtig bij de Kamer aan te
bevelen.
„In moeilijke en geestelijk onrustige
tijden heeft de Overheid aan grootere be
voegdheden behoefte dan in normale om
standigheden. D'eze voorstellen zullen de
volksverruwing in woord en geschrift te
gengaan; zij zullen beletselen opwerpen
tegen de ondermijning van de autoriteit
van het gezag en tegen den ontbindenden
geest van het radicaal extremisme. Aan
de reëele en nuttige staatkundige critiek
zullen zij geen belemmering in den weg
leggen. De Regeering zou dit allerminst
hegeeren. Zij gevoelt die critiek ook, en
vooral als zij op haar zelf wordt uitge
oefend. als een noodzakelijkheid, als een
vormend en opbouwend element in de
ontwikkeling van het staatkundig, econo
misch en sociale leven.
Ik mag daarom het vertrouwen uit
spreken, dat de Kamer haar zal willen
volgen in deze niet met geestdrift voor
gedragen, maar door den nood opgedron
gen voorzieningen."
Aan dit verlangen heeft de meerder
heid van de Kamer voldaan.
Het ontwerp werd met 47 tegen 24 stem
men aangenomen.
Maar onder de voorstemmers waren
niet de Staatk. Geref. afgevaardigden.
Zij waren bij de stemming afwezig.
Zij achtten het niet noodig de Regee
ring te steunen.
Van verantwoordelijkheidsbesef gespro
ken!
is, omdat, zooals vorige sprekers, o.a. Zwitserland.
De kerkelijke strijd in Duitschland.
De Duitsche minister van Binnenland-
sche Zaken heeft de volgende instructie
gericht aan de landsregeeringen:
De door de Rijksregeering en het Duit
sche volk in het Evangelische Kerkconflict
gewenschte vrede, is helaas nog steeds
ver verwijderd. Zonder rekening te hou
den met mijn herhaalde openbare wen
ken aangaande de noodzakelijkheid voor
een pacificatie, wordt de strijd op verbit
terde wijze voortgezet en daardoor het op
bouwwerk der regeering in gevaar ge
bracht.
De Rijksregeering blijft op het stand
punt staan, dat het niet de taak der staats-
overheid is en zijn kan, zich te mengen in
de interne kerkelijke aangelegenheden,
maar zij kan onder geen voorwaarden
toestaan, dat door de voortzetting van den
kerkelijken strijd haar doel, de vorming
van een echte volksgemeenschap bedreigd
worde.
Uil overwegingen van openbare veilig
heid, orde en rust, verbied ik daarom
hierbij tot nader order, zonder uitzonde
ringen, alle het Evangelische kerkelijke
geschil betreffende uiteenzettingen in
openbare vergaderingen, in de pers en in
vlugschriften.
De plannen van Hitier.
Hitler is sedert den 30sten Juni niet in
het openbaar opgetreden. Hij zal dezer
dagen aan boord van de Deutschland, het
pantserschip, waarmee hij reeds in Mei
een reisje in de Noorsche wateren 'heeft
gedaan, een vacantiereis van eenige we
ken maken, welke zich verder zal uitstrek
ken, vermoedelijk tot aan de Noordkaap.
Naar men hoort zullen verscheidene ge
wichtige beslissingen wachten op zijn te
rugkeer, o.a. ook de definitieve regeling
van de kwestie-Von Papen. Von Papen
geldt op het oogenblik als te zijn met ver
lof, hij zal zich naar Neudeck begeven om
rapport uit te brengen aan den rijkspre
sident en vervolgens, evenals de rijkskan
selier een verlofreis doen; men zegt naar
Wie zal opvolger zijn van Hindenburg?
Hoewel Hindenburg in de laatste da
gen nog duidelijk getoond heeft, dat hij
nog krachtdadige hesluiten weet te ne
men, moet men er toch rekening mee hou
den, dat de oude veldmaarschalk plotse
ling zal komen te overlijden. De behande
lende geneesheeren hebben Hindenburg
reeds den raad gegeven om zich geheel
uit het politieke leven terug te trekken.
In dit verband is het niet onmogelijk,
dat Hindenburg op 2 Oct. a.s. wanneer
hij 87 jaar wordt, zijn ontslag zal nemen.
Verwacht wordt, dat indien Hitier dan
nog aan het bewind is, de rijkskanselier
zich zelf tot rijkspresident zal proclamee-
ren.
Hindenburg zelf zou als zijn opvolger
hebben aangewezen den tegenwoordigen
minister van nationale verdediging, gene
raal Blomberg.
Als derde candidaat wordt genoemd
prins Philip von Hessen. Dteze prins zou
niet den titel van rijkspresident aanne
men maar van rijksregent, hetgeen een
voorbode zou zijn voor het herstel der
monarchie.
Als een der voornaamste redenen waar
om deze prins in aanmerking zou komen,
wordt beschouwd, dat zijn echtgenoote
nauw verwant is aan het Italiaansche
vorstenhuis. Bovendien is hij actief lid
van de nationaal-socialistische partij en
zeer bevriend met Goering.
Dreigende voedselnood in Duitschland.
Volgens een specialen correspondent
van de „Daily Herald" hebben te Berlijn
Zaterdag duizenden vrouwen in lange
rijen voor aardappelenwinkels gestaan
om aardappelen in te slaan voor Zater
dag en Zondag. Het was echter voor tal-
looze vrouwen niet mogelijk om iets te
ki ij gen, daar de winkeliers de hun toe
gezegde hoeveelheden niet hadden ont
vangen.
De prijzen van verschillende levens
middelen zijn de laatste maanden sterk
gestegen en stijgen nog steeds. Vruchten,
suiker en zout zijn tweemaal zoo duur
als het vorige jaar.
Millioenen voedseldistributiekaarten zijn
reeds gedrukt en liggen gereed ter distri
butie.Verwacht wordt dat brood en meel
het eerst gedistribueerd zullen worden,
want de tarwe-oogst is slecht.
Reorganisatie der S. A.
Naar „United Press" verneemt, zijn
de beraadslagingen over de reorganisatie
der S. A. thans in vollen gang. Volgens
informaties uit kringen, die in nauw
contact staan met de nieuwe S.A.-leiding,
bestaat, aldus de „Tel.", het plan de S.A.-
effectieven met rond 70 pet. in te krim
pen. Neemt men het door den vroegeren
chef der S.A., Röhm, gegeven cijfer van
2.5 millioen als maatstaf, dan zou dus
na' de reorganisatie der S.A., deze onge
veer 700.000 leden tellen. Door de reor
ganisatie worden in de eerste plaats de
oudste en de jongste leden alsmede de
zoogenaamde „ongewenschte" elementen
uitgeschakeld.
Mussolini als landarbeider.
Met een kanonschot begon gisteren om
negen uur het dorschen van den graan
oogst op de gedempte Pontijnsche moe
rassen van Littoria. Mussolini nam zelf
aan de werkzaamheden deel en stond
drie uur lang onder het gejuich der land
arbeiders als dorscher op een der machi
nes. De Duce liet zich een loon van zes
lire en vijftig centisimi uitbetalen. Hij
hield daarop een toespraak.
De Italiaansche kroonprins nam aan
de oogstfeesten in Minturno aan de Golf
van Gaeta deel.
Do besprekingen met Barthou te Londen.
De besprekingen te Londen hebben gis
termorgen twee en een half uur geduurd.
De bespreking van gistermiddag was
vooral aan de vlootkwesties gewijd.
Barthou zal hedenmiddag naar Parijs
terugkeeren.
Ofschoon men in Fransche kringen elke
aanwijzing weigert te geven, schijnt het
wel, dat de plannen van wederzijdschen
hijstand het voornaamste onderwerp van
bespreking hebben uitgemaakt.
D'e indruk, in de kringen der Fransche
legatie opgedaan, zijn verre van ongun
stig
Kruitfabriek in de lucht gevlogen.
Zaterdagmiddag is de kruitfabriek
„Ammonal", die op 6 kilometer van de
stad Varna aan den oever van een meer
ondergebracht was in onderaardsche
ruimten, in de lucht gevlogen. Door nog
onbekende oorzaak kwamen 3500 kilo
gram kruit tot ontploffing, waardoor in
een omtrek van 15 kilometer, dus ook in
de stad Varna zelf, alle vensterruiten
sprongen, talrijke muren instortten en
vele muren beschadigd werden.
Wonder boven wonder zijn geen men-
schenlevens verloren gegaan, daar op het
oogenblik van de explosie in de fabriek
niet gewerkt werd.
De microben-oorlog.
Naar aanleiding van de onthullingen
van Wickham Stead betreffende Duitsche
plannen inzake de uitroeiing van de bur
gerden der groote steden door middel van
bacteriën, wendde „Le Journal" zich tot
professor Trillat van het Instituut Pas
teur te Parijs.
„Is een microben-oorlog mogelijk?"
vroeg allereerst de journalist. De hoog
leeraar antwoordde, dat die zeer wel mo
gelijk was, doch onderworpen aan nauwe
grenzen. Ten einde een dergelijken oorlog
te doen slagen, moet van een samenloop
van omstandigheden sprake zijn, die lang
niet altijd tezamen voorkomen. Het gaat
hier immers om invloeden van barome-
trischen druk, temperatuur, vochtigheid,
atmosferische electriciteit, wind, chemi
sche samenstelling enz. Bovendien speelt
een rol de wijze van reageeren op infec
ties door verschillende individuen, waar
door het gevaar van microben-aanvallen
binnen wijde grenzen zeer kan varieeren.
Het monsterachtige, nieuwe wapen van
Duitschland is dus ook onderhevig aan
meteoroligsche verschijnselen, aan niet
te voorziene omstandigheden dus, welke
het succes van een dergelijken oorlog on
zeker maken.
Prof. Trillat lichtte dit toe door cijfers
te noemen omtrent proefnemingen op dit
gebied van infectie met cholera in de open
lucht van kippen, en wees er op dat de
wetenschap altijd naast het door haar uit
gevonden kwaad het geneesmiddel weet
te plaatsen. Wellicht, ging hij voort, zal
men eenmaal een collectief toe te dienen
vaccin uitvinden dat door middel van
verstuivingen in poedervorm wordt toe
gepast.
„Le Journal" meldt in dit verband dat
prof. Trillat reeds een vaccinatie-metho
de langs de ademhalingsorganen uitvond.
Ten slotte deelde de hoogleeraar mede,
dat gas-aanvallen de ernstigste bedrei
ging blijven vormen voor groote steden.
Korte Berichten.
Op vele plaatsen in Engeland zijn
bosch- en heidebranden uitgebroken, wel
ke door politie, militairen en brandweer
worden bestreden.
Uit verschillende deelen van Duitsch
land komen nieuwe berichten van groote
bosch- en heidebranden binnen.
In politieke kringen verluidt, dat de
bijeenkomst tusschen Mussolini op Doll-
Binnenland.
Ongeregeldheden in verschillende plaat
sen.
De Amsterdamsche Hervormde predikan
ten over de steunverlaging.
Oplossing spellingvraagstuk.
D'e smokkelhandel aan de grenzen.
De Nederlandsch-Engelsche handelsbe
sprekingen.
Buitenland.
Voedsefeehaarschte in Duitschland. Meer
aardappelen uit Nederland.
De kerkelijke strijd in Duitschland.
Treedt Hindenburg af?
De besprekingen van Bart'hou te Londen.
fuss op 29 Juli te Riccione zal plaats vin
den. De bondskanselier is voornemens
zich 27 of 28 Juli met zijn gezin naar
Italië te begeven, waar hij zich waar
schijnlijk eenige dagen zal ophouden. Het
tijdstip van vertrek wordt door de offi-
cieele instanties streng geheim gehouden.
Gandhi heeft verklaard, dat hij zijn
tournée door Indië zal beëindigen. Zijn
propagandareis heeft zijn gezondheid vrij
sterk aangetast, en de Mahatma is dan
ook voornemens een langdurige rust te
gaan nemen.
Naar het rijksbureau voor de arbeids
bemiddeling en werkloozenverzekering
meldt, is 't aantal werkloozen in Duitsch
land in Juni weder verminderd met
47.000 tot rond 2.582.000.
In Mïünchen gaat 't gerucht, dat
kroonprins Rupprecht van Beieren zich
in het buitenland bevindt en dat het zeer
de vraag zal zijn, of hij; naar Beieren zal
terugkeeren.
Reuter meldt uit Genève: Reizigers
die hier uit Duitschland zijn aangeko
men. hebben mededeelingen gedaan over
geheimzinnige vliegtuigongelukken, waar
bij twee vliegtuigen zijn vernield en zeven
menschen zouden zijn omgekomen. Het
bericht van het ongeluk zou in Duitsch
land onderdrukt zijn.
HET OVERLIJDEN
VAN PRINS HENDRIK.
Het défilé langs de baar.
Het défilé langs de baar van Z. H. K.
Prins Hendrik is gistermiddag met on
verflauwde belangstelling doorgegaan.
Door de stad heen kon men duidelijk
den stroom volgen, die zich in de richting
van het paleis voortbewoog. Vooral op den
Kneuterdijk en in de Parkstraat heerschte
een groote drukte van lieden, die zich voor
het défilé gingen opstellen. Opvallend was
het aantal menschen, die zich, zoo even
van hun werk gekomen, in den stoet op
stelden. Om twaalf uur hadden reeds dui
zenden de baar gepasseerd. Het was een
indrukwekkend gezicht, dien niet eindi
genden stroom van menschen, die zich in
de felle middagzon zwijgend over het plein
voor het paleis langzaam voortbewoog,
gade te slaan. Het aantal personen uit de
provincie, die, gezien hun verschillende
kleederdrachten, van verre gekomen wa
ren, viel op.
In den loop van den namiddag nam de
belangstelling voor het défilé, die tijdens
de lunchuren eenigszins verflauwd was,
weer toe, en omstreeks half drie werd het
noodzakelijk een derde file te vormen. De
zon brandde onbarmhartig fel op de wach
tenden, die geruimen tijd geduld moesten
hebben, alvorens in de chapelle ardente
te worden toegelaten.
Het is begrijpelijk, dat in deze gewel
dige hitte, waartegen de hoornen in de
Paleisstraat geen afdoende beschutting
meer boden, verschillende personen door
een flauwte overvallen werden, doch zon
der noemenswaardige stoornis in het ver
loop van het défilé konden Roode Kruis-
soldaten hen buiten de file brengen en
verder verzorgen.
Men schat, dat er gisteren een 1415000
personen aan de baar voorbijgetrokken
zijn.
Om vijf uur werd de toegang tot de
Amaliastraat en aldus de gelegenheid om
zich bij het défilé aan te sluiten stopgezet.
Er stond toen nog een zeer groote menigte
menschen te wachten. Tegen halfzes wa
ren deze de baar gepasseerd. Toen sloten
zich nog een 1500 leden van het Nationaal
Jongeren Verbond, die zich op het Plein
1813 hadden verzameld, en een groep le
den van de Prinsevlag aan. De beide
laatstgenoemde vereenigingen legden een
groote krans aan de baar.
Toen zij er aan voorbijgetrokken waren
werden de gordijnen van de chapelle ar
dente gesloten.
Vandaag zal er van 9 tot 4 uur weder
om gelegenheid zijn om te defileeren.
Eerbetoon burgerwachten.
Aan het eerbetoon bij de begrafenis van
Prins Hendrik zullen tal van burgerwach-
