Z. K H. Prins Hendrik
Hedenmiddag is Z. K. H.
Prins Hendrik overleden
DINSDAG 3 JULI 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48a JAARGANG - No. 229
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleins
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of ruotto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Verwording bij de Duitsche N.S.B.
Wij nemen aan dat Hitier het Duitsche
volk naar waarheid heeft ingelicht.
Wij gaan uit van de veronderstelling
dat hij, toen hij zich Zaterdag tot de ver
zamelde S.A.-leiders richtte, en toen hij
aan den nieuwen leider van de S.A. zijn
instructies deed toekomen, de toestanden
naar waarheid heeft geteekend.
Maar dan moet ook worden geconsta
teerd dat het Nationaal-Socialistische re
gime in D'uitschland hopeloos is tekort
geschoten en dat rotte plekken zijn ont
staan, die voor de toekomst het ergste
doen vreezen.
Hitier heeft gesproken van schand
daden in de hoogste kringen, waarvan
de leiding reeds vele maanden op de
hoogte was.
Van een augiusstal waarvan de reini
ging niet langer vermeden kon worden.
Hij heeft medegedeeld, dat hij den op
persten leider van de S.A. Roehm en zijn
staf heeft aangetroffen in gezelschap van
een bende schandknapen en in houdin
gen en bij daden die zelfs het laatste
spoor van medelijden moesten verstik
ken.
Hij heeft gewezen op de schandelijke
tooneelen in het luxueuse hoofdkwartier
der S.A. te Berlijn waar per maand alleen
30.000 mark voor zwelgpartijen werd uit
gegeven.
Hij heeft gesproken van kostbare di
ners der S.A.-leiders, terwijl millioenen
der volksgenooten het allernoodigste nog
ontbreekt.
Van het aanwenden van geldmiddelen
der partij voor drinkgelagen, van het ver
gooien van groote geldsommen voor een
deel afkomstig uit de groschen van de
armste medeburgers.
Van het treurige feit, dat Duitsche
moeders met vrees in het hart voor hun
zedelijk welzijn haar zonen, tot de
S.A. of de Hitler-jeugd doen toetreden
Van de terugzetting van oude trouwe
partijgenooten en de opgeblazenheid met
duizenden onnoodige inrichtingen, indee
lingen en staven enz.
Volkomen terecht kan ook de „Neder
lander" schrijven:
„Wat thans in Duitschland gebeurt, is
leerzaam voor wie zich een tijdlang door
een schoonen schijn lieten verblinden.
Het was daar wel een ondraaglijke ter
reur, vooral op geestelijk gebied, meen
den sommigen maar een goed ding was
dan toch maar, dat aan het revolutionaire
drijven voor goed de kop was ingedrukt,
en dat orde, tucht en zedelijkheid tot
grooten bloei waren gekomen.
Wie iets dieper keek, zag wel, dat dit
schijn was en dat in de nat.-soc. „Unter-
welt" het revolutionaire sentiment met
ongebroken kracht voortleefde.
Thans is dit ook voor den naïefste dui
delijk geworden.
En wat nu aan het licht kwam over de
veelgeroemde „tucht", is verbijsterend.
Nu eenige hoofdleiders van de S.A. zijn
gevangen genomen of gefusilleerd, wordt
mild mededeeling gedaan van de gedra
gingen, waaraan deze „bonzen" van het
keurkorps zich schuldig hebben gemaakt.
In de jongste order van Hitier wordt
gesproken over „drinkgelagen", over „het
vergooien van de geldsommen, die voor
een deel uit de groschen van onze armste
medeburgers opgebracht zijn", over lei
ders die „in het openbaar in dronken-
schap" worden aangetroffen. En alsof dit
nog niet genoeg is, wordt vervolgens ge
zegd dat de S.A. een organisatie moet
worden, waartoe „iedere Duitsche moeder
haar zoon zonder eenige vrees voor zijn
zedelijk welzijn" moet kunnen zien toetre
den, en dat vergrijpen tegen art. 175 van
het wetboek van strafrecht (homosexuali-
teit) met uitbanning moeten worden be
straft. Erkend wordt nu, dat Roehm, de
chef van den S.A.-staf, een bekenden „on-
gelukkigen aanleg" had. Niettemin heeft
men hem geplaatst aan het hoofd van
een organisatie van jonge mannen en zou
hij daar blijkbaar gehandhaafd zijn, in
dien hij niet opstandig geworden was.
In het land, waar deze S.A. de trots
van het volk moest zijn, zijn de christelijke
vakorganisaties en de christelijke jeugd
beweging onderdrukt.
Of de. jongste waarschuwing van Hitier
blijvende beterschap zal brengen, dient te
worden afgewacht
Een overmatig vertrouwen daarin heb
ben wij niet.
Beter ware het, de vrijheid, waaronder
de openbare critiek haar woord kan spre
ken en de zedelijke krachten van het in
de kern gezonde Duitsche volk weder tot
hun recht kunnen komen, zoo spoedig
mogelijk te herstellen."
DE DRAMATISCHE ARRESTATIE VAN
ROEHM.
Het is niet gemakkelijk een juist over
zicht te krijgen van wat zich bij de gevan
genneming van Roehm en andere S. A.-
leiders afspeelde.
Een verslaggever van de „Telegr." meent
uit tal van gesprekken de volgende con
structie van het dramatisch gebeuren te
kunnen opmaken.
Roehm en Heines logeerden sedert Don
derdag in het Kurhaus Hanselbauer.
Roehm voerde ongeveer den geheelen
dag besprekingen met allerlei personen,
waaronder veel S. A.-mannen. Vrijdag
ontbood hij den hotel-directeur en bestelde
voor Zaterdagmiddag een uitgebreiden
maaltijd. Hij deelde mede, dat hier onge
veer zestig personen zouden aanzitten en
dat waarschijnlijk ook de rijkskanselier
zelf zijn gast zou zijn.
Tegen den avond verschenen verschil
lende heeren uit Munchen, waaronder en
kele S. A. Truppenführer.
De avond werd zeer vroolijk doorge
bracht. Pas laat ging men slapen. De
nacht verliep zonder stoornis. Alleen op
weg naar Wiessee waren voortdurend S.
A.-mannen te zien, die naar het dorp wa
ren gecommandeerd, waar zij zich op een
bevel moesten verzamelen.
Om ongeveer zes uur kwamen plotse
ling met flinke snelheid acht groote auto's
Wiessee binnen rijden. In snelle vaart
ging het naar het pension Hanselbauer.
Een korte klank van de bel. Een dienst
meisje, dat open deed, moest direct de ka
mernummers van Roehm noemen en de
kamers aanwijzen.
Plotseling verscheen voor het verschrik
te meisje de Führer. Hij stapte Roehms
kamer binnen, gevolgd door een aantal
S. S.-mannen. Even later hoorde men en
kele heftige woorden. Daarna viel de deur
dicht en bleef Hitler met twee S. S.-man-
nen met Roehm alleen.
Over wat er verder precies gebeurde
loopen de lezingen eenigszins uiteen. Wel
staat vast, dat Hitler met luide stem in de
kamer riep: „Dat is hoogverraad!"
Daarna ging Hitler met enkele heeren
naar beneden. Blijkbaar werd den gevan
genen den tijd gegeven zich aan te klee-
den.
Den pensiongasten werd den raad gege
ven in hun kamers te blijven. Enkelen stel
den ziüh in den tuin op en waren zoodoen
de getuige van het uiterst dramatisch ge
beuren.
Hitier trok naar buiten en ging daarop
het huis weer in. Hij was doodsbleek en
zijn stem klonk op eenigszins hoogen toon.
In tegenstelling met zijn gewoonte groette
hij niemand en sloeg driftig met de han
den op elkaar. Hij scheen woedend te zijn.
Een vreeselijke scène volgde in de tuin
kamer. Hier werden de gevangenen ont
boden en voor Hitier gevoerd.
De pensiongasten hoorden woedende
uitroepen van Hitier. Hij scheen buiten
zichzelf van woede te zijn. Daar tussehen-
door klonk de stem van Roehm en Heines,
doch voortdurend weer hoorde men de
stem van Hitier er boven uit. Hij slinger
de onophoudelijk verwijten naar het hoofd
van beide mannen en duidelijk kon men
de woorden: „schoften" en „zwijnen" ver
staan.
Enkele ©ogenblikken later werden de
gevangenen weggevoerd.
Na den mislukten staatsgreep.
De ex-kroonprins is gistermorgen in
zijn residentie te Potsdam aangekomen uit
zijn bezit in Silezië; de geruchten over een
vlucht zijn dus valsch.
Bevestigd wordt dat Gregor Strasser,
vroeger luitenant van Hitier, dien deze
echter in December 1932 heeft afgedankt
wegens een verschil van meening, onder
de 17 gefusilleerde leiders is.
De correspondent van Reuter te Berlijn
verneemt, dat andere terechtstellingen
deze week verwacht worden. 200 gearres
teerde bruinhemden zullen voor de speci
ale rechtbank te Berlijn verschijnen en
meer dan 11 verschillende doodvonnissen
zouden zeker zijn.
Prins August Wilhelm werd
gisteren voor Goering ontboden en aan
een streng verhoor onderworpen. Goering
deelde den prins mee, dat men de mee
ning had geopperd, dat de prins in ver
band zou hebben gestaan met het com
plot. August Wilhelm ontkende krachtig
en beantwoordde blijkbaar op bevredigen
de wijze alle vragen van Goering. Hij be
gaf zich vervolgens naar zijn slot te Pots
dam, waar hij volkomen vrijheid geniet.
Goering onderwierp ook den e x-k roon-
prins aan een grondig verhoor; tegen
dezen werd evenmin iets bezwarends ge
vonden.
Dr Goebbels heeft zijn dank aan de
Duitsche pers uitgesproken voor de disci
pline en den tact, die de bladen bewezen
hebben naar aanleiding van den Roehm-
opstand.
In de eerste verbijstering om de groote
tragedie in Duitschland namen de Parij-
sche bladen voorbehoud in acht. Nu het
mogelijk is ze te overzien, nemen enkelen
zich minder in acht. De Intransigeant
noemt Hitier een slachter en vergelijkt zijn
reis naar Munchen met een geval van
middeleeuwsche barbaarschheid. Van ver
schillende kanten wordt de meening ver
kondigd, dat de ontwikkeling nog
niet geëindigd is. Is de triomf van den
leider wel zoo groot als men voorgeeft.
Uit Brussel wordt gemeld:
De troepen in de garnizoenssteden in
de provincie Luik zullen, zoolang de toe
stand in Duitschland niet is opgeklaard,
in gereedheid worden gehouden, om des
noods op het eerste teeken de gendarme
rie, die de grens bewaakt, te versterken.
De noodige maatregelen zijn getroffen
om het betreden van het Belgische grond
gebied door ongewenschte elementen te
beletten.
V o n P a p e n, de vice-kanselier, is,
gelijk bekend, eerst gearresteerd, maar
vervolgens tot zekeren grens weer op vrije
voeten gesteld. Hij heeft om zoo te zeggen
huisarrest en mag niet telefoneeren, geen
bezoek ontvangen. Hij staat onder eer
volle bewaking. Drie medewerkers van
hem, die anders gemakkelijk te bereiken
waren, schijnen in denzelfden toestand te
verkeeren.
De S. A. wordt nu gereformeerd en ge
reduceerd, niet alleen de groepen, van
welke de ontevredenen en kankeraars de
leiders waren, maar alle groepen worden
aan een streng uitziftingsproees onder
worpen. Er zullen waarschijnlijk slechts
450.000 man overblijven.
Latere berichten melden:
De kroonprins is met zijn gemalin naar
Doorn vertrokken.
De correspondent van Reuter te Berlijn
heeft Von Papen gisteravond op straat
voor zijn woning in gesprek gezien met
Goering, die hem een bezoek van drie
kwartier had gebracht. Men leidt hieruit
af, dat Von Papen zich niet langer in zijn
Woning in verzekerde bewaring bevindt.
Executie van 60 S.A.-mannen?
Aan een Amerikaansch blad wordt uit
Berlijn gemeld, dat in een oude kadetten-
school in een voorstad van Berlijn 60 op
standige S.A.-lieden zijn geëxecuteerd,
nadat ieder van hen gedurende drie mi
nuten gelegenheid had gekregen zich te
verantwoorden. Dë executie vond plaats
door een vuurpeloton en de veroordeelden
werden niet geblinddoekt, terwijl tromge
roffel de schoten grootendeels onhoorbaar
haakte. Dit bericht meldt verder nog,
dat tal van geëxecuteerden onmiddellijk
voor de schoten, welke een einde aan
hun leven zouden maken, uitriepen: „Ik
ben onschuldig. Heil Hitier. Duitsch-
landl" Nadat de eerste 60 executies wa
ren voltrokken werd het vuurpeloton af
gelost, daar de mannen volkomen uitge
put waren. Er verluidde dat nog veel
meer veroordeelden gefusileerd zijn.
Weersproken geruchten.
Naar aanleiding van in het buitenland
de ronde doende geruchten, dat generaal
von Fritsch zou zijn gefusilleerd, wordt
door het Rijksweerministerie meegedeeld,
dat dit gerucht volkomen uit de lucht is
gegrepen. Hetzelfde geldt van de geruch
ten betreffende den Katholieken bisschop
van Berlijn Bares, die zelf Maandagavond
een bericht publiceerde, dat hij in den
besten welstand van een reis naar Pom-
meren te Berlijn is teruggekeerd.
Hindenburgs gezondheidstoestand goed.
De doktoren, die president Hindenburg
dezer dagen op zijn landgoed te Neudeck
hebben onderzocht, hebben verklaard, dat
de gezondheidstoestand van het krijze
staatshoofd nog steeds zeer goed is.
Ook dr Sauerbruch, de bekende chirurg,
is van dezelfde meening.
President Hindenburg heeft de vorige
week bezoek ontvangen van dr Kerrl, den
nieuwen minister zonder portefeuille.
Kabinetscrisis In Japan?
De 'bladen melden, dat het Kabinet
Saito heden (3 Juli) zal aftreden, nadat
het rapport van den minister van Justitie,
Kokiama, zal zijn ontvangen, waarin ver
meld wordt het aandeel, dat eenige vroe
gere leden van het Kabinet en een tegen
woordig Kabinetslid hebben gehad in de
knoeierijen. Gisterochtend heeft premier
Saito een belangrijke bespreking gehad
met zijn collega's uit het Kabinet. Onder
meer de Ministers van Binnenlandsche
Zaken, Buitenlandsche Zaken en Oorlog.
Heden Kabinetscrisis in Spanje?
De verklaringen, door het hoofd der re
geering afgelegd tegenover de pers, laten
doorschemeren, dat de regeeringscrisis,
welke onvermijdelijk schijnt, vanmorgen
zou uitbreken, na afloop van den Kabi
netsraad.
Hitte-slachtoffers te New-York.
Behalve een dozijn dooden zijn te New-
York ten gevolge van de tropische hitte,
nog vijf personen het slachtoffer gewor
den van twee menschen die door de hitte
krankzinnig zijn geworden.
Te Elisabeth in New-Jersey greep de
zoon van den politie-agent Moran de re
volver van zijn vader, die juist bezoek
had en doodde een hunner, terwijl drie
personen werden gewond.
Te Michigan is een man, die eenigs
zins op leeftijd was en door de hitte niet
kon slapen, geplaagd door het lawaai van
zijn benedenburen in woede ontstoken.
Hij doodde drie personen en daarna den
sheriff, die een onderzoek kwam instel
len.
De temperatuur bedraagt te New-York
na bijna 13 dagen van vrijwel onafgebro
ken hitte nog steeds meer dan 90 graden.
De stad was vandaag zoo goed als geheel
verlaten. Meer dan twee millioen men
schen brachten het week-einde aan het
strand door en velen hebben besloten daar
te blijven tot na Independence Day,
Woensdag a.s. De uittocht naar Coney
Island was zoo groot, dat de autoriteiten
55 extra-badlieden moesten aanstellen om
toezicht op de baders te houden.
Korte Berichten.
De rijksperschef der N.S.D'.A.P. deelt
mede:
In overeenstemming met den chef van
de staf der S.A. Lutze, zal het persbureau
der opperste S.A.-leiding onmiddellijk
worden ontbonden. Het werk van het
persbureau gaat over op het rijkspersbu
reau der N.S.D.A.P.
Het gerechtshof te Adana (Turkije)
veroordeelde zeven personen, die deelge
nomen hadden aan een opstandige bewe
ging, ter dood.
DE ZIEKTE VAN PRINS HENDRIK.
Algemeene toestand naar omstandigheden
bevredigend.
Omtrent den toestand van Z. K. H.
werd gisteravond nog medegedeeld:
De temperatuur was hedenavond iets
lager dan gisteravond. De algemeene toe
stand is naar omstandigheden bevredi
gend.
De Haagsche redacteur van de Maas
bode schrijft nog:
Vóór het paleis aan het Noordeinde is
de belangstelling eenigszins groeiende.
Binnenland.
Z. K. H. Prins Hendrik overleden.
Het spellingsvraagstuk.
De jaarvergadering van „Vrederust".
Vergadering Provinciale Staten.
Buitenland.
De dramatische gebeurtenissen in
Duitschland.
Hitte-slachtoffers te New-York.
Kabinetscrisis in Spanje.
Behalve op de bank onder den kastan
jeboom in de Paleisstraat, kan men nu
ook bijna altijd 'n groepje menschen aan
treffen op den hoek NoordeindePaleis-
straat bij de Nederlandsche Bank.
Niet alleen de bulletins van de laatste
dagen, welke soms iets minder gunstig
luidden, zullen hiertoe hebben bijgedra
gen, maar ook het feit, dat H. M. de Ko
ningin dagelijks meerdere malen van het
Huis ten Bosch naar het paleis Noord
einde komt om Haar Gemaal te bezoeken.
Vooral menschen van buiten de stad, die
een vacantiedagje in Den Haag door
brengen, hebben er graag een uurtje
wachten voor over om even de Koningin
te zien, als Ze naar het paleis Noordeinde
gaat.
Dat H. M. de Koningin Haar intrek in
het Huis ten Bosch heeft genomen is zeer
begrijpelijk. Om de voor Haar zoo noo
dige rust te nemen was H. M. naar Zwit
serland gegaan. De ziekte van Prins Hen
drik deed Haar overhaast naar het Va
derland terugkeeren. In het Huis ten
Bosch nu is Zij dicht biji Haar Gemaal,
terwijl de rustige sfeer en de rijke natuur
in de omgeving van dat paleis de welda
dige vacantierust, die Zij in het buiten
land zocht, hopelijk eenigszins zullen ver
goeden.
Nederlandsche Aardappel-Centrale.
Dë minister van oeconomische zaken
heeft met ingang van 30 Juni benoemd
in het bestuur der Stichting Nederland
sche Aardappel-Centrale; tot lid, tevens
ondervoorzitter, dr ir W. J. Droesen, te
Roermond; tot lid G. Kunst te Amster
dam.
De noodtoestand in den tuinbouw.
De Nederlandsche Tuindersbond, dis
trict Zuid-Holland, houdt Donderdag a.s.
een buitengewone algemeene vergadering
in den Dierentuin te 's Gravenhage, ter
bespreking van den noodtoestand in den
tuinbouw.
Vijf inleidingen zullen worden gehou
den. Zoo zal de heer W. J. van Kampen
spieken over den algemeenen toestand,
de heer A. Blom over: Enkele cijfers en
de les, die zij leeren, de heer P. Varen
kamp over: Dë noodtoestand in het West-
land, de heer M. v. d. Gaag over: De
noodtoestand t. o. v. het veilingwezen en
den export, de heer L. Los Sr. over: Dë
noodtoestand bij de koudegrondscultures.
De heer van Kampen zal daarna een
resumé geven van de gehouden inleidin
gen.
Het spellingvraagstuk.
Naar de „Residentiebode" uit parle
mentaire kringen hoort, is men daar alge
meen overtuigd, dat minister Marchant
met de meening der Kamer zal rekening
houden. Hij zou nu zoo goed als zeker
komen met een verbeterde spelling Tërp-
stra. Dë uitzondering betreffende „eelen"
en „eeren" zou vervallen, maar vooral de
spellings-n zou behouden blijven voor
duidelijk mannelijke woorden. Deze spel
ling zou dan ook dringend voorgeschre
ven worden.
Stijgende opbrengst landsmiddelen van
Ned.-indië.
De landsmiddelen brachten in April
totaal f29.900.000 op (v. j. f28.200.000),
en in het tijdvak Jan./April f 118.900.000
(f 116.700.000).
Burgemeesters.
De heer S. L. Sytsma heeft tegen 1 Oc
tober a.s. eervol ontslag gevraagd als bur
gemeester van Oost-Dongeradeel.
In den ouderdom van 62 jaar is giste
ren te Oostvoorne overleden de oud-bur
gemeester van deze gemeente, de heer H.
P. A. Buysing Damstee.
Vereeniging tot Christelijke Verzorging
van Krankzinnigen in Zeeland.
Gisteren hield de Vereeniging tot Chris
telijke Verzorging van Krankzinnigen in
Zeeland des morgens haar zeer druk be
zochte 30ste jaarvergadering in het kerk
gebouw van de Stichting „Vrederust" te
Bergen op Zoom.
In verband met de in den middag plaats
hebbende herdenking van het 25-jarig be
staan der Stichting, was ditmaal de bid
stond naar dat gedeelte der vergadering
versohoven.