EERSTE BLAD
DINSDAG 8 MEI 1934
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 183
Buitenland
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto X0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Winkelsluiting op Zondag.
In liberale kringen is men ontstemd
over het optreden van Minister Golijn, op
wiens verlangen het wetsontwerp tot wij
ziging van de Winkelsluitingswet betref
fende verruiming van de verkoopgelegen
heid op Zondag van de agenda der Twee
de Kamer werd afgevoerd.
„Het Vaderland" is al zeer verstoord
en betoogt, dat de minister-president hier
gehandeld heeft onder pressie van de
Antirevolutionaire partij. Daardoor, zoo
heet het, heeft de regeering zich laten
spannen voor den wagen van partij-poli
tiek. Het liberale orgaan ziet hierin een
verschijnsel van maohts-aanmatiging door
de volksvertegenwoordigers ten koste van
het Kabinet en in den grond een aantas
ting van het constitutioneele monarchale
stelsel.
Erg steekhoudend schijnt ons deze re
deneering niet. Minister Golijn is er toch
de man niet naar om zich door anderen
te laten leiden; toen het bekend werd, dat
'hij zich tijdelijk met de leiding van Eco
nomische Zaken zou belasten, stond het
ook voor een ieder reeds vast, dat hij het
bedoelde ontwerp niet zou verdedigen. In
alle kringen werd daarmee gerekend. Van
Minister Golijn werd eenvoudig niet an
ders verwacht.
Merkwaardig overigens zijn de argu
menten, waarmee het ontwerp tot ver
ruiming van de verkoopgelegenheid op
Zondag van liberale zijde wordt verde
digd.
„Het Vaderland" betoogt, dat het nood
wetje van zeer ondergeschikte beteekenis
is. Het betreft een zeer geringe uitbrei
ding van de verkoopgelegenheid voor be
paalde winkels, en dan nog slechts, in
dien een gemeenteraad daartoe het be
sluit neemt. De voorgestelde regeling,
zegt het blad, had een uiterst be
perkt karakter (het aantal uren,
waarop visch-, fruit-, brood-, suiker
werk- en sigarenwinkels op Zondag ge
opend zouden mogen zijn, werd slechts
van 4 tot 6 uren uitgebreid), terwijl vele
waarborgen waren geschapen, opdat niet
noodeloos op het bestaande inbreuk zou
worden gemaakt. Immers een gemeente
raad moest in deze bij uitstek voor
plaatselijke regeling geëigende
materie, welke de rijkswetgever zich ten
onrechte had toegeëigend! de tijdelijke
bijzondere afwijkingen, waartoe hij zou
kunnen besluiten, aan de goedkeuring van
de Kroon onderwerpen.
Dat daardoor de politieke en geestelij
ke tegenstellingen in strijd met de Regee-
ringsverklaring van 31 Mei 1933 zouden
worden toegespitst, is nauwelijks aan te
nemen.
Wanneer men dit leest, dan komt de
vraag op, waarom men zich toch zoo druk
maakt over het bedoelde ontwerp, waar
van toch slechts een enkele middenstan
der bij uitzondering zou kunnen profi-
teerenl
Mr Wandelaar, de leider van de libe
rale staatspartij De Vrijheidsbond, tapt
echter uit een ander vaatje.
In het verslag van de door hem gehou
den openingsrede van het te Nijmegen
gehouden congres, lezen wij:
„Ook de middenstand heeft het thans
bijzonder moeilijk. En het is merkwaar
dig, dat deze al zoo geholpen zou zijn, als
men maar een beetje terugkwam op de
inperking van zijn vrije werkgelegenheid
De Regeering talmt en schuift een ver
betering voortdurend maar op de lange
baan. En een meerderheid in de Tweede
Kamer steunt haar daarin. Daarin kun
nen wiji niet berusten; trouwens wie Dr
Vos kent, weet, dat hij dat zeker niet doen
zal: er is in de heele Tweede Kamer geen
man, die den middenstand zulk een warm
hart toedraagt als hij! We zullen voort
gaan geheel in liberale lijn 1 om te
doen wat ons mogelijk is ten behoeve van
den, ook door de verfoeilijke klassenstrijd-
theorie, zoo in het nauw gebrachten mid
denstand".
Volgens Mr Wendelaar is het ontwerp
dus volstrekt niet van ondergeschikte be
teekenis. Hij acht het zóó belangrijk, dat
hij het in een rede, waarin de voornaam
ste politieke vraagstukken werden behan
deld, aan de orde stelde. Zóó belangrijk,
dat naar zijn oordeel door aanneming van
het ontwerpje de middenstand al aardig
geholpen zou zijn.
Als die opvatting juist is, dan zijn de
moeilijkheden waarmede de middenstand
heeft te kampen nog niet zoo bijzonder
groot. Wij hebben echter een sterk ver
moeden, dat geen enkele middenstander
de woorden van den liberalen redenaar
zal onderschrijven.
Wij laten dit echter rusten en vragen
wie hier gelijk heeft: „Het Vaderland" of
Mr Wendelaar.
Heeft „Het Vaderland" gelijk en is het
ontwerp inderdaad van zóó ondergeschik
te beteekenis, dan is het niet noodig zich
over het optreden van Minister Golijn
zóó druk te maken, dan is het sop de kool
niet waard.
En is het gelijk aan de zijde van Mr
Wendelaar, is het ontwerp zóó diep in
grijpend als door hem voorgesteld, dan
volgt daaruit, dat we hier te doen hebben
met een in de praktijk zeer sterke uit
breiding van de verkoopgelegenheid op
Zondag en zooals de heer Duymaer van
Twist reeds dadelijk na de indiening op
merkte, een verscherping van de politie
ke en geestelijke tegenstellingen, in strijd
met de bij haar optreden door de Regee
ring gedane toezegging.
Maar dan is het ook een zeer verstan
dige daad van Minister Colijn geweest,
dat hiji de afdoening van het ontwerp niet
wenschte te bevorderen.
Dan kon en mocht Minister Colijn ook
niet anders handelen dan door hem ge
daan werd.
Graanconferentle ie Londen.
Onder voorzitterschap van den Ameri-
kaanschen gezant wordt te Londen een
graanconferentie gehouden, waarbij 21
landen zijn vertegenwoordigd. De confe
rentie omvat alle voornaamste graan-ex-
porteerende landen, w.o. ook Rusland en
de meeste groote Europeesche landen die
graan importeeren.
Men verneemt, dat de Vereenigde Sta
ten bereid zijn, teneinde een mislukking
van een Internationale tarweovereenkomst
te vermijden, een vierde gedeelte van het
exportquote der Vereenigde Staten voor
1934, dat 47 millioen bushel bedraagt, op
te offeren. Daardoor zou het mogelijk
worden te voldoen aan de wenschen van
Argentinië, dat een quote van 110 milli
oen bushel wenscht, terwijl de gelegen
heid ontstaat, dat Australië en Canada
een zoodanig quote toegewezen krijgen,
dat zij een gedeelte van hun reusachtige
voorraden erdoor kunnen liquideeren.
Trotzki naar Aix?
Naar de „Petit Parisien" verneemt,
heeft de Fransche regeering erin toege
stemd, dat Trotzki zich op het eilandje
Aix zal vestigen.
Dit eilandje meet slechts twee a drie
vierkante kilometers, wordt door een paar
honderd menschen bewoond en kan van
den vuurtoren af, welke er zich bevindt,
geheel worden overzien.
Men hoopt blijkbaar aldus, den voor-
maligen generalissimus van het roode le
ger, nu Frankrijk hem niet kwijt kan, ten
minste alle geheime politieke actie, on
mogelijk te maken.
Papieren bommen In Weenen.
Zondag heeft men op verschillende
plaatsen van Weenen weder papieren
bommen laten ontploffen, o.a. in het café
Palmhof, dat veel door Joodsche emi
granten wordt bezocht. Een aantal ruiten
van het café werd vernield. Niemand
werd gedeerd, doch onder de bezoekers
brak een paniek uit.
Ook op het Wester- en Zuiderstation
zijn papieren bommen ontploft. De kracht
der ontploffing was zoo sterk, dat ver
scheiden ruiten vernield werden.
Oud-Minister voor den rechter.
Voor de elfde strafkamer der Berlijn-
sche rechtbank is het proces begonnen
tegen den vroegeren rijksminister Her
mes, die beschuldigd wordt van voortge
zette ontrouw in verscheidene gevallen
en van overtredingen tegen de wet op de
vennootschappen.
Hermes wordt ervan beschuldigd, uit
de rationalisatiemiddelen ten bedrage van
ongeveer 3Yi millioen rijksmark, welke in
1929 voor den landbouw in de Pruisen-
kas waren gestort, een bedrag van onge
veer 1% millioen te hebben besteed voor
de financieele ondersteuning der Duit-
sche christelijke boerenvereenigingen,
waarvan Hermes indertijd president was.
Van Maart tot einde Augustus 1933
heeft Hermes in voorarrest gezeten. Hij
is toen vrijgelaten, omdat naar de mee
ning van de rechtbank geen gevaar voor
ontvluchting bestond.
Amnestie in Oostenrijk.
Het Oostenrijksche departement van
Justitie heeft aan de presidenten van de
beide strafgerechtshoven een order ge
richt, welke maatregelen bevat voor be
genadiging van deelnemers aan den Fe-
bruari-opstand, die zich nog in voorloo-
pige hechtenis bevinden.
Volgens deze maatregelen worden alle
Schutzbundleden die zich vrijwillig heb
ben overgegeven tijdens den opstand, op
grond van den eisch van den bondskan
selier, begenadigd. Verder worden de
Schutzbündler die zich verzameld hadden
in de woonkazernes waarom gevochten
werd, maar die aan den strijd niet deel
namen en later gevangen genomen wer
den, niet meer vervolgd. Men rekent er op
dat de amnestie zich zal uitstrekken op
ongeveer 400 van de circa 1600 Schutz
bundleden die zich in voorloopige hech
tenis bevinden.
Uniformverbod in België.
Het Belgische kabinet beeft goedge
keurd het uniformverbod, welks spoedige
uitvaardiging den laatsten tijd steeds
dringender door katholieken en liberalen
werd gevraagd, en waartegen alleen so
cialisten en fascisten zich hardnekkig
verzetten. Naar men weet, was alleen den
Dietschen Nationaal-Solidaristen het dra
gen van uniformen bij ministerieel de
creet verboden. Het algeheele verbod zal
alleen gelden voor politieke organisaties',
die een militant karakter dragen.
Joden in Palestina protesteeren.
In geheel Palestina worden Joodsche
betoogingen belegd om te protesteeren te
gen de actie der regeering waarbij het
posten van Joden voor ondernemingen
waar Arabische werkkrachten worden ge
bruikt, wordt verboden.
Do bedoeling van het posten was de
Joden te noodzaken uitsluitend Joodsche
werkkrachten in dienst te nemen.
In Joodsche kringen komt ook ontstem
ming tot uiting over het aantal immi
gratie-vergunningen voor het volgende
semester, n.l. 5600, terwijl 20.100 vergun
ningen waren aangevraagd
86 Mijnwerkers omgekomen.
Zooals gisteren reeds gemeld, is in een
schacht van de kalimijn Buggingen in
Duitschland, brand uitgebroken. Een deel
van de aldaar arbeidende mijnwerkers kon
naar boven komen, een ander 'deel werd
afgesloten.
Het lot van deze in de bran
dende schacht der kalimijn
Buggingen ingesloten 86 mijn-
werkers is bezegeld. Nadat
men gedwongen was alle red
dingspogingen op te geven,
is de schacht dichtgemaakt
'De brand ontstond op den bodem van
een schacht, die 796 meter diep is. Er was
een breuk in den kabel gekomen en de
stop van de „zekering" werd uit het scha
kelbord geslagen. De electricien, die belast
was met 'het toezicht op het schakelbord
en een opzichter zagen, dat een steekvlam
van 6 a 8 meter lengte uit de plaats kwam
waar de kortsluiting was ontstaan. Door
dien steekvlam werd het hout aangetast.
Direct werden de voorgeschreven maat
regelen genomen. Er ontstond bij den
brand spoedig e'en zeer sterke roo'k-ont-
wikkeling. De reddingsploeg, ter sterkte
van 14 manschappen, drong onmiddellijk
de zijgang in, waar 't vuur woedde. Daar
was de rook-ontwikkeling zoo sterk, dat
men absoluut niets meer kon zien en aan
reddingsmogelijkheden, ook met zuurstof
apparaten, niet te denken was.
Óe ploeg mijnwerkers in deze schacht,
ten getale van 150 man, was des morgens
vroeg te zes uur de mijn ingegaan en
werkte in de buurt van de plaats des on-
'heils. Het deel van de ploeg, dat werkte
in de gang vóór de plaats waar de kort
sluiting ontstond kon naar boven komen.
De dichte rook, die de zijgang introk, heeft
de aldaar arbeidende mijnwerkers den uit
weg afgesneden. Zij moeten allen door den
roolk zijn gestikt of door het koolmon-
oxyde zijn vergiftigd.
Er bleef niets anders over dan de
schacht dicht te maken. Dat was noodig
om te voorkomen, dat door het voort
woeden van den brand alle mijngangen
zouden instorten.
Men kan er met alle waarschijnlijkheid
op rekenen dat de ingesloten mijnwerkers
vergiftigd zijn door koolmonoxyde. Een
uur na 'het uitbreken van den brand kon
de bedrijfsleider nog één van de ingeslo-
tenen bereiken en hem levend naar hoven
brengen. De man vertoonde ernstige
brandwonden en was reeds zwaar vergif
tigd door mijngas. Hij stierf op weg naar
het hospitaal.
'De omgekomen mijnwerkers zijn allen
uit de buurt afkomstig.
De schaCht blijft 10 a 14 dagen herme
tisch gesloten. Eerst dan kan men pro-
foeeren in de zijgang door te dringen, waar
de lijken liggen.
De ramp ie Winterbach.
Betreffende de schoolinstorting te Win
terbach kan nog nader worden gemeld,
dat een vermiste leerling thans bij de op
ruimingswerkzaamheden dood onder de
puinen is aangetroffen.
In het geheel zijn, behalve de hoofd
onderwijzer Kohnle, zeven kinderen bij
de ramp om het leven gekomen.
Dë begrafenis van de slachtoffers vindt
Dinsdag plaats.
Gemeld wordt dat het aantal gewonden
40 bedraagt. Daaronder bevinden zich
tien zwaar gewonden.
Burgemeester van Rotterdam.
Er hebben den laatsten tijd geruchten
geloopen, dat de burgemeester, mr D'roog-
leever Fortuyn, na het afloop en van zijn
ambtstermijn wegens het bereiken van
den 65-jarigen leeftijd zou aftreden.
Naar de „Rotterd." thans verneemt,
heeft de burgemeester van den minister
van binnenlandsche zaken, mr J. A. de
Wilde, het verzoek ontvangen, om, in
verband met den moeilijken toestand,
waarin Rotterdam momenteel verkeert
en de bezwaren, die aan een bestuurs
wisseling in deze periode zouden zijn
verbonden, nog enkele jaren aan te blij
ven.
Hoewel de burgemeester nog geen be
slissing heeft genomen, mag men aanne
men, dat mr Droogleever Fortuyn aan de
vereerende uitnoodiging van de landsre-
geering gevolg zal geven en dus in functie
zal Mijven.
Geen royement van Mr Duys.
In de Zaterdag gehouden Partijraad-
vergadering der S. D. A. P. is het rap
port behandeld van de commissie, welite
was ingesteld om een onderzoek in te
stellen naar de gronden, waarop het Ka
merlid Mr Duys zijn brochure inzake de
partijtaotiek heeft doen verschijnen en
naar de deze verschijning begeleidende
omstandigheden en de daarop gevolgde
feiten.
Een voorstel om over het rapport niet
te discussieeren, werd, naar „Het Volk"
meldt, met algemeene stemmen aange
nomen, evenals de conclusie van de com
missie.
„De commissie verklaart als resultaat
van haar onderzoek, in de haar voorge
legde kwestie, dat naar haar oordeel in
dezen zoowel door partijgenoot Duijs, als
door de leiding van de krant, als door de
partijleiding, als door een aantal afdee-
lingen der partij fouten zijn gemaakt,
welke echter het karakter van hen, die
ze gemaakt hebben, niet aantasten.
Zij beschouwt deze fouten noch afzon
derlijk, noch in haar samenhang als van
dien aard, dat eenige maatregel tegen
een partijgenoot of tegen een partij-in
stantie behoeft genomen te worden en
meent derhalve, dat de Partijraad de des
betreffende voorstellen, c.m. strekkende
tot royement of tot disciplinaire maatre
gelen, dient te verwerpen.
De Commissie meent, dat het incident
hiermede definitief dient gesloten te wor
den en zij spreekt de verwachting uit,
dat alle betrokkenen ook voor de toe
komst met het oordeel der commissie re
kening zullen houden en dat hun verhou
dingen weer zullen worden als in het
partijverband past".
Koffie-contingenteering door Duitschland?
Naar Vaz Dias verneemt, zou Duitsch
land overwegen, den invoer van koffie
verder te contingenteeren. 'Omtrent deize
aangelegenheid worden echter nog be
sprekingen gevoerd. De kans schijnt ech
ter zeer groot, dat de invoer van koffie
door Duitschland verder zal worden be
perkt.
Wanneer Duitschland inderdaad min
der koffie zou gaan invoeren, dan zouden
hieraan voor den Nederlandschen koffie
handel consequenties kunnen zijn ver
bonden.
De Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen
tegen Dinsdagavond 15 Mei. Behandeld
zullen dan o.a. worden 'het wetsontwerp
tot wijziging van de bepalingen op den
loodsdienst voor zeeschepen, de beschik
baarstelling van een renteloos voorschot
ten behoeve van de N.V. Waterleiding-
Maatschappij Zeeuwsoh-Vlaanderen en het
wetsontwerp tot regeling van heit verrich
ten van arbeid door vreemdelingen.
Voorts zal de voorzitter aan de cen
trale afdeeling voorstellen, op Woensdag
16 Mei des voormiddags te 11 uur in de
afdeelingen een aantal wetsontwerpen te
doen onderzoeken, onder welke -die tot
nadere voorzieningen ter bescherming
van de openbare orde, tot credietverlee-
ning aan den middenstand, en het ont
werp houdende crediet voor werkverrui
ming.
Oud-Minister Schokking.
Mr. J. Sc'hokking, oud-minister van
Justitie, lid van den Raad van State en
de vroegere leider van de Ghr. Hist. Unie,
hoopt Donderdag 10 Mei zijn 70sten ver
jaardag te vieren.
BEVORDERING ZONDAGSRUST.
Naar aanleiding van een opmerking
van onze „Rotterdammer", dat de hou
ding van protestanten en katholieken ten
opzichte van Zondagsrust en Zondagshei
liging vrij sterk verschillend is, schreef de
(R.K.) „Maasbode":
Dat is zoo en dat zal zoo blijven.' bet
verschil op dit punt vindt ten slotte zijn
Binnenland.
De nieuwe spelling wordt 1 Sept. inge
voerd.
Buitenland.
De mijnramp te Buggingen. 80 dooden.
Trotzki naar Aix?
Amnestie in Oostenrijk.
Uniformverbod in België.
wortel in het wezen zelf van protestan
tisme en katholicisme.
Een orthodox protestant zal het nooit
begrijpen, dat een pastoor op een Zondag
middag plechtig een sportterrein opent
voor zijn katholieke club, en dat de katho
lieke bladen op. Maandagavond uitgebreid
verslag hebben te leveren cok van de
evenementen op „katholieke" sportvelden.
De katholiek acht nu eenmaal een be
hoorlijke Zondagsrust en Zondagsheili
ging niet onvereenigbaar met een behoor
lijke Zondagsontspanning.
Toch getuigen wij gaarne van onze
groote bewondering voor de beginselvaste
houding van onze christelijke broeders op
dit punt, en dat wel tegen al den drang
van de tijdsomstandigheden in, ondanks
pijnlijke ook journalistieke offers.
Wij erkennen gaarne ,dat van deze be
ginselvaste houding een krachtige in
vloed ten goede kan uitgaan op die, steeds
talrijkere, katholieken, welke op het punt
van Zondagsrust en Zondagsheiliging een
practijk gaan huldigen, die allerminst
klopt met de wenschen onzer kerkelijke
overheid en met de traditie in hun eigen
families.
Wij gelooven, dat een serieus gewetens
onderzoek velen ook onder onze goede
katholieken het beschamend besef zou bij
brengen, dat zij op dit punt wel zeer ver
zijn afgeweken van het voorbeeld, dat zij
zelf van bet onmiddellijke voorgeslacht
mochten ontvangen.
Wij erkennen bet volmondig: wij, ka
tholieken, dreigen op het voor een chris
telijke natie zoo gewichtige punt van Zon
dagsheiliging en Zondagsrust wel wat al
te „ruim" en al te slap te worden.
Dit geldt niet alleen de al te overdadige
ontspanning maar ook den arbeid op
Zon- en feestdagen."
Momenteel in verband met de moeilijk
heden van vele kleine middenstanders
zou het blad eenige verruiming van de
winkelsluiting op Zondag wenschelijk
achten.
„Voor ben en voor hen alleen willen wijl
een concessie doen, en dan alleen tijde
lijk, wegens den barden nood van deze
dagen.
En wij hopen, dat de verruiming tot het
strikt onvermijdelijke beperkt zal blijven.
Wij zijn, wat Zondagsrust en Zondags
heiliging betreft, op een naar onzen
smaak reeds al te bellend vlak.
Toestanden hier en daar in 't buiten
land helaas! waarom het verbloemd,
juist in „katholieke" landen zijn waar
lijk niet in staat onze bezorgdheid op dit
punt te temperen.
Iets van het onverzettelijke van onze
christelijke broeders met volledige
handhaving van verschil van inzicht
ware voor ons geen geheel OTerdadige
weelde."
HET SPOOR WEG BELEID.
Uit de nieuwe zomerdienstregeling bij
de Spoorwegen heeft de „N. R. Crt." den
indruk gekregen, dat er ten aanzien van
het spooTweg'beleid een frisschere wind
begint te waaien.
De Spoorwegen zullen zich voor zoo
veel betreft het reizigersvervoer op twee
erlei concentreeren voor den korten af
stand op het massa-vervoer, de foren
sentreinen en het drukke vervoer tus-
schen de groote plaatsen. Eh wat het
vervoer op langen afstand betreft op het
snelvervoer. De snelheid der treinen
wordt verhoogd, de stoptijden worden
verkort en de boemeltreinen worden
zooveel mogelijk opgeheven.
M.a.w. het aandeel, dat de spoorwe
gen in bet. reizigersvervoer hebben,
wordt in omvang ingekrompen, een ge
deelte van het oude vervoer wordt prin-
cipiëel in den vervolge aan andere ver
voermiddelen overgelaten welke in
hoofdzaak de auto's en autobussen zullen
blijken te zijn en daartegenover zal
ten opzichte van het gehandhaafde ver
voer meer rekening worden gehouden
met de behoeften van het publiek, dan
onder de geldende orde van zaken is mo
gelijk gebleken.
Het spreekt vanzelf, dat tegenover de
economische winst, die hierdoor voor het
reizend publiek zal worden verkregen,
aanvankelijk ook wel bezwaren zullen
worden ondervonden. Niet alles zal in
eens „passen". Men zal onder de nieuwe
regeling soms wel eens moeten „over
stappen", waar dit vroeger niet noodig
was, en het publiek zelf zal mede op
snelheid van beweging aan de stations