Oe beteekenis van Groen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws^
HET ADRES
A. WILKING
ZATERDAG 27 JANUARI 1934
DAGBLAD VQOR DE PROVINCIE ZEELAND
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland
Binnenland.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad. „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455,
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Aoonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middeiburg, Goes on
Vlissingen 10.20. Losse nummers 5 co ui,
AdvertentiBn: Gewone advert,enti«n 80 cent per
regel. Ingezonden Meiiodselingcn dubbel tor-el
Handels&dvortentiën 25 cent per regel. Kleine
Advertontiën Dinsdags en Vrijdags 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto fO.S5.
Bij contract belangrijke korting.
De studie over „Groen van Prinsterer
en de verkiezingen van 1871" waarop Dr
G. M. den Hartogh aan de Vrije Univer
siteit promoveerde, laat ons weer op
nieuw zien onze rijkdom.
Er wordt in onze dagen ook in Anti
revolutionaire kringen wel geklaagd over
verslapping en achteruitgang, over ge
brek aan meeleven, over weinig waardee
ring van de eigen pers enz. En wij den
ken. er niet aan deze klachten zonder
meer als ongegrond terzijde te schuiven.
Maken we echter een vergelijking met
den tijd waarin Groen van Prinsterer
leefde en met de omstandigheden waar
onder hij aan de propageering en de toe
passing der Antirevolutionaire beginse
len arbeidde, dan komen we weer diep
onder den indruk van de groote voorrech
ten die we thans genieten.
Dr den Hartogh beschrijft de positie
van de christelijk-historischen of anti
revolutionairen omstreeks 1870 aldus:
„Een groot deel van de niet-Roomsche
bevolking was op godsdienstig gebied ge
hecht aan de belijdenis der Gereformeer
de vaderen en wilde ernst maken met de
Doopbelofte. Ze hadden een afkeer van de
scholen zonder Bijbel. Zij begeerden po-
sitief-Christelijk onderwijs voor hun kin
deren. Zij werden door vriend en vijand
gerekend tot de partij van Groen van
Prinsterer. Maar de meesten van hen be
hoorden tot de „kleine luyden", die in
hun belasting niet hoog genoeg aangesla
gen waren om kiezer te kunnen zijn. Het
was het volk achter de kie
zers, dat staatsrechtelijk niet in tel was.
En waren er plaatsen waar de anti
revolutionaire kiezers het talrijkst bleken,
dan was bij de telkens na vijf jaar terug-
keerende herziening van de kiestabel (de
Grondwet schreef voor: op elke 45.000
zielen een Kamerlid) de Kamermeerder
heid er op uit om de districtsindeeling
zóó te wijzigen, dat een anti-revolutio
naire candidatuur geen kans van slagen
meer bood. Meermalen gelukte dit onedele
pogen, door Mr S. van Houten zoo terecht
gebrandmerkt.
Toch zouden de anti-revolutionairen
meer leden in de Kamer gebracht hebben
dan het geval was, wanneer zij zich van
hun sterkte en hun roeping meer bewust
waren geweest. Velen meenden echter, dat
alle politieke actie toch niet in staat zou
zijn om de tegenstanders terug te drin
gen. Waarvoor zou men zich dan moeite
geven?
Verder achtte een niet onbelangrijk
aantal het eigenlijk niet geoorloofd
voor geloovige christenen,
om ais partij zich op het staatkundig
terrein te begeven. Niet alleen onder de
eenvoudigen, maar ook onder de meest
ontwikkelde vrienden van Groen, en dan
weer niet alleen onder de ethischen, wa
ren er, die de eigenlijke taak der Evan-
g'eliebelijders beperkt rekenden tot de on
derlinge geloofsstichting, het oprichten
van christelijke scholen, de beoefening
van christelijke barmhartigheid en het
brengen van het Evangelie tot heidenen
en naam-christenen. Niet als eigensoor-
tigen politieken strijd, maar als Evan
gelisatie-arbeid konden zij het
optreden van geloovigen in de Kamer
het best waardeeren.
Bij meerderen stond deze gedackten-
gang in verband met hun verwachting
van het snel naderend wereldeinde, van
de spoedige wederkomst van Christus.
Het ongeloof nam in toonaangevende
kringen zienderoogen toe.
In den staat en in de maatschappij
waren de aanhangers der Eransche re
volutie overheerschend.. De belijders des
Heeren werden achteruitgezet uit de
hoogte behandeld en nauwelijks geduld.
Het christendom had zoo waanden
vele christenen als bezielende kracht
voor het publieke leven voor goed afge
daan. De geloovigen moesten zich nu
maar concentreeren op het behoud en de
sterking der zielen en zóó den Dag der
dagen verbeiden."
Deze verkeerde inzichlten hebben Groen
veel moeite gegeven. Temeer daar 'hij
zelfs geen dagblad tot zijn beschikking had
om geleidelijk de juiste gedachten ingang
te doen vinden.
In 1855 had 'hij de uitgave van de
„Nederlander" bij' gebrek aan belangstel
ling van de zijde zijner geestverwanten
moeten slaken. Men liet hem eenvoudig
praten, -zoadat hij het gevoel -had steeds
rn de lucht te slaan.
'Door de uitgave van kleine Vlugschrif
ten trachtte (Hij in dit gemis te voorzien,
maar op die wij-ze konden s-lechts enkele
honderden en d&n nog u&eer ongeregold
worden bereikt. En wel waren er enkele
week- en maandbladen, die hem steunden,
maar de politiek werd daarin toch slechts
als bijzaak behandeld.
Ook aan het partijleven ontbrak zeer
veel. De kiesvereenigingen, die bijna uit
sluitend bij naderende verkiezingen ver
gaderden werden slecht bezocht en leid
den een kwijnend bestaan, er was geen
onderlinge band, geen program, en als ge
volg van dat alles weinig leiding.
Het scheen dan oo-k inderdaad alsof het
einde van de A.R. richting gekomen was;
alsof zij gelijk hadden, die Groen hoonden
als een veldheer -zonder leger; als een der
laatete vertegenwoordigers van een uit
stervend geslacht.
'Maar toen is er gekomen, in 1871, een
keerpunt in de geschiedenis der Antirevo
lutionaire partij.
Onverbiddelijk: werd de band met de
conservatieven doorgesneden. Radicaal
werd met z.g. vrienden, die geen eigen
stand- en slteunpunt hadden, gebroken. In
isolement, in bet vasthouden aan de be
ginselen werd kracht gezocht.
Dat sdheen een waagstuk. Het scheen
een oogenblik alsof alles verloren was. En
toc'h is v-an >dalt oogenblik de opbloei der
A.R. richting gekomen.
Vergelijken we den toestand van thans
met die van de dagen van Groen, dan is
er zeker wel reden om dankbaar te geden
ken -de voorrechten, 'die God ons -beeft
geschonken.
iDe volgelingen van Groen zijn tolt twee
herren -geworden. Er is een opgewekt
partijleven en een goed functionneerende
organisatie. Er zijn onze dag- en week
bladen, die tienduizenden gezinnen 'be
reiken. Wij- hebben onze vertegenwoordi
gers in staten en raden en in de 'Regee
ring des lands hebben onze voormannen
de leiding.
Met dankbaarheid gedenken we biji belt
zien van dat alles, -den arbeid van onze
voormannen.
Maar laten we daarbij Groen van Prin
sterer niet vergeten.
Terecht zegt Dr den Hartogh in zijn
Stu'd-ie, -die ijverig gelezen en naarstig be
studeerd mo-ge worden
Nimmer mag uit het oog worden ver
loren, dat do-or -G r o e n het pioniers
werk is verricht, 'dat door 'Groen -de
stervende richting weer tot nieuw leven
is gewekt; nimmer mag worden vergeten,
dat van het grootste gewicht voor de Anti
revolutionaire partij: en voor het geheele
volk is -geweest: öroen'sdaad bij d'e
verkiezingen van 1871.
De treurige balans van de aardbeving in
Britsch-lndië.
De thans ter beschikking staande ge
gevens, maken bet mogelijk, zich een
nauwkeuriger denkbeeld te vormen van
den omvang van de aardbeving in Indië
op 16 Januari j.l. Er blijkt dan dat de
verliezen aan menschenlevens, ofschoon
toch nog groot, veel kleiner zijn dan op
een gegeven oogenblik gevreesd werd, n.l.
niet veel meer dan 2500. Wanneer men
daarbij bedenkt, hoe buitengewoon groot
de schade is, die aan buizen, eigendom
men en oogsten is aangericht, moet dit
cijfer opmerkelijk klein worden genoemd.
Dit feit wordt verklaard door de omstan
digheid, dat de aardbeving plaats had,
toen bet meerendeel der bevolking bui
tensbuis was. De steden, waar de grootste
materieele schade is aangericht, zijn ge
legen in Noord-Bihar, waar op zijn
minst de helft van bet aantal steenen
huizen is verwoest, en de stad Monghyr,
waar het ziekenhuis vernield werd en
waar honderden menschenlevens verloren
gingen, toen de bazar ineen stortte.
Buiten de steden is de vernieling van
huizen veel geringer geweest. D-e meest
zichtbare teekenen van de aardbeving
zi,n daar vernielde en verdwenen wegen,
overstroomde velden en groote scheuren
in den grond waaruit modder, zand en
water een slijkachtig bezinksel over vel
den en oogsten hebben uitgespreid. We
gen, spoorwegen en bruggen zijn zoodanig
getroffen, dat de gewone verbindingen in
een groot gedeelte van de geteisterde
streek onmogelijk zijn geworden. Boven
dien zijn tal van bronnen onbruikbaar
geworden en het probleem van de verzor
ging van zuiver drinkwater is uiterst
acuut. D-e ramp heeft alle standen getrof
fen.
Toenemende spanning te Parijs.
Het minis-terie-Chautemps loopt wel op
zijn laatste beenen.
Na de demissie van Dalimier is nu ook
het aftreden van den minister van justitie
Raynaldy, betrokken in het Sacazan-
schandaal, onvermijdelijk geworden.
Den ge-heelen dag zijn in en buiten de
kamer onderhandelingen gevoerd ever
een aftreden der regeering, terwijl in het
kabinet zelf minstens vijf ministers bet
vertrek van Raynaldy eischen, daar zij
anders zelf zullen beengaan.
Raynaldy werd er toe gebracht, zijn
ontslag in te dienen. Maar bovendien werd
officieus medegedeeld, dat het heele ka
binet demissionnair was.
Toen een 'half uur later de ministers
uiteen gingen, deelde Marcombes, de
staatssecretaris van het presidentschap,
plotseling mede, dat er geen demissie
was-.
Dinsdag zal de beslissing in die Kamer
vallen.
D'e toestand wordt intuschen met bet
uur ernstiger.
Gisteravond hebben te Parijs op twaalf
verschillende plaatsen zeer ernstige bot
singen met de politie plaats gehad.
Over de gebeele stad is de politie zeer
versterkt.
Duizenden biggen door electrocutie
gedood.
Teneinde de prijzen tegen verdere da
ling te beschermen, moesten in den laat-
sten tijd in de Vereen. Staten vijf millioen
jonge biggen worden afgemaakt.
Ondanks de geheel gemechaniseerde
]installaties der groote slachthuizen te
Chicago, waren deze bedrijven niet op
dergelijke aantallen te verwerken biggen
berekend, zoodat duizenden biggen door
electrocutie zijn gedood.
Een moeilijk probleem was de vraag,
wat men met de afgemaakte biggen kon
doen. Nadat het vet aan zeepfabrieken
was verkocht, hoopte men de rest tot
kunstmest te kunnen verwerken, maar de
prijzen van kunstmest zijn zóó sterk ge
daald, dat deze verwerking nauwelijks
loonend is.
In sommige kringen bestaat groote
ontstemming over het feit, dat op geen
enkele wijze getracht is, ook maar een
gedeelte van bet vleesch der afgemaakte
biggen ten goede te do-en komen aan de
duizendtallen noodlijdende werkloozen.
Een vierde van het Duitsche volk leeft
van steun.
De „Frankfurter Zeitung" 'beeft in een
artikel over de „Winterhilfe" eenige in
teressante cijfers over den omvang van
bet hulpwerk, dat door den grooten nood
onder breede lagen der Duitsche bevol
king noodzakelijk is geworden.
(Het zijn niet alleen de werkloozen, die
steun ontvangen, doch ook behoeftig ge
worden kleine renteniertjes, personen met
een klein ouderdompspensioentje, 'zij die
met langdurige ziekte -te -kampen hebben,
groote gezinnen, gedeeltelijk werkenden en
de -z.g. -stille -armen. Daardoor bedraagt
het totaal aantal personen, dat s-teun ont
vangt, ongeveer 7.000.000, dat wil dus
zeggen, dat wanneer men 'hun ge-zinnen
of familieleden erbij rekent bet aantal per
sonen, die in Duitschland van steun
leven, tusschen de 16 en 19 millioen men
sehen, o-f bijna een kiwart van het geheele
Duitsche volk omvat.
Ex-keizer Wilhelm 75 jaar.
Vijf en zeventig jaar wordt heden de
„banneling van Doorn".
Zestien jaar reeds, aldus bet HndM.,
woont de ex-keizer in ons 'land en toch
schijnt het nog pas -zoo kort geleden, dat
bij op dien druilerigen Novemberochtend,
uit zijn hoofdkwartier te Spa komend, bij
Eysden de Nederlandsohe grens over
schreed, gehuld in zijn langen generaais-
mantel, vast overtuigd dat 'hij bet slacht
offer was geworden van politieke ver
raders en dat zijn volk hem spoedig terug
roepen -zou. Zestien jaren zijn sindsdien
verl o-open en kleiner dan ooit schijnt thans
de kan-s dat hij- nog eens den troon te
Potsdam -zal bestijgen. Juist dezer dagen
hebben immers de nationaal-socialistische
machthebbers duidelijk te verstaan gege
ven, dat -zij van een 'herstel der Hohen-
zollern-dynastie niets willen weten. Dit
is misschien de laatete ontgoocheling voor
den ex-keizer, die in de Hitler-beweging
een aanwijzing meende te zien voor een
zich baanbrekende beweging ten gunste
van een herstel der monarchie.
Een stil en teruggetrokken leven leidt
de vroegere 'Oherste Kriegsherr te Doorn.
Het leven van den ex-keizer in Huize
Doorn is -zonder groote afwisseling. Wan
neer men bedenkt hoe beweeglijk Wilhelm
II in vroeger jaren was, wel-ke verre rei
zen -hij- steeds ondernam, treft het te meer
te lezen, -dat de keizer sedert 1918 geen
station, geen trein meer heeft betreden.
Zoo nu en dan maakt hij kleine autotoch
ten, bezoekt tentoonstellingen of trekt voor
eenige dagen naar Zan-dvoort als gast van
baron Von der Heydt.
Harmonie en innerlijke vrede heers-dhen
er in Huize Doorn. Veel wordt er ge
durende de winteravonden gelezen. Zeer
vaak -komen er familieleden, vrienden,
kameraden uit bet leger uit Duitschland
-over.
Verzoeningsverdrag Polen—Duitschland.
De Duitsche minister voor buitenland-
sche zaken Freiherr von Neurath en de
Poolsche gezant te Berlijn, Lipski, hebben
Vrijdagvoormiddag op het departement
van buitenlaudsche zaken een verklaring
onderteekend als gevolg waarvan tus
schen Duitschland en Polen ter verstevi
ging van den vrede in Europa en in den
zin van het Kelloggpact een verzoonings-
verdrag met een geldigheidsduur van tien
jaar gesloten wordt. Volgens dit verdrag
verplichten zich beide staten alle vraag
stukken, welke ook, die tusschen hen kun
nen rijzen, in onderling overleg te rege
len.
Korte berichten.
Een mijn in de buurt van (Rijs-sei,
waar in gewone tijden 700 mijnwerkers
werkzaam waren, is wegens gebrek aan
afzet vandaag gesloten. Er waren den
Matsten tijd nog slechts 170 man in dienst.
De wereldtentoonstelling, die in 1937
te Parijs zou worden gehouden, zal niet
doorgaan.
De mijnarbeiders, die in de Hel-
lenenmijn bij! 'Sosnowitz gedurende 10
dagen onder den grond zijn gebleven, als
protest tegen de niet uitbetaling van loon,
hebben 'thans in uitgeputten toestand de
mijn verlaten.
Hun was de verzekering gegeven, dat
de staking geen nadeelige gevolgen voor
hen zou hebben en dat over (het loon
onderhandeld -zou worden.
- De belastingopbrengst in België over
1933, is trots de minder goede resultaten
van het laatste halfjaar, toch nog aan
zienlijk hooger dan het jaar te voren.
Voor 1933 is een totaal bereikt van 8.802
millioen francs, wat 1,129 millioen meer
is dan het in 1932 geboekte cijfer.
- In het proces tegen de communisti
sche Koreanen, die actief hebben deelge
nomen aan de communistische onlusten
in Tsjingtau in 1930, heeft de rechtbank
22 communisten ter dood veroordeeld.
Twintig andere beschuldigden werden tot
levenslange gevangenisstraf veroordeeld,
terwijl 283 communisten veroordeeld wer
den tot gevangenisstraffen, varieerend
tusschen één en vijftien jaar.
Tusschen de leden van het Oos-ten-
rijksche kabinet zou tweedracht zijn ont
staan betreffende voorgenomen ver
scherpte maatregelen tegen het naition.-
socialisme.
DE N. S. B. ALS VERBODEN
VEREENIGING.
Het antwoord van Minister Colijn.
Op de vragen van den heer Duys be
treffende de reden van het plaatsen van
de Nationaal Socialistische Beweging op
de lijst van voor ambtenaren verboden
vereenigingen, heeft de heer Colijn, Mi
nister van Koloniën, voorzitter van den
raad van Ministers o.m. geantwoord:
De regeering heeft in Maart 1933 be
sloten, dat het lidmaatschap van de bur
gerwacht en van den bijzonderen vrijwil
ligen landstorm niet vereenigbaar is met
het lidmaatschap van, onder meer, de Na
tionaal Socialistische Beweging.
Den leden van de burgerwacht en van
den bijzonderen vrijwilligen landstorm
werd op straffe van verlies van dit lid
maatschap verboden, lid te zijn (eventueel
te blijven) of te worden van, dan wel deel
te nemen aan een verboden vereeniging.
D'it besluit hield in een goed georden-
den Staat de verplichting in voor hen, die
zoowel van de burgerwacht of van den
bijzonderen vrijwilligen landstorm als van
een verboden vereeniging lid waren, een
keus te doen en een van beide lidmaat
schappen neer te leggen. De leiding van
de N. S. B. beeft echter op een vergade
ring van leden eener burgerwacht, die
tevens' lid waren van de N. S. B. en waar
over het doen der keuze beraadslaagd
werd, ten deze ingegrepen en bet bevel
gegeven niet om de bedoelde keus te
doen, maar lid te blijven van de burger
wacht, in afwachting van eventueel roye
ment.
De leiding van de N. S. B. heeft daar
mede ingegrepen In de gestie der regee
ring en haar ge-zag gesteld tegenover dat
van de Overheid.
Het is duidelijk, dat personen, in dienst
van diezelfde overheid, niet langer lid van
de genoemde vereeniging kunnen zijn.
Op dien grond beeft de regeering de
N. S. B. geplaatst op de lijst van. voor
ambtenaren verboden vereenigingen.
Eerste Kamer.
Het ligt in het voornemen van den
voorzitter de Eerste Kamer bijeen te roe
pen tegen Dinsdag 6 Februari des avonds
te half negen, ter behandeling van het
wetsontwerp tot bevordering van de sa
menwerking van tramwegen in den Ach
terhoek van Gelderland.
Woensdag 7 Februari, des voormiddags
te elf uur zal een aanvang worden ge
maakt met de algemeene beschouwingen
over de rijksbegrocting voor 1834.
Binnenland.
De vragen van het Kamerlid Duys over
de N. S. B. beantwoord.
De berechting van de officieren van de
„Zeven Provinciën".
Vergadering van de Kamer van Koop
handel te Middelburg.
De tuinbouwveiling te Beverwijk in
moeilijkheden.
Buitenland.
Dé gevolgen van de aardbeving in
Britsch-lndië.
Verzoeningsverdrag PolenDuitschland.
Ex-keizer Wilhelm wordt vandaag 75
jaar.
Toenemende spanning in Frankrijk.
voor Manufacturen.
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
GOES HULST
Beverwijksche veilingen in moeilijkheden.
Dezer dagen zijn bij de Haarlemsc-he
rechtbank ingediend -de faillissementaan-
vragen betreffende -de R.K. Coöperatieve
Tuinderaver-eeniging „Kennemeriand" en
de Coöperatieve Veilings- en Aankoop-
vereeniging „Vrije Groenten- en Fruit
veiling", beide te Beverwijk. Deze aan
vrage gaat uit van de N.V. De Spaarne-
bank te Haarlem en heeft 'betrekking op
credieten, welke voor eenige jaren zijn
verstrekt aan de toenmaals door beide
coöperaties geëxploiteerde bloembollen
veiling „Beverwijk".
Sedert geruimen tijd had de bankinstel
ling er op aangedrongen dat de sch ui-den
der bloembollenveiling op de balansen der
coöperaties zouden worden gebracht. -De
besturen hebben op juridi-sch advies zich
hiertegen s-teeds verzet omdat noch de
acte van oprichting, noch de crediet-over-
eenkomst, noch de balansen der bloem-
bollenveiling aan de ledenvergaderingen
waren voorgelegd en -goedgekeurd, terwijl
de leden zich zouden hebben verzet tegen
iedere aansprakelijkheid.
Dezer dagen is echter vrij plotseling de
faillissementsaanvrage ingediend, waarbij
dus de aansprakelijkheid der beide coöpe
raties werd geëischt en daarmede tevens
de mogelijkheid werd ontnomen tot het
voeren van een proces. De uitspraak in
deze zaak is ec-hter intusschen uitgesteld
om partijen gelegenheid te geven een re
geling in dezen te treffen.
Naar de veilingdirecties verklaarden
zal harerzijds ernstig naar een regeling
worden gestreefd, die voor beide partijen
aanvaardbaar is. Een faillissement of li
quidatie der veilingen behoeft in ge-en ge
val hieruit voort te vloeien, aangezien ge
bleken is, dat ook de bankinstelling tot
de totstandkoming van een regeling be
reid is. De hierbedoelde veilingen zijn de
beide grootste van de streek en tellen te
zamen ongeveer 900 leden.
Emigratie naar onze Koloniën.
Reeds geruimen tijd wordt er meer dan
gewone aandacht besteed aan de emigra
tiemogelijkheden naar onze koloniën en
in verband met het verschil van mee
ning, dat er hier en daar omtrent deze
aangelegenheid bestaat, is het van belang
te vermelden, wat het Tweede Kamerlid,
dr A. A. L. Rutgers hieromtrent zeide op
een vergadering van de af deeling Utrecht
van „Patrimonium".
In de inleiding, die dr Rutgers voor de
genoemde organisatie hield, wees hij er
op, dat deze zaak reeds meer dan hon
derd jaar aan de orde is. Vooral in crisis
tijden, zooals wij die thans beleven ver
dient de vraag, of de 30 tot 50 duizend
emigranten, die Indië jaarlijks opneemt,
niet voor een deel uit Nederlanders zou
kunnen bestaan, alle belangstelling.
Is er grond voor het optimisme en en
thousiasme, waarmede voor de emigratie
naar Suriname of Nieuw Guinea gepleit
wordt?
Deze vraag werd door spr. op de eer
ste plaats op grond van de historie ont
kennend beantwoord.
Daarnaast moet deze vraag ook op
theoretische gronden ontkennend worden
beantwoord. Wie door eigen handarbeid
in de tropen in den landbouw in zijn on
derhoud wil voorzien, moet afdalen tot
het peil der Aziatische landbouwers, die
i zoo men hun inkomsten ,in geld om
rekent van f 150, per jaar leven kun
nen. Wie zijn Europeesche cultuur, ge
woonten en ontwikkeling wil handhaven
en aan zijn kinderen overdragen, moet
