mnsum - «o. m
EERSTE BLAD.
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Paganistische factoren.
Buitenland.
Binnenland.
Staten-Generaal.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Tclofoonnummor 11.
Postcliöquo cn Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lango Burg. Telef. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: It. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advcrtentiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdedeelingen 00 cent per regel. Kleine
Advcrtentiön Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
In de Tweede Kamer werd bij het be-
grootingsdebat voor de zooveelste maal
de bewering geuit, dat Dr Kuyper de
vrijzinnigen heeft aangeduid als paga-
nisten.
Deze voorstelling is onjuist, in strijd
met de waarheid. Dat is ook den leider
van de S.G.P. niet onbekend, maar hij
achtte het toch niet beneden zich deze
onwaarheid te herhalen en dit kwaad
gerucht opnieuw te verspreiden.
Wat Dr Kuyper indertijd opmerkte is
heel iets anders. Hij sprak n.l. van de
werking van paganistische factoren in
ons volksleven en dat is helaas maar
al te juist.
Overal kunnen we ook in onze dagen
de werking van die factoren waarnemen.
Allereerst in het buitenland, maar toch
ook, zij het dan misschien vaak meer
bedekt, in ons land.
Wij denken b.v. aan wat in navolging
van den Amerikaanschen kinderrechter
Lindsey geleerd wordt omtrent het huwe
lijk en het gezinsleven.
Ondanks allen mooien schijn, die men
hieraan tracht te geven, ondanks al het
gepraat over een nieuwe en betere mo
raal, die naar een betere en meer ge
lukkige toekomst kan voeren, hebben we
hier met niets anders te doen, dan de
werking van paganistische factoren, heb
ben we hier een terugkeer tot de heiden-
sche moraal.
Hetzelfde verschijnsel kunnen we ook
opmerken ten opzichte van de behande
ling van wat men genoemd heeft min
derwaardige menschen.
In het Duitschetijdschrift„Zwiespruch"
werd indertijd een berekening gemaakt,
waaruit moest blijken hoe oneconomisch
de werking is van de Christelijke moraal.
De schrijver van deze beschouwing be
rekende hoeveel de verzorging van krank
zinnigen, achterlijken en zwakzinnigen
jaarlijks aan den staat kost.
Terwijl het geestelijk hoogstaande deel
van de bevolking langzamerhand in aan
tal dfneemt, zoo betoogde hij, neemt het
menichelijk onkruid in afschrikwekkende
mate.' toe. Voor krankzinnigeninrichtin
gen,/ voor scholen van achterlijke kin
deren, worden schatten uitgegeven. Maar
de njormaal aangelegde, voor haar dage-
lijksich onderhoud zwoegende mensch
heid!, die voor de „klaploopers" moet zor
gen,leeft zelf in slechte woningen en
ondèr vaak onmogelijke omstandigheden.
Lhat men daarom, aldus de conclusie,
datmenschelijk onkruid door opzette
lijk© onvruchtbaarmaking geleidelijk op
ruiden, dan kan men het leven van het
norpnale deel der menschheid vergemak
kelijken en verbeteren.
Ee\n andere schijver, een Saksisch amb
tenaar, die ook van deze dingen studie
hacj/ gemaakt, sprak in dit verband van
ballastmenschen, die behoorden te wor
den, opgeruimd om plaats te maken voor
jonge, krachtige menschen om op die wijze
een gezond en krachtig volk te vormen.
En deze heidensche theorieën vinden
ook in ons land wel aanhang.
Men heeft er in gezien den weg naar
de verlossing van de menschheid uit de
ellende.
Het ras moet verbeterd worden, zegt
een Hitier, en velen zeggen het hem na
Er moet komen een gezonde bevolking
van zuiver ras. En daarom is het noodig,
dat de menschelijke ballast, het mensche
lijk onkruid, op de een of andere manier
wordt opgeruimd.
Met Gods majesteitsrechten over leven
en dood kan dan niet meer gerekend
worden.
In overeenstemming met de egoïstische
Nietzsche-moraal, die de Christelijke
barmhartigheid beschouwt als een bewijs
van decadentie en degeneratie, waardoor
het zwakke en ellendige in stand wordt
gehouden, moeten de geesteszieken en de
lijders aan andere ernstige ziekten, dan
maar uit hun lijden worden „verlost" of
althans voor de toekomst onschadelijk
worden gemaakt. Waarom zou men het
overtollige in stand houden? Het is im
mers oneconomisch en niet in het belang
van het gezonde deel der bevolking?
Men schrijft over deze dingen geleerde
boeken en beschouwingen en tracht er
een mooien schijn aan te geven, door te
werken met het belang van het volk en
van den staat, maar het is ook voor den
eenvoudigste duidelijk, dat hier paganis
tische factoren werken. Het is het oude
heidendom, dat hier den kop opsteekt
en tracht het Christendom te verdringen.
In het oude Sparta werden terwille
van de zuiverheid van het ras reeds de
zwakke zuigelingen gedood. En er zijn
nog heidensche volken, waar niet alleen
de ernstig zieken, maar ook de ouden van
dagen, die weinig of niets meer prestee-
ren, die anderen maar tot „last" zijn en
als „ballast" worden beschouwd, uit den
weg worden geruimd.
Wel groot is de tegenstelling tusschen
deze heidensche theorieën en praktijken
en het Christendom.
Wie deze theorieën aanhangt, plaatst
zich vierkant tegenover den Christus,
den barmhartigen Hoogepriester, die niet
het zwakke en ellendige verdrukt en ver
trapt, maar die met innerlijke ontferming
'bewogen, zijne gezegende handen uitstrekt
om wat zwak is en lijdend te helpen
en te vertroosten en te verheerlijken.
Deze tegenstelling moet goed in het
oog worden gehouden.
Vooral in onze dagen nu er in de staat
kunde een richting is opgestaan, die zich
mee de zuivering van het „ras" in paga-
nistischen zin, ten doel stelt.
Washington-Moskou. De Sovjetregeerlng
reeds erkend.
De onderhandelingen tusschen presi
dent Roosevelt en Litwinoff hebben tot een
voor beide partijen bevredigend resultaat
geleid.
Gevolg gevend aan den wensch van
Roosevelt, die alle voor- en na-oorlogsche
kwesties, welke voor vereffening in aan
merking komen, ten spoedigste wil gere
geld zien, heeft Litwinoff besloten, nog
ongeveer een week in Washington te blij
ven.
Het Witte Huis is in telefonische ver
binding geweest met Moskou. Hieruit,
zoomede uit het gemeenschappelijk com
muniqué volgt, dat de erkenning der sov
jet-regeering en het herstel der diploma
tieke betrekkingen tusschen beide regee
ringen een feit is geworden.
Tusschen Roosevelt en Litwinoff zou in
hoofdzaak reeds overeenstemming zijn
verkregen omtrent de vraagstukken der
godsdienstvrijheid, der propaganda en der
handelsbetrekkingen.
Beide regeeringen zullen eerlang hun
ambassadeurs benoemen.
De eerste gezant van Amerika te Was
hington wordt W. C. Bullit.
Naar Genève.
Het na de kabinetsbijeenkomst van
Woensdag plotseling genomen besluit, dat
de Engelsche minister sir John Simon
naar Genève zou gaan, beteekent niet,
dat de Britsche minister van buitenland-
sche zaken met eenig plan of definitieve
voorstellen ter ontwapeningsconferentie
zal verschijnen.
Hoewel men echter aanneemt, dat sir
John Simon met leege handen naar Ge
nève vertrokken is, hoopt de regeering
dat na een onderhoud met Henderson en
met de vertegenwoordigers der andere
mogendheden een of andere weg zal wor
den gevonden, om uit de huidige impasse
te geraken.
Korte Berichten.
Te Leningrad is men begonnen met
den bouw van een electrische motorenfa-
briek, waarin alle werkzaamheden door
blinden zullen worden verricht. De fa
briek wordt zoo ingericht, dat de blinde
zelf de arbeidsprocessen kan controlee
ren, terwijl alle maatregelen voor zijn
veiligheid genomen zijn. Voor den bouw
van de fabriek is 'n bedrag van 1.700.000
roebel uitgetrokken. Er zullen duizend
arbeiders werk vinden.
De fabrikanten-vereeniging te New-
York deelt mede, dat de stakingen van
dit jaar in de industrie tot aan 31 Octo
ber 1630 bedragen waaraan is meegedaan
door 588.000 arbeiders. Er is sedert 1
Juli een verlies aan loon geleden van
ruim 24 millioen dollar.
Volgens een bericht uit Montreal
zou de universiteit van Toronto, de groot
ste universiteit van Canada, gesloten
worden bij gebrek aan voldoende mid
delen. Op het algemeene protest, vooral
van de zijde der studenten, heeft de pro
vinciale regeering echter op het laat
ste oogenblik besloten de noodige gelden
beschikbaar te stellen.
Te Dresden zijn talrijke politieke ge
vangenen in vrijheid gesteld. In de des
betreffende aankondiging wordt meege
deeld, dat dit geschied is naar aanleiding
van de goede houding van de Saksische
bevolking bij de stemming op 12 Novem
ber j.l.
Vervanging van zilveren daar nikkelen
munten?
Aan het voorloopïg verslag der Twee
de Kamer nopens heit wetsontwerp tot
vaststelling van de begrooting van het
staatsmuntbedrijf voor het dienstjaar
1934 wordt het volgende ontleend:
Verschillende leden zouden het op prijs
stellen te vernemen, hoe de Minister denkt
over vervanging van de zilveren munt
door nikkelen. De indruk dezer leden is,
dat daaruit een belangrijke bate voor
's Rijks schatkist zou zijn te verkrijgen.
De vraag werd gesteld of de aanmun
ting van gouden tientjes door particulie
ren tot een bedrag van f 43 millioen het
hamsteren niet in de hand werkt.
Rapport Commissie-Schouten.
Naar wij vernemen heeft gisteren de
commissie-Schouten belast met het advi-
seeren omtrent toetsingsnormen voor de
beoordeeling van de bezoldigingen van het
personeel in dienst van Provincie, Ge
meente enz. haar rapport terzake aan den
Minister van 'Binnenlandsche Zaken aan
geboden.
De Landarbeiderswet.
Door verscheidene leden werd in de
afd. van de Tweede Kamer gewezen op de
moeilijke positie, waarin vele houders van
plaatsjes, toegewezen volgens de Landar
beiderswet, verkeeren. Ten gevolge van
de groote werkloosheid ten plattenlande
zijn velen hunner niet in staat aan hun
verplichtingen te voldoen. Deze leden
vroegen, of de Minister niet bereid is
hieromtrent voorzieningen te treffen.
TWEEDE KAMER.
Begroolingen van Defensie en
Buitenlandsche Zaken.
De Kamer heeft gisteren de begrooting
van defensie aangenomen met 50 tegen 17
stemmen. Tegen stemden de soc.-dem.,
de communisten en de heeren Arts (R. K.
Vp.) en Van Houten (Chr.-dem.).
Buitenlandsche Zaken. Het ka
naal door Zuid-Beveland. De
kwestie-Vliegen.
De heer Van D ij k (A. R.) repliceert
opmerkende, dat de eerste fout in de zaak-
Vliegen is gemaakt, toen 's ministers
ambtsvoorganger de ontslagaanvrage van
den heer Vliegen niet aanstonds heeft
aanvaard. Voorts heeft de heer Vliegen
2Üch in een besloten kring uitgelaten op
de wijze, als in Het Volk is gepubliceerd.
Het was niet de bedoeling van den heet
Vliegen, dat het zou worden gepubliceerd,
maar de publicatie heeft plaats gehad en
de regeering weet nu, hoe de heer Vlie
gen over de zaak denkt. De waardigheid
van de regeering heeft onder het gebeurde
geleden en het antwoord van den minis*
ter vindt spr. hoogst onbevre
digend.
De heer V 1 i e g e n (S. D.) zegt, dat
hij geen rekenschap aflegt over wat hij in
een besloten vergadering heeft gezegd. Hij
handhaaft zijn oordeel over de wijze,
waarop de muiterij is onderdrukt. Hij
vindt die daad, de bloedige manier, nog
altijd een schandvlek(gehamer van
den voorzitter; eenig rumoer).
Minister Beelaerts heeft, na spr.'s ont
slagaanvrage te hebben ontvangen, ge
tracht spr. erop te doen terugkomen, en
daarna heeft spr. er niet meer met hem
over gesproken. Hij dankt minister De
Graeff hartelijk voor de wijze, waarop
deze de zaak hier behandeld heeft. Aan
's ministers mededeelingen heeft spreker
niets toe te voegen.
Minister De Graeff dupli
ceert. De Nederlandsche regeering is dili
gent ten opzichte van den Nederlander, bij
het proces betreffende den brand in den
Rijksdag betrokken.
Het spijt spr. in hooge
mate, dat de heer Vliegen
zich uitdrukkingen heeft
veroorloofd, die zooseer
ingaan tegen spr's meening
en die van het Kabinet. Na
deze uitdrukkingen moet
spr. overwegen, of de heer
Vliegen nog als lid der
delegatie is te handhaven.
(Instemming rechts).
De Kamer keurt de begroeting goed met
56 tegen 3 stemmen. Tegen; G. P. en de
heer Sneevliet (R. S.).
Begrooting Buitenlandsche Zaken.
Daarna wordt voortgezet de behande
ling van de begrooting van het dep. van
Buitenl. Zaken (hoofdstuk III) voor 1934.
De Minister van Buitenl. Zaken,
de heer De Graeff, verklaart, dat in
zake economische maatregelen overleg
wordt gepleegd met zijn ambtgenoot van
Economische Zaken, waarbij ieder depar
tement op zijn terrein blijft.
Van beantwoording der opmerkingen
over de Rijnvaart zelve moet spr. zich
thans onthouden; spr. zal zich verstaan
met den minister van Economische
Zaken.
De regeering heeft geen voornemen, di
plomatieke onderhandelingen met Sov
jet-Rusland aan te knoopen. De
motieven zijn dezelfde, als van den vori-
gen minister, o.m., dat Russische consu
laten broeinesten zijn van communisti
sche propaganda. Het ontbreken van een
regeling van dezen aard heeft geen be
zwaar voor de handelsbetrekkingen.
De Minister van Justitie neemt drasti
sche maatregelen tegen nationaal-socialis-
ten uit Duitschland, die hier onrust trach
ten te verwekken.
Dat Duitsche werkgevers Nederlandsche
krachten uitschakelden omdat ze zich
niet bij de nat.-soc. wilden aansluiten,
daartegen is dezerzijds weinig te doen.
Bij de handhaving van den heer Vlie
gen als afgevaardigde naar Genève is
niets gebeurd, dat het daglicht niet kan
zien. Om de wijze waarop tegen de mui
ters der Zeven Provinciën werd opgetre
den de muiterij zelve keurde hij af
trad de heer Vliegen af als afgevaardig
de ter ontwapeningsconferentie. De heer
Vliegen heeft in die afvaardiging nuttig
werk gedaan. Bij spr.'s optreden vond hij
de ontslagaanvrage; persoonlijk zou het
spr. aangenaam zijn als de heer Vliegen
zijn ontslagname terugnam. Toen spr.
een beroep deed op den heer Vliegen om
zijn werkzaamheden te hervatten ontving
spr. een bevestiging.
Tot zoover de handhaving. Over wat
er daarna is gebeurd, heeft spr.
zich geërgerd.
Het zal geen verwondering baren als
na de mededeelingen van den heer Vlie
gen aan „Het Volk" spr. dezen niet zou
willen handhaven. De heer Vliegen heeft
echter verklaard, niets in „Het Volk" te
hebben laten zetten. Om een indiscretie
en nog wel een onjuiste indiscretie in de
pers kan spr. dhr Vliegen niet verzoeken
zijn mandaat ter beschikking te stellen.
Met dhr Van Dijk heeft spr. een gun
stig oordeel over de beteekenis van den
Volkenbond. Het tekortschieten van
den Volkenbond op velerlei gebied mag
niet tot afbraak van dit instituut leiden.
Wat betreft de Rijnvaartoom-
missie, er zijn geen verklaringen on
zerzijds gedaan, waaraan beloften kun-
men worden vastgeknoopt.
Inzake de verruliming
van het Kanaial door Zuid-
Beveland, is er geen spra
ke van een concessie aan
België. De kwestie der geheimhou
ding, de' meening dat iets kan wor
den gepubliceerd, nadat een ander
geheimhouding heeft geschonden, is
spr.'s meening niet. De onderhandelingen
te Straatsburg hadden een vertrouwelijk
karakter. Onze delegatie moet alles doen
om de zeggenschap over Nederlandsche
wateren aan Nederland te houden; dat
staat in de instructie.
Wat de quaestie der Belgische
neutraliteit betreft, deze belet Bel
gië toch zeker niet te bouwen te zijner
verdediging.
Ten aanzien van de onderhande
lingen met België kan spr. geen
mededeelingen doen; sinds spr.'s optre
den heeft de zaak geen voortgang gehad;
doet zich een gelegenheid voor, de zaak
opnieuw op gang te brengen, dan zal de
Nederlandsche regeering die niet voor
bij laten gaan.
Salarisverlaging te Amsterdam.
Het gemeenteblad van Amsterdam be
vat thans de voorstellen tot verlaging der
salarissen van het gemeentepersoneel. In
het algemeen wordt het loon der werk
lieden met 12.5 pet. verlaagd en de sala
rissen van de lagere ambtenaren worden
terug gebracht op het peil van 1919. Het
salaris der hoogere ambtenaren wordt
van f 100 tot f 700 lager gesteld dan dn
1919. Gratificaties zullen niet meer wor
den gegeven en in 1934 zullen ook de pe
riodieke verhoogingen achterwege blijven.
De klompen-industrie.
In de klompen-industrie te St Oedenrode
begint opleving te komen. De machinale
klompenfabriek van de firma Gebr. v. d.
Laar, welke gedurende drie maanden stil
was gelegd, wordt weer op volle kracht
in werking gesteld'.
De Gemeenteraad van Vlissingen over de
salarisverlaging.
In de vergadering van den gemeente
raad van Vlissingen kwam Vrijdagmid
dag o.a. aan de orde het schrijven van
Ged. Staten om het oordeel te vernemen
van den raad inzake een ontwerp-besluit
om op de wedden van burgemeesters,
secretarissen, or vangers en wethouders,
alsmede de ambtenaren van den burger
lijken stand gedurende 3 jaar, ingaande
1 Januari 1934 een tijdelijke korting van
12 y* pet. toe te passen. Dit schrüven lokte
een langdurige discussie uit, omdat men
meende, dat het niet aangaat grootere
kortingen toe te passen voor deze ambte
naren dan voor andere en dat men ook
van oordeel was, dat 'Ged. Staten ten on
rechte ook de wethouders er bij betrekken,
die geen ambtenaar zijn. De heer Marijs
had een motie voorgesteld om de ver
laging te bepalen op ten hoogste 8 pet. De
heer Van Hal (s.d.) vereenigde zich daar
mee. In dezen geest zal aan Gedep. Sta
ten worden gerapporteerd.
Binnenland.
De Tweede Kamer heeft de begrootingen
van Defensie en Buitenlandsche Zaken
aangenomen.
De commissie-Schouten met haar rap
port gereed.
Buitenland.
De Sovjetregeering door Amerika erkend.
De besprekingen te Genève.
i We verwijzen onze lezers naar een
advertentie in dit blad, waarin bet Be
stuur van het Zeeuwsch Technisch In
stituut te Goes bekend maakt, dat door
uitbreiding van lesgelegenheden voor ve
len het deelnemen aan de volledige op
leiding tot automonteur vergemakkelijkt
wordt. Tevens wordt ingesteld een cursus
in autokennis voor dame a
Sleepvaart op Zeeland en
België. Een commissie van belang
hebbenden bij de benedensleepvaart is ge
vormd, om te trachten een meer loonend
en gelijkmatig sleeploon te verkrijgen. Met
Belgische belanghebbenden op dit gebied
is reeds overeenstemming bereikt. Te be
ginnen Maandag 20 'November zal hc:
tarief 12^ cent A in werking worden ge
steld.
Onder de benedensleepvaart wordt ver
staan de vaart van Dordrecht en Rotter
dam naar Zeeland en België. Reeds ge-
ruimen tijd zijn er pogingen in het werk
gesteld om tot samenwerking te komen ter
voorkoming van het varen onder de vast
gestelde tarieven. Thans sluiten zoowel
de groote sleepdienstondernemers als de
particuliere sleepbooteigenaren te Rotter-
dah en te Dordrecht zich bij de overeen
komst aan. Er is alle reden om aan te
nemen, dat de tbans verkregen overeen
komst gehandhaafd kan worden.
Van een auto gevallen.
Te Oostburg greep de 25-jarige G. V., die
op een vrachtauto stond naar zijn weg
waaiende pet en had daarbij het ongeluk
van den auto op straat te vallen. Met een
ernstige hersenschudding is de man naar
het ziekenhuis overgebracht.
Aan den besteller bij den post- en
telegraafdienst, dhr M. Verburg, werk
zaam te Driewegen (Zuid-Beveland) is op
zijn verzoek met ingang van 1 Februari
1934 eervol ontslag verleend met toeken
ning van pensioen.
Middelburg. Donderdag hielden de
kringen Walcheren I en H der Geref.
Meisjesvereen. een vergadering in de
Gasthuiskerk.
Mej. L. Ludikhuize sprak over: Louise
Henriëtte. Zij was het tweede kind van
Frederik Hendrik en Amalia van Solms.
Hoewel haar wensch was te huwen
met Henri de Talmond, wist haar moeder
met zeldzame eerzucht het huwelijk van
haar dochter met keurvorst van Bran
denburg door te drijven. Een jaar na dit
huwelijk werd hun eerste zoon Wilhelm
Karei geboren. Deze stierf en nu had de
Prinses geen opvolger. Louise Henriëtte
liet zich echter, door haar verdriet niet ter
neer slaan, maar bracht veel verbeterin
gen op stoffelijk en geestelijk gebied. Te
huizen voor kinderen en ouden van dagen
en ziekenhuizen heeft zij gesticht. Eenige
jaren daarna werd hen opnieuw een kind
geboren, Karei Emiel.
Op reis van Holland naar Berlijn werd
ze ziek en stierf te Duisburg op 39-jari
gen leeftijd. Zij; ging heen in het geloof
der opstanding. De inleidster reciteerde
tenslotte eenige verzen door Louise Hen
riëtte gedicht, o.a. het bekende gezang:
„Jezus is mijn toeverlaat". Verder werd
deze avond gevuld met verschillende bij
dragen in proza en poëzie.
Goes. Voor de Vereen, voor Chr. Win-
terlezingen trad gisteravond Dr W. J. A.
Schouten, conrector van het Chr. Ly
ceum te Arnhem, op met het onderwerp:
„De wonderen der sterrenwereld". De
twintigste eeuw, betoogde de spreker,
wordt vaak de eeuw der natuurweten
schappen genoemd. 'Dit behoeft ons niet
te verwonderen. De vorderingen, die deze
wetenschappen de laatste 'halve eeuw ge
maakt hebben, zijn verbazingwekkend.
Het is daarom een bijzonder genoegen de
ontwikkeling der natuurwetenschappen
te volgen en er anderen van te vertellen.
De onderzoekingen van deze wetenschap
pen hebben zich uitgestrekt in twee rich
tingen, naar de wereld van het kleine en
naar die van de groote hemelbollen, waar-
tusschen de nietige aardbewoner leeft. De
natuurkundige 'heeft de samenstelling der
materie doorvorsoht Hij heeft gevonden,
dat iedere stof opgebouwd is uit mole
culen. Het aantal moleculen is ontzaglijk
groot. Een c.M8. van de ons omringende
lucht bevat 27 trillioen moleculen. En
ieder molecuul is weer opgebouwd uit
atomen, een atoom bestaat uit electronen.
Ieder atoom is een wereldje op zichzelf.
De natuurkundige heeft de wetten van
