De toekomst van het Fascisme.
EERSTE BLAD.
DINSDAG 14 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland
Belangrijkste Nieuws,
Binnenland.
Uit de Provincie.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchóquo en Girorokoning 41155.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tclof. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: II. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f 0.20. - Losse nummers tj cent.
Advertentiön 8C cent. per regel. Ingezonden
modedoelingon 60 cent per regel Klsiss
AdvorlonUön Dinsdags «g Vrijdags ?S..?5 Mj
vooruiibot&ling, Onils? Isttsr oi znoitc i 0
Bi] CDtitr5.oc belangrijke k arcing.
In zijn belangwekkende begrootingsrede
heeft Mr de Geer o.m. ook behandejid de
vraag wat de toekomst van het fascisme
in ons land zal zijn.
Hij achtte het noodig daarbij scherp te
onderscheiden tusschen de verschillende
elementen waaruit het fascistische ver
schijnsel is samengesteld.
Het eerste element, dat als gezond en
normaal kan worden beschouwd, maar
dat dan ook allerminst haar privaatdo
mein is en waarvan zij zich vruchteloos
tracht meester te maken, doch dat óók in
haar werkt, is wat ik met één woord zou
willen noemen: de nationale opleving; de
drang naar een krachtig centraal gezag;
de verdieping van het besef van saam-
hoorigheid; de behoefte, allengs ingeslo
pen misbruiken en uitwassen in ons poli
tieke en parlementaire leven uit te snij
den.
Het tweede element is haar pleiten
voor de corporatieve gedachte in den op
bouw van Staat en maatschappij. Hierbij
is veel vaags en onzekers; veel pronken
met geleende veeren; veel opdienen als
nieuwe eigen vinding wat sinds lang
„groeiende" is;veel humbug ook in zoo
ver verwezen wordt naar buitenlandsche
modellen, die precies het tegendeel behel
zen; maar toch zit in deze, nog onrijpe,
gedachten niets, dat a priori afstoot en dat
niet, bij concrete uitwerking, ernstige
toetsing verdient.
Het derde element is ook hier het wijs-
geerig stelsel, dat den motor vormt en dat
het fascisme tot een eigen levensbeschou
wing maakt.
Het zou mij te ver voeren, dat stelsel
hier in den breede te ontwikkelen. Vast
staat, dat het in den meest vol
strekten zin in strijd is
met onze Ghristelijk-nati-
onale beginselen en tradi
ties. Het voornaamste, waarmee wij op
staatkundig gebied te maken hebben, is,
dat bet de vrijheid opoffert aan de een
heid. Het is de moderne belichaming van
het oude Staatsabsolutisme en brengt de
onderdrukking van de geestelijke verschei
denheden, een der eerste voorwaarden
van den vooruitgang en van de duurzame
verrijking van het nationale leven. H e t
stelt zich hiermee tegen-
overwatikzou willen noe
men de ziel van de Neder-
landsche natie.
Onze natie is uit het tegendeel van het
fascistisch credo geboren.
Het vindt in de bestrijding van het
Staatsabsolutisme zijn geloofsbrief. Ook
wij willen de nationale eenheid, maar die
hoogere, die zich welft boven het verschil
tn wereldbeschouwing en geestesrichting
en die juist door de vrije ontplooiing der
verscheidenheden op den duur aan vita
liteit en rijkdom wint.
En nu gaat het met dat derde element
juist zooals vroeger met het derde element
in de sociaal-democratie. Omdat men ge
voelt, dat het tegen de ziel van het volk
ingaat, wordt het nu en dan achterop ge
schoven en wordt gesproken van een „fas
cisme in Nederlandschen zin", waaraan
dat derde element dan zou ontbreken.
Maar daardoor mogen wij ons niet la
ten misleiden. Voor de opleving, in bet
eerste element vervat, gevoelt de over
groot© meerderheid der bevolking. De
corporatieve gedachte, die het tweede ele
ment vormt, wordt, mits juist verstaan,
door weinigen principieel bestreden;
maatschappelijke „ordening", publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie, toepassing
van art. 194 der Grondwet zijn klanken,
die nergens vijandschap wekken, hoog
stens twijfel aan de mogelijkheid van een
spoedige, doeltreffende uitwerking. Wat
aan het fascisme een eigen plaats geeft
en het tot een nieuwe Staatsleer maakt,
is het derde element.
Het is trouwens opmerkelijk, hoe de
fascistische groepen zelf, ook al spreken
zij dan van een „fascisme in Nederland
schen zin", zich voortdurend beroepen op
bet buitenland, bewondering prediken
voor wat daar geschied is, zich vastklam
pen aan den geest, die daar waait, en
voorspellen, dat die geest niet voor onze
grenzen zal blijven staan. Dit wijst er wel
op, dat zij zelf gevoelen, wat het essen-
tieele van hun beweging is, al wordt dit
dan ter wille van het succes soms voor-
loopig verdoezeld.
Het „fascisme in Nederlandschen zin"
i»_ een innerlijke tegenstrijdigheid. Men
misleidt er zichzelf of anderen mee. Ge
kozen zal moeten worden
tusschen het fascisme en
het Nederlandsche volks
karakter.
Over de vraag, hoe de keuze zal uit
vallen, ben ik, ook voor de toekomst, geen
oogenblik in het onzekere".
Nationaal besef.
Er wordt en op zichzelf is dat een
gunstig verschijnsel veel gesproken
over nationaal besef. In de practijk zal
echter nog moeten blijken wat vele van
deze woorden waard zijn.
Gelukkig zien we ook nog iets meer
dan woorden.
Het was te voorzien dat met name de
Vrijz. Dem. ministers het hij hun bezui-
nigingsarbeid niet gemakkelijk zouden
hebben. In de eerste plaats omdat zij een
geheel andere koers moeten volgen dan
tot nu toe gevolgd werd en heel wat „oude
plunje" moet worden afgeschaft, maar
dan ook, omdat er van verschillende kan
ten sterk gespeculeerd wordt op het de
mocratisch gevoel van de Vrijz. Demo
craten om ze van hunne leiders los te
maken.
En nu zijn er partijgenooten die, zoo-
als het partijorgaan schreef, in dezen lij
densnacht het vertrouwen verliezen en
de partij: den rug toekeeren.
Maar dit brengt in de houding van Mi
nisters en Kamerfractie geen verande
ring.
De vorige week eindigde de heer Joe-
kes zijn begrootingsrede in de Tweede
Kamer aldus:
„Wij staan te zamen in moeilijke tijden.
Ons volk zal niettemin, ook al gaat een
deel van zijn materieele welvaart verlo
ren door omstandigheden, welke wij niet
in de hand hebben, in wezen ongeschokt,
en zoo niet geestkrachtiger, dezen tijd
doorkomen, indien het besef levendig
blijft, dat wij zorg hebben te dragen voor
de belangen van de volksgemeenschap in
haar geheel en dat wij deel zijn van een
grooter geheel. Van dat besef schijnt ons
het beleid der Regeering doortrokken en
in dat besef zullen wij' de Regeering, met
behoud van ons recht en onzen plicht,
waar noodig, tot critiek, steunen."
Het blijft jammer, dat het besef het
welk uit dit optreden spreekt zoo laat
is gekomen en dat de V. D. leiders pas dit
jaar hebben ontdekt hoe groot het finan-
cieele gevaar is geworden.
Maar dat behoeft niet te verminderen
onze waardeering voor het nationaal be
sef dat uit het optreden van de Vrijz.
Dem. voormannen spreekt.
HET RIJKSDAGBRANDPROCES.
Van der Lubbe praat weer.
Gisteren is tot aller verwondering v. d.
Luhhe bij zijn verhoor plotseling spraak
zaam geworden. In het begin waren zijn
mededeelingen zelfs sensationeel. Hij ver
klaarde den dag vóór zijn vertrek naar
Berlijn te Henningdorf met Nazi's ver
keerd te hebben. Bij stukjes en beetjes
kwam het er uit, dat v. d. Lubbe daar
een vergadering van Nazi's had 'bezocht.
Dimitroff: „Waren er veel communis
ten?"
V. d. Lubbe: „Die 'héb ik niet gezien."
President: „U zei, dat er veel nationaal-
socialisten waren. Hoe weet u dat?"
V. d. Luhhe: „'Omdat ik ze daar in uni
form gezien heb."
Dimitrof zegt, dat volgens zijn overtui
ging de brug tussc'hen v. d. Lubbe en de
plenaire zittingszaal over 'Hennigdorf is
gegaan.
De president verbiedt hem zoo iets te
zeggen.
Dimitroff: „Om welke reden hebt u in
Hennigdorff overnacht?"
V. d. Lubbe: „Omdat ik daar goed kon
slapen." (Vroolijikheid.)
President: „Ik vraag u nogmaals, Van
der Lubbe, hebt gij den brand gesticht?"
Van der Lubbe: „Ja".
Dimitroff: „Heeft hij het alleen ge
daan?"
Van der Lubbe: „Ja, alleen."
President: „Was er niemand bij?"
Van der Lubbe: „Neen".
President: „En heeft niemand u ertoe
aangezet?"
Van der Lubbe: „Neen".
Torgler„Wilt u verdachte Van der
Lubbe vragen hoe 'hij kwam aan de vloei
stof waarmede 'de brand gesticht zou zijn
en hoe hij die in het gebouw heeft ge
kregen?"
Van der Lubbe: „Die heb ik gekocht."
Nadat de vraag nog eens herhaald is, vult
verdachte aan: „Hij was niet vloeibaar,
het waren pakketten." Daarna begint Van
der Lubbe te lachen.
President: „Met kachelhoutjes 'kunt gij
echter het heele Rijksdaggebouw niet in
brand gestoken hebben."
Van der Lubbe: „Het waren heusch al
leen kac'hdhoutjes."
Na de verkiezingen In Duitschland.
De rijkskanselier heeft gisterenmiddag
een bezoek bij den rijkspresident gebracht,
om hem het resultaat van de verkiezingen
mee te deelen en verdere politieke bespre
kingen te houden. Hindenburg heeft den
kanselier in zeer hartelijke bewoordingen
bedankt voor de doorgezette politieke ver-
eeniging van het Duitsche volk.
Te hevoegder plaatse rekent men er op,
dat de toebereidselen voor het bijeenroe
pen van den nieuwen rijksdag niet langer
duren dan na de vorige verkiezingen, n.l.
ongeveer 16 dagen.
De nieuwe rijksdag zal dus reeds eind
November of begin December voor zijn
eerste zitting bijeen geroepen kunnen wor
den.
De nieuwe rijksdag, die vermoedelijk
begin December zal bijeenkomen, telt 661
leden. De bladen merken op, dat de rijks
dag het jongste parlement van de wereld
zal zijn. Hij telt slechts leden tusschen de
30 en 40 jaar. De Benjamin is amper 26
jaar oud.
In de Fransche pers vraagt men zich
na den uitslag van de Duitsche verkiezin
gen af, wat het gevolg hiervan in de bui
tenlandsche politiek zal zijn.
De „Temps" is van oordeel, dat nu het
oogenbli'k is gekomen, dat Frankrijk han
delend moet ingrijpen.
Het „Journal" schrijft, dat het voor
Frankrijk thans te laat is om te spreken;
het moet het Duitsche diplomatieke offen
sief afwachten.
Hervé schrijft in de „Victoire", dat
thans oo'k de verblinden in Frankrijk kun
nen zien, wat het verdrag van Versailles
heeft uitgewerkt en dat het voor Duitsoh-
land niet uitvoerbaar is.
Als men Duitschland met rust laat en
zoo verstandig is te onderhandelen, dan
zal de vrede wederkeeren.
De Parijsche pers wijst vooral op de be
trekkelijke waarde van den inderdaad op
het eerste gezicht overweldigenden uit
slag, gezien den druk, die met alle moge
lijke middelen is uitgeoefend op het kie
zerskorps. Des te 'bewonderenswaardiger
achten verschillende 'bladen den moed van
twee millioen kiezers, die zich door even-
tueele terreurbedreiging niet hebben laten
afschrikken en „tegen" durfden stemmen.
De „Times" schrijft, dat er geen twijfel
kan bestaan, of de meerderheid van 'het
Duitsche volk is vrijwillig naar de stem
bus gegaan om haar stem uit te brengen
voor vrede, eer en gelijkbereobtiigheid.
Het buitenland 'heeft thans te doen
met een volkomen nationaal-socialistisch
Duitschland.
Ontslag van Henderson als voorzitter
der Ontwapeningsconferentie?
Reuter meldde gisteren uit Genève:
Arthur Henderson; ontevreden over
den huidigen toestand op de ontwape-
ninsconferentie, zou overwegen om ont
slag te nemen als voorzitter der conferen
tie.
De nationaal-soclalistische agitatie in
Oostenrijk.
Ondanks het afgekondigde standrecht
moeten zelfs de officieele instanties con-
stateeren, dat nationaal-socialistische be
toogingen in geheel Oostenrijk plaats vin
den. In Vorarlberg waren de plaatsen
Dornbirn en Lustenau gedurende drie
kwartier zonder licht, aangezien de natio-
naal-socialisten den kabel hadden ver
nield.
Te Linz aan den Donau heeft bij1 een
Heimwehrlokaal een ontploffing plaats
gehad, terwijl ook onder het balcon van
de woning van den directeur van politie
een bom is ontploft. Ook in tal van andere
plaatsen zijn aanslagen gepleegd en
hakenkruisvuren ontstoken. Te Weenen is
de burgerwacht nog steeds gemobiliseerd.
Roomsch-Katholieke leiders in Duitsch
land vervolgd.
Naar de „Volkspaxole" meldt, heeft de
districtsleider staatsraad Florian, Zater
dagavond tijdens de laatste verkiezings
vergadering te MünchenGladbach me
degedeeld, dat tegen verantwoordelijke
leiders en functionarissen van den Volks-
verein voor het katholieke Duitschland
een aanklacht is ingediend en ook reeds
is overgegaan tot het verrichten van ar
restaties of verzoek om aanhouding.
Bij de rechtbank te MünchenGlad
bach is een aankacht ingediend o.a. te
gen den vroegeren directeur-generaal van
den volksverein dr Hohn, den vroegeren
rijkskanselier Marx, den gewezen Rijks
dagafgevaardigde Lammere, de ex-rijks
ministers dr Brauns en Stegerwald, den
gewezen Rijksdagafgevaardigde prof. dr
Dessauer en den directeur-generaal van
den volksverein pastoor Van der Velde.
Hun wordt het voortgezette misdrijf
van oplichting ten laste gelegd.
Hoe de milüoenen bewaakt worden.
De millioenen dollars, welke in de kel
ders van Wallstreet te New-York liggen
opgeslagen, worden bewaakt door een le
ger van 5000 scherpschutters, gewapend
met revolvers, automatische geweren, mi
trailleurs, traangasbommen en andere
wapens.
Een groot deel van hun leven slijten
deze bewakers onder den grond, waar
restaurants, slaapzalen, schietbanen en
exercitieterreinen zijn ingericht.
Behalve door dit leger zijn echter de
kelders nog beschermd door andere mid
delen. Zoo kunnen eenige lokalen auto
matisch onder water worden gezet, terwijl
andere met gifgas kunnen worden gevuld,
en het heet zelfs, dat in een van deze kel
ders heete stoom naar een aanvaller ge
blazen kan worden.
Staatscontrole op boerderijen in Amerika?
De Amerikaansche minister van Land
bouw, Wallace, heeft in een rede ver
klaard, het mogelijk te achten, dat over
gegaan wordt tot een algeheele controle
op alle boerderijen in Amerika. De rijke
grond zou slechts gereserveerd worden
voor den landbouw en de rest zou ge
bruikt worden voor bosschen, parken,
huizenbouw, enz.
Hetgeen de regeering in 1933 tot stand
heeft gebracht, vervolgde Wallace, moge
misschien theatraal lijken, maar het is
slechts een zwak voorspel van hetgeen
later nog noodig zal zijn, voordat de Ver.
Staten zich werkelijk een plaats zullen
hebben veroverd in het gezin der naties.
De minister schetste den huidigen betreu-
renswaardigen toestand van den land
bouw in Amerika, en voorspelde voor
1934 een vermindering met 14 millioen
H.A. van de totale bezaaide oppervlakte.
Binnenland.
Verscherping van de radio-controle.
De rijksbijdrage voor werkloozenzorg.
De Middelburgsche begrooting voor 1934.
Vergadering Hoofdbestuur Z. L. M.
Buitenland.
Verdeeldheid in het Fransche kabinet.
Na de stemming in Duitschland.
Van 'der Lubbe praat weer.
Staatscontrole op boerderijen in Amerika.
laagd en zelfs de openbare straatverlich
ting werd ingekrompen tot op de helft
der normale sterkte." Maar alles wordt
te niet gedaan door den enorm hoogen
post voor werkloozensteun. Voor 1933 was
geraamd f 44.000 en de post moet al ge
bracht worden op f51.000.
Onder deze omstandigheden ziet men
geen kans meer de begrooting voor 1934,
welke een tekort aantoont van ruim
f 56.000, sluitend te maken.
Eén Mei-viering te Zaandam.
Gisteren is afgekondigd een staatsblad
met, het besluit tot vernietiging van het
gemeenteraadsbesluit van Zaandam d.d.
Vrijdag 28 April j.l. betreffende 1 Mei-
viering. Dit besluit verklaarde den 1 Mei
dag tot officieelen feestdag voor het ge-
meentepersoneel.
WIJZIGING EN VERSCHERPING VAN
DE RADIO-CONTROLE.
Korte Berichten.
i De zoon van den onlangs overleden
vroegeren Oostenrijkschen scherprechter,
Lang, heeft geweigerd de functie van
scherprechter, die hem onmiddellijk na de
afkondiging van het standrecht en de
daarmee gepaard gaande invoering van
de doodstraf door de regeering was aan
geboden, te aanvaarden. Thans is tot
scherprechter in Oostenrijk benoemd een
ander familielid van den overleden Lang,
de 50-jarige Johann Lang.
Gandhi heeft met den meesten na
druk tegengesproken, dat hij op een ver
gadering, zooals de Engelsche bladen heb
ben beweerd, met rotte eieren zou zijn ge
gooid. Hij brandmerkte bij deze gelegen
heid de houding der Engelsche pers.
Volgens bericht uit Rome heeft thans
Italië op zijn beurt den tariefwapenstil
stand opgezegd.
Verhooging van den tabaksaccijns.
In verband met de a.s. verhooging van
den tabaksaccijns zullen de Kaveewee-fa-
brieken te Roosendaal, Wernhout en Nis
pen met ingang van Donderdag a.s. tijde
lijk worden stopgezet. Aan het personeel
is zulks Zaterdagmorgen medegedeeld.
Hoelang deze stopzetting, welke het ka
rakter draagt van een protest tegen ga-
noemde accijnsverh.ooging, zal duren,
staat nog niet vast; waarschijnlijk maxi
maal vier weken.
Het kantoorpersoneel, inpakkers, enz.
blijven aan het werk; door den maatregel
worden alleen de sigarenmakers in to
taal ruim 500 man getroffen.
Op de fabrieken werken in het geheel
ongeveer 800 personen.
Kosten van werkloosheidszorg.
Naar de T e 1 e g r. verneemt, heeft de
minister van Binnenlandsche Zaken, me
de uit naam van zijn ambtgenooten van
Sociale Zaken en van Financiën, Zater
dag j.l. een nieuwe circulaire aan de ge
meentebesturen uitgezonden in verband
met de gewijzigde vaststelling van de,
verlaagde, Rijksbijdrage in de gemeente
lijke uitgaven, voor werkloosheidszorg
over 1933, ten einde de onzekerheid in
dezen binnen zo-o eng mogelijke grenzen
te beperken.
In deze circulaire wordt o.m. medege
deeld, dat de regeering voornemens is,
voor de door de werkloosheidslasten
zwaar getroffen gemeenten gebruik te ma
ken van de bevoegdheid om de normale
maximum bijdrage te verhoogen tot hoog
stens 89 pet.
Diemen fina. Jeel aan den grond.
Te Diemen is het met de gemeentefi-
nanciën hopeloos vastgeioopen.
Het jaar 1932 leverde een tekort van
25 mille, in hoofdzaak tengevolge van
het feit, dat door deze gemeente van 5000
zielen f 46.500 voor steun en armenzorg
moest worden uitbetaald.
„Voor 1933, zoo verklaarde de burge
meester, is het uiterste beproefd, om op
eigen beenen te kunnen blijven staan.
Alle belastingen zijn tot het maximum op
gevoerd, huurtoeslag en kolenbous werden
afgeschaft, het loon van losse gemeente
arbeiders werd met 8 cent per uur ver-
Uit de memorie van antwoord inzake
de P. T. T.-begrooting.
Tot nu toe ligt de beslissing van wat
oorhaar moet worden geacht, uitsluitend
in handen van de Radio Omroep Controle
Commissie, zonder dat een beroepsinstan
tie is aangewezen. In overeenstemming
met de adviezen van Radioraad en Con
trole Commissie is thans een regeling ont
worpen, weke reeds in een vergevorderd
stadium van voorbereiding is.
Hierbij is in deze lacune voorzien en
wordt de Minister van Binnenlandsche
Zaken als de eindbeslissing gevende in
stantie aangewezen, doordat hem de be
voegdheid wordt gegeven zoo noodig be
sluiten van de Radio-Controle-Commissie
te vernietigen, met inachtneming van de
in het Radioreglement gestelde normen.
Een tweede stap behoort te zijn ver
scherping van de eischen die de controle
stelt. Déze moet er allereerst toe leiden
om de uitzending van tegen-nationale,
voortdurend herhaalde uitingen als de
Internationale te verbieden.
De regeling van den zendtijd 'heeft de
minister in ernstige studie genomen, en
binnenkort hoopt hij zijn standpunt te be
palen. Met betrekking tot hetgeen voor
uitzendingen kan worden toegelaten, voor
al in de huidige tijdsomstandigheden, moe-
tgn dit staat bij voorbaat vast de ter
zake gestelde wettelijke bepalingen zeer
streng worden toegepast.
Voorts zal aan enkele omroepvereeni-
gingen aan het verstand gebracht moeten
worden, dat zij zich binnen de perken van
de wettelijk gestelde regelen hebben te
houden, op straffe van anders eerst voor
een bepaalden termijn, en bij herhaling,
voor goed te worden uitgesloten.
De minister behoudt zich de bepaling
van zijn definitief standpunt ten opzichte
van politieke uitzendingen nog voor.
De minister, van meening zijnde, dat
de regeling van den omroep in Nederland
niet in alle opzichten bevredigend kan ge
noemd worden, noemt dit onbevredigende
niet in de voornaamste plaats een gevolg
van de beginselen, waarop de regeling is
gebouwd, doch van het gemis aan samen
werking tusschen de omroepvereenigin-
gen.
Electrische kachels in groote sor
teering voorhanden. Vanaf f 8. J. M. Pol
derman, Goes. (Adv.)
i Een belangrijke vergade
ring te Middelburg. Op verzoek
vestigen wij de aandacht op de in dit nr
voorkomende advertentie, waarin wordt
aangekondigd, dat het lid der Tweede
Kamer, de heer G. Smeenk, a.s. Zaterdag
middag te Middelburg hoopt te spreken
over „Bewogenheid en vastheid". D'e ver
gadering gaat uit van Patrimonium, maar
is ook voor geestverwanten toegankelijk.
Wij wekken gaarne tot een druk be
zoek van deze belangrijke vergadering op.
Er zal ook gelegenheid voor bespreking
zijn.
Ongetwijfeld zal er in deze samenkomst
veel te leeren zijn. D'e heer Smeenk is een
bekwaam man, die in staat mag worden
geacht goede voorlichting in deze bewo
gen dagen te geven.
