iscbe vert
BERTELS
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 23
Dit nummer bestaat uit 3 bladen
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Bertels' Kunstkorrel
In de praktijk.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Tcloioonnummor 11.
Postchèquo on Girorokoning 44455.
Dij kantoor Middelburg, Lango Burg, ïolol. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: It. ZUIDEMA.
2ïe Zeeuw
Abonnementsprijs i 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen 10.20. - Losse nummers 5 cent,
Advertontiön 30 cent per regel. Ingezonden
mododcolingon 60 cent per regel. Kleine
Advortontiön Dinsdags en Vrij de ge IQ,??, bij
vooruitbetaling. Onder Jetter of motte i
Bij contract belangrijke korting.
Er is in deze dagen een sterke roep
om een meer organisch staatsbestel.
Het algemeene individueele stemrecht
waarvan zoo groote verwachting werd
gekoesterd,, heeft teleurgesteld. Wat men
meende het summum van democratie te
zijn, heeft geen bevrediging gebracht.
En nu wordt er, mede onder den in
vloed van wat in sommige andere landen
plaats greep, door niet zoo weinigen ge
roepen om een andere staatsordening.
Eenstemmig is het koor, dat verande
ring noodzakelijk acht, niet.
De één koestert hooge verwachtingen
van wat men noemt de corporatieve staat,
de ander van de corporatieve maatschap
pij en een derde heeft zijn liefde verpand
aan den collectieven, den totaalstaat, maar
niemand is tot nu toe in staat precies
aan te geven wat met dit alles nu eigen
lijk bedoeld wordt.
In Duitschland en Italië, waar soort
gelijke idealen verwezenlijkt heeten te zijn,
beteekent de verwerkelijking van de cor
poratieve gedachte practisch niet anders
dan dat de corporatiën in handen en af
hankelijk zijn van den alvermogenden
staat en dat er van een vertegenwoordi
ging van het volk, al of niet organisch
samengesteld, in 't geheel geen sprake is.
Maar, hoe onbestemd en dwaas de aan
geheven leuzen soms ook mogen zijn, er
is daarin en daarnaast toch ook een ern
stig verlangen om de volksinvloed weer
gezond te maken en te komen tot een
werkelijk organischen of corporatieven
opbouw van het staatsbestel; een pogen
om, hoe dan ook, te komen tot loslating
van de liberale staatsgedachte en deze
te vervangen door een nieuwe structuur,
die meer beantwoordt aan het organisch
beginsel.
In verband met de belangstelling, die
er bij velen voor de corporatieve gedachte
bestaat en in verband ook met de voorge
nomen 'herziening van het Program van
Beginselen der A. R. partij, waarbij ook
het kiesrecht-artikel betrokken is, willen
we hierover enkele opmerkingen maken.
Bepaald nieuw wij wezen daarop
reeds eerder is de roep om organische,
om corporatieve vertegenwoordiging niet.
Bij de opstelling van het Program van
Beginselen in 1878 stond bij Dr Kuyper
reeds op den voorgrond de wensch naar
herstel van het organisch karakter
der Volksvertegenwoordiging. Ook de on
derscheidene levenskringen die in het
volk tot organisatie gekomen zijn, heb
ben er recht op als groep of als kring
hun gemeenschappelijk belang op politiek
terrein te bepleiten.
Naast een vertegenwoordiging van poli-
tieken aard, dacht Dr Kuyper zich een
in de maatschappelijke corporaties wor
telend orgaan, vertegenwoordigend de
verschillende nationale belangen.
Tweeërlei vertegenwoordiging dus: één
die meespreekt over de politieke geestes
richting waarin het volk door zijn Over
heid wordt geleid en een andere, waar
beslissingen genomen worden die het volk
in zijn corporatief verband, in zijn
zuiver maatschappelijke belangen raken.
Dr Kuyper heeft steeds aan deze ge
dachte vastgehouden. In zijn in 1916 ver
schenen „Antirevolutionaire Staatkunde"
bespreekt hij opnieuw de wenschelijkheid
van tweeërlei vertegenwoordiging, al
wordt de tijd voor onmiddellijke invoering
niet rijp geacht.
Het organisch element zal op den duur
in de Volksvertegenwoordiging gaan mee
spreken. Maar dit vraagt tijd.
„Het blijkt wel, dat de organische
gisting nog tijd vraagt om door te
werken, en eerst ais met name op
het arbeidsterrein patroon en arbei
der, na elk op eigen erf voor eigen
rechten te zijn opgekomen, zich fe-
d e r at i e f in een g e m e e n e
actie verbinden, zal de ure gekomen zijn
om dit corporatieve leven te doen verte
genwoordigen in de Staten-Generaal".
De practische vervulling van deze denk
beelden werd nog zóó ver verwijderd ge
acht, dat geen behoefte werd gevoeld zich
de verwezenlijking er van verder in te
denken.
Tot een nauwkeurige omschrijving
kwam het dan ook niet.
In het in 1916 gewijzigde kies
rechtartikel der Antirevolutionaire par
tij werd alleen in het algemeen ge
wezen op „het recht der verschillende
maatschappelijke groepen, om zich door
eigen gemachtigden in een andere Kamer
(naast de Tweede Kamer) te doen verte
genwoordigen".
De tegenwoordige leider van de Antire
volutionaire partij is het, wat de hoofd
gedachten betreft, met de opvatting van
Dr Kuyper inzake het kiesrecht enz.
Hoewel we aldus heet het in de toe
lichting op de voorgestelde wijziging van
het kiesrecht-artikel met Dr Kuyper
van 1916, van oordeel zijn, dat de „orga
nische gisting" in het maatschappelijk
leven nog tijd vraagt om door te werken,
en dat voorshands een maatschappelijke
rijpheid, om tot een corporatieve of soci
ale Kamer te komen, nog niet te wachten
is, gelooven we toch ook, dat te eeniger
tijd de maatschappelijke corporaties als
zoodanig tot representatie zullen komen.
En al zal zoodanige representatie in een
menschenleeftijd nog wel niet tot volle
dige ontwikkeling komen, toch valt het
te verstaan, dat men er prijs op stelde de
begeerte er naar in ons Beginselprogram
tot uitdrukking te brengen. En dit punt
verdient thans zelfs nog meer dan des
tijds de aandacht, nu reeds door allerlei
maatschappelijke adviescolleges On
derwijsraad, Nijverheidsraad, Hooge
Raad van Arbeid, Middenstandsraad
aan maatschappelijke vertegenwoordiging
een eerste bescheiden begin van uitvoe
ring gegeven is".
En verder:
„Ook zijn wij van oordeel dat de volks-
vertegenwoordiging uitdruk
king behoort te geven aan de dubbele ge
stalte, waarin het volks leven zich
openbaart. En dat zulks op de doelmatig
ste wijze verkregen wordt door een g e-
scheiden vertegenwoordiging: één,
waarin de politieke geestesstroo-
mingen gepresenteerd worden en een
tweede, waarin het corporatieve of
sociale voksleven tot uiting komt".
Nu is het niet gemakkelijk een staats
rechtelijke constructie van een „organi
sche vertegenwoordiging" te leveren.
„Al dadelijk staat men voor de moei
lijkheid van een juiste taakverdee-
1 i n g tusschen de politieke en de soci
ale Kamer. Zal de „maatschappelijke"
vertegenwoordiging haar goedkeuring
moeten hechten aan alle wetten? Zoo
neen, aan welke dan niet? Zal de „poli
tieke" Kamer de in de „andere" Kamer
aangenomen wetten zonder meer kunnen
verwerpen?"
En zeo zijn er meer onzekerheden.
Vandaar dat Dr Colijn meent, dat
in afwachting van de betrekkelijk snel
voortschrijdende ontwikkeling dezer din
gen in het Program kan worden vol
staan met aan den wensch zelf naar meer
organische vertegenwoordiging uitdruk
king te geven.
Ook wanneer we met deze laatste op
merking volkomen instemmen, dan stelt
toch de redactie van het nieuwe ontwerp-
artikel teleur.
Voorgesteld wordt toch het tweede ge
deelte van het kiesrecht-artikel aldus te
doen luiden:
„De politieke vertegenwoordiging kome
tot stand door middel van een kiesrecht
uit te oefenen door gezinshoofden en de
daarmede gelijk te stellen personen; de
maatschappelijke door mede
werking van allen, die, in of buiten ge
zinsverband levend, zelfstandig werk
zaam zijn door aanstelling in ambt, bedie
ning of waardigheid of zich in eenig be
roep of bedrijf verbonden hebben".
„Hiermee aldus de toelichting
kan o.i. voor het Program van Beginse
len worden volstaan. We hebben dan een
genoegzaam scherp omschreven doelstel
ling voor wat weuiteindelijk be-
geeren en dalen niet al te zeer ai in bij
zonderheden die we nog niet kunnen over
zien".
In alle bescheidenheid zouden we wil
len opmerken, dat we hier juist niet
vrij scherp omschreven vinden wat wij
wenschen.
Uiteindelijk begeeren we iets an
ders.
Wanneer het ging om een program
van actie, dat alleen beteekenis heeft voor
de nabije toekomst, dan zou zeker een
nadere omschrijving achterwege kunnen
blijven, omdat het niet wenschelijk is, dat
dit vraagstuk in de eerstvolgende jaren
zal worden opgelost.
Maar in het Program van Beginselen,
waar het gaat om de vraag wat we uit
eindelijk begeeren, kunnen we o.i. niet
volstaan met een omschrijving als hier
gegeven.
De bedoeling is te komen tot een verte
genwoordiging van het organische volks
leven, wil men: corporatieve vertegen
woordiging.
En nu is het waar: zoover zijn we nog
niet.
Maar het groeit. Het corporatieve leven
gaat zich meer en meer ontwikkelen. Aan
de maatschappelijke vertegenwoordiging
is reeds een eerste bescheiden begin van
uitvoering gegeven. En de aanvankelijke
groei wordt door de tijdsomstandigheden
niet weinig bevorderd. Er is een betrek
kelijk snel voortschrijdende ontwikkeling
waar te nemen.
Een preciese omschrijving is, naar wij
hier toch altijd nog staan voor tal van
onzekerheden niet wel mogelijk.
Maar er kon o.i. toch meer gezegd
worden dan in het ontwerp-artikel voor
gesteld wordt.
Bijvoorbeeld in dezen zin:
„De politieke vertegenwoordiging kome
tot stand door middel van een kiesrecht,
uit te oefenen door gezinshoofden en
daarmede gelijk te stellen personen; de
maatschappelijke door de mede
werking van de uit het bedrijfsleven voort
komende organisaties".
Door deze of een soortgelijke omschrij
ving wordt, naar het ons voorkomt, beter
dan in het voorgestelde axtikel aangege
ven wat de A. R. partij ten opzichte van
het kiesrecht als ideaal stelt.
Duitschland luistert naar den „Fiiehrer".
De rede, welke de rijkskanselier Hitier
gistermiddag heeft gehouden tot het Duit
sche volk en vooral tot de arbeiders, is ook
op technisch gebied een „noch nie dage-
wesene, unehoerte Veranstaltung" ge
worden.
Meer dan anderhalf millioen arbeiders
in 11293 bedrijven hebben door middel
van 13578 luidsprekers naar de stem van
den „Fuehrer" geluisterd.
De arbeid werd in alle bedrijven gedu
rende twee uur neergelegd en de arbei
ders van deze bedrijven moesten zich ver
zamelen in ruimten, waar de luidsprekers
het woord van Hitier overbrachten.
Alle leerlingen van onderwijs-instellin-
gen luisterden klassicaal naar de rede
van den rijkskanselier, terwijl voorts in
alle steden van Duitschland in openbare
gebouwen en op pleinen luidsprekers wa
ren opgesteld.
Om ruim één uur (Duitsche tijd) be
gon Hitler in de groote dynamo-montage
hal van de Siemens-fabrieken te Berlijn
zijn rede met de verklaring, dat het hem
een groote vreugde was, speciaal 't woerd
te mogen richten tot de arbeiders, daar
hij zelf ook arbeider is geweest.
Wat hem in het politieke leven heeft
gebracht, was de overtuiging, dat de
toenmalige leiders van het Duitsche volk
Duitschland op den verkeerden weg
brachten.
Deze leiders aanvaardden alle schuld
van den oorlog, hoewel het Duitsche volk
zoo weinig schuld aan den oorlog had als
één van zijn luisteraars zelf.
Het ergste was, dat door deze opvatting
het Duitsche volk de zwaarste lasten op
gelegd werden, terwijl het anderzijds alle
mogelijkheden werd afgesneden.
Hitier schetste vervolgens de economi
sche ontreddering, welke daarvan het ge
volg was.
Dat het nationaal-socialisme op den
goeden weg is, blijkt uit de daling van de
werkloosheid.
Hitier zeide tenslotte, er zich ten volle
van bewust te zijn, dat dit werk nog niet
was voltooid.
De terugtocht van den Fuehrer van Sie-
menstadt naar de rijkskanselarij groeide
tot zulk een triomftocht uit, als Berlijn
nog nimmer beleefd heeft.
De heele tocht langs den wel meer dan
12 K.M. langen weg kon slechts in het
tempo vajj gewoon stappen worden uit
gevoerd. Eenige straten waren hopeloos
verstopt.
De heele arbeidersbevolking van Ber
lijn liep op straat en bereidde den Fuehrer
huldigingen van een nog nimmer beleef
den omvang.
Zij stonden bij honderdduizenden in
htm blauwe werkkielen met de werk-
sehorten voor.
Wil Duitschland den Volkenbond
reorganise eren?
In Duitsche kringen te Genève gaat het
bericht, dat de Duitsche regeering begin
volgende week concrete voorstellen zal
doen voor reorganisatie van den volken
bond en voortzetting van de ontwapenings
conferentie met medewerking vein
Duitschland.
Hieraan wordt toegevoegd, dat de
Duitsche voorstellen getemperd zullen
worden door een diepen geest van ver
zoening. Zij zullen echter eischen een
„symbolische herbewapening" van
Duitschland.
Langdurige droogte in Zuid-Afrika.
Op de jaarlijksche conferentie van de
Zuid-Afrikaansche landbouw-unie is rap
port uitgebracht over de gevolgen van de
langdurige droogte, welke vooral dn den
Oranje-Vrijstaat een ernstigen toestand
heeft geschapen. E'en -groot deel van het
daar eens zoo talrijke vee i-s gestorven en
practisch is de heele streek veranderd in
een dorren woestijngrond. Honderden
boeren bevinden zich in den grootsten
nood. Er is nauwelijks nog een groene
plek in het land te ontdekken en elk wind
je doet een wolk van stof opwaaien.
Ingezonden Mededeeling.
Da heer J. T. van Bergen te Beekbergen
schrijft ons d.d. 6 Oct. '33 het volgende:
Uw opfokvoer alsook de Ratio Super-
standaard Kunstkorrel voldoen mij
uitstekend. Van mijn zeventig jonge
eenden had ik reeds na 4 maanden
en 10 dagen het eerste ei en thans
reeds 46 eieren per dag
Het voederverbruik bedraagt 0.84
cent per eend per dag.
Ook voor mijn kippen (500 Reds)
gebruik ik thans met groot succes
Bertels' Kunstkorrel. De kippen houden
zich best en verbruiken 3j4 cent
aan voeder per dier per dag.
Ik zal het gebruik van Uw Kunstkor
rel gaarne aan een ieder aanbevelen.
OLIEFABRIEKEN N.V. AMSTERDAM.
Staat van beleg in Oostenrijk.
Bondskanselier dr Dollfuss heeft over
het geheele bondsgebied Oostenrijk den
staat van beleg afgekondigd.
Daardoor wordt een bijzonder straf
recht ingevoerd voor moord, brandstich
ting en gewelddaden, ook moedwillig be
schadigen van vreemd eigendom.
Met dit bijzonder strafrecht is de dood
straf in Oostenrijk ingevoerd.
Korte Berichten.
Te Portland (Oregon) is een vlieg
tuig van den passagiersdienst tengevolge
van den dichten mist, neergestort. Er zijn
vier dooden. Vier andere inzittenden wer
den zoodanig gewond, dat zij in het zie
kenhuis moesten worden opgenomen.
Rijkspresident generaal-veldmaar-
schalk Von Hindenburg spreekt van
avond tusschen 19 en 19.10 (dus tusschen
19.40 en 19.50 Nederlandsche tijd) over
alle Duitsche zenders 'tot het volk. Om
21.45 (dus 22.25 Nederlandsche tijld)
wordt de rede, die op gramofoonplaten
wordt opgenomen, nogmaals uitgezonden.
De minister-president in Tejecho-
Slowakije heeft medegedeeld, dat hij een
voorstel zal doen de Duitsche N.S.D.A.P.
te ontbinden, zooals gegrond kan worden
op de wet van 25 Oct. 1933.
- Tijdens het hevige noodweer, dat
sedert eenige dagen in het bijzon-der mid
den- en Zuid-Italië heeft geteisterd, werd
bij Reggio dn Calabrië Vrijdagochtend een
ernstige zeebeving geconstateerd. De gol
ven sloegen plotseling over de strand-
boulevards.
De vertrouwensman voor den arbeid
in de economische provincie -Rijnland,
Borger, bericht dat op het terrein van -de
mijn „iGarolus Magnus", vlak bij' de Ne
derlandsche grens een zware brand heeft
gewoed, welke men heeft kunnen blus-
schen. Een aantal omstandigheden wij
zen -er o-p, dat de brand door communis
ten is gesticht. Er werden 22 personen
gearresteerd, waaronder naar men meent
drie raddraaiers.
Onze handelsbalans.
Volgens een korte mededeeling van het
Centraal Bureau voor de Statistiek ver
toonde de Nederlandsche handelsbalans
van October van dit jaar een invoer-
cijfer (zonder goud en zilver) van 110
millioen gulden tegen 117 millioen in
1932. De uitvoer bedroeg resp. 63 en 82
millioen gulden.
In September was de invoer 111 mil
lioen en de uitvoer 74 millioen. Over het
tijdvak van Januari tot en met October
van dit jaar, was het invoerrecht 993 mil
lioen en dat van den uitvoer 610 millioen,
tegen resp. 1087 en 706 in het jaar 1932.
Het invoerpernontage gedekt door uit
voer was in Oct'.ver van dit jaar 57.2 te
gen 69.8 in 1932; 61.4 van Januari tot en
met October van dit jaar en 65.0 over het
zelfde tijdvak in 1932. De percentages
over de afzonderlijke maandei van dit
jaar zijn als volgt: Jan. 60.8, Febr. 63.9,
Maart 65.6, April 60.8, Mei 62.8, Juni
64.7, Juli 54.0, Augustus 58.7, September
66.4 en October 57.2.
De invoer van goud en zilver over de
maand October '33 bedroeg f59.797.540,
de uitvoer f 13.031.411.
Bespreking Inzake de „Sphinx".
Gisteren lag de geheele Sphinx-fabriek
te Maastricht stil. De werklieden die voor
Binnenland.
De Ministers Dr Colijn en Oud aan het
woord in de Tweede Kamer.
De regeering en do middenstand.
Memorie van Antwoord over de begroo
ting van Binnenlandsche Zaken.
Buitenland.
Staat van beleg in Oostenrijk afgekondigd.
Hitier tot de Duitsche arbeiders.
De droogte in Zuid-Afrika.
Duitschland en de Volkenbond.
de brandende ovens aan het werk waren
gebleven, waren thans overbodig.
De rijksbemiddelaar prof. dr J. Jitta
heeft de partijen opgeroepen voor een be
spreking op Maandag a.s.
Dr J. P. Fockema Andrae.
H. M. de Koningin heeft gisteren ten
paleize Het Loo ontvangen dr J. P.
Fockema Andreae, burgemeester van
Utrecht, benoemd Commissaris der Ko
ningin in Groningen, ter beëediging als
zoodanig.
Burgemeester van Utrecht.
Zoowel het „Centrum" als de „Utr. Ct."
van gisteravond maken melding van ge
ruchten velgens welke voor de benoeming
als burgemeester van Utrecht in de vaca
ture van dr J. P. Fockema Andreae, die
benoemd is tot Commissaris van de Ko
ningin in de provincie Groningen, in aan
merking zou komen de tegenwoordige bur
gemeester van Breda Mj^dr W. G. A. van
Sonsbeeck.
Vervolgonderwijs in noodlijdende
gemeenten.
Het is dezer dagen voorgekomen, dat
het bestuur eener noodlijdende gemeente
leerlingen opriep voor vervolgonderwijs,
hoewel als bekend mocht worden veron
dersteld dat afschaffen van het vervolg
onderwijs een der absolute voorwaarden
voor het ontvangen van regeeringssteun
is. Deze voorwaarde was echter niet offi
cieel door de regeering medegedeeld aan
die bepaalde gemeente.
Naar aanleiding van dit aan de Re
geering gebleken geval heeft de minister
van Binnenl. Zaken Gedep. Staten ver
zocht aan de gemeentebesturen mede te
deelen, dat voor alle noodlijdende ge
meenten de voorwaarde geldt, dat zij
geen uitgaven mogen doen voor vervolg
onderwijs, in welken vorm ook, en dat
voor het geval nog in eenigerlei gemeente
niet naar dezen regel mocht worden ge
handeld, die afwijking ten spoedigste
moet eindigen.
Wanneer zal de Postjager vertrekken?
Het Comité Snelpost heeft in zijn jong
ste vergadering de vraag behandeld, wan
neer de Postjager kan vertrekken.
Hoewel natuurlijk de datum niet de
finitief kan worden vastgesteld, zoolang
dr v. d. Maas van den Rijksstudiedienst
nog bezig is met zijn proeven voor het
luchtvaardigheidsbewijs, beeft bet Comité
als voorloopigen datum van vertrek aan
genomen (mits er geen onverwachte moei
lijkheden komen) Zaterdag 25 November.
De plechtige overneming van de PHOST
zal dan Zaterdag 18 November plaats
hebben in de groote hangar op Schiphol.
Verbod van Straperlo en dergelijke spelen
te verwachten.
Hoe ook het proces inzake het Stra-
perlospel zal eindigen, in elk geval is eer
lang de indiening te verwachten van een
wetsontwerp, dat het beoefenen van der
gelijke spelen onverschillig, of zij be
rusten op behendigheid of niet on
mogelijk zal maken.
DE KORTING OP DE UITKEER1N-
GEN UIT HET GEMEENTEFONDS.
Het wetsontwerp belangrijk gewijzigd.
Verschenen is de memorie van ant
woord van de regeering op het voorloopig
verslag van de Tweede Kamer over het
wetsontwerp tot vermindering van de uit-
keeringen aan de gemeenten uit het ge
meentefonds en over het wetsontwerp tot
verleening van rijkssteun aan noodlijden
de gemeenten.
Het eerste ontwerp beoogt de uitkee-
ringen, die de gemeenten krachtens de
wet van 15 Juli 1929 tot regeling van de
financieele betrekking tusschen rijk en de
gemeenten uit het bij deze wet ingestelde
Gemeentefonds ontvangen, te verminde
ren met het oog op de sterk verminderde
inkomsten van dat fonds, waarin het rijk
het tekort moet bijpassen. Volgens het
stelsel van het ingediende ontwerp zou
deze vermindering niet geschieden in den
vorm van een percentsgewijzen, voor alle
gemeenten gelijken aftrek, doch in dien
van een gedifferentieerden aftrek, waarbij
met de „draagkracht" van elke gemeente
rekening zou worden gehouden.
Deze „draagkracht" nu zou, volgens het
oorspronkelijke ontwerp, worden gems-
