EERSTE BLAD.
DONDERDAG 9 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 84
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Bu'tenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telofoonnummer 11.
Postchèquo on Girorekening M455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telof. 200.
Dirccteur-IIoofdrodacteur: It. ZUIDEMA.
2)e2eeuw
-aiMira v
Abonnementsprijs 1 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdcdcclinger. 60 cent per regc' Kleins
Advertentiön Dinsdags en Vrijdags i 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter ol motte
Bij contract belangrijke fep». ö.i»
D.3R.
Van een „moedige" daad.
„De Banier", het orgaan van de
Staatk. Geref. partij zingt een hoogge
stemd loflied ter eere van den vrijzin
nigen burgemeester van Hoorn.
Dat is nu eens een man naar het hart
van Ds Kersten!
Bedoelde burgemeester heeft n.l. aan
de organisatie van Roomsche meisjes, de
Graal geheeten, toestemming geweigerd
om op Dinsdag 1 November een optocht
te houden. Als reden werd door hem aan
gegeven, dat deze specifiek Roomsche
optocht aanleiding zou kunnen zijn tot
onnoodige verscherping van de godsdien
slige verhoudingen ter plaatse.
Dat vindt de „Banier" prachtig.
Met groote lof spreekt het blad van
de moedige daad van den burgemeester.
Het is wel jammer dat het Staatk.
Geref. orgaan niet wat dieper op deze zaak
ingaat en dat het niet vertelt wat deze
burgemeester nog méér heeft gedaan.
Korten tijd geleden werd te Hoorn de
kermis „gevierd".
Oók op Zondag.
Terwijl in de kerken godsdienstoefenin
gen werden gehouden klonk daarbuiten
op zeer hinderlijke wijze het kennis-
rumoer.
Het spreekt vanzelf dat het kerkgaand
publiek zich daardoor gegriefd gevoelde.
Door den burgemeester werd echter niets
gedaan om bet rumoer te stillen. Er
moest ruim baan zijn voor de kermis.
Maar daarbij bleef het niet.
Tot nu toe was het regel, dat op de
kermis te Hoorn ook het Evangelie ge
bracht werd. Naast de kermistenten was
er ook een bijbeltent waar een evangelist
trachtte bijbels te verkoopen en ook aan
het kermispubliek de boodschap des heils
te brengen.
Maar de burgemeester die vanwege
zijn moedige daden door Ds Kersten zoo
zeer geprezen wordt, heeft daar een einde
aan gemaakt.
En wel op precies denzelfden grond
waarop de Graal-optocht werd gewei
gerd, n.l. dat daardoor de godsdienstige
verhoudingen onnoodig zouden worden
verscherpt.
Hieruit blijkt, dat het niet ging tegen
den evangelist evenmin als het ging te
gen de Graal, maar dat het ging tegen
den godsdienst.
En dan durft de „Banier" zulk een
magistraatspersoon nog hulde te brengen
voor zijn moedig optreden, en spreekt zij
met waardeering van een moedige daad!
V Een gesloten boek.
In een bespreking van Vondel's „Ge
broeders" zooals die van een inleiding en
aanteekeningen voorzien bij Muusses te
Purmerend werd uitgegeven, trof ons
deze terloops gemaakte opmerking:
„Tenslotte enkele desiderata voor 'n
volgende druk: vervanging van
de verwijzingen naar Boek, Hfst. en vs.
van de Bijbel door de tekst zelf. Veel
studeerenden zijn niet in de gelegenheid
de bedoelde Bijbelplaatsen op te slaan."
Toch wel teekenend.
Studeerende menschen, toekomstige op
voeders en leiders van het volk die zich
met de belangrijke voortbrengselen der
letterkunde op de hoogte stellen, maar die
niet in de gelegenheid zijn verwijzingen
naar Bijbelplaatsen na te slaan.
Omdat de Bijbel, dit boek van schoon
heid welks opening licht geeft, voor hen
een onbekend, een gesloten boek is.
Ook België zegt het douanebestand op.
De Belgische minister van buitenland-
sche zaken, heeft den secretaris-generaal
van den Volkenbond in kennis gesteld van
het besluit van België om het tariefbe
stand op te zeggen, dat gesloten is bij
gelegenheid der economische wereldcon
ferentie te Londen.
De Belgische regeering is van oordeel,
dat nu de verdaging van de Londensche
monetaire en economische conferentie
van onbepaalden duur blijkt te zijn en
verscheidene staten reeds tot opzegging
van de overeenkomst zijn overgegaan,
België zijn vrijheid van handelen moet
terugnemen, wil het zijn economische be
langen kunnen verdedigen.
Db koning van Afganisian vermoord.
Volgens telegrafische berichten is de
van Afganistan vermoord.
Zijn zoon is in den loop van den mid
dag tot koning uitgeroepen.
Be geheele natie is in rouw over haar
veelgeliefden koning en betuigt algemeen
lijn trouw aan Z. M. Mahomed Zahir
Sjak, zoon van den overleden koning.
Het land is volstrekt rustig.
Het proces-v. d. Lubbe.
Gisteren werd, zooals gemeld, als ge
tuige gehoord de minister dr Goebbels.
Velen hadden zich weer voorbereid op
sensatie in denzelfden trant als toen Goe-
ring als getuige optrad. Maar deze ver
wachting is niet uitgekomen.
Van politieversterking in het rijksdag
gebouw en verscherpte controle was dit
maal niets te bemerken. De getuige liet
het hof ook geen uur wachten, maar was
precies op tijd en verscheen ook niet door
een verblindenden drom van volgelingen
omgeven, maar moederziel alleen en in
een eenvoudig burgerjasje.
Bijzonderheden leverde het verhoor
weinig op. De discussie tusschen Goeb
bels en Dimitroff was ook rustiger dan
bij het optreden van Goering.
In den middag kwam het halve perso
neel van restaurant Bayernhof voor, het
restaurant, waar de drie Bulgaren inder
tijd gezien zouden zijn in gezelschap van
Van der Lubbe.
Voor de verdediging was dit een goed
oogenblik, want alle kellners getuigden
precies anders dan hun collega gisteren
en verklaarden. Van der Lubbe nimmer
tezamen met de Bulgaren gezien te heb
ben en Taneff slechts gedurende de laat
ste twee of drie dagen vóór den brand.
De Russisch-Amerikaansche
betrekkingen.
Staatssecretaris Huil en Litwinof heb
ben Woensdag hun besprekingen aange
vangen in 't staatsdepartement. De
vriendschappelijke onderhandelingen, die
van inleidenden aard zijn, hebben tot nu
toe een groote overeenstemming der mee
ningen aan den dag gebracht.
Na dit onderhoud is Litwinof door
Roosevelt in het Witte Huis ontvangen,
waar de lunch gebruikt werd. Litwinof
gaf tegenover persvertegenwoordigers
uiting aan zijn groote tevredenheid over
het verloop der besprekingen.
Nieuwe staatsgreep op Cuba?
Reuter meldde gisteren uit Havana:
De stad en de omgeving werden heden
morgen bij het aanbreken van den dag in
opschudding gebracht door een geheim
zinnig bombardement uit de lucht en door
het afschieten van luchtafweergeschut.
Men meent, dat een deel van het leger
de A B G, de geheime organisatie, welke
verantwoordelijk is voor de omverwerping
der regeering van Machado, een staats
greep had georganiseerd.
De vliegtuigen waren militaire vlieg
tuigen, die het offensief tegen de regee
ring openden. De troepen in het kamp
Columbia bij de hoofdstad zouden zich
bij de anti-regeeringsgezinde troepen heb
ben aangesloten.
Volgens een nader bericht uit Havana
zegt de regeering van San Martin echter,
dat zij den toestand meester is.
Een ander bericht uit Havanna zegt:
Op Cuba is een nieuwe revolutie uitge
broken. Het vliegercorps, dat onder lei
ding staat van luitenant Roberto Men-
dez, is aan het muiten geslagen en het
heeft de cavaleriekazerne San Ambrozio
bezet. Bij deze actie werd het gesteund
door de ABC-aanhangers van een links-
radicale studentenorganisatie. Een hevig
machinegeweervuur, waarbij tal van per
sonen om het leven zijn gekomen, had
plaats tusschen het presidentieele paleis
en het hoofdbureau van politie. De op
standelingen nemen in aantal toe.
De aanhangers der ABC beweerden alle
politiebureaux te hebben bezet en zij
voorspellen de spoedige ten val brenging
der regeering San Martin.
Het paleis van den president is geheel
bezet door soldaten van kolonel Batista
Zij zijn uitgerust met machinegeweren.
ABC-lieden rijden in auto's door de stra
ten der stad. Zij vuren voortdurend.
De toestand is voorloopig nog onze
ker. De berichten zijn ten deele met elkan
der in tegenspraak.
Er worden ernstige botsingen ver
wacht.
Reuter meldt nader, dat er 12 personen
bij den opstand op Cuba gedood zijn. De
opstandelingen zouden, vruchteloos ech
ter, het presidentieele paleis hebben aan
gevallen.
Het aantal gewonden bedraagt 33, in
hoofdzaak soldaten.
Korfe Berichten.
De Pruisische minister-president
Goering, is gistermiddag am 12 uur 45
per vliegtuig uit Rome naar München
vertrokken.
Hij is Woensdagmiddag om kwart
over vier geland op !het vliegveld bij
München. Goering begaf zich direct naar
heit (Bruine Huis, waar hij met Hitler een
langdurige bespreking beeft gehad.
In het district Chine (Japan) heeft
een buitengewoon hevige 'typhoon gewoed,
waardoor talrijke visscbersschepen wer
den verrast. De typhoon kwam des nachts
zoo snel opzetten, dat slechts een klein
gedeelte der booten zich in veilige haven
kon brengen. 'Ongeveer 2500 visschers zijn
in den storm op zee gebleven. Nadere bij-
zonderbeden ontbreken.
De Zweedsche gezant heeft mede
gedeeld, dat Zweedsche communisten bet
graf van de eChtgenoote van. den Pruisi-
schen min.-president Goering hebben ge
schonden, door den grafsteen te besmeu
ren en den daarop liggenden krans te ver
wijderen.
Goering heeft thans besloten, bet stof
felijk overschot van zijn eoh'tgenoote uit
Zweden naar Duitschland te doen over
brengen.
DE OPHEFFING VAN RECHTBANKEN
EN KANTONGERECHTEN.
In bet voorloopig verslag der Eerste
KameT over de wetsontwerpen houdende
nieuwe vaststelling van bet rechtsgebied
en de zetels der rechtbanken en kanton
gerechten, wordt voldoening er over uit
gesproken, dat de regeering aan de be
zwaren tegen het vorige wetsontwerp
grootendeels is tegemoet gekomen.
Deze leden achtten het getal van 39
kantongerechten, dat opgeheven wordt,
te groot. Verscheidene kantons zullen te
groot worden voor een behoorlijke reebts-
bedeeling.
Sommige leden hadden tegen deze ont
werpen hetzelfde principieele bezwaar als
tegen het oorspronkelijke, n.l. dat de ge
legenheid voor justiciabelen om tot een
rechter te gaan, wordt ingekrompen. Zij
gaven te kennen, dat zij tegenover ver
dere inkrimping van de rechterlijke macht
afwijzend zouden staan.
Regeling spelling-vraagstuk.
Naar gemeldt wordt, ligt het in de be
doeling van den Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen zich over het
spellingvraagstuk te laten voorlichten
door een commissie, waarvan de instel
ling dezer dagen te verwachten is.
Men verwacht dat in deze commissie
o.a. zitting zullen nemen Prof. Dr C. G.
W. de Vooys uit Utrecht en Prof. Dr. van
Ginneken uit Nijmegen. Van het resultaat
van de besprekingen zal bet afhangen of
de minister later nog zal overgaan tot bet
instellen van een staatscommissie.
Arbeidsmoeilijkheden te Hengelo.
Op het departement van sociale zaken
te 's-Gravenhage heeft de rijksbemiddelaar
Prof. Mr A. C. Josephus Jitta, een con
ferentie gehouden met de directie der N.
V. Machinefabriek Heemaf te Hengelo en
vertegenwoordigers der arbeidersorgani
saties. De bespreking is zonder resultaat
gebleven.
Loonsverlaging.
De directie van de oliefabriek te Delft,
heeft aan het personeel in verband met
den minder gunstigen bedrijfstoestand een
loonsverlaging aangekondigd van zeven
cent per uur voor de gewone arbeiders.
De loonen zullen van 62 op 55 cent per
uur gebracht worden. Dit berekent dus
een loonsverlaging van ongeveer 12% pet.
Albert Vogel f.
Op 59-jarigen leeftijd is 'te Den Haag
na een korte ongesteldheid overleden de
voordrachtkunstenaar Louis Albert An-
t'hing Vogel. De heer Vogel werd den 18en
Juni 1874 te Bergen op Zoom geboren.
Cadeau voor de schatkist.
De minister van financiën maakt be
kend, dat ten behoeve van 's rijks schat
kist van een onbekende is ontvangen een
bedrag van f 100.512.50.
MAATREGELEN TEGEN ONWEL
VOEGLIJKE KLEEDING.
Een circulaire van Minister de Wilde.
De minister van binnenlandsche za
ken beeft de volgende circulaire aan de
gemeentebesturen doen toekomen:
In den afgeloopen zomer hebben zich
op vele plaatsen excessen geopenbaard in
het strand- en badleven en bij de be
oefening van de watersport. Deze exces
sen bestonden voornamelijk hieruit, dal
personen zich in het openbaar vertoon
den in een kleedij, welke den toets zelfs
eener zeer gematigde critiek op het punt
van welvoegelijkheid niet kon doorstaan
Zulks schept het gevaar, dat de grond
slag wordt gelegd voor een steeds meer
om zich heengrijpende zedenverwildering
In het algemeen is daartegen onvol
doende opgetreden.
In verschillende gemeenten werd aan
de bestaande voorschriften, op grond
waarvan onwelvoegelijke kleeding kan
worden geweerd, niet of niet voldoende
de hand gehouden, in andere gemeenten
werd verzuimd zoodanige maatregelen te
nemen.
Ds regeering ziet met zorg deze hoe
zeer wellicht aan mode onderhevige en
dus tijdelijke ontwikkeling tegemoet
en meent niet te mogen nalaten, ernstig
te wijzen op de gevaren, niet het minst
voor de opgroeiende jeugd, verbonden aan
een vrijheid van opvattingen omtrent be
tamelijkheid van in het openbaar te dra
gen kleeding, die op zich zelf reeds als
een exces moet worden beschouwd dan
wel rechtstreeks aanleiding geeft tot ex
cessen.
Gezorgd dient te worden, dat de jeugd,
waarin krachtige opbouwende elementen
en ideëele stroomingen werken, in de
maatschappij kenmerken van beheer-
sching en zedelijke orde aantreft.
Zij is van oordeel, dat hier allereerst
een taak te vervullen is voor de plaatse
lijke overheidsorganen, aan wie het stel
len en handhaven van regelen betreffende
openbare orde en zedelijkheid is opge
dragen. Deze toch zijn het best in staat,
zoodanige regelen te doen aanpassen aan
de plaatselijke omstandigheden.
De Regeering vertrouwt dat Uw bestuur
reeds thans, nu de gelegenheid tot bet
treffen van de noodige maatregelen nog
ruimschoots bestaat, zijn bijzondere aan
dacht aan dit onderwerp zal wijden en bet
noodige verrichten, opdat niet alleen de
mogelijkheid tot het tegengaan van ex
cessen wordt geschapen (strafverorde
ningen, concessies enz.) maar ook van de
reeds bestaande mogelijkheden daartoe
méér dan tot dusver een daadwerkelijk
gebruik zal worden gemaakt.
In dit verband moge ik nog afzonderlijk
gewag maken van een in den laatsten tijd
toenemend verschijnsel, de oprichting van
z.g. natuurbaden, waarbij veelal de gel
delijke voordeelen, voor een gemeente
aan die oprichting verbonden, een niet
onbelangrijken invloed op de beslissing
uitoefenen. Ook te dezer zake moge hier
een waarschuwend woord zijn plaats vin
den en een aanmaning, om de zedelijke
goederen, welke hier op het spel staan,
niet te verwaarloozen.
BEGROOTING SOCIALE ZAKEN.
In het voorloopig verslag der Tweede
Kamer over de begrooting voor 1934 van
het departement van Sociale Zaken wordt
aangedrongen op het nemen van alle doel
treffende en uitvoerbare maatregelen die
tot vermindering der werkloosheid
kunnen leiden.
Eenige ledeD verklaarden niet in te
zien waarom voor den nieuwbenoemden
directeur-generaal van de werkverschaf
fing en steunverleening een salaris van
f9150 moest worden uitgetrokken, dat
belangrijk uitgaat boven dat van andere
hooge ambtenaren met zeker niet minder
verantwoordelijke taak.
Opnieuw werd er op gewezen, dat voor
een aantal groepen van werknemers de
bepalingen der arbeidswet nog
steeds niet gelden. Speciaal voor chauf
feurs werd met kracht op invoering aan
gedrongen.
Verscheidene leden waren van oordeel,
dat maatregelen genomen moeten worden
tot vergaande beperking van vrouwen
arbeid, speciaal van die der gehuwde
vrouw. Eenigen betoogden, dat maatrege
len noodig zijn om de plaatsen thans in
genomen door de oudere arbeiders vrij te
maken voor werkloozen beneden de 40
jaar.
Men vestigde opnieuw de aandacht op
het steeds toenemend aantal personen
boven 65 jaar dat verstoken blijft van
ouderdomsrente.
Algemeen werd aangedrongen op een
nauwkeurige uiteenzetting van de
plannen der Regeering, inzake den
bouw van woningen tegen ver
laagde kosten en om geleidelijke
huurverlaging mogelijk te maken.
Gevraagd werd naar de plannen der
regeering in zake krotopruiming.
Verscheidene leden hadden ernstig be
zwaar tegen het besluit van den minis
ter de bijdragen voor onderhoud van wo
ningwetwoningen te verminderen met
resp. f 5 en f 10 per jaar.
Indien een wettelijke voorziening niet
spoedig tot stand komt, zoo meenden
sommige leden, staat een afbraak der
werkloosheidsverzekering te
vreezen. Verscheidene andere leden wa
ren van meening, dat de tegenwoordige
vorm der werkloosheidsverzekering be
houden moet blijven. Weer andere leden
vonden den tegenwoordigen vorm der
verzekering door middel van de vakorga
nisaties duur, omogisch en ingewikkeld
Binnenland.
Maatregelen tegen onwelvoegelijke klee
ding.
De begrootingsdebatten in de Tweede Ka
mer.
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over de begrooting van Sociale Zaken.
Buitenland.
Nieuwe staatsgreep op Cuba.
De koning van Afganistan vermoord.
Sterke afname van 'het
mond en klauwzeër. In Zeeland
en Noord-Brabant is onder de veestapels
het mond- en klauwzeer dermate afgeno
men, dat in de laatste weeikopgaven dier
beide provincies nog slechts 200 nieuwe
gevallen werden vermeld. Kort geleden
waren het er ongeveer 1000 per week.
Men hoopt, dat de veeziekte in genoemde
provincies spoedig geheel zal geweken
zijn.
Op Vrijdag 3 November j.l. was het
40 jaar geleden dat de beer H. Koole
als waterbouwkundige aan het Water
schap Ellewoutsdijk verbonden werd.
Deze gebeurtenis is in alle stilte door
den gewaardeerden jubilaris herdacht.
De heer Koole mag op een belangrijken
diensttijd terugzien. Veel en velerlei zijn
de verbeteringen zoowel in verband met
de afwatering der polders in bet Water
schap gelegen als op het gebied van de
oeververdediging en wegenaanleg onder
zijn technische leiding tot stand gebracht.
Dat bij met zijn tijd meeging en zich
van de vraagstukken zijn vak betreffende
op de hoogte stelde, blijkt uit de van dege
studie getuigende bijdragen van zijn band
in vakbladen.
Meerdere jaren fungeerde hij als exa
minator bij het onderzoek naar de be
kwaamheid van a.s. waterbouwkundige
ambtenaren.
Met waterschapsautoriteiten en ambte
naren heeft de jubilaris steeds op een
hartelijke wijze mogen samenwerken. Hij
toonde zich steeds een bekwaam en
plichtsgetrouw ambtenaar die „door goed
.gerucht en kwaad gerucht", tot volle te
vredenheid van bestuur en ingelanden het
Waterschap heeft gediend.
Electrisch lasschen. Voor de
Zeeuwsche combinatie van smedenpa
troons heeft te G o e s de heer S. G. P. de
Lange van de afd. Industrie der N.V.
Philips te Eindhoven een lezing met de
monstratie gehouden over electrisch las
schen, waarbij gebruik gemaakt werd van
een laschgelijkrichter.
Spreker vertelde, dat de ontwikkeling
van alle nieuwe producten plaats vindt
in de laboratoria. Ook hier is de eerste
gelijkrichter ontwikkeld.
Een der nieuwste toepassingen van den
Philips' gelijkrichter, is de laschgelijk
richter.
Een kort overzicht werd gegeven van
de voordeelen van electrisch lasschen ten
opzichte van de autogeene laschmethode.
Het electrisch lasschen geschiedde tot
nu toe op twee wijzen, namelijk het las
schen met laschtransformatoren (z.g.
wisselstroomlasschen) en het lasschen
met omvormers (gelijkstroomlasschen).
Beide systepen hebben voordeelen, doch
ook nadeelen die den a.s. kooper dikwijls
besluiteloos doen staan, wat hij nu feite
lijk zal aanschaffen. Ware er een appa
raat, dat al de voordeelen, doch niet de
nadeelen van beide zou bezitten, dan zou
dit voor de laschtechniek een verbetering
beteekenen.
Deze eigenschappen bezit volgens spr.
de laschgelijkrichter.
Het apparaat heeft een zeer soepelen
laschboog, hetgeen tengevolge heeft, dat
de lasscher er zeer gaarne mede werkt.
Overal in de bedrijven, waar deze ap
paraten worden gebruikt, bestaat er een
voorkeur om met dit toestel te werken.
De electrode vloeit rustig, het lasschen
gaat sneller, het inbranden is juist vol
doende, de laschrups is gelijkmatiger en
de laschnaad sterker.
Deze voordeelen geven den laschgelijk
richter een voorsprong; zij zullen van
groot gewicht zijn voor don gebruiker
