Speciale Stoffen Reclame
BH Ruwe Handen Purol
S. WIENER Co
E.M.JMRSMA
HAARDEN
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
Buitenland
MIDDELBURG
Binnenland.
Staten-Generaal
Belangrijkste Nieuws.
De Haven van Vlissingen.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèquo on Girorokoning 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lango Burg, Tclof. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
vw 7ppi fin
MtJy jLtyyUw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingea f0.20. Losse nummers 5 cent,
Advortentiën 80 cent per regel, Ingezonden
mododoolingen GO cent per rege!: Kleine
Advortentiën Dinsdags en Vrijdags 0.75f 5?if
vooruitbetaling. Onder letter ef motto f 385.
Bij contract belangrijke korting.
Huwelijkscijfers.
De cijfers van de jongste volkstelling
spreken ten opzichte vein het huwelijks
leven geen opwekkende taal.
Het aantal echtscheidingen neemt
voortdurend toe.
Bedroeg in 1920 het aantal van hen
die leven in den staat van echtscheiding
17.055, in 1930 was dit cijfer reeds ge
stegen tot 30.844.
Een zuiver beeld van de werkelijkheid
krijgen we hierdoor niet, omdat veel
meer dan vroeger de scheidingen gevolgd
worden door even lichtzinnige huwelij
ken.
Toch vertellen ons deze cijfers hoe wei
nig besef er is bij velen van de heilig
heid van het huwelijk, hoezeer, wat dit
betreft, de Christelijke grondslagen van
ons volksleven worden losgelaten.
Opvallend is ook, de in sterke mate
toenemende gemengde huwelijken. Wij
hebben daarop reeds eerder gewezen.
Wat van die gemengde huwelijken de
gevolgen zijn blijkt uit de cijfers die D e
T ij d ontleende aan „De bevolking van
Amsterdam".
In acht jaren (19231930) werden van
de kinderen wier vader protestant en
wier moeder katholiek was: protestant
16.6 pet., katholiek 26.6 pet. gedoopt,
zonder godsdienst 56.8 pet.
Van de kinderen die in hetzelfde tijds
verloop geboren werden uit een huwelijk,
waarin de vader katholiek en de moeder
protestant was, werden protestant 21.5
pet., katholiek 21.2 pet., zonder gods
dienst 57.3 pet.
De onverschilligheid ten opzichte van
de belijdenis die uit de huwelijkssluiting
spreekt, komt dus wel zeer sterk tot
uiting bij de kinderen waarvan het over-
groote deel later zonder gods
dienst blijkt op te groeien.
Het proces-van der Lubbe. Botsing tus-
schen O. M. en verdediger.
In het rijksdagbrand-proces kwam het
gistermiddag tot een ernstige botsing tus-
schen den procureur-generaal en den
verdediger der Bulgaren, dr Teicbert.
De verdediger maakte tegenover den
kellner Helmer eenige opmerkingen,
waarin hij o.a. zeide, dat de verklaring
van dezen getuige over van der Lubbe ab
soluut onwaarschijnlijk is. Hij betreurt
het, dat door dezen getuige, die zich ge
heel en al vergist, de rechter van instruc
tie zich op een dwaalspoor heeft lateD
leiden, hetwelk voor het Duitsche volk
uiterst noodlottig was.
De procureur-generaal vroeg den ver
dediger, hoe hij bijl zulk een bewering
kwam.
Dr Teichert antwoordde, dat in deze
getuigenverklaring de rechter van in
structie aanleiding had gevonden, de Bul
garen te arresteeren en het onderzoek in
de bekende richting te voeren. Dit heeft
het buitenland er aanleiding toe gegeven,
beschuldigingen tegen Duitschland te
uiten, welke zonder grond zijn, doch wel
ke ten nadeele van het Duitsche volk
hebben gewerkt.
De procureur-generaal schreeuwde
daarop: „Als iemand in het buitenland
niet tevreden is met den aard en wijze,
waarop wij recht spreken, dan is dat
nog lang niet ten nadeele van Duitsch
land!"
Waarschijnlijk zal vandaag dr Goeb-
bels, de rijksminister van propaganda,
als getuige in het rijksdagbrand-proces
worden gehoord.
Engeland uit het douanebestand.
Runciman, de Engelsche Minister van
Handel, heeft in het Lagerhuis medege
deeld, dat de Engelsche regeering had be
kend gemaakt, dat zij zich met ingang
van 7 December aan het douanebestand
zou onttrekken.
Engeland doet een „symbolische"
betaling.
In het gisteren weer bijeengekomen En
gelsche parlement beeft Neville Chamber
lain, de kanselier van de schatkist, mede
gedeeld, dat de Britsche regeering aan de
Vereenigde Staten 7Yi millioen dollar
heeft aangeboden als storting op den ver
valtermijn van 15 December. Roosevelt
heeft dit aanbod aanvaard en beschouwt
de Britsche regeering niet als in gebreke
te zijn gebleven.
Chamberlain zeide verder, dat het on
gelukkigerwijze niet mogelijk was geble
ken, tot een overeenkomst te komen voor
een definitieve regeling. De Amerikaan-
sche regeering had nochtans de moeilijk
heden erkend, die op het oogenblik be
staan in verband met den onzekeren fi-
nancieelen en econoxnischen toestand. De
Britsche regeerig was bereid, de onder
handelingen over de algemeene quaestie
elk oogenblik te hervatten, wanneer men,
na overleg met Roosevelt, van meening ia,
dat dit met succes kan plaats hebben.
9 Prima kwaliteiten
9 Zeer lage prijzen
NB Zie onze etalages
Prijzen per Meter
(Ingez. Meded.)
Volgens nader telegram zal bovenge
noemde betaling worden opgevat als een
„symbolische" betaling.
Front van niet-Arisrs.
Te Berlijn heeft de eerste openbare ver
gadering van zich Duitsch voelende niet-
Ariërs plaats gehad. De bedoeling van
deze Liga, welke door de regeering is
toegestaan, is te toonen hoeveel zich
Duitsch voelende burgers buiten de wet
zijn gesteld. Er waren bijvalsbetuigingen
van Katholieke en van Protestantsche
zijde.
Korte Berichten.
Eerst nu is het bekend geworden,
dat de politieke politie Zaterdagavond
een inval heeft gedaan in een bioscoop
te Keulen, waar, naar men zeide, com
munistische propaganda-films werden
vertoond. De politie arresteerde niet min
der dan 225 personen.
In een order van Hitiers plaatsver
vanger, Rudolf Hess, wordt verklaard,
dat de periode van feestelijkheden voor
de nationaal-socialistische revolutie thans
afgeloopen is. Alle krachten moeten
thans geconcentreerd worden op het werk.
Dinsdag had op het stadhuis van
Antwerpen onder presidium van burge
meester Huysmans een vergadering
plaats van vertegenwoordigers der ha
venbesturen van Antwerpen, Gent, Brug
ge en Oostende. Het doel was de oprich
ting van een comité van verweer, dat de
belangen der Belgische havens zou be
hartigen tegenover de contingenteering-
en subsidiepolitiek der regeering.
Gisteren zijn te Moskou de feestelijk
heden begonnen ter herdenking van den
zestienden verjaardag van de Russische
revolutie. Op het Roode plein werd een
groote parade gehouden door het roode
leger. Meer dan 200 vliegtuigen kruisten
tijdens de parade boven het Roode plein.
Gistermorgen hadden onbekenden in
de Weensche universiteit een glazen kolf
met traangas gelegd, die door de eerste
bezoekers werd stukgetrapt, waardoor
het onmogelijk was het gebouw te betre
den. Tegelijkertijd werd een twee meter
lange hakenkruisvlag uit een der ramen
van de universiteit ontplooid.
Het was gisteren buitengewoon
zacht in Zuid- en Westelijk Engeland.
Slechts eenmaal, meer dan 30 jaar gele
den, is een temperatuur van 55 graden
in November geregistreerd.
Dinsdag heeft te New York de bur
gemeestersverkiezing plaats gehad. Reeds
kort na de opening der stembureaux wer
den bij de politie berichten ontvangen,
inzake gewelddadigheden, zooals vernie
ling van stembussen, klop- en schietpar
tijen. De geheele politie is in alarmtoe
stand.
De Parijsche politie heeft de eige
naars van de bekende en oude Parijsche
bankiersfirma Dupont gearresteerd, ter
wijl de bank op bevel van de justitie haar
loketten moest sluiten.
Het tekort zou meer dan 10 millioen
francs bedragen. D© eigenaars worden er
van beschuldigd, de hun toevertrouwde
gelden voor eigen speculaties te hebben
gebruikt.
i Het Fransche ministerie van lucht
vaart heeft opdracht gegeven tot het aan
bouwen van zestig nieuwe oorlogs-vlieg-
tuigen.
DE SALARISVERMINDERING VOOR
HET RIJKSPERSONEEL
Het bij Georganiseerd Overleg ingediende
regeeringsvoorstel.
In verband met een in enkele bladen
daarover verschenen niet geheel juist be
richt, wordt medegedeeld, dat het laat
stelijk in de Centrale Commissie voor
Georganiseerd Overleg behandelde regee
ringsvoorstel tot salarisverlaging luidt:
a. intrekking van de bestaande tijdelijke
crisiskorting als bedoeld in Staatsblad
1931 no. 556, juncto Staatsblad 1932 no.
635;
b. een algemeene salarisverlaging van
10
c. een extra-ongehuwdenaftrek, door
naast den reeds bestaanden 3 aftrek
te bepalen, dat een ongehuwde nimmer
méér ontvangt dan 90 van de maxi-
mumwedde, aan zijn ambt verbonden;
deze bepaling zal, evenmin als de reeds
bestaande 3 -aftrek, toepassing vinden
op de zoogenaamde ambtenaren-werklie
den, noch op de in gezinsverband levende
eenige kostwinners;
d. een verhooging van het pensioen-
premieverhaal voor eigen pensioen, thans
3 bedragende, met 1%
e. handhaving van het minimum be
drag der kindertoelage op f60 per kind.
Eerste Kamer.
De leden der Eerste Kamer zijn ter ver
gadering bijeengeroepen tegen Woensdag
15 November des middags te twee uur.
Staking bij de Sphinx.
Onder de arbeiders bij de Sphinx te
Maastricht is een staking uitgebroken, in
verband met een aangekondigde loonsver
laging. De bestuurders van de vakorga-
nisaties hebben uitstel van een beslissing
bepleit, teneinde verdere onderhandelin
gen mogelijk te maken, maar zonder re
sultaat.
Hedenmorgen is de staking ingegaan.
Ook de niet bij het conflict betrokken
groepen arbeiders van de Sphinx hebben
zich met hun makkers solidair verklaard
Burgemeester.
Bij Kon. besluit van 4 dezer is, met in
gang van 1 Dec. 1933, benoemd tot burge
meester der gemeente Boskoop mr E. P.
Verkerk, met toekenning van gelijktijdig
eervol ontslag als burgemeester der ge
meenten Hedel en Kerkwijk.
De omzetbelasting.
Gisteren is afgekondigd de wet tot hef
fing van een omzetbelasting.
Zooals men weet, ligt het in de bedoe
ling van de regeering dat de wet uiter
lijk op 1 Januari 1934 in werking zal
treden.
Het is intusschen nog niet bekend of in
derdaad aan dezen datum zal worden
vastgehouden, of dat men doordat de
voorbereidende werkzaamheden eerder
gereed komen 1 alsnog een vroegeren
datum zal kunnen vaststellen.
Steun aan den landbouw.
In de vergadering van het hoofdbestuur
van den Groninger Boerenbond is uit
voerig gesproken over den steun aan den
landbouw. Het hoofdbestuur is van oor
deel, dat de meer of minder groote anti
pathie van het publiek tegen bepaalde
steunwetten gezocht moet worden in de
omslachtige uitvoering, die nog al moei
lijkheden oplevert. Het wil dan ook op
vereenvoudiging aandringen. Het ziet die
in den van het begin af gepropageerden
weg door via invoerrechten gekoppeld
aan uitvoerpremies, dus meer bij de grens
het prijsniveau te verhoogen.
De steun aan de granen speelt in het
systeem van meer zelfvoorziening een
eerste rol en de vergadering betreurde
het daarom, dat het effect daarvan, juist
tegen den algemeenen betaaldatum (1
Nov.) de verwachtingen heeft beschaamd.
De oorzaak daarvan is te zien in het
steeds lager aanbieden der exporteerende
graanlanden. Het bestuur hoopt, dat de
regeering daartegen den strijd zal aan
binden, zoodat ook werkelijk het voor-
oorlogsche prijsniveau wordt bereikt,
d.w.z. voor rogge tenminste f8 en haver
f7.50 per 100 KG. Een redelijk loonende
graanbouw ziet het bestuur nog steeds
als een eerste voorwaarde, om na vee
stapel-inkrimping, noodzakelijk door ver
minderde exportmogelijkheden, ook de
veehouderij (en den tuinbouw) loonend
te maken.
Ingezonden Mededeellng.
Oil i* Modal E.MJ. 24A F.lOS.-eompl. geplaatst
LAGE PR'JZEN
JNIEUWE MODELLEN 1991
UITERST ZUINIG I
Kon Haardanfabrlak L M. Joanma, HUvomim
Volledige collectie bij H. MERIS0N
ZONEN's Ijzerhandel N.V. - Goes
Ten opzichte van wat de regeering
schrijft over den corporatieven staat,
meent spr., dat zij dien staat verwart met
den totalen staat. Verwerpelijk is de eisch,
dat de staat zich met alles zou moeten be
moeien. Maar als katholieken spreken
over den corporatieven staat, bedoelen zij
daar niet mede een fascistische idee,
maar een herstel van de maatschappelijke
orde, waarbij een organische vertegen
woordiging wordt opgebouwd en de staat
juist minder vaak ordenend optreedt,
omdat de ordening overgelaten wordt aan
organische groepen. Dit echter heeft niets
te maken met fascisme of nationaal-so-
cialisme, waar de katholieken principieel
tegen zijn.
Spr. vroeg vervolgens waarom bij de
M. v. A. niet is overgelegd de circulaire
van den Minister van Binnenlandsche
Zaken aan de gemeenten. Ons heeft nu
de tijd ontbroken om er ons een oordeel
over te vormen. Welke gevolgen heeft de
circulaire voor de werkloozen op het plat
teland? Wil de regeering speciale werk
verschaffingen inrichten voor jeugdige
werkloozen en speciale maatregelen ne
men voor groote gezinnen door beschik
baarstelling van levensbehoeften tegen
verlaagden prijs? Wij verwachten dat de
regeering zal trachten een rijkskinder
fonds in te stellen. De regeeTing neme ten
bate van den middenstand maatregelen
in verband met executies.
Spr. eindigde met de wensch uit te
spreken, dat het Kabinet van zijn sterke
positie geen misbruik zal maken en dat
het bereidheid zal toonen tot samenwer
king met de Kamer vooral op twee pun
ten: het herstel der maatschappelijke orde
op politiek gebied, ten aanzien van be
drijfsorganisatie en maatregelen voor de
groote gezinnen.
Ten slotte vroeg spr. nog, waarom de
regeering tegen de groep-Mussert anders
optreedt dan tegen de groep-Baars?
De heer A1 b a r d a (S.D.) meende te
mogen constateeren dat bet ergste van
de crisis voorbij is. Hij erkent de nood
zakelijkheid van een sluitende begrooting
TWEEDE KAMER.
Algemeene beschouwingen over de Rijks-
begrooting.
Gisteren is in de Tweede Kamer het
politieke debat over het algemeene Re-
geeringsbeleid aangevangen.
Eerste spreker was de heer A a 1 -
berse (R.K.) die er op wees dat wel de
algemeene toestand zorgwekkend is, maar
dat de wereld tenslotte niet geregeerd
wordt door de verwarring der mensehen
maar door de voorzienigheid Gods.
Spr. wees er verder op, dat er een poli
tieke griep gaat door Europa. Het be
smettingsgevaar is hier minder groot dan
in andere landen, maar toch is overwe
ging van de vraag of Grondwetsherzie
ning gewenscht kan zijn niet overbodig.
In dit opzicht verschilt de R.K. fractie
met de Regeering.
en het gevaarlijke van inflatie; een be-
heerschte devaluatie zou misschien aan
beveling verdienen. De loonen en sala
rissen kunnen niet onaangetast blijven,
maar men moet daarmee niet te ver gaan.
Het optreden van de regeering tegen
de gemeenten keurt hij af, evenals haar
conciliante houdicg tegenover de groep-
Mussert. Hij wij.alle verantwoordelijk
heid voor 't gebeo.de op de Zeven Provin
ciën voor zijn partij af, oefent critiek op
het verbod van de ambtenaren om open
bare actie tegen de Regeering te voeren
en eindigt met zijn vertrouwen uit te
spreken in de toekomst van de Sociaal
democratie.
De heer Lingbeek (H.G.S.) ver
klaarde zich in het algemeen bereid dit
Kabinet te steunen, omdat het de roma-
niseerende politiek stuit.
De heer Westerman (Nat. Herst.)
zegt, dit kabinet niet te kunnen bewonde
ren, omdat het niet krachtig genoeg op
treedt tegen de revolutionaire groepen.
Binnenland.
De algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooting in de Tweede Kamer
begonnen.
De haven van Vlissingen.
De salarisvermindering voor het rijksper
soneel.
De wet op de omzetbelasting afgekondigd.
Staking bij de Sphinx te Maastricht
Buitenland.
De betalingen van Engeland, aan Ame
rika.
Engeland uit bet douanebestand.
Wat zijn eigen groep betreft, deze ia niet
revolutionair in den gewonen zin dea
woorda.
Spr. mist de groote lijn in de economi
sche politiek dezer regeering. Er zal toch
een oplossing moeten worden gevonden
voor tal van economische en sociale pro
blemen. Onze buitenlandsche politiek ook
van den laatstem tijd getuigt niet van
fierheid.
Dhr Van Houten (Ghr. Dem.) be
pleit o.a. een premie-vrij staatspensioen,
een uitkeering ineens aan werkloozen,
verhoogde werkloozensteun enz.
DE PERS OP BEZOEK IN DE
SCHELDESTAD.
Het is wel bijzonder interessant, de ge
schiedenis van Vlissingen na te gaan, een
geschiedenis, die altijd culmineert in de
scheepvaart en havens. Reeds in de 7de
eeuw had Vlissingen volgens oude kro
niekschrijvers beteekenis als visschers-
plaats en overzetveer naar Vlaanderen.
Het was een brandpunt, waar de handels
wegen in de middeleeuwen samenkwam
men.
Met vrij groote zekerheid kan men zeg
gen, dat, zoolang Vlissingen heeft be
staan, het altijd een haven had. Van da
oudste havens is evenw(el niet veel meer
te vinden. Ze zijn alle gedempt en thans
vindt men stratencomplexen waar eeuwen
geleden de schepen hun schatten uit verre
landen losten.
In 1294 kocht graaf Floris V de am
bachtsheerlijkheid Vlissingen en reeds in
1304 gaf graaf Willem Hl aan Vlissin
gen een nieuwe haven (de tegenwoordige
Spuistraat en Bellamypark). Hier ziedde
men uit de derrie het zout, tot in de 15de
eeuw uit Frankrijk en Portugal het grove
zout werd aangevoerd.
In 1315 werd Vlissingen toen de
nieuwe haven geheel gereed was tot
stad verheven. Dank zij zijn gunstige lig
ging, kwam Vlissingen tot grooten bloei,
zeer tot ergernis van het naburige, ja-
loer sche Middelburg, dat geen middel on
beproefd liet om Vlissingen te beknotten.
Handel, scheepvaart, visscherij en indu
strie breidden zich zóó uit, dat er een
eeuw later weer groote behoefte aan ha
venuitbreiding ontstond. In 1443 wordt
dan ook weer een nieuwe haven gegraven,
waarlangs de Nieuwedijk ontstond.
Vlissingen blijft groeien en bloeien,
zoodat omstreeks 1545 weer plannen tot
havenvergrooting worden gemaakt. Dit
maal had Middelburg (gesteund door
Goes) meer succes. Het nieuwe havenplan
kwam niet tot uitvoering en als pleister
op de wonde werd Vlissingen tot mar-
kiezaat verheven. Nog steeds breidde de
handel van Vlissingen zich uit, maar kor!
daarna brak de tachtigjarige oorlog uit.
Vlissingen werd de eerste stad, die zich
uit eigen beweging zonder hulp van bui
ten vrij maakte van bet Spaansche juk.
Waarschijnlijk ais belooning daarvoor
kreeg het in 1574 van Prins Willem ge
lijkstelling met Middelburg en vrijdom
van handel.
AJle belemmeringen werden voor Vlis
singen opgeheven. In 1583 was de nieuwe
haven de latere Pottekaai reeds vol
tooid.
Ook Prins Mauiits deed veel voor Vlis
singen. Hij liet de dok- of marinehaven
graven, die in 1614 gereed kwam.
De tachtigjarige oorlog bracht Vlis
singen door scheep en kaapvaart- groote
rijkdommen. Ongehoorde winsten wer
den gemaakt.
Prins Willem Hl schonk later 200.000
gld. om de Dokhaven te verbeteren. Ook
de Prinsen Willem IV en Willem V werk
ten krachtig mede om sluizen, dokken of
havens- te verbeteren.
De Fransche tijd heeft helaas al die
voorspoed weggevaagd. Overstrooming en
bombardement teisterden de stad. Vlis
singen werd een ville morte, een slag dien
het feitelijk nooit te boven gekomen is.
Wel wendden de Koningen Willem I
en Willem II pogingen aan om dok of
haven te herstellen, maar het zou 1870
worden, eer voldoende werd ingezien, dat
krachtige maatregelen moesten worden
genomen.
Op 8 Sept. 1873 opende Koning Willem
