E.M.JMRSMA
HAARDEN
EERSTE BLAD.
VRIJDAG 3 NOVEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
4Ee JAARGANG - No. £3
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Wie waren de schuldigen?
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Tolcfoonnummcr 11.
Postchéquo on Girorekening 44455.
DIJ kantoor Middelburg, Lange Burg. Tolol. 250.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advortentiön 30 cent per regel. Ingezonden
mododcolingon 00 cent per regel. Kleine
Advortentiön Dinsdag? en Vrijdags i 0.75. bij
vooruitbetaling. Ondor loiter s! metto 3 £§5,
By contract belangrijke korting,
Dirocteur-IIoofdrodactour; II. ZUIDEMA.
In het Voorloopig Verslag van de Twee
de Kamer over de Rijksbegrooting werd
de opmerking gemaakt, dat de S. D. A. P.
en het N. V. V. ten onrechte mee verant
woordelijk waren gesteld voor de muiterij
op „Be Zeven Provinciën" en wat daar
mee verhand houdt.
De Regeering verklaart in de Memorie
van Antwoord van andere meening te
zijn.
„Met betrekking tot de houding van de
regeering tegenover de S. D. A. P. en
aanverwante organisaties wordt medege
deeld, dat de resolutie van het partijcon
gres der S. D. A. P. van 1931 in Arnhem
en de in aansluiting aan die resolutie door
de leiding aanbevolen „dappere ongehoor
zaamheid" in de voor de regeering meest
moeilijke omstandigheden op zichzelf al
reeds grond gaven voor ernstigen twijfel
aan de goede gezindheid van de S. D. A.
P. en haar aanverwante organisaties ten
opzichte van het wettig gezag. De betreu
renswaardige gebeurtenissen op de vloot
in Nederlandsch-Indië in dit voorjaar en
onderscheidene andere daarmee verband
houdende omstandigheden nadien hebben
bedoelden twijfel bevestigd.
Door een en ander werd tevens duide
lijk, dat het van sociaal-democratische
zijde met betrekking tot den strijd voor
nationale ontwapening o.m. aanbevolen
„afknabbelen", „uithollen", „ondermijnen"
van de weermacht meer dan een leuze is
geweest. Leidende en andere vooraan
staande figuren in de sociaal-democrati
sche beweging hebben zich niet ontzien
om in woord en geschrift, binnen en bui
ten 's lands vergaderzaal een van de ern
stigste misdrijven tegen den Staat, dat
van muiterij, aanvankelijk goed te praten,
althans niet af te keuren. Zij hebben het
recht voorts van de regeering om haar
gezag, desnoods met middelen van ge
weld, te herstellen, niet aanstonds en niet
onvoorwaardelijk erkend.
In het bijzonder ook de sociaal-demo
cratische partijpers heeft, in onmiddellij
ke aansluiting aan het gebeurde op de
vloot, baar reeds sinds verscheidene jaren
ingeleide tucht-ondermijnende en tegen
het gezag der meerderen gerichte actie op
nog meer in het oog vallende wijze voort
gezet. Verwezen wordt o.a. naar het uit
geven te Den Helder van het blad „De
Zeven Provinciën" enz. Deze poging tot
gezagsondermijning werd ondernomen
ten tijde, dat het muitende schip zich nog
in handen van de rebellen bevond.
Verscheidene vooraanstaande personen
in de sociaal-democratische beweging
hebben voorts niet nagelaten, om sinds
dien, in woord en geschrift, de revolutio
naire gezindheid van de S. D. A. P. in
het licht te stellen.
Weer een strooming uit de S. D. A. P.
was het, welke het initiatief nam tot de
weder-uitgave van het eertijds geweerde
weekblad „Het Anker", welks inhoud
den minister van Defensie al dadelijk op
nieuw tot denzelfden maatregel moest lei
den. De daarbij betrokken personen heb
ben voorts gemeend zich mede aan het
hoofd te moeten stellen van een stichting
welke beoogt het marinebondsgebouw te
onttrekken aan het uit krijgstuchtelijke
overwegingen noodzakelijk gebleken toe
zicht der marine-autoriteiten".
Dit alles laat aan duidelijkheid niet te
wenscben over.
Wie echter nog een nadere toelichting
mocht wenschen, kan die vinden in het
roode „Volksblad" van 2 November j.l.,
waarin over het proces tegen de muiters
wordt gehandeld.
Veel erger dan de muiterij wordt daar
genoemd de wijze waarop zij gewroken
wordt. Verder wordt er gesproken van
gezagsrazernij, van: „een or
kaan van de wildste gezagshandhaving",
van: „de onmenschelijke en uitgelaten ge-
zagsverwildering, gezagsuitspatting", die
op de muiterij gevolgd is en die „in de
barbaarsche eischen te Soerabaja haar
weerzinwekkende bekroning vindt".
Eindelijk wordt dan nog de Zeekrijgs
raad te Soerabaja vergeleken met „de
opaansche Bloedraad, uit welken de vloek
waardige stem van den wreeden Vargas
nog altijd,^ drie en een halve eeuw later,
als een uiterste van barbaarschheid ge
hoord wordt".
Een betere verdediging van de opvat
ting der Regeering en de door haar tegen
de roode raddraaiers aangenomen hou
ding is nauwelijks denkbaar.
En opnieuw worden wij versterkt in
onze opvatting, dat blijkbaar de meest-
schuldigen zij, die het zaad van op
roer en revolutie zaaien bij het mui-
ters-proces niet worden getroffen.
De toestand In Palestina.
Reuter meldt uit Jaffa, dat de Arabi
sche staking voortgezet wordt zonder
geestdrift. De haven is stilgelegd. Zeven
schepen wachten op lossing. De toestand
is minder gespannen.
Naar Reuter vannacht uit Jeruzalem
meldde, heeft de Arabische Uitvoerende
Raad de algemeene staking afgelast. De
arbeid zal heden worden hervat.
Donderdag, den 16den verjaardag van
de afkondiging der verklaring van Bal
four, hadden de Engelsche autoriteiten
vérgaande voorzorgsmaatregelen getrof
fen, teneinde protestdemonstraties der
Arabieren tegen de verklaring van Bal
four, welke gewoonlijk op dien dag plaats
vinden, te verhinderen.
Te Amman, de hoofdstad van Trans-
jordanië, heeft de menigte een vijandige
houding tegen de Engelschen aangeno
men en getracht Engelsche automobielen
aan te houden. Verscheidene auto's wer
den met steenen bekogeld.
Te Jeruzalem zijn communisten aange
houden onder de beschuldiging, dat zij
onrust stookten.
Het Japansche voorstel eener
Internationale conferentie te Tokio.
Het Japansche voorstel een internatio
nale vredesconferentie te houden te Tokio
is in politieke kringen te Berlijn met be
langstelling ontvangen. Het voorstel kan
slechts worden toegejuicht, aldus wordt
verklaard, omdat het te kennen geeft, dat
de te regelen kwesties langs vreedzamen
weg moeten worden opgelost.
De correspondent van de „Daily Tele
graph" te Sjanghai seint, dat alles er op
wijst, dat China zal weigeren deel te ne
men aan de door Japan voorgestelde con
ferentie van Pacificmogendheden. De opi
nie der plaatselijke dagbladen is, dat Ja
pan zich geïsoleerd voelt, in het bijzon
der sinds de mogelijkheid is ontstaan van
de erkenning van Sovjet-Rusland door de
Vereen. Staten.
De gemeenteraadsverkiezingen In
Engeland.
De totale uitslag van de gemeenteraads
verkiezingen is, dat de arbeiderspartij
netto 177 zetels gewonnen heeft en wel
106 op de conservatieven, 43 op de onaf-
hankelijken en 28 op de liberalen.
Gekozen zijn 971 arbeiders, 644 conser
vatieven, 231 onafhankelijken en 231 libe
ralen.
Korte Berichten.
Een wervelstorm boven de noorde
lijke eilanden van de Philippijnen heeft
het leven gekost aan 6 personen; 9 ande
ren zijn ernstig en eenige honderden licht
gewond. Verscheidene visscherspinken
worden vermist.
De Japansche politie heeft in geheel
Japan groote razzia's op communisten
gehouden. 800 personen zijn gearresteerd,
te Kobe zijn 4, te Yokohama 2 commu
nistische drukkerijen gesloten.
i Vice-kanselier Von Papen en Rijks
kanselier Hitier hebben in het tentoon
stellingsgebouw te Essen gesproken. In
het gebouw en de naaste omgeving be
vonden zich wel 150.000 personen, terwijl
in andere zalen in het geheel nog een
paar honderdduizend belangstellenden
waren bijeengekomen.
In een te Cleveland (Ohio) gehou
den rede verklaarde de Joodsche advo
caat Samuel Untermeyer, dat de Duitsche
regeering onlangs 10 millioen mark heeft
beschikbaar gesteld voor pro-Duitsche
propaganda in het buitenland. Het groot
ste gedeelte van dat bedrag was bestemd
om in de Ver. Staten te worden besteed.
De staking der havenarbeiders te
Duinkerken begint te verloopen, daar
zich steeds meer werkwilligen aanbieden,
terwijl aan den anderen kant zich eenige
bezorgdheid onder de stakers doet gevoe
len daar' de steunuitkeeringen ingehou
den worden.
De gouverneur van Malta heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarin hij
zegt, dat een exceptioneele toestand op
het eiland is ingetreden, hetgeen buiten-
werkingstelling van de constitutie met
zich brengt. Derhalve heb ik, aldus de
gouverneur, het kabinet ont
slagen en het parlement
ontbonden.
In politieke kringen te Moskou ver
wacht men binnenkort de erkenning de
jure van Sovjet Rusland door de Klei
ne Entente. In de drie staten zal een
gemeenschappelijk gezantschap worden
gevestigd.
Een bericht uit München meldt, dat
door den inspecteur-generaal op 1 Nov.
toestemming is gegeven voor den aanleg
van den rijksautoweg KeulenDussel-
dorfDuisburg—Dortmund. Voor dit
werk is 60 tot 80 millioen M. uitge
trokken.
Bevordering Zondagsrust.
Het hoofdbestuur van de Nederlandsche
Vereeniging tot bevordering van de Zon
dagsrust heeft zich met den volgenden
brief tot de afdeelingen gewend:
Het is aan geen twijfel onderhevig, dat
de Vereeniging meer dan een halve eeuw
zeer veel heeft tot stand gebracht op het
terrein van de Zondagsrust en vele mis
standen heeft weggenomen of helpen weg
nemen. Er is inderdaad zeer veel bereikt.
Gevolg hiervan is, dat het arbeidsveld van
de Vereeniging zeer sterk is ingekrom
pen en dat van eenige werkzaamheid
van beteekenis niet meer kan worden ge
sproken. Feitelijk kan aan een directe
actie voor Zondagsrust geacht worden
thans geen behoefte meer te bestan.
Intusschen verdient bijzondere aandacht
de aan de ervaring ontleende paradox,
dat de uitbreiding van Zondagsrust tot
vermeerdering of verzwaring van Zon-
dagsarbeid leidt. De bekende ervaring is,
dat velen van hun vrijen Zondag een zoo
danig gebruik maken gewezen zij o.a.
op sportbeoefening reizen zonder drin
gende noodzaak het houden van ver
gaderingen en bijeenkomsten dat an
deren op den Zondag arbeid moeten pres-
teeren, dien zij niet of in mindere mate
te verrichten zouden hebben, wanneer de
wijze van besteding van dien dag door de
eerstbedoelden een andere was.
Het hoofdbestuur heeft zich bezig ge
houden met de vraag, of de vereeniging
moet overgan tot het voeren van een
grootscheepsche actie tegen het verkeerd
gebruik van den Zondg in 't belang van
hen, die in de ook door hen begeerde
Zondagsrust worden getroffen.
Het hoofdbestuur zal de hierbedoelde
vraag in een in November a.s. te houden
algemeene vergadering aan de orde stel
len en, mocht daarin besloten worden
den hier aangegeven weg niet in te slaan,
de ontbinding van de vereeniging voor
stellen.
Te weinig bezuinigd door „Koloniën"?
In het voorloopig verslag der Tweede
Kanier over de begrooting van Koloniën
wordt de vraag gesteld of de voorzitter
van den ministerraad wel voldoende ge
legenheid beeft de koloniale aangelegen
heden te behartigen naast de vele zaken,
die zijn aandacht vragen. Men opperde
daarom het denkbeeld door de benoeming
van een secretaris-generaal in algemee-
nen dienst den minister een deel van den
kolonialen arbeid van de schouders te
doen nemen.
Overigens had men niet den indruk
verkregen, dat de uiterste pogingen zijn
aangewend, om de uitgaven zooveel mo
gelijk te verminderen.
Van verschillende zijden werd de aan
dacht gevestigd op het feit, dat de gou
verneurs van Suriname en Curacao den
laatsten tijd herhaaldelijk met verlof naar
Europa komen. Men betwijfelde of dit
wel in het belang dier gebiedsdeelen is.
Men wees er voorts op, dat Curacao
nog steeds geen vertegenwoordigend of
ook maar een semi-vertegenwoordigend
lichaam heeft, waardoor dit gebiedsdeel
tegenover andere misdeeld is.
De toestand in de textiel-industrie.
De toestand in de Twentsche textiel
industrie is nog altijd zeer slecht. Het zijn
vooral de exportbedrijven, 'die zwaar door
de crisis worden getroffen. Zoo'n voorna
melijk op export ingesteld bedrijf is de
fabriek Rigtersbleek van Gerrit J. van
Heek Zoon, een uitstekend geoutilleerd
complex, een der grootste textielfabrie
ken in Enschedé.
In de goede jaren werkten daar 1300
1400 arbeiders, maar sinds de intrede
van de crisis is dit aantal sterk vermin
derd. Telkens werden groote groepen ar
beiders ontslagen en weldra was het aan
tal werkenden op Rigtersbleek niet groo-
ter dan de helft van den voor de Twent
sche textielindustrie voorspoedigen tijd.
Thans is wederom aan een 150-tal ar
beiders ontslag aangezegd. Er blijven nog
ongeveer 500 op de fabriek werkzaam,
maar hun arbeidstijd is tot enkele dagen
per week beperkt. Gedurende de geheele
volgende week zal de fabriek worden
stopgezet, terwijl het nog niet vaststaat of
daarna weer zal worden gewerkt.
Wijziging Leerplichtwet.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
der Tweede Kamer nopens het voorstel
van wet van den heer K. ter Laan c.s.
tot wijziging van de Leerplichtwet.
Hieraan wordt het volgende ontleend:
Zeer vele leden wenschten niet in een
gedachtenwisseling te treden over de al
of niet wenschelijkheid op zich zelf van
een uitbreiding van den leerplicht uit
sluitend in den zin van een langeren
verplichten leertijd voor het algemeen
vormend lagez' onderwijs. Zij waren het
er echter over eens, dat zulk een uitbrei
ding in den tegenwoordigen tijd tot de
Ingezonden Mededeellng.
OU b Model DONAR P.130.- compl. goplaabt
LAGE PRUZEN
NIEUWE MODELLEN 1953
UITERST ZUINIG X
Kon. Haardonfabriek E. M. Jaarsma, Hilversum
Volledige collectie bij H. MERIS0N
ZONEN's Ijzerhandel N.V. - Goes
financiëele onmogelijkheden behoort. Al
leen reeds om zijn financiëele consequen
ties werd het voorstel dan ook onaan
vaardbaar geacht.
Verscheidene andere leden verdedigden
het voorstel. Wat de financiëele zijde be
treft, vestigden zij in het bijzonder de
aandacht op het feit, dat tegenover de
uitgaven voor salarissen een groote be
sparing op wachtgelden zal komen te
staan, terwijl er voor de zeer vele jonge
menschen, die de onderwijzersakte bezit
ten, weer eenig perspectief zal komen.
Doch vooral is het h.i. van beteekenis, dat
door verlenging van den leerplicht het
aantal personen, die aan het productie
proces deelnemen, zal worden verkleind.
Naast ernstige financiëele bezwaren
hadden verscheidene leden tegen het ver
plicht stellen van de gelegenheid tot ver
strekking van schoolvoeding ook prin-
cipiëele bezwaren.
Regeering en volk in crisiszorgen.
Naar wij vernemen zal Minister Ver
schuur a.s. Dinsdag 7 dezer van 20.00
tot 20.45 uur een radiorede houden, welke
over beide zenders zal worden uitgezon
den. De Minister zal spreken over de
economische zorgen van regeering en
volk in den huidigen crisistijd.
H. M. de Koningin-Moeder.
Gistermiddag om half 5 is H. M. de
Koningin-Moeder van 'tLoo in de Resi
dentie teruggekeerd. Aan het Staatsspoor
station was veel belangstelling en toen
H. M. het Koninklijk salonrijtuig verliet,
werd er een hartelijk „Lang leve de Ko
ningin-Moeder" geroepen.
Ter begroeting was op het perron aan
wezig de Gouverneur van de Residentie,
luitenant-generaal jhr W. Roëll.
Per auto begaf de Koningin-Moeder
zich vervolgens naar het Paleis in het
Voorhout.
Opleving in de meubelindustrie.
Gemeld wordt, dat in de meubelindu
strie over het algemeen een groote op
leving te constateeren valt. De oorzaak
schijnt voor een groot deel te moeten
worden gezocht in de a.s. weelde- en om
zetbelasting, die maakt, dat men in Ja
nuari ongeveer 20 hooger betaalt. Bo
vendien heeft natuurlijk de contingentee-
ring grooten invloed, daar het zonder
consent onmogelijk zal zijn, dat particu
lieren, in Duitschland tegen de goed-
koope reis-Sperrmarken meubelen op
doen.
Commissaris der Koningin te Groningen.
Zeer binnenkort is de benoeming te ver
wachten, met ingang van 1 December,
van Dr J. P. Fockema Andreae, thans
burgemeester va.. Utrecht, tot Commis
saris der Koning .n in de provincie Gro
ningen.
Vrouwen in de plaats van mannen?
Het Tweede Kamerlid, de heer Kuiper,
heeft aan den Minister van Binnenland-
sche Zaken de volgende vragen gesteld:
lo. Is het juist, dat te Rotterdam in de
laatste weken voor het Rijkstelegraafkan
toor sollicitanten voor vrouwelijk perso
neel zijn opgeroepen voor diensten die tot
nu toe door mannelijk personeel werden
verricht?
2o. is de Minister niet van oordeel, dat
het in dezen tijd geboden is, waar eenigs- I
zins mogelijk, mannelijk, inplaats v&a
Binnenland.
De nieuwe Commissaris der Koningin in
Groningen.
Minister Verschuur voor de radio.
De Gemeentebesturen en de salarisverla
ging.
Voorloopig Verslag over de Zeeuwsch-
Vlaamsche waterleiding.
Buitenland.
De toestand in Palestina.
De gemeenteraadsverkiezingen in Enge
land.
Een vredesconferentie te Tokio1?
vrouwelijk personeel in dienst te nemen?
3o. Wil de Minister maatregelen' tref
fen waardoor, bij aanstelling van perso
neel in Rijksdienst, aan mannelijke sollici
tanten de voorkeur wordt gegeven?
Vervoerregeling voor werklooze arbeiders
bij de werkverschaffing.
Door tusschenkomst van de rijksinspec
tie voor werkverschaffing is aan de ge
meentebesturen de regeling betreffende
vervoer van werklooze arbeiders tewerk
gesteld bij de werkverschaffing voor de
wintermaanden bekend gemaakt. Deze
regeling wijkt in zooverre af van de zo-
merregeling, dat de arbeiders, die dage
lijks meer dan 15 K.M. (2 keer) hebben
af te leggen, om naar en van de werk
verschaffing te komen in den regel ge
heel voor rekening van de overheid per
autobus, tram of trein worden vervoerd.
De vergoeding bij een afstand van 2 keer
10 tot 15 K.M. (de fietsvergoeding) blijft
75 cents per man en per week, terwijl
voor afstanden, die minder dan 10 K.M.
bedragen geen vergoeding wordt gegeven.
Het lager land- en tuinbouwonderwijs.
Werd voor eenige weken nog voor een
inkrimping van het aantal land- en
tuinbouwcursussen gevreesd tengevolge
van de voorgenomen verhooging van het
minimum aantal leerlingen, thans blijkt,
zegt de N.R.Crt. dat over het geheele land
het aantal cursussen niet noemenswaard
is teruggegaan en dat in een enkele pro
vincie, n.l. Noord-Brabant het zelfs iets
gestegen is.
Verder is bekend geworden, dat de toe
lagen voor het bezit der akten land- en
tuinbouwkunde gehandhaafd blijven en
toegekend zullen worden wanneer de be
zitter zijn akte behoorlijk productief heeft
gemaakt.
Vereenvoudiging bij de telegrafie.
De veelgebruikte Hughes en andere in
gewikkelde toestellen bij de telegrafie, die
alleen bediend kunnen wor den door amb
tenaren, die daarvan speciale studie heb
ben gemaakt, zullen in de toekomst meer
en meer vervangen worden door teletype-
machines, waarvan de bediening veel
eenvoudiger is en vrijwel overeenkomt
met die van een schrijfmachine. Geoefen
de typisten kunnen na een korte voorop
leiding deze machines bedienen.
De mogelijkheid zal worden geschapen,
dat firma's, die veel telegrafeeren, op hun
kantoren na overeenkomst met den Tele
graafdienst, een teletype-machine krijgen,
die op het telegraafnet is aangesloten. Zij
.kunnen dan van haar kantoor af de te
legrammen onmiddellijk doen overtikken
naar de plaats van bestemming, mits daar
een teletype-ontvanger aanwezig is.
SALARISVERLAGING DOOR
GEMEENTEBESTUREN.
Uitstel met beroep op de commissie-
Schouten gaat niet op.
Van bevoegde zijde wordt het volgen
de gemeld:
Nog steeds komt het voor, dat gemeen
tebesturen en besturen van andere pu
bliekrechtelijke corporaties beslissingen
omtrent een overigens noodzakelijk ge
oordeelde verlaging der loonen van hun
personeel aanhouden in afwachting van
het rapport der commissie Schouten.
Zoodanig uitstellen van maatregelen,
welke de plaatselijke overheid op grond
van de feiten zelve noodzakelijk oordeelt
valt te laken en is in strijd met hetgeen
de regeering in deze zware tijden als eers
ten eisch aan de besturen der lagere pu
blieke organen stelt, n.l. het geven van
een doelbewuste van verantwoordelijk
heidsbesef getuigende krachtige leiding.
Een beroep op de commissie-Schouten
voor zoodanig uitstel is voorts geheel on
juist en onaanvaardbaar wijl deze com
missie de regeering zal adviseeren om
trent de haar wachtende taak bij aan
vaarding van de aanhangige wijziging
der ambtenarenwet en niet over de op
de besturen der lagere organen rustende
taak en verantwoordelijkheid om hunne
salaris-regelingen te doen aansluiten aan
gewijzigde verhoudingen en omstandig
heden, waarvan de redelijke vervulling
o.m. zal voorkomen, dat de regeering t.z.t.
van de haar te verleenen bevoegdheid
zal behoeven gebruik te maken.
