De uilgaven moeten omleeg
0»
AKKEfcUCHETS
EERSTE BLAD.
DINSDAG 31 OCTOBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. S8
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Tolofoonnummor 11.
Postchèquo on Girorokoning 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tolof. 250.
Dlrecteur-IIooIdrcdacteur: II. ZUIDEMA.
2)eZeeuw
Abonnementsprijs 2.50 per kwartaal)
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen 10.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
modcdcolingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10,75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto i 0,85.
Bij contract belangrijke korting.
Het behoeft geen verwondering te wek
ken, dalt de financieele toestand van het
Rijk en vele gemeenten de grootste zorg
baart.
De uitgaven zijn enorm uitgezet de
laatste jaren.
Er is geen punt van eenig publiek be
lang, waaraan geen zorg is besteed. Alles
is in ons landje tot in de puntjes geregeld.
En dat valt in vele opzichten toe te jui
chen. Het bezwaar da echter dat de bevol
king langzamerhand niet meer in staat is
de zware lasten te dragen.
Dat de uitgaven zeer sterk zijn opge
voerd blijkt duidelijk als we naast elkaar
leggen de Rijksbegrootingen van 1878, dus
ruim een halve eeuw geleden, en die van
1934.
In 1878 werd ook reeds geklaagd oveT
de zware lasten. En 'het was mede met
het oog daarop dat in de toelichting van
„Ons Pogram" een begrootingsstaatje
werd opgenomen om duidelijk te maken,
dat men op inkrimping van het budget
bedacht behoorde te zijn.
Voor het jaar 1850 waren de uitgaven
van het land geraamd op ruim 69 mil-
lioen gulden. Dit bedrag was in 1878 ge
stegen tot bijna f 119 millioen. Een stij
ging, die velen in die dagen met zorg
vervulde.
Wij: laten het staatje van 1878 hier vol
gen met daarnaast de uitgaven zooals,
die voor 1934 zijn geraamd.
1878
1934
Huis des Konings
f 950.000
f 1.850.000
Hooge colleges
600.000
- 1.932.089
Buitenl. Zaken
- 600.000
- 3.622.933
Justitie
- 4.500.000
- 26.255.769
Binnenl. Zaken
- 29.000.000
- 13.186.504
Onderw., K. en W,
- 154.310.930
Waterstaat
- 75.341.751
Marine
- 1.400.000
Oorlog
- 22.500.000
- 57.887.483
Nat. Schuld
- 27.000.000
- 97.372.201
Financiën
- 17.500.000
- 143.075.705
Koloniën
- 2.000.000
- 4.714.418
Economische Zaken
- 11.790.269
Sociale Zaken
- 109.164.740
Onvoorzien
30.000
f 118.650.000 f 730.534.792
Een zuivere vergelijking is niet moge
lijk, omdat nu de uitgaven anders zijn
verdeeld en nieuwe departementen wer
den opgericht. Zoo ressorteerde vroeger'
b.v. Onderwijs onder Binnenlandsche Za
ken, evenals Waterstaat, terwijl Oorlog en
Marine gescheiden waren.
Toch blijkt uit deze cijfers, ook als we
rekening houden met de toename der be
volking en met de speciale crisisuit
gaven, die thans de begrooting drukken,
dat de uitgaven zeer belangrijk zijn ge
stegen.
En dan is nog geen rekening gehouden
met de uitgaven van de Provinciën en ge
meenten, 'die in 1878 volgens van bevoeg
de zijde verstrekte gegevens geraamd
werden op in totaal f 50 millioen.
Dit' laatste cijfer spreekt wel heel
sterk, als we in de bladen lezen dat al
leen op de eerste ontwerp-begrooting van
Amsterdam een bedrag van f 23 millioen
moest worden bezuinigd.
Het behoeft, wanneer we op deze cij-
fers letten, niet te verwonderen, dat de
druk der belastingen zwaar wordt ge
voeld, en dat door de Regeering diep in
grijpende maatregelen moeten worden ge
nomen, om aan dezen toestand een einde
te maken.
Wij hebben ons een tijdlang de hoo-
ge uitgaven zonder al te veel bezwaar
kunnen getroosten. Wie 't breed heeft,
kan het ook breed laten hangen.
Maar nu wij zeggen niet: armoe
troef is maar dan toch de draag
kracht der bevolking sterk is verminderd,
nu is het ook noodig dat aan de onzinnig
ra? u^£aven een einde wordt gemaakt.
Htet eerst noodige is uit den aard
der zaak, dat de begrootingen sluitend
worden gemaakt, desnoods met verhoo
ging der toch al zware lasten.
Maar als eenmaal het evenwicht Is
hersteld, dan is het ook noodig dat over
heel de linie de uitgaven naar beneden
worden gebracht.
Het kan op deze wijze niet doorgaan,
Beseft moet weer worden, dat zuinig
heid de moeder is ook van de nationale
Porceleinkast.
Het proces-van der Lubbe.
Is dat rechtspraak?
Re „Msb." wil den vinger leggen op de
sion snel vermenigvuldigende teekenen
van geïrriteerdheid, welke bij den presi
dent vallen waar te nemen.
Of de president aan oververmoeidheid
begint te lijden; of bet Berlijnsche milieu
een druk op hem uitoefent; of aan welke
andere krachten hij is blootgesteld, weten
wij niet. Zeker is echter, dat de gelijk
matige houding van den president, wel
ke hij een tijd lang gelijkelijk tegenover
alle procesdeenemers innam, snel aan
'het wijken is en plaats maakt voor een
andere, die met den besten wil van de
wereld niet meer goed te praten valt.
Van den aanvang af heeft de president
moeite gehad, de mentaliteit van Dimi-
troff met zijn dynamisch temperament te
begrijpen.
Het recht van Dimitroff om zich na
elke uitspraak van een getuige te uiten,
wordt nu al meer ingeperkt en de toon
waarop hij wordt aangesproken, begint
meer en meer op snauwen te gelijken.
De geprikkeldheid begint zich nu ook
over de getuigen uit te breiden, maar niet
over allen. D'at is het pijnlijke van het
geval. De nationaal-socialistische getui
gen zijn namelijk voor snauwen gevrij
waard. Zij worden behandeld met voor
zichtigheid en lieftalligheid. Dit onder
scheid is zóó kras geworden, dat men
aan den toon, waarop het hof een getuige
aanspreekt, al dadelijk kan opmaken, tot
welke staatkundige partij deze getuige
behoort.
Twee koningen ontmoeten elkaar.
Koning Boris van Bulgarije heeft zich,
vergezeld van minister-president Moes
jan ov, naar de op den linker Donau-oever
gelegen Roemeensche havenplaats Rama
dan begeven, waar hij door koning Carol
van Roemenië, in wiens gevolg zich de
Roemeensche minister-president Waida
en de minister van buitenlandsche zaken
Titulesco bevonden, aan boord vaü het
Roemeensche koniniklijke jacht plechtig
werd ontvangen.
In deze bijeenkomst werden politieke,
economische en cultureele kwesties be
sproken.
Er werd besloten tot de instelling van
twee gemengde commissies, om alle bij
zonderheden uit te werken.
Op politiek gebied kwam een toenade
ring tot stand tusschen Bulgarije en de
andere Balkanstaten.
Er zal binnenkort een bijeenkomst der
beide koningen plaats vinden te Boekarest
waaraan ook zal worden deelgenomen
door den koning van Joego-Slavië.
De toestand in Palestina,
De spanning in Palestina duurt voort
Het aantal dooden bij de onlusten is ge
stegen tot 33, daar drie zwaar gewonden
bezweken zijn.
Alle poorten van Jeruzalem worden
door de politie, die niemand laat binnen
komen of vertrekken, bewaakt.
Te Haifa is de opwinding onder de
Arabieren zeer groot; bij een straatbetoo-
ging werd Maandag, evenals in 1929, ge
roepen: „doodt de joden".
De algemeene staking duurt nu reeds
drie dagen onafgebroken voort. Alle Ara
bische winkels zijn nog steeds gesloten.
Ook te Damascus is een algemeene sta
king geproclameerd ten teeken van sym
pathie met de Palestijnsche Arabieren. In
alle moskeeën te Damascus zijn de bij de
onlusten gedoode Arabieren herdacht.
De onrust op Cuba.
In geheel Cuba is een algemeene sta
king van 72 uur uitgeroepen, welke zich
uitstrekt tot het transportwezen, de licht
en krachtwerken en de waterleiding.
Een aanal petroleum-maatschappijen,
waaronder de „British Shell", de „Stan
dard Oil" en de „Sinclair Oil', hebben
een lockout uitgevaardigd, als gevolg van
hun weigering te voldoen aan een zeven
tigtal eischen van hun personeel.
De regeering is blijkbaar niet in staat
de orde te handhaven en staat op den
rand van den afgrond.
Prof. A. Calmette f.
Professor Albert Calmette is te Parijs
op 70-jarigen leeftijd overleden.
In 1886 werd de overledene tot arts be
vorderd. Zijn naam is nauw verbonden
met het serum tegen tuberculose.
In samenwerking met Guérin gelukte
het hem, een serum samen te stellen voor
de preventieve bestrijding der tuberculose
bij het jonge kind. Hij gaf het den naam
G. G. G. Calmette en Guérin bereikten
dat resultaat door de langdurig voortge
zette studie van de tuberculose bij het
hoornvee.
Het sneeuwt en vriest.
In Noord- en West-Zwitserland en ook
in het Zuiden van Baden is Zaterdagmor
gen vrij veel sneeuw gevallen, tot in de la
ger gelegen gebieden toe. Alle bergen wa
ren wit. Ook Zondagmorgen is het weer
gaan sneeuwen. Overal is de temperatuur
sterk gedaald.
Het weer aan de Fransche kust is
thans reeds gedurende 8 dagen zeer
slecht. Hevige rukwinden gaan met
sneeuw en hagel gepaard. Vele schepen
worden in de havens opgehouden.
In verschillende deelen van Frankrijk,
vooral in het gebied van Bourbonnais en
Berry blijft de zware sneeuwval aanhou
den. Op sommige plaatsen ligt de sneeuw
30 c.M. hoog. Sedert 30 jaar is een derge
lijke zware sneeuwval zoo vroeg niet
voorgekomen. Te Charolles heeft het drie
graden gevroren.
In het Juragebergte ligt de sneeuw
reeds 40 a 50 c.M. hoog, zoodat de win
tersport hier reeds beoefend wordt.
Korte Berichten.
De Duitsche Minister-President Go
ring heeft Zaterdagavond te Essen het
woord gevoerd. In deze rede sprak Go
ring ook over den brand in het rijksdag-
gebouw. Wanneer het Tijksgerechtshof
niet te beslissen had, zou de brandstich
ter binnen 24 uur zijn opgehangen.
Gistermorgen bemerkte men in de
aula der Technische Hoogeschool te Wee-
nen een doordringenden reuk. Het bleek
dat in de aula en in de gangen flesschen
met traangas waren geworpen. In enkele
collegezalen moesten de colleges gestaakt
worden. Een onderzoek werd ingesteld en
drie studenten werden gearresteerd.
De uitbetaling van de kweekerscredieten
Volgens den heer Vervoorn zijn de cre-
dieten, welke ingevolge de getroffen re-
geeringsmaatregelen, aan de daarvoor in
aanmerking komende kweekers zouden
worden verstrekt, in verscheidene geval
len niet uitbetaald, zelfs geruimen tijd na
dat deze credieten door de daartoe aange
wezen autoriteiten waren goedgekeurd
Genoemd Kamerlid heeft nu aan den mi
nister van Economische Zaken gevraagd,
of Z.Exc. bereid is te bevorderen, dat de
goedgekeurde credieten zoo spoedig mo
gelijk worden uitbetaald en de afdoening
der nog loopende zaken zonder vertraging
geschiedt.
Zorgelijke toestand der mijnwerkers.
D'e Prot. Chr. Mijnwerkersbond beeft
met het oog op de buitengewoon zorge
lijke omstandigheden, waaronder de mijn
arbeiders in dezen tijd gebukt gaan, een
schrijven gericht aan de contact-commis
sie voor het mijnbedrijf, waarin met ster
ken aandrang gevraagd wordt om dit
jaar aan de mijnarbeiders een ex tra-ui t-
keering te verstrekken, minstens ter
groote van een week loon.
De C. A. O. in de Typografie.
De R.-K. Grafische Bond heeft zich
met 2974 tegen 413 stemmen voor aan
vaarding van de gewijzigde overeenkomst
uitgesproken.
Gemeente-loonen in Amsterdam.
Naar de „Telegr." verneemt, zal de be
zuiniging op de loonen van het Amster-
damsche gemeentepersoneel verkregen
worden door een stelsel van verschillende
maatregelen.
In de eerste plaats zal een aantal bij
slagen en toelagen vervallen. Ten stad-
huize noemt men dat: de „franje" zal
verdwijnen.
Verder zullen alle groepen een ver
mindering ondergaan, terwijl enkele af-
deelingen van de werklieden in een lagere
groep zullen worden ondergebracht.
Van het denkbeeld om een extra kor
ting toe te passen op de ongehuwden en
op de gehuwde vrouwen is men terugge
komen. Wel wordt overwogen om de amb
tenares, die in het huwelijk treedt, ontslag
te verleenen.
Ten slotte zal ook de wachtgeldveror
dening onderhanden worden genomen en
de zeer gunstige bepalingen worden her
zien in een voor het personeel ongunsti-
gen zin.
Het stelsel der tijdelijke kortingen
wordt verlaten, d.w.z. de loonen worden
opnieuw en dan op een lager niveau vast
gesteld. De nieuwe loonen treden in wer
king met ingang van den eersten Januari
1934.
Een Kamerlid veroordeeld.
De Hooge Raad heeft gisteren verwor
pen het cassatieberoep van Roestam Ef-
fendi, lid der Tweede Kamer, die terzake
van opruiing tot gewelddadig optreden
van het openbaar gezag in een vergade
ring te Tiel, door bet Hof te Arnhem tot
1 maand gevangenisstraf is veroordeeld.
Nieuwe tegenvaller te Zaandam.
Voor eenige weken verraste Zaandams
burgemeester de gemeente met de blijde
tijding, dat hij er in geslaagd was, een
sluitende ooncept-begrooting voor 1934
samen te stellen. Tegelijk met het bekend
worden van het feit, dat het bedrag van
van f 60.000 dat de gemeente Zaandam
in 1934 minder dan in 1933 zal ontvan
gen uit het Gemeentefonds, bleek echter,
dat met dit stropje geen rekening was
gehouden, Voorts blijkt, dat men het te-
'n Beetje hoofdpijn, 'n beetje
kou gevat, heelemaal zoo
onprettig doordat Ge het
eigenlijk veel te druk hebt
gehad en te weinig gesla-
Niderlandsch pen. Neem vanavond een of
Product twee "AKKERTJES" en na
vroeg naar bed. Morgenoch
tend staat ge als een ander
mensch op, vol energie en
roemt dit kostelijke middeL
Per 12 stuks slechts 50 cent.
Gebruikt dut voortaan ulttluitendt
Volgent recept van Apotheker Dumont
"AKKERTJES"
kort over 1933, groot f 87.000, ook buiten
beschouwing heeft gelaten. Zaandam zit
dus opnieuw in de begrootingsmisère.
Het ongeluk bij het ontgroenen te Utrecht.
Op de vragen van mejuffrouw Katz be
treffende het nemen van maatregelen
van Regeeringswege in verband met het
onlangs plaats gehad hebbend ongeval bij
de jongste ontgroening der aanstaande
leden van 't Utrechtsche studentencorps,
heeft minister Marchant geantwoord, dat
artikel 117 der Hooger-onderwijs-wet den
rector-magnificus en den senaat aanwijst
als de autoriteiten, die tegen overtreding
der tucht of bij wangedrag repressief op
treden. Zij stelt van de uitspraak des se-
naats beroep open op den minister.
In bet onderhavige geval is de genoem
de autoriteit thans diligent.
Steun aan noodlijdende gemeenten.
Het hoofdbestuur van den Ned. Bond
van gemeenteambtenaren beeft in ver
band met de indiening van het wetsont
werp tot steun aan noodlijdende gemeen
ten een adres gericht aan de Tweede Ka
mer, waarin verschillende bezwaren te
gen bet wetsontwerp worden ontwikkeld
en verzocht deze bezwaren in ernstige
overweging te nemen, opdat niet een weg
worde betreden, die leiden zal tot verdere
ontwrichting der gemeentelijke autono
mie en die een gezond gemeentelijk leven
tot een roemloos einde zal brengen.
De radio-kwestie.
In verband met berichten over confe
renties ten Departemente met vertegen
woordigers der radio-vereenigingen, heeft
de „Maash." zich ter bevoegder plaatse
om nadere inlichtingen gewend.
Medegedeeld werd, dat reeds de pu
blicatie der gehouden 'besprekingen als
een indiscretie moest worden geschouwd.
Bijzonderheden daarover kon men dus
niet geven, behalve de uitdrukkelijke ver
zekering, dat bedoelde conferentie niet
ging over de verandering vein de zend
tijdregeling, maar alleen de kwestie der
zend-apparatuur betrof, welke reeds ver
leden jaar in de Kamer ter sprake kwam
bij de interpellatie van oud-minister van
Dijk.
Een mislukte demonstratie.
De Haagsehe Gemeenteraad heeft gis
termiddag met 2520 stemmen de motie-
Van Langen verworpen, -waarin B.
en W. werden uitgenoodigd, zich met een
gemotiveerd vertoog tot de regeering te
wenden inzake het voornemen van de re
geering om per 1 Nov. a.s. de verlaging
der ondersteuning aan werkloozen te
doen invoeren.
Verschillende revolutionaire organisa
ties hadden voor deze gelegenheid een
massa-demonstratie uitgeschreven, maar
zonder succes! Op het bepaalde tijdstip
was in wijden omtrek geen enkelen be-
tooger te zien.
De oproepers zelf verschenen ook niet
op het appèl.
Van de werkverschaffing uitgesloten.
In de raadsvergadering te Ambt-Har-
denberg werd voorgelezen een schrijven
van den mini, ,r van Sociale Zaken,
waarin deze mededeelt, dat een zestal
werkloozen, die geschorst waren wegens
de op 28 April plaats gehad hebbende rel
letjes op de werkverschaffing in het
Staatsboschbedrijf, niet voor herplaatsing
in aanmerking komen.
Middelburg. De S. O. S. tentoon
stelling. Als onderdeel van een geor
ganiseerde Kunstweek ten bate van de
schilders, die lijden onder de crisis; opent
de commissie hedenavond in de drie zalen
Binnenland.
De bezuinigingen te Amsterdam.
Kamerlid wegens opruiing veroordeeld.
Veertigjarig bestaan der Rijks Landbouw-
winterschool te Goes.
Buitenland.
De toestand in Palestina. De staat van be
leg afgekondigd.
Sneeuw en koude in sommige landen.
Ontmoeting van de koningen van Bul
garije en Roemenië.
De onrust op Cuba.
van het Kunstmuseum een tentoonstelling
van werken van Zeeuwsche schilders, die
een groote verscheidenheid in genre en in
onderwerpen bijeen hebben gebracht, ter
wijl ook Wim Abeleven mooi werk expo
seert.
Ter vergrooting van de aantrekkelijk
heid, zijn naast een theeschenkerij nog
verschillende attracties ingericht, terwijl
iedere inzender een stuk afstond voor de
verloting en het publiek de gelegenheid
krijgt aan te wijzen welk stuk als eerste,
tweede enz. prijs moet worden aangewe
zen.
De tentoonstelling, die Zondag gesloten
is, blijft geopend tot Zaterdag 11 Novem
ber, doch de eigenlijke kunstweek eindigt
reeds Donderdags. Er is zeker alle reden
tot een druk bezoek op tewekken.
Goes. Rede dr A. A. L. Rutgers.
Gisteravond hield de A.R. Kiesvereeni-
ging in de Prins van Oranje haar eerste
vergadering in deze campagne, waarvoor
veel belangstelling was. Nadat de verga
dering op de gebruikelijke wijze door den
voorzitter, den beer R. Zuidema, was ge
opend en deze een kort openingswoord
had gesproken, sprak dr A. A. L. Rut-
g e rs, lid der Tweede Kamer over: „N e -
derlands roeping tegenover
Indië".
Spr. wees er in zijn inleidend woord op,
dat het hem verblijdt,, zijn eerste politieke
rede, na 23 jaar in de beide Indien door
gebracht te hebben, te mogen houden in
Zeeland, daar hij op de Zeeuwsche lijst
tot Kamerlid is gekozen.
Komende tot zijn onderwerp, zegt Spr.,
dat in de nu helaas achter ons liggende
bloeiperiode te weinig aandacht is
geschonken aan de economische afhanke
lijkheid van Nederland tegenover Indië
Nu we volop in de moeilijkheden zitten,
wordt gevraagd om afdoende maatregelen
tot verbetering. Maar laat ons oppassen,
zegt Spr., dat we bij die maatregelen de
zedelijke roeping tegenover Indië niet ver
geten.
Onze vaderen hebben bij de kolonisatie
methoden toegepast, die niet door den
beugel konden. Het beruchte cultuurstel
sel is aan het eind der 19e eeuw met in
stemming van alle partijen verdwenen.
Laten we nu, in dezen crisistijd geen
maatregelen nemen, die evenzeer afkeu
ring verdienen.
Wij onderscheiden tegenover Indië een
rechtstreeksche en een zijdelingsche taak
der Overheid. De laatste de kerstening
van Indië wordt nu beter door da Ne-
derlandsche Christenen begrepen. Er zit
groei in bet Zendingswerk en bet wordt,
ook van liberale zijde, wel gewaardeerd.
Maar in den allerlaatsten tijd dreigt een
gevaar. Spr. doelt op de vraag, of op Bali
de Zending moet worden toegelaten. Hier
is geen sprake van de bedoeling, om de
z.g. dubbele Zending tegen te gaan, maar
hier wil men art. 177 gebruiken om de
Hindoe-cultuur te beschermen tegen de
Christelijke invloeden. Al erkent Spr., dat
bet hier een moeilijk geval is, omdat wel
20 aanvragen om Zending te drijven, zijn
ingekomen, toch mag door de A.-R. in een
weigering zonder meer niet worden be
rust.
Wat onze politieke roeping betreft, ook
hier mag eigenbelang niet de richting
aangeven. Nederland is voor Indië als een
voogd verantwoordelijk. Rekening moet
dus gehouden worden met de belangen
van Indië zelf. Het gezag moet ge
handhaafd tegenover revolutionaire op
ruiing, maar een gezond nationalis
tisch streven mag niet onderdrukt. De
ontwikkeling van Indië moet historisch
groeien.
Financieel is de toestand nu zoo gewor
den. dat Indië moet leenen op crediet van
Nederland. De Indische begrooting moet
sluitend gemaakt, waarbij harde maatre
gelen noodig zijn, harder dan in Neder
land. Ook dat is in het belang van Indië.
In intellectueel opzicht is in Indië veel
bereikt. Maar nu is de toestand zoo ge
worden, dat Indië niet langer de intellec-
tueele krachten kan opnemen, die Neder
land wil zenden. Suriname is het voor
beeld, hoe het over 25 jaar in Oost-Indië
zal zijn. Dan zullen de inlandsche onder
wijzers, ook al, omdat ze goedkooper zijn,
het onderwijs wel voor hun rekening ne
men. Daarmee zullen we ons moeten ver
wenen.
