E.M.JAARSMA
HAARDEN
EERSTE BLAD.
DINSDAG 24 OCTOBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
48e JAARGANG - No. 20
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchóquo en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lango Burg. Telcf. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 00 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Onder voorwaarde
De heer Al'barda, de leider van de Soc.
Dem. Kamerfractie, heeft zich in een te
Botterdam gehouden meeting optimis
tisch uitgelaten over de toekomst van
het socialisme in Nederland.
Met een mits evenwel.
„Het socialisme aldus de roode re
denaar is in Nederland diep gewor
teld. Een storm, zóó geweldig, dat hij
deze wortels zou kunnen losscheuren, kan
ik mij niet indenken. Het socialisme zal
zich in Nederland als sociaal-democratie
handhaven, en, zij het dan ook na vele
moeilijkheden, zijn zegevierenden weg
naar de toekomst gaan, onder de
voorwaarde, dat het zelf niet door
domheden en fouten zijn eigen macht
breekt I"
Of er grond is voor de hier uitgespro
ken overtuiging, laten we, gezien het ge
beurde in andere landen, waar het socia/-
lisme eveneens diep geworteld scheen, in
het midden.
Wel kan echter gezegd, dat de dom
heden en fouten, waarop de redenaar
doelde, hier te lande niet ontbreken.
De grootste fout, die een politieke par
tij maken kan, is, dat zij vreest verant
woordelijkheid te dragen. De grootste
domheid, dat zij bij dreigende gevaren de
oogen stijf dichtknijpt en zich laat leiden
door vrees voor onverantwoordelijke ele
menten.
Het is niet noodig voorbeelden bij te
brengen.
Een herinnering aan wat in meerdere
groote gemeenten gebeurde en wat men
herhaaldelijk in volksmeetings en in de
Kamer kan waarnemen is voldoende om
de overtuiging te wekken, dat het socia
lisme ten onzent door domheden en
fouten reeds een goed deel van zijn macht
heeft gebroken.
Opvoeding tot den oorlog.
In „De Nederlander" werd dezer dagen
de aandacht gevestigd op een in Duitsch-
land verschenen boekje van Prof. Banse:
„Wehrwissenschaft", dat bed.oelt een ge
heel nieuwe, veelomvattende wetenschap
in het leven te roepen.
„Deze „nationale wetenschap" zal zich
bezighouden met de vragen van oorlog
en landsverdediging, waarbij de feiten en
inzichten, in de meest verschillende ge
bieden van wetenschapsbeoefening bijeen
gebracht en verworven, uit een bijzonder
oogpunt zullen worden bezien, n.l. uit
dat van de nationale veiligheid en oor
logsvoorbereiding. De uitkomsten dezer
wetenschap dienen dan echter tot het volk
gebracht te worden. Duitschland moet
geestelijk tot den nieuwen oorlog worden
voorbereid. „Want zoo zegt Banse
hierover mag niemand in twijfel blijven,
dat tusschen onzen momenteelen nood en
ons komend geluk de oorlog staat". Deze
oorlog zal een verschrikking zijn. De
schrijver verklaart hem niet te verlangen.
Maar komen zal hij. De weg tot de vrij
heid kan slechts door hem heengaan. Het
is daarom noodig, dat iedere man en
elke vrouw en ook het kind weten wat
oorlog beteekent".
Als het gaat om de beginselen van deze
wetenschap, dam wordt voorop gesteld,
dat de oorlog is „de hoogste ontplooiing,
niet slechts van stoffelijke middelen, maar
evenzeer van het geestelijk bezit van zijn
tijd".
Dat het is de bodem, waarop de men-
schenziel zich op zijn sterkst en rijkst
vermag te openbaren.
In den oorlog, zoo wordt verder be
toogd, kunnen wil en werk van een volk
zich op zijn allerrijkst openbaren en het
Duitsche volk moet daarom doordrongen
worden van het feit, dat oorlog niet iets
buitengewoons, niet iets misdadigs aan
de menschheid is, maar het moet be
zield worden met een „onwrikbaar geloof
aan de hooge ethische waarde en den
diepen zin van den oorlog".
Alle studievakken en alle levensuitin
gen van het volk op geestelijk en stoffelijk
gebied moeten dan ook aan de „Wehr"-
gedachte dienstbaar worden gemaakt.
De schrijver behandelt o.m. de oorlogs
voering door middel van de verbreiding
der ziektekiemen. In aanmerking komen
b.v. de vergiftiging van het water in liet
vijandelijk gebied door typbus-bacillen,
de besmetting met typhus door middel
van klein ongedierte en met pest door
besmettelijke ratten.
„Wij hebben zegt_„De Neder
lander met stijgende ontsteltenis
van dit geschrift kennis genomen. Na
tuurlijk weten wij wel, dat niet de geheele
Duitsche nationaal-socialistische bewe
ging voor den inhoud daarvan aanspra
kelijk kan worden gesteld. Maar dit is
meer dan het schrijven van een fanatie-
ken enkeling!
Banse's boekje is een terugkeer tot een
heidensche levens- en wereldbeschouwing.
Het gewaad, waarin zijn gedachten zich
kleeden, moge met een schijn van gods-
vereering zijn omzoomd, onder deze om
hulling schuilt een satanische geest.
Wat moet er van ons werelddeel worden,
wanneer deze denkbeelden in breeden
kring ingang vinden?"
Wat hier wordt opgemerkt verdient
ernstige overweging.
Wij moeten de nieuw opkomende poli
tieke bewegingen beoordeelen niet naar
wat zij misschien ook weieens voor goeds
deden, maar naar de beginselen
waarop ze steunen en waardoor ze
worden gedreven.
Wij hebben ook deze geesten te be
proeven!
(In haar nummer van gisteravond
maakt de Nederlander melding van
het heuglijk bericht, door den Duitschen
persdienst verspreid, dat de door den
hoogleeraar verkondigde opvattingen niet
in overeenstemming zijn met die der Re
geering en slechts te beschouwen zijn als
persoonlijke meeningsuitingen, terwijl
hieraan toegevoegd werd, dat het boek
in beslag is genomen.
„Dit laatste is, zooals wij weten, met
boeken, die in deze richting gaan, tot-
dusver onder het nieuwe bewind zelden of
nooit geschied.
Het liefst zien wij dit als een symp
toom, dat met de vredelievende gezind
heid, die nu en dan in redevoeringen tot
uiting komt, ter hoogster instantie inder
daad ernst wordt gemaakt.
Wij zullen ons daarover van harte ver
heugen.
Allicht zal dan, bij een volgende boe
kenverbranding, in plaats van Bertha
von Suttner's „Die Waffen nieder" Ban
se's „Wehrwissenschaft" op het vuur ge
worpen worden.")
Het fiasco der Ontwapeningsconferentie.
Ln Volkenbondskringen acht men het
meer en meer waarschijnlijk, dat de alge-
meene commissie a.s. Donderdag wel be
sluiten zal, zich voor onhepaalden tijd te
verdagen in de hoop, dat een overleg tus
schen de regeeringen nog een oplossing
van de moeilijkheden met Duitschland
brengen zal, die een hervatting van het
werk der ontwapeningsconferentie zal
mogelijk maken.
Met het oog op de ongewenschheid van
nieuwe openbare beraadslagingen, waar
bij opnieuw van ernstige meeningsver-
schillen onder de overgebleven deelne
mers der ontwapeningsconferentie en
misschien ook wel tusschen de gedele
geerden van Amerika, Engeland en
Frankrijk en Italië zelf zou blijken, schijnt
men thans aan een verdaging van de alge-
meene commissie voor onhepaalden tijd
de voorkeur te geven.
Roosevelt's radio-rede.
De radio-rede die Roosevelt heeft ge
houden en waarin hij belangrijke mede
deelingen heeft gedaan inzake de mone
taire politiek, heeft reeds dadelijk invloed
geoefend op de fluctuaties van den dollar.
De rede zelf heeft echter geen bijzondere
verbazing in de Londensche City verwekt.
Dat het streven van de Amerikaansche
regeering voor alles gericht blijft op her
stel van het prijsniveau, dat men te Was
hington het prijspeil van 1926 voor oogen
blijft houden en dat de geld- en valuta-
politiek van de Vereen. Staten zich daar
naar heeft te richten, zijn slechts herha
lingen.
De rede was in groote trekken inflatio-
nistisch getint. President Roosevelt heeft
nogmaals de noodzakelijkheid van hoo-
gere prijzen der goederen onderstreept en
verklaard, dat dit het voornaamste oog
merk is, waarnaar hij streeft. De opmer
king, dat, wanneer dit niet op de eene
wijze geschiedt, de president van de an
dere methode gebruik zal maken, legt
men aldus uit, dat Roosevelt besloten is
zijn toevlucht tot inflatie te nemen, wan
neer een prijsopdrijving zonder deze niet
mogelijk blijkt.
Socialisten tegen fascisten.
Zaterdagavond hebben de Belgische
socialisten over het geheele land een „mo
bilisatie van de socialistische jonge wach
ten tegen het fascisme en zijn handlangers
in België" op touw gezet. Deze mobili
satie is te beschouwen als het begin van
een verscherpte actie tegen de onderschei
dene fascistische organisatie. Na afloop
van de socialistische propaganda-vergade-
ringen te Brussel trokken eeniga honder
den wachten naar een fascisten-lokaal en
raakten er slaags met de politie. De poli
tie zag zich tenslotte genoodzaakt met de
blanke sabel te chargeeren.
Te Luik hebben eenige honderden jonge
wachten Zondagavond drie leden van de
Légion Nationale, die op weg naar huis
waren, zoo deerlijk mishandeld, dat een
hunner, zwaar gewond, naar het 'zieken
huis moest worden overgebracht.
Een best champagnHaar.
Ofschoon de deskundigen het er over
eens zijn, dat 1933 een der beste cham
pagne-jaren in de geschiedenis belooft te
worden, ziet het er niet naar uit, dat zulks
algemeene waardeering ondervindt. De
kwestie is nl., dat de menschen steeds
minder champagne drinken.
Op het oogenblik liggen niet minder
dan 170 millioen flessohen champagne
opgeslagen in de reusachtige wijnkelders
te Reims, wachtend op betere tijden, ten
einde aan de markt te kunnen worden
gebracht. Ofschoon de productie van
champagne op een normaal niveau is
voortgezet, is het verbruik sedert den
wereldoorlog geleidelijk gedaald, hetgeen
wordt toegeschreven aan het drankver
bod in Amerika, de ineenstorting van de
Russische markt en de 'hooge tarieven.
Een goed afzetgebied blijf t Canada. Er
worden thans minstens 6 mill. flessChen
jaarlijks ingevoerd.
De boerenstaking in Amerika.
Whitney, de president der organisatie
van spoorwegarbeiders, heeft aan de sta
kende boeren de welwillende medewerking
van de spoorwegarbeiders toegezegd.
De gouverneurs van 5 staten zullen een
conferentie houden om te pogen een op
lossing 'te vinden voor de staking.
Weer naar monarchie in Spanje?
Het groote Madrileensche blad „El Li
beral" publiceert onder den kop „Sensa-
tioneele onthullingen" een opzienbarend
artikel van een anonymus, die beweert
geheime documenten te 'hebben ingezien,
waaruit zou blijken, dat door de reeh'tsdhe
partijen tegen 14 April 1934 een herstel
van de monarchie wordt voorbereid.
Reeds zou door de „samenzweerders" be
sloten zijn, een leening te sluiten voor een
bedrag van vijftien millioen peseta's, ten
einde een grootsch opgezette propaganda
voor de restauratie van het huis Bourbon
te kunnen voeren. Genoemd bedrag zou
voor een derde gegarandeerd worden door
den toekomstigen koning (Alfonso of zijn
zoon don Juan) en voor de res't door de
Grandes van Spanje, die onmiddellijk na
herstel van de monarchie de 'hun door de
republiek ontnomen landerijen zullen te
rug ontvangen.
Uit de betreffende documenten zou ver
der blijken, dat de rech'tsohe groepen er
op rekenen, dat zij bij de algemeene ver
kiezingen van 19 November a.s. twee hon
derd en vijftig afgevaardigden in de
nieuwe cortes zullen krijgen, een absolute
meerderheid dus. Niettemin zou de 14e
April, de datum waarop eenige jaren ge
leden de republiek werd uitgeroepen, wor
den afgewacht, om den staatsgreep uit te
voeren.
De financieele debatten in de
Fransche Kamer.
Gisteren zijn de debatten in de Fran-
sohe Kamer over de financieele voorstel
len der regeering voortgezet.
Op verzoek van minister-president
Daladier werden de debatten in de Kamer
even na achten geschorst tot half elf. De
beslissing over het lot der regeering zou
dus in den loop van den nacht vallen.
De toegangen tot het Paleis Bourbon,
waar de Kamer vergadert, werden giste
ren door een groote politiemacht bewaakt
om eventueele betoogingen tegen te gaan.
De betoogingen van de belastingbetalers
en de 'taxi-chauffeurs zijn mislukt.
In en buiten de Kamer zit er crisis in
de luc'ht. De toestand is uiterst gespan
nen. (Men zie verder onder telegrammen.)
Brand Rijksdaggebouw.
In de zitting van gisteren werden des
kundigen gehoord over de vraag of v. d.
Lubbe den brand alleen gesticht kon heb
ben.
Volgens Prof. Josse moet meer dan 20
kilo brandstofmateriaal in de plenaire
zittingszaal aanwezig geweest zijn.
De deskundige, Dr Sc'hatz, chemicus,
heeft de vaste overtuiging, dat de brand
door een bepaalde vloeistof, waarvan hij
den naam later zal noemen, is veroor
zaakt.
De deskundige verzoekt daarop het ge
recht, in 'het belang der algemeene open
bare veiligheid, het publiek voor een korte
spanne tijds van de zittingen uit te slui
ten, dan zal hij over die brandbare vloei
stof nadere mededeeling doen.
De voorzitter meent, da't men voorloo-
pig zonder nadere aanduiding wel van
vloeistof kan spréken.
De deskundige gaat 'hiermede accoord
en verklaart daarop, dat vier a vijf liter
van deze vloeistof voldoende zijn om
sterke brandwerking te 'hebben. Hij is
overtuigd, dat men bij den brand in- de
plenaire zaal vuurmakers heeft gedrenkt
niet die .vloeistof" en deze gelegd heeft op
Dit l> Modal ATLANTA - F. 120.- compl. geplaatst
LAGE PR'JZEN
NIEUWE MODELLEN I9ïï
UITERST ZUINIG!
Kon. Haardenfabriek E. M. Jaarsma, Hilversum
Volledige collectie bij H. MERIS0N
ZONEN's Ijzerhandel N.V. - Goes
met petroleum of benzine gedrenkte din
gen, b.v. afgescheurde gordijnen. Op die
wijze zou binnen 20 minuten a IA uur
zelfontbranding ontstaan, zonder dat
iemand een hand uitsteekt. Voor deze
wijze van ontsteken pleit het feit, dat de
'brand van een hooger gelegen verdieping
naar een lager gelegen verdieping is over
geslagen.
Op vragen van den voorzitter verklaart
de deskundige, dat de door hem bedoelde
vloeistof betrekkelijk gemakkelijk te krij
gen is.
De deskundige deelt nog mede, dat ar
beiders in de chemische industrie, stu
denten in laboratoria, enz. de lucht van
de „vloeistof" kennen. De „vloeistof"
geeft een prikkelend gevoel in den neus.
Vergaderingen zonder Duitsche
vertegenwoordigers. -
Gistermorgen kwam de Raad van Be
heer van het Internationaal Arbeidsbu
reau voor de eers'te maal zonder de Duit
sche vertegenwoordigers bijeen.
Oök de mandatencommissie van den
Volkenbond vergaderde gistermorgen.
Hier bleven eveneens de zetels der Duit
sche vertegenwoordigers leeg.
Korte Berichten.
Uit Salzburg wordt 'gemeld, dat daar
wederom 140 personen door de autoritei
ten van bun staatsburgerreebt zijn ver
vallen verklaard. Het totaal aantal van
deze personen bedraagt thans te Salz
burg 348.
De correspondenten van de bladen
te Washington zeggen, dat een crediet
van meer dan 500 millioen dollar voor
de Sovjets gereserveerd wordt. Hiervan
is 400 millioen 'bestemd voor het aankoo-
pen van machines en rails en 50 millioen
voor ruwe katoen.
De bevolking van Tokio heeft vol
gens het "bureau van statistiek der ge
meente Tokio op 1 October 5.486.210 in
woners geteld, van wie 2.894.330 mannen
en 2.591.880 vrouwen. Sedert verleden
jaar 1 October is de bevolking met 174.780
zielen toegenomen.
Uit Perpignan wordt gemeld, dat
een hevige storm aan de kust van het
departement der Oostelijke Pyreneeën
woedt. De storm gaat van hevige regen
buien vergezeld. De visschers waren ge
dwongen een veilige toevlucht te zoeken.
De 'golven beuken de kus't en men vreest,
dat overstroomingen 'zullen ontstaan.
Enkele Parijsche bladen zonden an
dermaal een 'bericht in de wereld, vol
gens 'hetwelk er sprake zou zijn van een
echtscheiding tusschen Prinses Marie
José en prins Umberto van Italië. Te
Brussel wordt 'dii't bericht ten stelligste
tegengesproken.
SPOORWEG-ONTVANGSTEN.
In de eerste negen maanden ruim
f 16 millioen minder.
De geschatte ontvangsten der Nederl.
Spoorwegen over September 1933 bedra
gen (de tusschen haakjes geplaatste cij
fers zijn die van het vorig jaar): Reizi
gers f 4.995.300 (f 5.894.869); bagage
f 117.700 (f 128.708); brief- en pakket-
post f 260.000 (f 300.000); goederen
f 4.011.600 (f 5.092.843); levende dieren
en lijken f 69.400; (f 88.116); diversen
f 142.600 (f 200.100).
Binnenland.
Korting op Indische pensioenen.
Amsterdam en de regeering.
Salariscongres van rijkspersoneel afge
last.
Heffing op paarden- en lamsvleesch.
Buitenland.
Roosevelts radiorede.
De Rijksdagbrand. Een geheimzinnige
vloeistof.
Het fiasco der ontwapeningsconferentie.
Het Fransche Kabinet ten val gebracht.
Spoorwegongeluk in Frankrijk.
Totaal generaal f 9.595.600 (f 11.704.738)
dus minder f 2.108.138.02.
Totale ontvangsten van 1 Januari t.m.
ultimo September 1933 f 91.018.881 (v.
jaar f 107.026.579).
In 1933 dus minder f 16.007.198.
OVERHEID EN AMBTENAAR.
Salariscongres van het rijkspersoneel
afgelast.
Het bestuur van de centrale van ver-
eenigingen van personeel in 's rijks dienst
heeft in verband met het besluit van de
regeering, luidende „dat de ambtenaar
zich zal onthouden van elke openbare
actie tegen de Overheid en haar beleid"
aan alle instanties van de centrale me
degedeeld, dat het openbaar salariscon
gres van Zaterdag a.s. in den Dierentuin
te 'sGravenhage niet zal doorgaan.
De Regeering en Amsterdam.
Naar gemeld wordt, heeft de Regeering
aan B. en W. van Amsterdam meegedeeld,
geen genoegen te kunnen nemen met de
begrooting, zooals deze voor 1934 is ont
worpen.
In de eerste plaats verlangt zij, dat de
f 9.5 millioen crisisuitgaven uit de ge
wone middelen, en niet uit het Crisis-
fonds bestreden zullen worden. En in de
tweede plaats zal een aanvang gemankt
moeten worden met de overbrenging naar
den gewonen dienst van de crisisuitgaven,
welke op vorige begrootingen uit buiten
gewoon werden bestreden. Er wordt bo
vendien bezwaar gemaakt tegen het voor
stel om voor den gewonen dienst te be
schikken over de f 1.250.000 uit 't Brand
verzekeringsfonds.
Deze eischen van de regeering baren B.
en W. der hoofdstad uiteraard de groot
ste zorgen, vooral als men daarbij in aan
merking neemt dat uit het gemeentefonds
zooals bekend ongeveer f 3.750.000
minder ontvangen zal worden dan ver
wacht was.
Overbodige corned-beef-blikken.
Er wordt op het oogenblik druk ge
spreken over de corned-beef-blikken, die
de vleeschwarenfabrikanten onlangs heb
ben laten maken en die thans, nu het cor-
ned-beef-plan niet doorgaat waarde
loos zijn geworden.
De „Vee- en Vleeschhandel" doet daar
omtrent thans de volgende mededeeling;
„Al meer dan een maand geleden stond
het vast, dat Zwanenherg's fabrieken 35
pet. van de cornedbeef zouden krijgen en
reeds in Augustus draaiden de blikfabrie-
ken op volle kracht voor de vervaardiging
der come dbeef-blikken^ niet voor reke
ning van de fabrikanten, neen, de heer
Ruyter (secretaris van den Aartsdioce-
sanen Boeren- en Tuindersbond en lid
der Crisisrundveecentrale) erkent het zelf
in „Het Huisgezin" van 14 October; „De
cornedbeef-'blikken werden vervaardigd
voor rekening van de Rundveecentrale en
zijn dus niet het eigendom van de fabrie
ken, maar van de Centrale".
Het vakblad voegt daaraan toe, dat het
vooralsnog niet kan gelooven, dat een be
paald vleeschwarenbe lrijf, waarvan de
directeur tevens directeur der Crisisrund
veecentrale is, dezen gang van zaken 'heeft
beïnvloed.
Onzerzijds, zegt het „Handelsblad", zijn
wij van oordeel, dat de landbouworgani
saties alle reden hebben, om deze en der
gelijke zaken ernstig te onderzoeken, om
dat bet steungeld hunner boeren er ten
nauwste 'bij is betrokken. Het geld, dat
thans aan overbodige cornedbeef-blikken
is verdaan, komt in mindering van den
boerensteun ons inziens.
H. M. de Koningin-Moeder.
H. M. de Koningin-Moeder is voorne
mens in den loop van deze week in ons
land terug te keeren. H. M. zal eerst
eenigen tijd op Het Loo verblijf houden.
Onredelijke opzegging van pacht-
contracten.
D'e vereeniging Het Grondbezit heeft
aan den minister van oeconomische zaken
een adres gezonden, waarin wordt stelling
genomen tegen het verzoek, tot den minis
ter gericht door het Kon. Ned. Land-
bouwcomité, tot het nemen van maat
regelen ter voorkoming van onredelijke
huuropzegging door aan den pachter een
recht op schadeloosstelling toe te kennen
in geval van onredelijke pachtopzegging.
