E.M. JAARSMA
HAARDEN
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
DONDERDAG 12 OCTOBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
40y JAARGANG - No, 10
üitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchöque en Girorokoning 41455.
Bijkantoor Middolburg, Lango Burg. Telof. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
7)e Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiön 30 cent per regel. Ingezonden
medcdeelingen 00 cent per regel. Kleins
Advertentiön Dinsdags en Vrijdags f0.75, hij
vooruitbetaling. Onder letter of motto I 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Het parlementaire stelsel.
De Nationaal Socialistische beweging,
die na de overwinning door Hitler in
Duitsohland behaald, ook in ons land
groote vorderingen heeft gemaakt, staat
thans in het middelpunt der belangstel
ling
En het is goed, dat aan deze beweging
de noodige aandacht wordt geschonken.
Ook op dit gebied moeten we trachten
de teekenen der tijden te verstaan, wat
alleen mogelijk is, als we niet afgaan op
den schijn der dingen, maar wanneer we
letten op het beginsel dat daaraan ten
grondslag ligt.
Dat wordt ten opzichte van de Nat. So
cialistische beweging nog veel te weinig
gedaan. Vandaar, dat er velen zijn, ook
van wie men dat niet zou verwachten, die
met het Nat. Socialisme sympathiseeren
en oordeelen, dat 't dan toch maar in vele
opzichten gelijk heeft. Vandaar ook, dat
door sommige partijen getracht wordt
haar leden in de hand te houden, door
met deze beweging zoover mogelijk mee
te gaan en met haar te concurreeren.
Zoo werd in een vergadering van den
Vrijheidsbond te Zwolle betoogd, dat het
niet noodig was naar het fascisme over
te loopen, omdat de malcontenten in den
Vrijheidsbond een vrijwel geheele bevre
diging van hun verlangens kunnen vin
den.
Ook trof het ons, dat Mr Kortenhorst
in de vergadering van de R. K. werkge
vers de Nat. Soc. terminologie overnam,
door te spreken van de verwording van
het parlementaire stelsel. Wij worden,
zoo betoogde hij, zoowel technisch als or
ganisch, slecht geregeerd; de voorberei
ding van gewichtige beslissingen geschiedt
dikwerf met volkomen ondeskundigheid;
het parlementaire overleg met de regee
ring eindigt meest met compromissen,
zoodat alles verworden is en de waarde
schatting van het parlement is gedaald.
Dit schijnt ons, ook al wordt er aan
toegevoegd, dat een verworden parlement
en openbaarheid beter is dan een fascis
tische raad met geheime 'beslissingen, een
vreemde en niet ongevaarlijke manier om
een beweging als het Nat. Socialisme te
bestrijden.-
Wij ontkennen niet, dat de z.g. demo
cratie aan de gezonde democratie ontzag
lijke schade heeft berokkend en dat de
vrees voor verantwoordelijkheid, die zich
bij sommige groepen openbaart tot ver
wording kan leiden, maar daarom kan
toch nog niet van verwording van het
parlementaire stelsel worden gesproken.
Laten we voorzichtig zijn en niet mee
helpen de verwarring te vergrooten. Zeker
hier dreigen gevaren. Dat is gebleken bij
verschillende Kabinets-crises, en het blijkt
mede uit het optreden van sommige par
lementaire gToepen. En zoo zijn er meer
verschijnselen aan te wijzen.
Maar dit alles wettigt nog niet het
krasse oordeel door Mr Kortenhorst uit
gesproken.
Wij moeten niet spelen met de groote
schatten van vrijheid en recht ons in het
constitutioneels parlementaire stelsel ge
schonken.
De ontwapeningsbesprekingen.
Een bespreking van vertegenwoordigers
van Engeland, Amerika en Frankrijk,
welke bijna twee uren heeft geduurd,
heeft gistermiddag te Genève plaats ge
vonden.
Van Engelsche officieele zijde wordt
verklaard, dat de algemeene toestand is
besproken en algemeene principieele
overeenstemming is bereikt in zake het
verbod van herbewapening door Duitsoh
land.
Van Amerikaansche zijde daarentegen
wordt er de nadruk op gelegd, dat van een
eensgezind front der drie mogendheden
op geen enkele wijze kan wor
den gesproken, dat geen besluiten
zijn genomen of verbintenissen zijn aan
gegaan.
Van Duitsche zijde wordt gemeld:
Ofschoon er geen overeenstemming is
tusschen Frankrijk, Engeland en Ameri
ka, is het te verwachten, dat er een po
ging zal worden gedaan om Duitschland,
wat de hoofdpunten aangaat, voor de
keuze te stellen om aan te nemen of te
verwerpen.
Het Rijksdagbrand-proces.
In het verloop van de zitting van giste
ren inzake de brandstichting in het Rijks
daggebouw te Berlijn, door het Staatsge-
rechtshof aldaar gehouden, verzoekt Dr
Sack na te gaan of het steeds wederkee-
rende antwoord van v. d. Lubbe: „Dat
kan ik niet zeggen", beteekenen moet:
„Dat wil ik niet zeggen", v. d. Lubbe
geeft als hem dat gevraagd wordt, geen
antwoord, waarop de president verklaart,
dat hij zich van zulke pogingen om v. d.
Lubbe aan het spreken te brengen niets
meer voorstelt.
De president deelt daarop mee, dat op
Donderdagavond, om 8 uur, een onder
zoek ter plaatse van het Rijksdaggebouw
zal plaats vinden.
O.a. wordt Dr Lepsius als getuige ge
hoord. Deze heeft v. d. Lubbe op den dag
na den brand gevraagd hoe hij het vuur
had aangestoken, v. d. Lubbe had hem
uitvoerig antwoord gegeven. Getuige had
beklaagde naar de reden van zijn daad
gevraagd, waarop v. d. Lubbe verklaarde,
dat de geheele maatschappij vernietigd
moest worden.
Sterrenregen verwekt paniek.
De sterrenregen van Maandagavond
heeft, op verscheidene plaatsen een pa
niek veroorzaakt. Honderden vrouwen lie
pen te Lissabon barrevoets door de stra
ten en verwachtten elk oogenblik een ern
stige ramp.
Ook te Oporto, waar het natuurver
schijnsel den geheelen nacht voortduurde,
brak onder de bevolking een paniek uit.
De kerkklokken luidden en de priesters
organiseerden processies, waarin een
groot aantal personen met brandende
kaarsen meeliepen. Hierdoor kwamen de
gemoederen eenigszins tot rust.
Geboortecijfer in Frankrijk blijft dalen.
De statistiek van de maanden April,
Mei en Juni toont aan dat het geboorte
cijfer in Frankrijk blijft dalen.
Een gelukkig verschijnsel is echter de
groote vermindering van het aantal sterf
gevallen, zoodat er toch nog een aanzien
lik geboorte-overschot is. De kinder
sterfte neemt geleidelijk af. Het aantal
huwelijken steeg en de echtscheidingen
waren geringer in aantal.
Bewapeningswedstrijd Vereen. Staten
Japan voorspeld.
Baron Wakatsoeki, die Japan verte
genwoordigde bij de vlootonderhandelin-
gen van Londen in 1930, heeft verklaard
dat indien de vlootconferentie van 1935
zou mislukken, er onmiddellijk een nieu
we bewapeningswedloop uit zou voort
vloeien tusschen de Vereenigde Staten en
Japan, hetgeen volgens Wakatsoeki nood
lottig zou zijn voor Japan.
Rusland en Japan.
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Telegraph" schrijft, dat belang
hebbende kringen, die in nauw contact
staan met Tokio de instelling verwachten
van een regeering zuiver samengesteld
uit militaire en vloot-autoriteiten.
Deze regeering1 zou het volgend jaar
reeds optreden en behalve uit generaals
en admiraals samengesteld zijn uit enkele
financieels en economische deskundigen.
Met het oog op den gespannen toe
stand in de Stille Zuidzee en langs de
Mandsjoerijsche grenzen hebben de gene
rale staven reeds lang neiging vertoond,
voor hun vertegenwoordigers volledig ge
zag en verantwoordelijkheid op te eischen
tegen de burgerlijke macht van parlement
en diplomaten.
Uit Tokio wordt bevestigd, dat er een
ernstige mogelijkheid bestaat, dat de di
plomatieke betrekkingen met Rusland zul
len worden verbroken in verband met de
publicatie der documenten.
Frankrijks saneering.
Volgens de „Matin" heeft de Fransche
kabinetsraad een aantal financieels en
economische ontwerpen der regeering,
alsmede het financieels saneeringsplan,
besproken.
Voor het uitvoeren van deze plannen,
moet een aantal sociale hervormingen
worden ingevoerd.
De regeering is o.a. voornemens, een
collectief arbeidscontract op te stellen,
verder over te gaan tot verlaging van den
arbeidstijd en een minimum-loon voor alle
arbeiders vast te stellen.
De werkweek zal vermoedelijk op 40
uur worden bepaald. Ter bevordering van
de nationale industrie zal aan een aantal
instellingen financieels steun worden ver
leend. Tezamen voor eenige milliarden
francs.
Stamboom voor het Duitsche volk.
Ten einde een voorouders-stamboom
voor het geheele Duitsche volk op te stel
len, zal gebruik worden gemaakt van de
bescheiden, waarover de kerken beschik
ken (doopregisters enz.), welke zich het
eerst met den burgelijken stand hebben
beziggehouden. Alle documenten moeten
verzameld worden en vrij zijn voor inzage
door idereen. Daar van elk boek slechts
één exemplaar bestaat, wordt aanbevolen
de inschrijvingen te fotografeeren en te
vermenigvuldigen. Tevens kan gebruik
■worden gemaakt van oude burger- en
gildeboeken. Het doel is den oorsprong en
de toekomst van het ras vast te stellen.
Korte Berichten.
De Amerikaansche arbeidersorgani
satie heeft besloten, gedurende de komen
de congreszitting te strijden voor een ver
plichte dertig-urige werkweek, indien al
thans dit resultaat niet kan worden be
reikt door de codes.
1 Voor de rechtbank te Aken is het
proces begonnen tegen zeven communis
ten, die in 1931 een S.A.-man overvallen
en ten doode gesteenigd hebben. De aan
stichter Kaufmann is destijds naar Ne
derland gevlucht en houdt zich thans te
Vaals op.
De Nederlandsche resolutie over de
Duitsche vluchtelingen in den gewijzigden
vorm werd door den Volkenbond defini
tief aangenomen.
De 14de Volkenbondsvergadering
is gisteren gesloten. Na de aanneming
van de laatste rapporten hield de voor
zitter Te Water (Zuid-Afrika) de ge
bruikelijke afscheidsrede, waarin hij het
werk, dat door deze bijzonder korte Vol
kenbondsvergadering verricht is, naging.
Aan boord van een passagiersvlieg
tuig van de lijn New YorkChicago
heeft even voorbij Chesterton een 'Ont
ploffing plaats gehad, met het gevolg,
dat het toestel brandend omlaag stortte.
De vier passagiers en de drie leden der
bemanning werden op slag gedood.
Ingezonden Mededeellng.
De graanhandel tusschen België en
Nederland.
Het Handelsblad van Ant
werpen verneemt dat den laatsten tijd
in het grensgebied BelgiëNederland de
handel in graan op reusachtige wijze is
toegenomen.
De landbouwers aldaar en verder in
het binnenland ontvangen dagelijks het
bezoek van allerhande opkoopers. Het
eerste gevolg hiervan is natuurlijk ge
weest, dat de graanprijzen aanmerkelijk
de hoogte zijn ingegaan.
De opgekochte granen worden per
tram en trein steeds naar Nederland
vervoerd. Ook uit het binnenland rijden
zwaar met graan geladen vrachtauto's
de Nederlandsche grens over.
Al dat Belgisch graan zou door Neder
landers worden opgekocht voor verder
vervoer naar Duitschland.
Indien de zaken dezen weg blijven op
gaan is het te vreezen dat men weldra
zal komen te staan voor een aanzienlijke
verhooging van den broodprijs en van
verscheidene andere producten in Bel
gië. In verschillende kringen vraagt men
zich reeds af of 't geen tijd wordt dat de
Belgische regeering ten deze ingrijpt.
Tekort van het spoorwegpensioenfonds.
Ingediend is een wetsontwerp', hou
dende machtiging tot tijdelijke afwijking
van de overeenkomst 1930 N. S.
Volgens de met S. S. en H. S. gesloten
overeenkomst 1930 N. S. wordt het te
kort in het spoorwegpensioenfonds in
hoofdzaak gedekt door een zestigjarige
annuïteit, welke komt ten laste van het
bedrijf, indien en voor zooveel de jaar-
lijksche uitkomsten, het gegarandeerde
dividend daarin begrepen, dit toelaten,
en overigens ten laste van den staat.
Reeds over 1931 leverden de bedrijfsuit-
komsten een door den staat te dekken
tekort van ruim 2% milloen op, zoodat
daarenboven de annuïteit van omstreeks
9 millioen te zijnen laste kwam. Over
1932 moest aan het schromelijk toegeno
men tekort, n.l. van ruim 17 millioen,
opnieuw de annuïteit worden toege
voegd.
Voor 1933 staat toeneming van het
ontbrekende te wachten, zoodat krach
tige maatregelen onverwijld noodzakelijk
zijn. Gelijk echter reeds in de Millioenen-
nota is uiteengezet, zullen die maatre
gelen niet aanstonds hun volle uitwer
king op de uitkomsten van het spoor
wegbedrijf doen gevoelen, terwijl boven
dien de resultaten over eenig jaar eerst
volgend jaar in de rijksbegrooting tot
uitdrukking komen.
Teneinde in deze overgangsperiode het
ten laste van het rijksbudget komend te
kort zooveel mogelijk op te vangen, acht
de regeering het ter verkrijging van een
meer regelmatige lastenverdeeling ver
antwoord de betaling van de bovenver
melde annuïteit aan het spoorwegpensi
oenfonds gedurende enkele jaren op te
schorten. Het wetsontwerp beoogt de
mogelijkheid daartoe te openen.
De machtiging behoort uitsluitend te
gelden voor den duur der buitengewone
omstandigheden. Zij' zal blijkens het
tweede lid vervallen, zoodra de kroon
verklaart dat het einde dier omstandig
heden daar is.
De voorgestelde salariskorting.
Het bestuur van de Centrale van Ver-
eenigingen van personeel in 's Rijks
dienst schrijft in een adres aan de Twee
de Kamer naar aanleiding van de voor
stellen tot korting op de salarissen en
loonen van het Rijkspersoneel o. m.:
Het bestuur heeft reeds bij de salaris-
korting voor 1933 door zijn voorstellen
getoond, wel oog te hebben voor de moei
lijkheden waarin de regeering door de
Dit U Model E.M.J. 24A F.105.-eompl. geplaatst
LAGE PRUZEN
JtlEUWE MODELLEN (953
UITERST ZUINIG!
Kon. Haardenfabrlek M. Joar»ma, Hilversum
Volledige collectie bij H. MERIS0N
ZONEN's Ijzerhandel N.V. - Goes
wereldcrisis is geraakt, maar na nauw
gezette studie en overweging is bet tot
de overtuiging gekomen, dat het niet mag
treden in de door de Regeering voorge
stelde kortingen. Het verzoekt mitsdien
de Kamer, „de uitzonderingspositie, waar
in het Rijkspersoneel door de voorgestel
de kortingen wordt geplaatst, niet goed
te keuren, maar het daarheen te leiden,
dat de regeering, in verband met de uit
komst van den arbeid van de commissie
Schouten, die einde dezes jaars met baar
opdracht gereed zal zijn, met bekwamen
spoed de loonen en salarissen van bet
Rijkspersoneel door een algemeene her
ziening brenge op bet peil, waarop de te
genwoordige omstandigheden in alle re
delijkheid recht geven".
De Zaandamsche financiën.
In den Raad der gemeente Zaandam
werd gisteravond medegedeeld, dat Ged.
Staten de uitvoering van bet raadsbesluit
voor den aanleg van een nieuw woonwa-
genkamp aangehouden hebben. Ged. heb
ben aldus gehandeld naar aanleiding van
bet besluit van de regeering om met het
oog op de kasgeldregeling der gemeente
geen fiat te geven.
Zaandam krijgt geen uitstel 1
Het gemeentebestuur van Zaandam
heeft bericht ontvangen van de regeering,
dat er in geen enkel opzicht mag worden
afgeweken van de door de regeering
voorgeschreven wijzigingen van de werk-
ioozensteunregeling en dat deze wijzigin
gen onmiddellijk moeten ingaan.
Ambtenaar buiten zijn boekje?
Op een der dezer dagen te Arnhem ge
organiseerde protestvergadering tegen bet
voorstel van B. en W. dezer gemeente tot
opheffing van het bewaarschool-onderwijs
is o.a. het woord gevoerd door den beer
R. van Gaasbeek, inspecteur bij het L. 0.,
in de inspectie Breukelen.
Gemeld wordt, dat het college van B.
en W. besloten heeft biervan mededeeling
te doen aan den Minister van Onderwijs,
onder voorlegging van de vraag, of het
juist is, dat een rijksambtenaar zich in
een openbare protest-vergadering gaat
verzetten tegen voorstellen, welke door de
overheid in het algemeen belang worden
gedaan.
Voorts hebben B. en W. aan de leer
krachten bij 't Op. bewaarsehoolonderwijs
te Arnhem verboden, om, zooals aanvan
kelijk was aangekondigd, op deze protest
vergaderingen het woord te voeren.
De organisatoren der vergaderingen
hebben thans een onderwijzeres bij het be
waarsehoolonderwijs te Amsterdam nit-
genoodigd een redevoering uit te spreken.
Het dagelijksch bestuur der gemeente
overweegt nu om aan B. en W. van Am
sterdam te verzoeken maatregelen tegen
deze onderwijzeres te nemen.
Salarisverlaging te Haarlem.
De commissie van G. 0. voor ambtena
ren en werklieden en politiepersoneel te
Haarlem vergaderde ter behandeling van
een schrijven van B. en W. betreffende
de tijdelijke verlaging met 20 pet. van het
kindersuppletieloon en opschorting voor
1934 van de uitvoering van de verorde
ning betreffende toekenning van vacantie-
De commissie besloot ten opzichte van
Binnenland.
De storm van gisteren.
Vanaf Maandag a.s. duurder vleesoh?
Veenbrand in Drente.
Opbloei van den smokkelhandel.
Ernstig vliegongeluk bij Lienden. Vier
duo den.
Buitenland.
Ontwapeningsbesprekingen te Genève.
De verhouding tusschen Rusland en Japan
de voorgestelde maatregelen afwijzend te
beschikken.
De hoogere heffing op het rundvleesch.
Maandag duurder vleesch?
Naar gemeld wordt, zal Maandag a.s.
de hoogere heffing op het rundvleesch,
welke heffing moet dienen tot delging
van het verlies, dat geleden zal worden
op de in verband met de inkrimping van
den veestapel af te slachten runderen, in
werking treden. Daartoe zal een accijns
van 30 pet. van het levend gewicht wor
den geheven. Deze accijns bedraagt thans
10 pet.
Men rekent, dat door deze accijnsveis
■hooging het vleesch den slager bij inkoop
ongeveer 15 cent per K.G. duurder zal
komen. Aangezien men uit glagerskringen
mededeelt, bet zeer moeilijk zal zijn de
prijzen van bet goedkoopere vleesch te
verhoogen, zal deze prijsverhooging voor
namelijk moeten worden gevonden op de
duurdere soorten vleesch, waarvan ida
prijsstijging dus belangrijk boven het be
drag van 15 cent per K.G. zal uitgaan.
Het moet in elk geval in de bedoeling
liggen van de grossiers de accijnsverhoo-
ging af te wentelen op hun afnemers, de
slagers, die natuurlijk op den consument
de prijsverhooging zullen verhalen.
DE PLAATS VAN DEN AMBTENAAR.
Er zullen in den naastkomenden tijd
van het Nederlandsche volk opofferingen
worden gevraagd.
Het is voor de Regeering niet gemakke
lijk dit te doen en het is voor ons volk
niet gemakkelijk daarbij blijmoedig mede
werking te verleenen.
Maar het moet.
Nu zou men mogen verwachten, zegt
de Nederlander, dat indien er één
bevolkingsgroep in dezen baar taak zou
toonen te verstaan, dit die der ambtena
ren zou zijn. Zij moesten vóór alles door
drongen zijn van den ernst van den toe
stand en de noodzakelijkheid de Regee
ring bij de uitvoering van baar sanee
ringsplan te steunen. Zij zouden moeten
toonen, dat een goed burger, zefs wan
neer hij de inzichten der Regeering niet
in elk opzicht zou deelen. in den tijd van
nood haar terzijde moet staan.
Blijkbaar wordt dit nog niet door alle
ambtenaren ingezien.
Het is nog in den allerlaatsten tijd ge
beurd, dat ambtenaren zich en dau nog
wel betreffende onderwerpen tot hun spe
ciaal ambtsgebied behoorende in adres
sen aan de Stat en-Generaal en protest-
vergaderingen tegen de Regeering hebben
gericht.
Zoo hebben wij met verwondering opge
merkt, dat een inspecteur van het lager
onderwijs een adres aan de volksvertegen
woordiging heeft onderteekend, waarin
verzet wordt aangeteekend, tegen de op-
beffing van een aantal openbare minia-
tuursehooltjes en bovendien als spreker is
opgetreden in een protestvergadering te
gen den daartoe strekkenden maatregel
van Minister Marchant.
Zijn wij wel ingelicht, dan staat dit ge
val niet op zichzelf.
Dit kan, naar onze meening, niet wor
den geduld.
Een ambtenaar beeft zich in de wijze,
waarop bij naar buiten optreedt, zekere
zelfbeperking op te leggen. Daartoe is hij
krachtens zijn, toch immers vrijwillig
aanvaarde, verhouding tot de Overheid
verplicht. In bijzonder sterke mate geldt
dit, wanneer een ambtenaar zich in woord
of geschrift uit op een terrein, waarop bij
in dienst der Overheid werkzaam is.
Wij meenen, da.t de Regeering tegen
misstanden, gelijk de gesignaleerde, zal
hebben op te treden. Hoe zal zij van het
Nederlandsche volk met kans op succes
steun kunnen vragen, wanneer zij zich uit
het eigen ambtenaarscorps bestreden
ziet?
Prov. Comité A. R. Kiesvereenigingen.
Het Prov. Comité van A. R. Kiesver
eenigingen zal op Zaterdag 28 October
te Goes' een vergadering houden.
In die vergadering zal Mr P. A.
Schwartz afscheid nemen als voorzitter,
terwijl dan tevens een nieuwe voorzitter
gekozen zal worden.
