E.M.JAARSMA
HAARDEN
EERSTE BLAD.
VRIJDAG 6 OCTOBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
43e JAARGANG - No. E
g 11 October
esteden
van een Woon-
ouwen Garage
uwen van een
net bijkomende
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland
HERFST- EN WINTERSEIZOEN
VOOR HEERENKLEEDING
NAAR MAAT
GEBRs STEUTEL - KLQKSTR. - GOES
Binnenland.
Land- en Tuinbouw.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
Zeergeleerde Heer
!E te Krabbendijke
keningen te ver-
Bouw kundige
Krabbendijke
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tolof. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags on Vrijdags .f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Overheid en parlement.
De belangstelling voor onze constitu-
tioneele instellingen begint zienderoogen
te verminderen.
Wie smalend spreekt over de Volks
vertegenwoordiging en over de Gemeente
raden, krijgt allicht een goedkeurend ap
plaus.
Voor een deel is dit een gevolg van
de verkeerde opvattingen, die omtrent
het karakter van deze colleges worden
gekoesterd en van de verkeerde practijk
die bij vele leden van deze colleges in
gang heeft gevonden.
Het parlement, inplaats van zich tot
zijn natuurlijke en grondwettelijke taak
te beperken, de volksbelangen bij de
Overheid te bepleiten en te waken voor
de rechten en vrijheden der burgers,
tracht zich meermalen een macht aan
te matigen, die het niet toekomt en te
gaan zitten op den stoel van de Over
heid.
Omgekeerd zijn er tal van Gemeente
raden, waar de leden parlement] e gaan
spelen en waar men den schijn wekt,
als zouden de raadsleden de volksver
tegenwoordigers zijn, die staan naasten
tegenover de overheid, het college van
B. en W.
Over het hoofd wordt dan gezien, dat
het de Raad is' ,die staat aan het hoofd
van de Gemeente, dat de Raad heeft een
besturend en niet een vertegen
woordigend karakter. Erkend kan
hierbij worden, dat er burgemeesters zijn
en wethouders, die deze verkeerde opvat
ting in de hand werken, door zooveel
mogelijk de raadsleden op een afstand
en als het kan er buiten te houden.
In verband hiermede trok de aandacht
een uitspraak van den Amsterdamschen
wethouder, den heer Walrave Boissevain
die Woensdag in een openbare vergade
ring verklaarde:
,fHet doel (van het huidige college van
B. en W.) is, Amsterdam door de moei
lijke tijden heen te helpen. In deze tijden
moet geregeerd worden, als het kan met
medewerking van den Raad, als 'tmoet
zonder!
Dat lijkt krachtig en 'tis verklaarbaar
dat, blijkens de verslagen, een hevig
applaus volgde, maar in den haak is
zulk een uitspraak toch niet, tenzij
wat uit het verband niet blijkt aan
het ingrijpen van de hoogere autoriteiten
is gedacht.
Wat het parlement betreft, begint er
onder den indruk van wat in het bui
tenland gebeurt en in verband met de
vrees, dat de fascisco-epidemie ook naar
ons land zal overslaan, eenige verbete
ring te komen. Zelfs in den Soc.-Dem.
hoek begint men tot het inzicht te ko
men, dat het parlementaire stelsel de
beste kansen heeft, als het parlement
zich beperkt tot zijn eigen taak.
Zoo moet het ook gaan in de gemeente
raden.
Beter inzicht in de besturende taak
van den Raad zal de praatzucht vermin
deren en het verantwoordelijk-
heidsgevoel sterken.
En dat is het, wat wij vooral in onze
dagen noodig hebben.
Bij de Overheid zoowel als het parle
ment moet zijn het besef van eigen taak
en eigen verantwoordelijkheid.
LUCHTSCHIPVERBINDING
AMERIKA—EUROPA.
Samenwerking van Nederland, Amerika
en Duitschland.
Er bestaan, zooals reeds eerder werd
gemeld, plannen om tot een transatlanti
sche luchtschipverbinding té komen. Ter
bestudeering van deze plannen zijn eeni-
gen tijd geleden Dr Hugo Eckener en de
heer Bronsing, directeur van de Stoom
vaart Maatschappij „Nederland" naar
Amerika vertrokken waar zij verschillen
de besprekingen hebben gevoerd.
Gisteren zijn de heeren met de „Staten
dam" teruggekeerd.
Er Eckener is onmiddellijk doorgereisd
naar Friedrichshaien. De luchtschipver
binding AmerikaEuropa, zoo verklaar
de hij, komt er.
De heer Bronsing deelde mede, dat de
besprekingen vlot verloopen zijn. Voorna
melijk zijn deze gevoerd met den heer P.
Litsfield, president-commissaris van de
Good Year rubber and tire Company en
president van de Good Year Zeppelin
Company
Men heeft een basis weten vast te stel
len waarop door de betrokkenen in Ne
derland, Duitschland en Amerika kan
worden samengewerkt ter bereiking van
liet gestelde deel.
Ingezonden Mededeeling.
OOK UW ADRES
Momenteel is men druk bezig met de
uitwerking der plannen.
De aanslag op Dollfuss.
Gisteren heeft de politie het bewijs in
handen gekregen, dat Dertil, de man die
den aanslag op bondskanselier Dollfuss
heeft gepleegd, nationaal-socialistisch
partijman is. Zij heeft n.l. het lidmaat
schapsboekje der N.S.D.A.P. van Dertil
gevonden. Uit dit boekje ia gebleken, dat
D'ertil in het begin van 1932 tot de
N.S.D.A.P. is toegetreden. Bovendien is
hij Oostenrijksch S.A.-man geweest. Bo
vendien werden 11 personen gearresteerd
als verdacht van medeplichtigheid.
In tegenstelling met deze mededeeling
verklaart de landsleiding der N.S.D.A.P.
Oostenrijk, dat Dertil nooit, ook niet tij
delijk, lid der N.S.D.A.P. ia geweeat.
Het proces te Leipzig.
Wat nu in Leipzig geschiedt, wordt met
een vakterm weergegeven, die, in het Ne-
derlandsch vertaald, ongeveer „objectieve
vaststelling der feiten" zou luiden.
Men is begonnen. Van der Lubbe aan
de objectieve vaststelling der feiten te on
derwerpen.
De twee laatste dagen zijn uitsluitend
aan de acte van beschuldiging van Torg-
ler gewijd geweest. Dat ia nu afgeloopen.
Heden en volgende dagen zullen de drie
Bulgaren volgens dit recept behandeld
worden en dan wordt het gordijn in
Leipzig voorloopig neergelaten.
Het bof verhuist dan naar Berlijn,
waar de meeste getuigen wonen en daar
zullen de zittingen dan in het rijksdagge
bouw zelf plaats vinden, waarbij dan nog
rond honderdtwintig getuigen het woord
zullen voeren.
Nieuwe aardbeving in Italië.
De bladen maken melding van een he
vige aardbeving, welke het plaatsje Terai,
dat op een afstand van 100 kilometer van
Rome ligt, heeft geteisterd.
Van de bevolking maakte zich een pa
niek meester.
Tot nog toe is niet bekend, of er schade
is aangericht.
Reeds brandstichtingsplannen in
Maart 19327
Naar het „Klever Kreisblatt" meldt,
heeft zich, blijkens ontvangen politiebe
richt uit Oss, aldaar dezer dagen een ze
kere Joh. Haan, metselaar van beroep
en afkomstig uit Nieuwenhagen, aange
meld, die mededeelingen met betrekking
tot den rijksdagbrand kon verstrekken.
Haan had in Maart 1932 in Duitschland
een ontmoeting met een man gehad, die
hem gevraagd had, of hij wat wilde ver
dienen en die sterk gezinspeeld had op
de wenschelijkheid van brandstichting in
den rijksdag, zoodat Haan den indruk
kreeg, dat de man hem (Haan) daartoe
wilde overhalen.
De man had geen gewoon reisbiljet,
doch wel een biljet, overeenkomend met
een legitimatiebewijs voor afgevaardigden
dat aan Haan getoond werd.
De onbekende had aan H. te kennen
gegeven, er gaarne 1000 Mark voor over
te hebben, wanneer het rijksdaggebouw in
vlammen opging.
Haan werd, toen de onbekende hem
aldoor tot brandstichting wilde overha
len, bang en wist den man verder te ont
loop en.
Haan is op verzoek der Duitsche politie
zijn verklaringen te Kleef en daarna te
Berlijn opnieuw gaan afleggen.
Haan moet een betrouwbaren indruk
maken, zoodat men de mogelijkheid, dat
van der Lubbe omgekocht zou kunnen zijn
om den rijksdag in brand te steken niet
bij voorbaat kan verwerpen.
Korte Berichten.
In de omgeving van Charbin is lon-
genpest uitgebroken. Tot dusverre wer
den 122 gevallen geconstateerd. De be
strijding der epidemie blijkt zeer moeilijk
te zijn, daar de Chineezen weigeren hun
dooden te verbranden. 69 patiënten zijn
reeds overleden.
1 Chineesche benden hebben in de na
bijheid van Inkoe een D-trein aangehou
den en 20 passagiers, van Mandsjoe-
rijsche, Japansche en Chineesche natio
naliteit, ontvoerd. Een bandiet werd ge
dood, 27 gewond.
i De vroegere rector der Weensche
Universiteit, de hoogleeraar in het straf
recht, Prof. Dr Gleispach, is door de re
geering gepensioneerd. Hij was een ijve
rig nationaal socialist en heeft een boek
geschreven, waarin hij de regeering-Doll-
fuss heftig heeft aangevallen. Naar ver
luidt zullen nog eenige professoren we
gens hun nationaal socialistische gezind
heid worden ontslagen.
De Nationale Raad van Zwitserland
heeft met groote meerderheid het voor
stel van den Bondsraad om de bezoldiging
van de rijksambtenaren voor 1934 en '35
met 7 pet. te verlagen goedgekeurd.
Uit het Boekdrukkersbedrijf.
Onder voorzitterschap van den heer J.
H. van Lonkhuyzen te Zeist hebben ver
tegenwoordigers van de werkgevers- en
de werknemersorganisatiën in het boek
drukkersbedrijf eenige weken te Amster
dam onderhandeld over het afsluiten van
een nieuwe collectieve arbeidsovereen
komst in verband met het eindigen van
de thans geldende overeenkomst op 7
October a.s. Partijen zijn gistermiddag tot
voorloopige overeenstemming gekomen.
Voorts is besloten om het tegenwoor
dige contract voor den duur van vier we
ken te verlengen, teneinde inmiddels de
redactie der nieuwe overeenkomst vast te
stellen.
Arbeidsovereenkomst in het bouwvak.
In hun ledenvergaderingen hebben de
patroonsbond voor het bouwbedrijf in Ne
derland en de Ned. r.k. bond voor bouw-
patroons het voorstel van hun bondsbe-
sturen aanvaard tot het aangaan van een
nieuwe landelijke collectieve arbeidsover
eenkomst, waarin voor groote gemeenten
het loon met vier cent per uur zal worden
verlaagd en voor kleinere gemeenten met
drie cent.
De totstandkoming van de nieuwe lan
delijke arbeidsovereenkomst is hiermede
practisch verzekerd aangezien verwacht
wordt, dat ook de arbeidersbonden een en
ander zullen aanvaarden.
Beperking onderwijzersopleiding.
Naar aanleiding van ter zake gestelde
vragen, deelt men aan het Ned. Corr. Bu
reau uit de beste bron mede, dat aan het
departement van Onderwijs, de inperking
van de onderwijzersopleiding reeds eeni-
gen tijd in voorbereiding is. Het ontwerp
van de noodige maatregelen is bij ver
schillende instanties om advies.
Militaire dienst in Ned.-lndië.
Bij Kon. Besluit van 19 Januari 1928
werd een regeling vastgesteld voor het
aangaan bij het leger hier te lande van
een vrijwillige verbintenis op korten ter
mijn door jongelieden, die voornemens
zijn zich in Ned.-lndië te vestigen. Tol
1928 waren namelijk zij die om een of an
der beden hier te lande waren vrijgesteld
van actieven militairen dienst, in Ned.-
lndië nog dienstplichtig, waardoor hun
kans om naar de Oost te worden uitge
zonden door een handelsfirma kleiner
was. Door nu vrijwillig eenige maanden
te gaan dienen bij het leger hier te lande,
konden zij zich vrijstellen van militairen
dienst in Indië.
Thans is echter het bedoelde besluit van
19 Januari 1928 ingetrokken. Jongelui,
die zich in Ned.-lndië willen vestigen en
hier te lande vrij waren van militairen
dienst, zullen dus, behoudens afkeuring,
hun dienstplicht in Indië moeten vervul
len.
Voorts is bepaald, dat de jongelieden,
die reeds krachtens bovenbedoelde rege
ling een verbintenis hebben gesloten, dit
verband mogen uitdienen en dat de jonge
lieden, te wier behoeve de minister van
Defensie reeds machtiging heeft verleend
tot het aangaan van deze verbintenis, als
nog voor het sluiten van dat verband in
aanmerking mogen komen.
De handel tusschen Nederland en de
Sowjei-Unie.
In de eerste negen maanden van 1933,
bereikten de bestellingen der Unie van So
cialistische Sow jet-Republieken in Neder
land een totaal bedrag van 11,25 millioen
gulden, of een maandgemiddelde van on
geveer 1,2 millioen gulden, tegenover een
maandgemiddelde van den uitvoer van
Nederland naar de Sowjet-Unie over 1932
van ongeveer 380.000 gulden, overeenkom
stig de Nederlandsche statistiek van den
buitenlandschen handel.
Besteld werd aan rubber voor ongeveer
2 millioen gulden, aan tin voor ruim 4^
millioen gulden, terwijl de overige orders
betrekking hadden op haring, spek, var
kens, lompen, sleepbooten, werktuigen, ki
nine en kininezouten, thee, cacaobonnen,
machines van verschillenden aard, sisal
en eenige andere producten.
Ook de bevrachting van Nederlandsche
scheepsruimte is verder toegenomen en
bereikte volgens de tot nu toe beschik
bare gegevens in de periode van 1 Ja
nuari tot 1 Augustus 1933, 578.000 ton
tegen 233.000 ton in het geheele jaar
1932.
Ingezonden Mededeeling.
Dit U Modal DONAR F.130.- compl. geplaatst
LAGE PRIJZEN
NIEUWE MODELLEN I9ÏÏ
UITERST ZUINIGI
Kon. Haardenfabriek E. M. Jaarsma, Hilversum
Volledige collectie bij H. MERIS0N
ZONEN's Ijzerhandel N.V. - Goes
De Poolsch-Nederlandsche handels
betrekkingen.
Zooalg bekend, treedt het nieuwe Pool-
sche douanetarief binnenkort in werking
en men vreest, dat de daarin vervatte
bepalingen een ongunstigen invloed zul
len hebben op den Nederlandschen han
del. Om deze moeilijkheden zoo gering
mogelijk te doen zijn, vinden er besprekin
gen plaats tusschen vertegenwoordigers
der Poolsche en Nederlandsche regeerin
gen. De directeur van den Oeconomiscben
Voorlichtingsdienst, de heer A. Th. Lam
ping, is daartoe een dezer dagen naar Pa
rijs vertrokken, waar de conferenties
plaats hebben.
Hypotheekboeren in nood.
Door de algemeene vergadering van de
R.K. Boeren- en Tuindersbond te Arnhem
gehouden, werd met algemeene stemmen
de volgende motie aangenomen:
De algemeene vergadering van den
A.B.T.B. enz., overwegende dat de hypo
theekboeren zonder regeeiingssteun niet
meer te redden zijn, en zonder dien steun
zeker financieel ten gronde gaan, dat de
crisispachtwet aan invloed verliest, door
dat de meeste contracten, die voor 1932
zijn afgesloten, door andere zijn vervan
gen, dat bij de meeste nieuw afgesloten
contracten de bedongen pachtsom weer
veel te hoog is, en geheel gebaseerd wordt
op den door de Regeering verleenden toe
slag; verzoekt de Regeering de hypotheek-
boeren onverwijld te helpen en door het
zoo spoedig mogelijk indienen van het
ontwerp pachtwet te voorkomen, dat de
Regeeringssteun alleen aan de eigenaars
ten goede komt.
Nasleep muiterij op „Zeven Provinciën".
Tot hen, die zich Woensdag 20 Sept.
met de „Sihajak" naar Nederland bega
ven behoort ook de gewezen eerste offi
cier van de „Zeven Provinciën", de luite
nant ter zee le klasse C. Meyer.
Een strafvervolging zal tegen de heer
Meyer, die te Koetaradja aan wal was,
toen de muiterij plaats vond, niet worden
ingesteld, maar wel ligt het, naar het
„Bat. Nwsbl." vernam, in de bedoeling,
dat de heer Meyer wegens ongeschiktheid
uit H. M.'s dienst bij de Zeemacht zal
worden ontslagen.
Leeuwarder boternoteering.
De Leeuwarder boternoteering is vast
gesteld op 65 cent per K.G.
De vijf gulden per koe.
Op een vraag van Dr Posthuma aan Mr
Win termans, die Minister Verschuur ter
F. N. Z.-vergadering vertegenwoordigde,
wanneer de betaling van f 5 per melkkoe
kan worden tegemoet gezien, antwoordde
deze, dat op het oogenblik de juridische
vraag wordt onderzocht, of de Crisiszui-
velwet deze uitkeering wel toelaat. Per
soonlijk was Mr Westerman van meening
dat dit niet het geval is. Kómen zal de
uitkeering, in welken vorm dan ook, ze
ker.
Uitvoering der Varkenswet. Verlaging der
heffing gevraagd.
De negen samenwerkende organisaties
van slagers, grossiers, vee- en varkens-
Binnenland.
Loonbesprekingen in het drukker sbe drijf
en de bouwvakken.
Bespreking onderwijzersopleiding.
Relletjes te Rotterdam.
Een nieuwe Staatsleening.
Wijziging der varkenswet gevraagd.
Buitenland.
Weer aardbeving in Italië.
Het proces te Leipzig.
De luchtschipverbinding Amerika
Europa.
handelaren en vleeschwarenfabrikanten
hebben aan het bestuur van de Ned. Var-
kensoentrale verzocht te willen bevorde
ren, dat de heffing op de geslachte var
kens krachtens de crisisvarkenswet met
14 October a.s. aanmerkelijk worde ver
laagd.
Zij gronden dit verzoek o. m. op de
volgende overwegingen:
Volgens art. 7 der Crisisvarkenswet
wordt de heffing zóódanig vastgesteld,
dat, de kosten voor de uitvoering dezer
wet inbegrepen, door middel van het sta
bilisatiefonds voor de varkens een richt
prijs kan worden verkregen, zooveel mot-
gelijk overeenkomende met de inmisbare
productiekosten.
Naar de meening van ondergeteeken-
den 'is de loonende productieprijs voor
varkens bij de huidige marktprijzen reeds
eenigen tijd meer dan bereikt.
De vrije markt staat nu reeds eenige
weken lang boven den richtprijs welke de
Ned. Varkenscentrale aangeeft.
De export van bacon, varkensvleesch
en spek, behoeft dooreengenomen geen
toeslag meer, wijl deze loonend geacht
mag worden.
Op die gronden is naar het oordeel van
ondergeteekenden een hooge heffing als
thans nog rust op het varkensvleesch,
hetwelk voor het binnenland wordt ge
consumeerd, n.l. 9 cent per K.G. geslacht
varken, onnoodig en zeker niet gewenscht.
De huidige positie van de varkenshou
derij zou safe zijn te stellen, alleen met
een teeltbeperking en de uitvoering van
een dergelijken maatregel zou uit een zeer
geringe heffing bekostigd kunnen wor
den. V
De prijzen voor het spek en varkens
vleesch bewegen zich dit jaar in een
steeds stijgende lijn en staan thans meer
dan 25 pet. boven die prijzen van het
vorig jaar, terwijl de heffing nog gelijk is.
De consumptie van varkensvleesch neemt
door de hoogere prijzen sterk af en de
slachtingen van varkens voor de binnen-
landsche consumptie verminderen sterk,
de laatste weken vooral aan de abbattoirs.
Déze mindere afname van varkenspro
ductie voor het binnenland is niet in het
belang van de fokkers en mesters en ten
nadeele van den handel in varkens en
varkensvleesch.
De heffing op aardappelen met een
kwarfje verhoogd.
Naar het „Hbld" verneemt, is de hef
fing op de aardappelen verhoogd met
25 cent per 100 K.G. voor administratie-
loon. De heffing bedraagt dus thans f 1.25
per 100 K.G.
Tuinbouwonderwijs in Zeeland.
Gedurende den a.s. winter zullen alge
meene tuinbouwcursussen worden gegeven
te 'Hoedekensfcerke, Ierseke, Kw'aden-
damrne, Lewedorp, Middelburg, Oude-
lande, Ovenzand, Terneuzen, Wemeldinge,
Zaamslag, Nieuwdorp, 's-Heerenhoek,
Kloetinge, Oud-S aMbinige, Zierikzee,
Krabbendijke, Kapelle, Oost-Souburg,
Senaoskerfce, Ka'ttendijke, Oostburg en
Heinkenszand.
Cusussen in sorfeeren en verpakken van
fruit zullen gegeven worden te Kapelle
(jongens), Kapelle (meisjes), Krabben
dijke, Hoedekensfcerke, Wemeldinge, Kloe
tinge, iLewedorp, Wilhehninadorp, Goes 2.
Spreekbeurt van' !het Ka
merlid S m e e n k. Naar wij vernemen
zal op Zaterdag 18 November het Md der
Tweede Kamer, de heer 'G. Smeenk, te
Middelburg op uitnoodiging van het Be
stuur der Gewestelijke Organisatie Zee
land van Patrimonium een belangrijke
rede uitspreken. Onderwerp, plaats en uur
zullen nader worden békend gemaakt.
Men noteere nu reeds den datum.
Tholen en de tram. Het botert
reeds lang niet tusschen de gemeente
Tholen en de Stoomtramweg Mij. A. B. T.
Het gaat over het bruggeld, dat de A. B.
T. voor de gemeente Tholen heeft geïnd,
maar waarvan 'de afdracht te lang op zich
laat wachten.
In den gemeenteraad zijn eenige vra
gen aan B. en W. 'gesteld over deze kwes
tie. Men is er toen 'toe overgegaan om de
