Onze Parlementaire instellingen WOENSDAG 4 OCTOBER 1933 DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND 48e JAARGANG - No. 8 Buitenland. Binnenland. Belangrijkste Nieuws. Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw". Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes. Telefoonnummer 11. Postchèque en Girorekening 44455. Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259. De Zeeuw Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal, weekabonnementen voor Middelburg, Goes ea Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent AdvertentiSn 80 cent per regel. Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel. Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85. Bij contract belangrijke korting. Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA. In zijne o.a. te Goes gehouden groote verkiezingsrede, heeft Dr EC. Galijn niet nagelaten te wijzen op de gevaren die ons sonstitutioneel parlementaire stelsel be dreigen. Dat stelsel, aldus Dr Galijn, eenmaal ge prezen als het summum van menschelijke wijsheid, functionneert niet meer. Het be antwoordt niet meer aan de gekoesterde verwachtingen. Het is in tal van landen verdwenen of zoo goed als verdwenen; het is bezweken aan de gevolgen van eigen innerlijke onmacht. En de bacil die het in andere landen doodde, werkt ook hier, waarom Dr Golijn het noodig achtte te waarschuwen: „Mis schien is deze verkiezing de laatste kans op behoud van onze parlementaire instel lingen, die bij onzen volksaard passen, waaronder we 80 jaar rustig hebben ge leefd. Het schijnt wel, dat deze waarschuwing niet zonder resultaat is gebleven. Belangrijke wetsontwerpen werden den laatsten tijd met meer dan gewone spoed afgedaan. Onnoodig gepraat over allerlei kleinigheden bleef achterwege. Er was bij de meeste partijen de bereidheid om zaken te doen en de Regeering zoo veel mogelijk te steunen, ook door haar niet onnoodig op te houden. Teekenend is in dit verband ook de hou ding van sommige bladen. Minister Golijn en Minister de Geer hebben bij hun saneeringsarbeid altijd bit ter weinig steun gevonden bij de Vrijz. Democraten. Dezen waren als er wat ge daan moest worden, evenals de liberalen, toevallig altijd tegen. Thans echter werken de Ministers Oud en Marchant onder de leiding van Go lijn met kracht aan het in evenwicht brengen van ontvangsten en uitgaven, ter wijl de „V r ij z. Democraat" een krachtig woord richt tot de partijgenoo- ten om de ernstige gevaren die de par lementaire democratie bedreigen niet te onderschatten. „Wij moeten, zoo heet het, de Regeering niet dwingen op den weg van een fascis tisch regime, en daarop zal zij worden ge drongen, indien de partijen in de begeerte om zich vrij te maken, het verband met de Regeering gaan verbreken. Vandaag is het de eene, morgen zal een andere volgen. Zij hebben elkander noodig, de Regeering heeft ze noodig, en zij hebben de Regee ring noodig." Mede trekt in dit verband de aandacht wat een der door de „partijinstantie" ver doven A'damsche wethouders schrijft in de „Sociaal Democraat" over de werkwijze der Kamer. Eerst wordt de tot nu toe door de S.D. A.P. gevolgde tactiek gehekeld, als gezegd wordt, dat het wel gemakkelijk is zich te verzetten tegen eiken maatregel van finan- cieelen aard, maar dat zulk een onverant woordelijke en dogmatische politiek geen enkele ernstige Kamerfractie zich kan veroorloven. Daar kunnen de partijgenoo- ten het mee doen! En dan heet het verder: „Een Volk dat dagelijks worstelt met nieuwe moeilijkhe den en nieuwe zorgen, wil niet meer veel gesproken hebben vóór het een daad ziet. Het wil daden en liefst in zoo kort moge- lijken tijd." Deze tijd eischt een sneller handelen dan een vroegere werkwijze van het par lement mogelijk maakte. „Doordat, en niet in Nederland alleen, het parlement zich vrijwillig een aantal beperkingen heeft opgelegd, is aan vroe gere bezwaren ten deele reeds tegemoet gekomen. Doch het ware onjuist te mee- nen, dat in deze richting niet nog meer ware te bereiken. De vraag wordt urgent of geheel de werkwijze van de Kamer niet dient te worden onderzocht op haar doel matigheid. Haar werkwijze ten aanzien van gewone wetsontwerpen, maar ook van die welke de begrooting vormen." Verstandige taal. De heer Boekman toont de waarschu wing van Dr Colijn terdege begrepen te hebben. De vraag is nu' echter maar of de S. D. Kamerleden van de partij m o- g e n doen wat deze leider noodig acht, en of ook hierbij de in demagogie ontaar de democratie tenslotte niet het laatste woord heeft. Een gelukkig verschijnsel blijft het ech ter, dat men begint de gevaren te zien. En ze zijn niet gering. Want het is geen kleine zaak als een ge heel volk onmondig wordt verklaard, en moet buigen voor de dictatuur en als de vrijheid van de burgers met één slag wordt vernietigd. De aanslag op Dollfuss. Gistermiddag is, zooals gisteren nog in het kort gemeld kon worden, een revolver- aanslag op bondskanselier Dollfuss ge pleegd, die door twee schoten in den rech terarm licht gewond werd. Dollfuss bevond izioh naar aanleiding van een vergadering van de Christelijk Sociale Glub in het parlementsgebouw te Ween en. De dader is gearresteerd. Hij1 bleek een ontslagen soldaat uit het bondsleger te zijn, 'Dertil genaamd. Zijn ontslag uit het leger was een gevolg van zijn nationaal- socialistische sympathieën. Het medisch onderzoek heeft uitgewe zen, dat de verwondingen niet van era- sti'gen aard waren. Dollfuss kon zelf, na dat een noodverband was aangelegd, in zijn eigen auto naar huis terugkeeren. Dollfuss was op het punt het parle mentsgebouw te verlaten en sprak nog in de vestibule met den minister van handel en eenige parlementsleden, toen een man op hem toetrad, die hem met de linker hand een brief overhandigde en tegelijker tijd met zijn rechterhand, welke 'hiji ach ter zijn rug had gehouden, uit een revol ver twee echoten op Dollfuss ïostte. Het eene revolverschot trof den bonds kanselier aan den reohterbovenarm, de andere kogel, die op de borst was afge schoten, stuitte af. Het vuurwapen werd op den 'grond gevonden. Dr Dollfuss betrad dadelijk de portiers* loge, waar hij' met de woorden: „Ik ge loof, 'dat ik getroffen ben", jas en vest openmaakte. Hij het ziöh daarop in zijn eigen auto naar 'het ziekenhuis brengen. Na den aanslag wierpen de aanwezige afgevaardigden zich op den dader, dien zij een flink pak slaag toedienden. De politie bracht hem vervolgens naar het 'dichtstbijzijnde politiebureau. De bondskanselier bevindt zich naar omstandigheden goed. Nadat een verband was aangelegd, heeft hij' zich naar huis begeven. Van daar uit zal hij voorloopig de regeeringszaken afdoen. De Engelsche premier MacDonald en de minister van buifenlandsche zaken Sir John Simon 'hebben Dollfuss telegram men van medeleven gezonden. Ook de Duitsöhe minister van buitenlandfiche zak ken Freiherr von Neurath heeft naar aanleiding van den op den kanselier ge- pleegden imis'dadigen aanslag zijn op rechte wenschen voor een spoedig herstel uitgesproken. Om acht uur 'a avonds sprak Dollfuss zelfs van uit zijn kamer eenige woorden voor de microfoon, die uitgezonden wer den door alle 'Oostenrijksche zenders. Hij zeide daarbij onder meer: „Ik stel het zelf op prijs voor de radio te spreken, omdat ik weet 'dat de berichten na zulke gebeur tenissen niet geheel geloofd worden. Men meent dat de dingen dan minder erg voor gesteld worden dan ze zijn. Ik stel het voorts op prijs de bevolking gerust te stel len door te verzekeren, dat ik mij geluk kig acht door een 'gunstige beschikking een ernstig onheil ontkomen te zijn en dat ik mij 'lichamelijk goed gevoel." Wat betreft de persoon van den dader wordt gemeld, dat de 22-jarige Rudolf Dertil, drie jaar lang, tot Mei 1933, sol daat was geweest in het bondsleger. Het nadere onderzoek der politie is nog aan den gang. Hij woonde ten huize van zijn stief vader Dr Genther, die in de N.S.D.A.P. een hooge functie bekleedde. Ook zijn broer is nationaal-socialist en deze verrichtte tot dn den laatsten tijd toe koerierdiensten tusschen de nationaal- socialistische partijen in Oostenrijk en Duitschland. Het schijnt, dat de geheele familie Dertil, waaronder ook een zuster van den dader, werkzaam is geweest voor de natiönaal-soci'alistifiche partij. De politie heeft reeds geconstateerd, dat Dertil den laatsten tijd bij' Joodsohe bewoners van zijn omgeving hakenkrui zen op de deuren heeft geschilderd. Hij geniet in zijn omgeving een slechten roep. Uit het verdere verhoor is gebleken, dat Dertil den aanslag sedert lang voorbe reid heeft. Toenemende speelwoede in Turkije. De Turksche autoriteiten maken zich bezorgd over de toenemende speelwoede in het land. Vooral pokeren wordt druk beoefend, waartoe gezelschappen zich in particuliere woningen vereenigen, waar iederen avond groote sommen gelds op het spel staan en waaraan vooral ook door vrouwen wordt deelgenomen. Vele spelers hebben zwaar verloren en er zijn vrouwen uit voorname Turksche kringen, die hun juweelen verpanden om haar verliezen te dekken. D'e autoriteiten kunnen moeilijk ingrij pen, daar het spel uitsluitend in particu liere woningen beoefend wordt. De Spaansche regeering afgetreden. De Cortes heeft gisteren met 181 te gen 91 stemmen, een motie van afkeuring tegen het kabinet-Lerroux aangenomen. Dó premier ging onmiddellijk het ontslag van het kabinet indienen bij president Za- mora. De strijd op Cuba. Reuter meldt uit Havana, dat het totaal aantal dooden dat gevallen is bij de straatgevechten van de laatste dagen en bij de verovering van het hotel Natio nal, meer dan honderd bedraagt. Er zijn honderden gewonden. Thans wordt bekend, dat de officieren in het hotel zich eerst overgaven nadat zij al hun munitie hadden verschoten. D'e toestand te Havana is op het oogen- blik kalm, maar gespannen. België's grensversterking. Bevestigd wordt, dat het de bedoeling is van den Franschgezinden minister van landsverdediging in België, om aan het parlement een nieuw crediet te vragen voor verdedigingswerken langs de oost grens en bewapening van het leger. Dit maal zou daar een bedrag van 700 mil- lioen francs voor noodig zijn! Intusschen moet België de eene lee ning na de andere sluiten, om niet finan cieel naar den afgTond te gaan. Maar.België en Frankrijk willen gereed zijn, om in de lente van 1934 een nieuwen Duitschen inval af te slaan", zoo luidt de motiveering. Het meenemen van levensmiddelen naar Duitschland verboden. Dó Duitsche minister van economische zaken heeft bepaald, dat reizigers naar Duitschland niet meer, zooals tot nog toe, levensmiddelen tot een gewicht van 254 kilogram zonder betaling van douane rechten mogen medenemen. Daarentegen wordt toegestaan, dat als een geschenk voor onvermogenden een pakje boter tot een gewicht van één kilogram over de grens wordt meegenomen. Keert Engeland terug naar den gouden standaard? De Britsche minister van Financiën, Neville Chamberlain, heeft op het jaax- lijkach banket der bankiers van de city van Londen verklaard, dat Groot-Brittan- nië ten slotte waarschijnlijk tot den gou den standaard zal terugkeeren. De minister verklaarde, dat de Britsche export in het tijdsverloop van 19291932 gedaald is met de helft, n.l. met 365 millioen pond sterling. Niettemin bespeurt hij in alle opzichten teekenen van onmis- kenbaren vooruitgang en van toenemend vertrouwen, hetgeen hij beschouwt als het begin van een blijvend herstel. Kritieke financieele toestand der stad Boedapest. In het ontwerp-budget 1934 vo«&.-de istad Boedapest wordt .geconstateerd, dlat het ditmaal voor het eerst niet gelukt is, de 'huishouding der stad in evenwicht te brengen en dat deze voor het eerst met een tekort van bijna 10 millioen sluit, waarin men hoopt te voorzien, doordat men 5 millioen van de regeering wil vra gen (die echter ook niet zoo maar met het geld kan smijten) en voor de rest een leening op korten termijn wil opnemen. De belastingbetalers 'hebben reeds lang de uiterste grens van hun draagkracht bereikt, zodda't aan een verhooging der belastingen of een verhooging van de prijzen voor water, 'gas of licht niet kan worden gedacht. In totaal gingen de in komsten sedert 1930 met bijna '30 pet. achteruit. 24 millioen automobielen In Amerika. Volgens de statistieken zijn in Amerika de meeste automobielen in gebruik, ter wijl in Europa Frankrijk aan de spits staat. Amerika 24.000.000 Frankrijk 1.800.000 Engeland 1.300.000 Canada 1.000.000 Duitschland 666.000 Spanje 159.999 Korte Berichten. Jamaica is door een orkaan ge teisterd. Bijzonderheden ontbreken nog, daar de verbindingen van de hoofdstad met de rest van het eiland verbroken zijn. Maandag is een gevangene van de gevangenis te Norwich bij' het luchten weggeloopen en over een muur geklom men, waardoor hij in het vrije veld kwam. Dit is de vierde ontsnapping van een ge vangene in enkele dagen tijds. Steunregeling dubbel-uitgetrokkenen. Gisteren hebben de wethouders van de vier groote gemeenten vergaderd over de nieuwe steunregeling voor de z.g. dubbel- uitgetrokkenen, waaromtrent de minister van Sociale Zaken een circulaire aan deze gemeentebesturen had gezonden. Besloten werd aan den minister uitstel te vragen tot 1 November. De bedoeling van den minister was, reeds 1 Oct. deze nieuwe regeling te doen gelden. De gemeenten moeten eerst etfhter de gegevens over de gevolgen der nieuwe regeling verzamelen. De minister van Sociale Zaken, de heer Slotemaker de Bruïne, heeft aan de wen schen van de wethouders der groote ste den ten deele voldaan. Op 1 November a.s. zullen de groote steden geheel gereed moeten zijn om de nieuwe regeling uit te voeren. Komen er intusschen nieuwe werklooizen bij, dan vallen 'die reeds dade lijk onder de nieuwe regeling. Voor hen, die reeds werkloos zijn, moet de nieuwe regeling 1 November kunnen ingaan. Het rapport der Staatscommissie- Schouten. Naar wij vernemen, zal nog aan het einde van deze maand het rapport der Staatscommissie Schouten nopens de nor men der salarissen van het personeel der provincies, waterschappen en gemeenten verschijnen. Ontgroenings-excessen te Utrecht. Het lid der Tweede Kamer, mej. Katz heeft den Minister van Onderwijs, Kun sten en Wetenschappen gevraagd: Heeft de Minister kennis genomen van het ongeval, dat zich heeft voorgedaan hij de jongste ontgroening der aanstaande leden van het Utrechtsche studentencorps? Is de Minister van oordeel, dat tegen dergelijke excessen, welke 'zich bij her haling voordoen, langs anderen dan straf rechtelijken weg, opgetreden moet wor den? Is 'de Minister bereid die nooddge maat regelen te nemen teneinde het plaats heb ben van ontgroeningsihandelingcn, waar door leven of gezondheid in gevaar ge bracht wordt, zooveel doenlijk in de toe komst te voorkomen? De Gouverneur van Suriname. Gisteren zijn door H. M. de Koningin ten paleize Het Loo ontvangen de nieuw benoemde Gouverneur van 'Suriname, Prof. Dr J. C. Kielstra en mevr. Kielstra. Tevens is daarbij' Prof. Kielstra be- eedigd in zijn nieuwe functie van Gouver neur van Suriname. Verhooging accijns op sigaren. Gisterenmiddag werd in den Bosch een gecombineerde vergadering gehouden van het Noordelijk Verhond van Sigarenfabri kanten en den Ned. R.K. Bond van Siga renfabrikanten ter bespreking van bet ingediende wetsontwerp tot verhooging van dón accijns op sigaren van 10 tot 22/4 pet., dat a.s. Donderdag in de Tweede Kamer zal behandeld worden. Na uitvoerige debatten concludeerde de vergadering, dat de sigaren-industrie geen nieuwe heffing meer kan dragen. Aan den .Minister van Financiën werd een telegram gezonden, waarin gezegd wordt, dat de accijnswerh ooging funeste gevolgen zal hebben voor de sigarenindus- ttrie, dat daardoor het bedrijf zal worden ontwricht en dat 10.000 of meer arbeiders daardoor werkloos dreigen te worden. Uitvoer van koudbloeds naar Duitschland. De minister van Economische Zaken beeft met ingang van '2 October 1933 den ■uitroer van tkoudbloedpaarden naar Duitschland zonder certificaat verbaden. Voorts is ingesteld een commissie voor den uitvoer van koudbloedpaarden naar Duitschland. In deze commissie zijn be noemd tot leden de heeren Mr N. van Haastert 'te 's-Gravenlhage, J. W. G. Huurmaan te Deventer, G. 'de Korver te Gorinchem en tS. van Zwanenberg te Nij megen, laatstgenoemde tevens als voor zitter van de commissie. H engelosche bontweverij. De directie van de N.V. Héngelosehe Bontweverij heeft aan wevers en verder personeel per twee weken en aan het kantoorpersoneel met inachtneming van de oontractueele verplichtingen met in gang van lateren datum ontslag aange zegd. Naar 't Hbl. Dij informatie bij de direc tie vernam, staat dit ontslag in verband met het besluit tot liquidatie van de ven nootschap wegens ongunstige prijsresul- taten. Door het ontslag worden met inbe grip van het kantoorpersoneel ongeveer 280 werknemers getroffen. Dezeü zijn voor het grootste deel georganiseerd. De marine-zaken In Ned.-lndië. De Zeekrijgsraad te Soerabaja veroor deelde zes Inlandsche schepelingen van de Soemba wegens opzettelijke ongehoor zaamheid tot acht maanden gevangenis straf met ontslag uit den dienst onder aftrek van preventief sinds 3 Februari, overeenkomstig den eistih. De berechting der relletjes is biermede afgeloopen. In totaal zijn wegens opzet telijke ongehoorzaamheid veroordeeld 58 Europeanen en 156 Inlanders en wegens ondermijning van den krijgstucht lj Euro peanen en 10 Inlanders. Vermindering onderhoudsbedrag voor woningwetwoningen. De Minister van Sociale Zaken heeft een schrijven gericht tot de gemeentebe sturen, waarin o.rn. wordt gezegd, dat de Regeering, in afwachting van de nadere Binnenland. Rede van Prinses Juliana voor het Crisis- Comité. De Tweede Kamer over de onderwijs- bezuiniging. Rapport der Staatscommissie-Schouten deze maand te wachten. De dijkval op Noord-Beveland. Ongeluk op den onbewaakten overweg te Kwadendamme. Buitenland. De aanslag op bondskanselier Dollfuss. De gevechten op Cuba. De Spaansche regeering afgetreden. Engeland en de gouden standaard. vaststelling der onderhondsnormen van met Rijkssteun gebouwde woningen heeft besloten 'het bedrag voor storting in het onderhoudsfonds van Woningwetwonin gen voor een jaar te verminderen. Deze vermindering bedraagt f 10 per woning voor de woningen, waarvoor thans meer dan f25 per woning in het onderhouds fonds wordt gestort en f 5 per woning voor de overige. Bij' de berekening van het tekort ter vaststelling van Woningwet- bijdragen in 1934 zal van het verlaagde bedrag worden uitgegaan. DE BEZUINIGING OP HET LAGER ONDERWIJS. Het Voorl. Verslag, van de Tweede Kamer. Aan het Voorloopig Verslag der Twee de Kamer over het ontwerp tot wijziging van de Wet van 30 Dec. 1932 en van de Lager Onderwijswet ontleenen we het vol gende: Verscheidene leden zouden het op prijs stellen, als de Regeering spoedig aan de Kamer mededeeling zon willen doen van de gedragslijn, welke zij met betrek king tot het lager onderwijs in zijn geheel denkt te volgen. Dit ontwerp is reeds het derde binnen betrekkelijk korten tijd, waarbij de bepalingen betreffende dat on derwijs incidenteel gewijzigd worden. Eenige leden waren zoozeer tegen elke aantasting van dit vitale volksbelang ge kant, dat zij aan dit ontwerp onder geen voorwaarde hun stem zouden kunnen geven. Bij verscheidene leden bestond tegen de verkorting van den overgangstermijn, ge steld in art. XIV eerste lid der Wet van 30 Dec. 1932, welken maatregel zij met de regeering als de hoofdzaak van dit ont werp beschouwden, ernstig bezwaar. Vol gens een persbericht heeft de inspecteur van de onderwijzersopleiding onlangs het aantal onderwijzers, dat over drie ja ren werkloos zal zijn, geschat op 9000. In krimping van de opleiding zou daarom beter zijn geweest. Sommigen hunner achtten eerder den verlenging dan een verkorting van den overgangstermijn gewenscht. Door sommige leden werd er de aan dacht op gevestigd, dat de werkloosheid onder de onderwijzers eveneens vermin derd zon kunnen worden door hen, die den pensioengerechtigdden leeftijd hebben bereikt, te verplichten ontslag te nemen. Enkele andere leden zouden gaarne zien, dat in de richting van een verplicht ontslag nog iets verder zon worden ge gaan, bijv. in dien zin, dat uiteraard als noodmaatregel alle onderwijzers van 60 jaar en ouder gepensionneerd zonden wordeü. Verscheidene leden verklaarden tegen verwezenlijking van dit laatste denkbeeld bezwaar te hebben, zoolang niet eenzelfde regel voor alle ambtenaren zou zijn ge steld. De raming op ruim 2,5 millioen gulden van de bezuiniging, welke de Regeering zich voorstelt met de verkorting van den overgangstermijn te verkrijgen, achtten verscheidene leden veel te hoog. Andere leden merkten op, dat de fi nancieele nood thans zóó hoog is gestegen, dat ook al mocht de bezuiniging minder groot blijken te zijn, dan geraamd is, deze maatregel, welke toch in elk geval tot een niet onaanzienlijke besparing zal leiden, behoort te worden aanvaard. Vele leden verklaarden tegen den in houd van artikel IV betreffende de be roepsinstantie, overwegend be zwaar te hebben. Het aangesloten zijn van scholen toch bij een zelfde commissie van beroep waarborgt geenszins gelijkheid van richting. Zoo zijn b.v. bij' de commis sie van beroep, ingesteld door den School raad voor de scholen met den Bijbel, ruim 1500 scholen aangesloten, waarvan som mige Hervormd, andere Gereformeerd, weer andere Luthersch of Doopsgezind zijn. De wetgever, aldus deze leden, mag de schoolbesturen op geenerlei wijze ver plichten tot de benoeming van onderwij zers, voorheen verbonden aan scholen van andere richting. De vrijheid van richting bij de benoeming van onderwijzers is het hoofdbeginsel der vrijheid van onderwijs

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1933 | | pagina 1