EERSTE BLAD.
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
4?e JAARGANG - No. 308
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
De kerk in staat van
beschuldiging.
Zonder vrees voor tegenspraak kan
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
crtcls' Oliefabrieken N.V.
Amsterdam.
Kwaliteits producten:
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaaïj
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vliasingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
In een overigens lezenswaardige wijl
oriënteerende beschouwing over het be
grip sociale rechtvaardigheid, in het Sep-
tember-nummer van „Antirevolutionaire
Staatkunde" meent D!r G. Beekenkamp de
kerk op ernstige wijze in getaeke te mo
gen stellen. Niet maar een of andere kerk
gemeenschap of een zekere kerkelijke
groep, maar „de kerk" in het algemeen
en zonder meer.
D'e schrijver wil niet speciaal handelen
over de kerk en over het sociale vraag
stuk. i
Maar zoo terloops meent hij toch deze
krasse beschuldiging te mogen uiten:
„De kerk kan veel meer doen, dan ze
doet. Hoe betrekkelijk zelden wordt b.v.
in de prediking des Woords aandacht ge
schonken aan de principieels vragen, die
van zoo treffelijk belang zijn voor het
sociale leven. Neen, ik verlang niet, dat
een predikant des Zondags een verhande
ling zal geven over de 40-urige werk
week, of over nationale ontwapening.
Zulke „sociale" preeken stichten meer,
dan ze opbouwen.
En toch houd ik vol dat er meer so
ciaal gepreekt moest worden. De waarde
van de beginselen moet dichter bij de
menschen gebracht worden, opdat zij lee-
ren inzien, wat het geestelijke beteekent
en beteekenen kan, ook voor ieder van
ons in de positie waarin hij geplaatst is.
En de prediker, die zich eiken Zondag
weer realiseert, dat het Evangelie niet al
leen beloftenrijk is voor het hiernamaals,
maar ook voor het tegenwoordige leven,
die zal niet aan brandende vragen voor
bijgaan. Hij zal metterdaad actueele pree
ken leveren.
Een van die actueele vragen is stellig
die der sociale rechtvaardigheid; ze is
zoo brandend, dat ik wel iederen predi
ker, die dit leest, zou willen vragen: Predik
het Woord. Houd aan tijdig, ontijdig. En
tot de anderen, die niet zelf prediken met
het woord zeg ik: predikt met de daad."
Op de vraag welke die prediking
is wordt dan nader geantwoord: Het eerst
en het meest noodig is: gezindheidsver
andering, bekeering, wedergeboorte.
Wij hebben dit alles met eenige ver
wondering gelezen.
De kerk een nadere aanduiding wordt
niet gegeven kan veel meer doen met
name in de prediking die naar de schrij
ver betoogt zich uitsluitend richt op do
vraag: hoe kan ik zalig worden, zonder
zich met de eischen van Gods Woord
voor het menschenleven in te laten.
Deze beschuldiging is niet nieuw. We
hebben ze al meer gehoord. En ook nu
zal ze wel weer door de partijen die de
kerk als haar grootste vijandin beschou
wen, worden aangegrepen om te bewijzen
dat de kerk alleen maar wissels afgeeft
op de eeuwigheid, maar dat ze geen
woord heeft en geen oplossing voor de
vragen die het leven van dezen tijd be
roeren.
Maar daarom klemt te meer de vraag
of wat hier in een leidend orgaan als
„Antirevolutionaire Staatkunde" is, zoo
maar even in 't voorbijgaan geconstateerd
wordt, ook inderdaad juist is.
Indien ja, dan ziet het er met de be
diening des Woords wel allertreurigst
uit. Of liever, dan mogen meer of minder
stichtelijke toespraken ten beste worden
gegeven, maar dan kan van bediening
des Woords feitelijk niet gesproken wor
den.
En nu willen wij niet zeggen, dat „de
kerk" in dezen volmaakt is en dat de be
diening des Woords altijd beantwoordt
aan de hooge eischen waaraan zij1 behoort
te voldoen.
Maar we aarzelen ook niet te verkla
ren, dat de generaliseerende veroordee
ling door Dr B. naar niets lijkt; dat hier
van „de kerk" en hare dienaren een voor
stelling wordt gegeven die met de wer
kelijkheid volstrekt niet in overeenstem
ming is.
Het is wel mogelijk dat in zekere ker
kelijke kringen betrekkelijk zelden aan
dacht wordt geschonken aam „de princi
pieels vragen die van zoo treffelijk belang
zijn voor het sociale leven" maar dat geeft
toch niemand het recht om nu maar zon
der meer „de kerk" en dus ook de die
naren des Woords zoo terloops even te
veroordeelen.
Het is heel gemakkelijk „de kerk" in
gebreke te stellen. En in sommige kringen
oogst men daarmee ook wel toejuichting.
Maar wie de dingen nuchter wil bezien,
die zal toch tot een ander, meer waar-
deerend oordeel komen.
toch worden geconstateerd, dat onze
Christelijk sociale actie, voor een zeer
groot deel te danken is aan de kerken,
aan de bediening van bet Woord Gods.
Denk de kerken weg en van de Chris
telijk sociale beweging in ons land zou
geen spoor zijn te vinden. Wij spreken
nu maar niet van den reehtstreekschen
socialen arbeid door de kerken verricht
en van den grooten zegen daarop ont
vangen.
Er zijn ongetwijfeld zekere nuancee
ringen. De eene prediker is de andere
niet. De omstandigheden zijn ook niet
overal gelijk. De prediking is soms al te
eenzijdig.
Maar als men wil generaliseeren zooals
Dir B. doet, dan zal moeten worden er
kend, dat „de kerk" zeer speciaal door de
bediening des Woords van niet te bereke
nen invloed is geweest ook ten aanzien
van „de brandende vragen" die het te
genwoordige leven beroeren.
Of om het met de eigen woorden van
den auteur te zeggen; bet is met name
aan „de kerk" en aan de bediening des
Woords te danken dat door zoovelen „God
in het middelpunt van het leven wordt
geplaatst, dat het Koningschap van
Christus wordt beleden en de souvereini-
teit erkend van Hem, Die niet alleen de
souverein wil en moet zijn vam ons per
soonlijk leven, maar van Wien de Schrift
tevens ons leert, dat Zijn heerschappij
gaat over alles en dat het zilver en het
goud en bet vee op duizend bergen Hem
toebehooren".
De beschuldiging hier geuit schijnt ons
daarom volstrekt ongemotiveerd; ten op
zichte van de kerken en hare dienaren
niet toelaatbaar en niet in het belang van
onze Christelijk sociale actie.
Nederlands Initiatief te Genève.
Aan het einde van de 'Ochtendzitting
van de volkenbondsvergadering van giste
ren beeft minister De Graeff een rede
voering gehouden, waarin hij begon met
erop te wijzen, welk een onbevredigende
toestand op het oogenblik in de wereld be
staat ten aanzien van de ontwapening en
het economische leven.
De minister wees vervolgens er op, dat,
ondanks de moeilijke tijden, de volkenbond
nog nuttig werk verricht.
De volkenhond heeft op humanitair ge
bied een nieuwe taak te vervullen. Een
groot aantal Duitsche staatsburgers is
in de laatste maanden naar de nabuursta-
ten uitgeweken. Het particulier initiatief
kan niet langer hulp blijven verleenen. De
aanwezigheid van een groot aantal vluch
telingen zal ernstige moeilijkheden aan
verschillende landen veroorzaken. Onder
deze omstandigheden wordt een interna
tionale samenwerking noodzakelijk.
De minister verzekerde, dat niets verder
van hem was dan zich in de binnenland-
sche aangelegenheden van Duitschland te
willen mengen. De Nederlandsche dele
gatie wil niet treden in een onderzoek der
redenen, waarom die vluchtelingen hun
land verlaten hebben, maar wij bevinden
•ons voor het onbetwistbare feit, dat dui
zenden Duitschers over de grenzen gegaan
zijn en weigeren naar hun haardsteden
terug te keeren, om redenen, die wij; niet
te beoordeelen hebben. Het gaat hier
dus om een zuiver technisch vraagstuk,
waarvan de oplossing in gemeen overleg
zal moeten gezocht worden.
De minister stelde de volgende resolu
tie voor:
De volkenbondsvergadering, rekening
houdende met den toestand, die gescha
pen is door het feit, dat een groot aantal
Duitsche staatsburgers in den loop van
de laatste maanden naar verschillende
landen is uitgeweken, overwegend, dat
hun tegenwoordigheid in die landen, naar
gelang de hulpmiddelen uit particuliere
bronnen uitgeput raken, een economisch,
financieel en sociaal probleem vormt,
waarvan de 'Oplossing slechts zal kunnen
gevonden worden door internationale sa
menwerking, verzoekt den volkenbonds-
raad zoo snel mogelijk de bijzonderheden
van een practische regeling voor dit doel
te willen bestudeeren en de noodige maat
regelen voor de uitvoering der uit deze
studie voortgekomen plannen te willen
treffen en te besluiten een bij'zonderen post
voor dit doel op de volkenbondsbegrooting
van 1934 te plaatsen.
Minister de Graeff werd aan het einde
van zijn rede door vrijVel de geheele
vergadering warm toegejuicht, doch de
Duitsche delegatie onthield zich van ieder
teeken van instemming.
Dr Colijn te Genève.
De Nederlandsche minister-president
dr H. Colijn is te Genève aangekomen.
Onder zijn voorzitterschap is gisteren de
te Londen ingestelde commissie tot het
verder voeren der economische besprekin
gen in een eerste constitueerende zitting
bijeengekomen.
Het proces te Leipzig.
Gisteren ontspon zich een langdurig
vraag- en antwoordspel tusschen den
voorzitter en van der Lubbe, waarbij de
beklaagde of in het geheel geen, of een
tegenstrijdig antwoord gaf.
Tenslotte vraagt de voorzitter: „Hebt
u 't Rijksdaggebouw in brand gestoken?"
Van der Lubbe zegt zeer zacht: „Ja".
„Wanneer rijpte 't plan bij u?" vraagt
de voorzitter verder.
Van der Lubbe: „Dat kan ik niet zeg
gen".
De voorzitter: „Tenslotte moet u ons
vertellen hoe alles gegaan is. Indien een
beklaagde weigerachtig blijft, Blijft mij
niets anders over dan dienovereenkom
stig maatregelen te treffen.
De voorzitter schorst dan de zitting,
teneinde gelegenheid te geven twee groote
tafels op te stellen, waarop plattegron
den van het Rijksdaggebouw worden ge
legd.
De voorzitter geeft dan op grond van
de tijdens het vooronderzoek door den be
klaagde afgelegde verklaringen den weg
aan, dien van der Lubbe heeft gevolgd en
eindigt aldus: „U hebt aan het eind van
uw verhoor opgegeven, dat u meent voor
het uitvoeren van de heele brandstichting
ongeveer 1520 minuten gebruikt te heb
ben.
De proeven, die daarop genomen wer
den, hebben de mogelijkheid] bevestigd,
dat men in dezen tijd den brandweg kan
maken en de brandstichting kan uitvoe
ren.
De volgende zitting wordt volgende
week Woensdag om half tien gehouden.
Oniwapentngs-comprGmis?
In eenige volkenbondskringen heersch-
te gisteren een optimistische stemming
over de ontwapeningsconferentie, omdat
bij den maaltijd bij Von Trendelenburg
overeenstemming tusschen de gedelegeer
den van Duitschland, Engeland, Frank
rijk, Italië en Amerika zou verkregen zijn
over vier principieele punten.
Het vertrouwen in een gunstige wem-
ding der ontwapeningsconferentie werd
versterkt doordat Van Neurath voor zijn
vertrek met Goebbels naar Berlijn opti
mistische verklaringen aan de Duitsche
pers beeft afgegeven.
In Fransche kringen is men echter
zeer terughoudend.
Arbeiders, die werk hebben en toch
steun trekken.
Gistermorgen heeft de politie te Berlijn
in die centrale markthalen een groote
razzia gehouden, om na ite gaan, of ziclh
hier ook arbeiders bevonden, die werk
zaamheden verrichten en toch werHoo-
zensteun genieten.
iDe razzia werd uitgevoerd, door een
politiemacht vam. 240 iman, terwijl dè
Schupo de omgangen van de halen en
de aangrenzende straten afzette, ten einde
niemand gelegenheid te 'geven, zich uit de
voeten te maken. Het onderzoek duurde
twee uur.
Talrijke arbeiders, die zich niet konden
legimiteeren, werden aan een nauwkeu
rige controle onderworpen, waarbij bleek,
dat verscheidene hunner steun ontvingen
en toch werkzaamheden verrichten.
Korte Berichten.
Volgens een bericht uit Gharbin du
ren, ondanks alle Russische protesten, de
arrestaties van Russische ambtenaren bij
den Chineeschen Oosterspoorweg voort.
Een wichelroedelooper heeft in een
der hoofdstraten van Madrid de aanwe
zigheid van goud in den grond vastge
steld. Volgens hem zou er zich zooveel
goud in den grond bevinden, dat een ont
ginning zeer loonend zou zijn.
Na een langdurig, vaak zeer heftig
debat heeft de Iersche Dail met 80 tegen
65 stemmen een motie van wantrouwen
tegen de regeering De Valera verworpen.
De schade, welke door de overstroo
mingen in Zuid-Frankrijk is aangericht
wordt geschat op vijftien milioen francs.
De fabrieken zullen eenigen tijd gesloten
moeten blijven. Te Montpellier is het wa
ter tengevolge van een nieuw hevig on-
weder weder gestegen.
Nationaal Huldigingsdefilé.
Bij de drukkerij „Holland" te Amster
dam verscheen en gedenkboek van het
nationaal huldigingsdefilé op 9 Sept.
in het Stadion te Amsterdam.
Jao van Amstel schreef een korte in
leiding, waarin een beschrijving van
de huldiging wordt gegeven en waarin
mede werden opgenomen de rede van den
voorzitter van het comité, Ds van Hoo-
genhuyze en van H. M. de Koningin.
Verder bevat dit album een groot aan
tal mooi afgewerkte foto's, zoodat men
van de huldiging een volledig beelu krijgt.
Zoowel voor hen, die aan het défilé deel
namen, als voor hen, die de huldiging
vanuit de verte volgden, geeft dit album
een mooie herinnering aan een beteeke-
nisvollen dag. Burgemeester De Vlugt
schreef een warmgestemd voorwoord. Het
wekt geen verwondering, dat naar „De
Standaard" meedeelde, na enkele dagen
reeds een tweede druk noodig was.
Steunregeling voor werkloozen.
Naar men verneemt, heeft de Minister
van Sociale Zaken besloten, dat voortaan
bij steunverleening de regeling voor de
dusgenaamde „dubbel-uitgetrokkenen"ook
gelden zal voor de gemeenten Amster
dam, Rotterdam, 's Gravenhage en
Utrecht, gelijk zij reeds langen tijd ook
voor de overige gemeenten geldt.
Het kwam, naar men verneemt, den
Minister voor, dat er geen reden aanwe
zig is om de werklooze arbeiders uit do
genoemde steden in gunstiger positie te
doen verkeeren dan alle overigen.
Steunverleening aan schipperspatroons.
Naar aanleiding van schriftelijke vra
gen, deelt de minister van sociale zaken
mee, dat de schipperspatroons tot dus
verre niet in de van rijkswege gesubsi
dieerde steunregeling zijn opgenomen.
Het vraagstuk van de steunregeling aan
de schipperspatroons wordt door de re*
geering overwogen in het geheel van het
aantal vraagstukken, dat ten aanzien van
deze groep van burgers rijst.
Stopzetting van werkverschaffingen?
Naar aanleiding van een bericht in
„Dé Tijd", waarin melding gemaakt wordt
van een gerucht, dat de regeering voor
nemens zou zijn om alle werkverschaf
fingen stop te zetten en degenen, waar
voor zulks noodig is onder een steunrege
ling te doen vallen, verneemt men ter
bevoegder plaatse, dat van een dergelijk
voornemen der regeering geen sprake is.
Integendeel, de minister van sociale za
ken is bezig met maatregelen, waarvan
verwacht mag worden, dat in dezen win
ter het aantal tewerkgestelden uitgebreid
zal kunnen worden.
De aardappelsteunregeling. Lagere prijs
voor groote gezinnen en werkloozen?
Op vragen van den heer Bakker heeft
minister Verschuur geantwoord:
Bij de vaststelling van de steunregeling
ten behoeve van de verbouwers van aard
appelen (oogst 1933) heeft de gedachte
voorgezeten, daarmede eenerzijds de be
langen van den teler zooveel mogelijk te
dienen, anderzijds den, consument niet te
zwaar te belasten. Deze opzet en een
soepele toepassing der regeling zullen,
naar de minister meent, ontevredenheid
voorbomen.
Een steunregeling voor een product als
aardappelen zal, in verband met het mas
saal verbruik daarvan en in verband met
het groote aantal aardappelverbouwers,
steeds een uitgebreide controle vragen met
de daaruit noodwendig voortvloeiende
kosten. Inmiddels wordt gestreefd den
controledienst zoo efficient mogelijk te
doen zijn. De verhouding tusschen proi-
ductie- en consumptieprijs is in hooge
mate afhankelijk van het heerschend dis
tributiestelsel, waarbij de eischen van de
consumenten een voornamen factor vor
men. De onderhavige regeling heeft niet
ten doel ten deze regelend op te treden.
Overeenkomstig den opzet der regeling
kunnen des noodig maatregelen worden
genomen om de voor consumptie-aardap
pelen gestelde maten te vergrooten.
Het vraagstuk van de beschikbaarstel
ling tegen lagen prijs van aardappelen
ten behoeve van groote en behoeftige ge
zinnen alsmede voor Werkloozen en arbei
ders, bij de werkverschaffing te werk ge
steld, heeft de aandacht der regeering.
In aansluiting op onze mededeeling
dienaangaande in ons blad van Zaterdag
23 September j.l. vestigen wij de aandacht
op de in dit nummer voorkomende ad
vertentie van het Instituut voor Auto-
Technisch-Onderwijs, hetwelk in verschil
lende plaatsen van Zeeland cursussen zal
openen.
Groote partij: koffie in
beslag genomen. De vlashandelaar
B., uit Eecloo had een wagen stroo gela
den onder IJzendij'ke en reed daarmee
over de grens. De Belgische douanen vi
siteerden echter den wagen eens bijzonder
goed en vonden onder het stroo op den
bodem van den wagen ruim 500 kilo
koffie geborgen. Paard, wagen en smok
kelwaar werden 'Onmiddellijk in beslag ge
nomen.
De gevaarlijke petro
leumlamp. Donderdagavond ontstond
brand in de boerenhofstede van den heer
O. A. H. Nieuwenhuizen te Nieuwerkerk
(Sch.-D.).
In een oogwerk stond de geheele schuur
in brand. Ook uit het dak van het aan
grenzende woonhuis sloegen al spoedig de
vlammen. Door het doortastend optreden
Binnenland.
De Tweede Kamer over het kanaal door
Zuid-Beveland.
Beantwoorde vragen over den aardappel-
steun.
Buitenland.
Het Nederlandsche voorstel te Genève.
De ontwapeningskwestie. Overeenstem
ming tusschen vier mogendheden?
Het proces te Leipzig. Pauze tot Woens
dag.
Ingezonden Mededeeling.
Murwe en halfz.
Lijnzaadkoekjes
Lijnzaadschilfers
Lijnmeel
Sovaschilfers
Soyakoekjes
7'8'/2
vocht, dat is
5 vocht
minder dan
gewoonlijk
in de koeken.
Ratiokoekjes v. rationeele voedering
Kunstkorrel geeft meeste eieren
en sterkste kuikens
Vitaminenmeel beter dan vischmeel.
Vraagt merk BERTELS.
Let op ons ongeschonden LOODJE.
van de brandweer kon het woonhuis ge
deeltelijk behouden worden. Wel bekwam
het waterschade. De oorzaak van den
brand is vermoedelijk het omvallen van
een petroleumlamp. De boerderij, de in
boedel en de oogst waren verzekerd.
Engelsch schip gestrand.
Tengevolge van den dikken mist is het
Engelsche stoomschip „Wisbech", dat op
weg was naar Gent, gisterenochtend te
ongeveer 7 uur bij den ingang van de
Wielingen nabij Nieuwesluis gestrand.
Sleepbooten van de N.V. August de Meyer
en Zonen te Terneuzen zijn ter assistentie
aanwezig. Des middags om half drie was
men er nog niet in gesaagd het schip vlot
te krijgen.
Het gestrande schip heeft schade toege
bracht aan de verdedigingswerken langs
den oever.
Middelburg. Naar die Midd. Crt. ver
neemt, as Ir. A. Rothuizen, b. i., opge
dragen plannen te ontwerpen voor den
verbouw van de, Onderwijl in andere 'han
den overgegane, 'Sociëteit St. Joris.
Deze plannen bevatten den bouw van
een groote zaai met moderne tooneelinr-
richting..
Kinderzorg. Zooals beken'd is,
bebben wijlen de beer en mevr. J. H.
BlumDe Niet, gewoond 'hebbende te
Aagtekerke, 'aan de Vereeniging Kinder
zorg te Middelburg een legaat vermaakt
van zestigduizend gulden, onder voor
waarde, dat dit geld zou worden besteed
voor bepaalde werken, terwijl de alge
meens vergadering een bijzondere be
stemming kon geven aan bet restant van
bet legaat, dat na de uitvoering van be
doelde werken overbleef. Bovendien werd
Kinderzorg erfgenaam van die 'helft der
nalatensdhap, overblijvende na de uitbe^
taling van alle legaten.
Het bestuur van Kinderzorg beeft
thans bet besluit genomen om een ge
deelte van bet geld vast te zetten, met de
bedoeling uit de opbrengst d'aarvan jaar
lijks, op de jaardagen van wijlen den ipeer
en mevr. Blum-De Niet aan de kinderen
een tractatie te geven.
Goes. Donderdagavond werd door de
Middenstandsvereen. „Handelsbelangen"
een algemeene, goed bezochte vergadering
gehouden onder leiding van den waarn
voorzitter dhr J. J. Duvekot, zulks we
gens ongesteldheid van dhr J. Donner.
Een bestuursvoorstel kwam ter tafel
om b.v. in den loop van dit najaar een
reclameweek te organiseeren in samen
werking met de R. K. Middenstandsver-
eeniging „De Hanze".
Na breedvoerige bespreking werd dit
voorstel aangenomen en werd een com
missie benoemd, die in combinatie met
afgevaardigden van „De Hanze" de voor
bereidende maatregelen zal treffen, om
straks met voorstellen ter vergadering te
komen. Vervolgens werden opnieuw be
sproken de hooge tarieven der P. Z. E. M.
welke als onbillijk worden beschouwd te
genover verschillende andere gemeenten.
Het bestuur zal deze zaak nader onder
het oog zien en trachten voordeeliger re
geling te 'krijgen.
Gisteravond werd in de bovenzaal
van dhr G. van Liere alhier de korfbal-
vereenigiiig T. O. G. O. opgericht. Toege
treden zijn totaal 22 leden, waarvan 13
dames en 9 heeren. Zij die nog toe willen
treden als lid, kunnen zich vervoegen bij
H. Wolzak Jr, Lange Kerkstraat 41.
