EERSTE BLAD.
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 3Q7
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
Kerknieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f 0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën SO cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel, Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Niets nieuws onder de zon.
Er is niets nieuws onder de zon. De
geschiedenis herhaalt zich.
Dat blijkt ook weer uit een verhande
ling van Dar Rullmann in „Antirevolutio
naire (Staatkunde" waarin interessante
mededeelingen worden gedaan over de
politieke leiding onzer Ghr. periodieken
in de vorige eeuw.
Toen als nu kóstte het groote moeite de
Ghr. pers tot ontwikkeling te brengen,
dank zij de weinige medewerking om niei
te zeggen onverschilligheid in eigen kring.
Toen als nu ging ons volk gebukt onder
de crisis en had met name onze landbouw
het zwaar te verantwoorden.
Ingrijpen van de Overheid werd ook
toen noodzakelijk geacht.
En in verband daarmede schreef toen
Willem de Glercq in „Nederlandsche
Stemmen" (1835), die hij met Da Gosta en
anderen redigeerde o.m.:
„Onze Staten zijn weder vergaderd
Hun wachten gewichtige beraadslagingen.
De wetgeving strekt thans haar gebied
uit tot een der teederste takken der wel
vaart, die namelijk van den landbouw en
graanhandel. Het is moeilijk de belangen
van een gedeelte der bevolking uitsluitend
te bevorderen, zonder die van een andei
gedeelte te kwetsen. Rijzingen, door wets
bepalingen veroorzaakt, houden gewoon
lijk niet lang stand. Een kwaad, dat uil
de natuur der zaak voortvloeit herstelt
zich ligter dan hetgeen als vrucht eener
mistasting in de wetgeving is. Of de land
bouw op den duur opgebeurd zal worden,
zal de tijd eerst leeren; dat vele takken
aanvankelijk zullen lijden, schijnt zeker.
In Engeland zijn er velen die zijn graan
wetten als verderfelijk beschouwen. Ook
deze zaak staat met hoogere beginselen
in verband. De Staathuishoudkunde ver
genoegt zich doorgaans niet met de lei
dingen der voorzienigheid te volgen; zij
wil zelve welvaart scheppen."
De bezwaren waarop toen gewezen
werd worden ook nu gevoeld.
De Overheid moet wel de helpende
hand bieden om algeheele ondergang van
het bedrijfsleven te voorkomen.
Maar het blijkt ook nu moeilijk de be
langen van een gedeelte der natie te be
vorderen zonder die van een ander ge
deelte te kwetsen.
Nog een voorbeeld.
In verband met het bovenstaande ver
dient ook de aandacht wat „Ons Platte
land" uit een briefwisseling tusschen
Dirk van Hoogendorp en Da Gosta in
1823 mededeelt.
Eerstgenoemde maakte te voet een stu
diereis door Friesland en schreef toen
aan Da Gosta o.m.:
„De boeren kochten vier en vijf jaren
geleden land voor buitensporige hooge
prijzen, konden de helft maar betalen en
namen voor de andere helft geld tegen
hooge interest en verhypothekeerden hun
land.
Nu zijn de prijzen der landproducten
zoo laag, dat de boer de interest niet be
talen kan. Bij menigte worden ze geava-
cuteerd en de prijs van het land valt dus
danig, dat de hypotheekhouder er nau
welijks zijn geld uit kan halen. Voorbeel
den zijn er veelvuldig dat boeren, die
vier en vijf jaar geleden 40, 50 en
60.000 gld. in de wereld hadden, nu ge-
executeerd zijn en bedelaars zijn gewor
den.
Dit is waar van geheel Friesland en
Noord-Holland, waarschijnlijk ook van
de andere provinciën. Zedelijk beschouwd
is dit opmerkelijk, omdat in alle standen
wij de gradatie weggenomen zien, en het
in de waereld hoe langer hoe meer wordt,
dat de menschen schatrijk of dood
arm zijn. De boerenstand was biervan be
vrijd gebleven, doch is nu geheel in die
kwaal vervallen. Die nu verkopen moet
is geruïneerd en die kopen kan, ziet zijn
kapitaal over een jaar of drie verdub
beld."
Inderdaad, niets nieuws onder de zon.
Fransch-Duitsche bespreking te Genève.
Gistermiddag heeft tusschen den Dui't-
schen minister van Buit. Zaken, Frei-
herr Von Neurath, en den Fransohen mi
nister van Buitenlandsche Zaken, Paul
Boncour, een bespreking plaats gehad.
Beide ministers hebben in dit onder
houd de vragen, waar Duitschland en
Frankrijk bij betrokken zijn, evenals het
ontwapeningsprobleem, aan een grondige
overweging onderworpen, doch tot eenig
positief resultaat zijn zij in dit gesprek
nog niet gekomen. Het gemeenschappe
lijk Duitsch-Fransch communiqué over dit
onderhoud, dat aan de pers werd ver
strekt, zegt alleen, dat de twee ministers
de Fransch-Duitsche betrekkingen en het
ontwapeningsvraagstuk zeer grondig be
sproken hebben. De gebruikelijke woor
den, dat dit onderhoud „in den meest
hartelijken toon gevoerd werd", komen
er niet in voor. De Franschen vooral schij
nen teleurgesteld, dat von Neurath zeer
veel bezwaren tegen het te Parijs uitge
werkte ontwapeningsplan heeft opgewor
pen. Een bepaalde vooruitgang is dan ook
niet bereikt.
Von Neurath is ook van plan vandaag
naar Berlijn te gaan om daar met den
Duitsehen rijkskanselier over de verschil
lende voorstellen betreffende de ontwa
peningsconventie nader te beraadslagen.
Henderson hoopvol gestemd.
Reuter meldt uit Londen, dat Hender
son daar gisteren uit Genève is aangeko
men.
Sprekend over de ontwapeningsconfe
rentie, gaf hij als zijn meening te kennen,
dat de besprekingen zulke vorderingen
maken, dat „de eerstvolgende twee maan
den ons op weg zouden moeten zien om
een conventie tot stand te brengen".
Rede van Minister Goebbels.
Gisteren beeft de Duitsche minister
Goebbels te Genève het woord gevoerd.
Ook al was Goebbels lang niet in alle
opzichten overtuigend, zoo moet hij bij
allen toch wel den indruk gewekt heb
ben, dat het de moeite loont de toestan
den in Duitschland rustig te overdenken.
Het krachtigst was wel Goebbel's be
toog, dat Europa niet vergeten mag, dat
Duitschland door de uitroeiing van het
aldaar dreigende communisme de andere
landen voor het gevaar behoed heeft, dat
niet aan de grenzen van Duitschland zou
zijn blijven stilstaan, indien het Duitsch
land overwonnen had.
Het zwakst was Goebbels in zijn po
ging tot rechtvaardiging van bet optre
den der Duitsche regeering tegenover de
Joden.
Goebbels vestigde de overtuiging, dat
Duitschland eerlijk een samenwerking met
het verdere Europa nastreeft.
Het proces te Leipzig.
Gisteren werden weer eenige getuigen
géhoord. Veel spanning zat er niet in.
Alleen het verhoor van den arbeider
ZaChow gaf herhaaldelijk aanleiding tot
vroolijke momenten. Beklaagde wais blijk
baar bang, dat men 'hem als communist
of gewezen communist zou beschouwen
en zocht allerlei uitvluchten om zijn hou
ding te rechtvaardigen.
Op de vraag of hij een uitnoodiging tot
deelneming aan de anti-oorlogs-conferen-
tie had ontvangen, verklaarde 'hij, dat hij1
daarheen niet is gegaan, omdat zijn vrouw
hem extra had gezegd: „Je blijft thuis,
je gaat er in het geheel niet heen."
Hetgeen hij over de S.A., over het in
brand steken van openbare gebouwen enz.
gezegd heeft, tracht hij te ontkennen of
te verzwakken en op een gegeven oogen-
blik begon de man zelfs te snikken. Ik
heb nooit van brandstichten 'gesproken,
verklaart hij, waarbij v. d. Lubbe in lachen
schijnt te willen uitbreken, doch zijn tolk
weet hem te kalmeeren.
Op de vraag van den voorzitter, of van
der Lubbe over revolutie heeft gesproken,
zegt Zac'how: „In het geheel niet. Dan zou
ik terstond zijn weggegaan!"
Deze woorden verwekken groote hilari
teit in de zaal, zelfs hij de beklaagden,
terwijl van der Lubbe, 'die nog steeds met
het hoofd gebogen zit, ook schijnt te
lachen.
Het noodweer in Zuid-Frankrijk.
Zooals gemeld, heeft het noodweer in
Zuid-Frankrijk ook in de omgeving van
Nimes groote schade aangericht en men-
schenlevens geëischt. Het verkeer is over
al onderbroken. Verscheidene dorpen zijn
door de overstroomingen geheel van de
buitenwereld afgesneden.
Te Sauve, waar het water een brug
wegsloeg, verdronken drie kinderen en
een 40-jarige vrouw.
Te Aix-en-Provence moest gisteren den
gebeelen dag de straatverlichting aange
stoken blijven, aangezien de hemel met
zwarte wolken was bedekt.
Ook de omgeving van Toulon is zwaar
geteisterd.
Bij de overstroomingen in Zuid- en
Zuid-Oost-Frankrijk zijn 16 personen om
gekomen. De schade wordt op vele mil-
lioenen francs geschat.
Uit Nimes wordt nog gemeld: Een
nieuwe stijging van de Vidourle trad in,
waardoor het reddingswerk belemmerd
werd, dat sinds de eerste stijging werd
ondernomen. Het water overrompelde zoo
snel de stad, dat een groot aantal inwo
ners niet hun woningen konden verlaten
en omsingeld werden.
De schade wordt op verscheidene mil-
lioenen geschat.
Te Frontignan nabij Montpellier is de
bliksem ingeslagen in een hut. waarin
drie arbeiders beschuting hadden gezocht
tegen een wolkbreuk. De hut was gele
gen in een steengroeve en diende tot
bergplaats voor dynamiet. De 50 K.G.
springstoffen, die er waren opgeslagen
kwamen tot ontploffing, waardoor het ge-
heele gebouwtje met een geweldigen slag
werd opgeblazen. De drie arbeiders zijn
daarbij natuurlijk om het leven gekomen.
Nog elf milliaen werkioozen in Amerika.
De voorzitter van de American Federa
tion of Labour William Green verklaarde,
dat sedert Maart j.l. ongeveer 2.8 milli-
oen arbeiders weer te werk zijn gesteld.
Niettemin bedraagt het aantal werk
ioozen in de Vereenigde Staten op bet
oogenblik nog ongeveer elf millioen.
In Augustus j.l. waren 3.5 millioen ge
zinnen op ondersteuning aangewezen en
bet ia te vreezen, dat dit aantal in den
komenden winter zal aangroeien tot 4.5
millioen.
Korte Berichten.
Op 23 September is te Saxtiagena
een duikboot op stapel gezet, de eerste van
een serie van zes duikbooten, die voor de
Spaansche vloot bestemd zijn. Deze duik
booten zullen zwaar bewapend worden. De
Spaansche vloot beschikt op het oogen
blik over 12 duikbooten.
De laatste vijf jaar is de bevolking
der Russische steden, zoo meldt bet tele-
graafagentschap der sovjet-unie, toege
nomen met 7.5 millioen bewoners. Van
Moermansk naar Bakoe, van Kieff naar
Irkoetsk zijn in deze jaren 257 nieuwe
steden met twee millioen inwoners ver
rezen.
De stad New-York heeft onmiddel
lijk voor salarissen, loonen e. d.
25,000,000 noodig. De bankiers willen
geen geld geven, tenzij er versoberingen
en bezuinigingen worden gebracht in het
beheer van de stad. Vermoedelijk zal
New-York zich moeten schikken.
De Sowjetregeering heeft aan de in
verband met het persconflict uitgewezen
Duitsche journalisten, toegestaan nog
twee dagen langer in bet land te blijven,
dus tot 30 dezer, teneinde hen in staal
te stellen hun persoonlijke zaken te rege
len.
Naar uit Detroit wordt gemeld, heeft
Ford meegedeeld, dat bij een 40-urige
werkweek van vijf dagen zal invoeren.
Voorts zullen elke maand de werkzaam
heden gedurende een paar dagen volko
men worden stopgezet, ten einde aldus
te komen tot het gemiddelde van 35 uren
per week, dat in het axbeidscharter voor
de automobielindustrie is neergelegd.
In de nationale kruitfabriek bij
Raden heeft een ontploffing plaats gehad,
waardoor twee gebouwen geheel verwoest
werden. Drie arbeiders zijn gedood, ter
wijl er vijf ernstig gewond werden. Voorts
hebben nog 20 personen lichte verwon
dingen opgeloopen. De ruiten van de bui
zen werden in een omtrek van verschei
dene kilometers vernield. Omtrent de oor
zaak van de ontploffing verkeert men nog
in het onzekere.
Gisternacht om twee uur heeft in
bet gebied in Italië, dat pas door een
aardbeving geteisterd is, opnieuw een
aardbeving plaats gehad. In verscheidene
gemeenten zijn talrijke huizen bescha
digd.
DE KLOMPENBEURS.
Donkere toekomst voor de klompen
industrie.
Onder groote (belangstelling, ook van
officieele zijde, is gisteren te Doetincheim
de zestiende klompenbeurs geopend door
den wethouder Weusten.
In tegenstelling met verleden jaar was
de handel zeer flauw en stond de beurs
geheel in het teeken der minder gunstige
tijdsomstandigheden. Ook ontbrak dit
maal alle belangstelling van Duitsche
zijde. Prijzen zijn lager dan verleden jaar,
doch laten vrijwel geen bestaansmogelijk
heid, zoodat de toekomst voor deze indus
trie er zeer donker uitziet.
Regeering en Middenstand.
In het te Breda gehouden congres van
den R.K. Middenstandsbond, waar blij
kens de verslagen de gemoederen zeer
opgewonden waren, werd heftige critidk
geoefend op de regeering, die naar ®om-
miger oordeel 'krachtig tegen de waren
huizen en de coöperaties met name de
ambtenaren-coöperaties behoort op te tre
den.
Een der sprekers, die een langdurig
applaus 'kreeg, beweerde dat door den
„corporatieven staat" verbetering kan
komen.
Ten slotte werd een motie aangenomen,
waarin 'het congres, gelet op de bijzonder
moeilijke sociaal-economische toestanden
van deze tijden, onder verwijzing naar (het
urgenitdepro'gram van den Ned. R.K. Mid
denstandsbond, op de noodzakelijkheid
wijst, dat onverwijld door de overheid
maatregelen worden getroffen, welke ge
richt zijn op zoodanige saneermg en orde
ning van 'het bedrijfsleven, dat met name
bet middenstandsbedrijf wordt veilig ge
steld tegenover het 'groot winkelbedrijf en
de diverse vormen van coöperatie van an
dere groepen op het terrein van den mid
denstand.
Aan het Bondsbestuur werd opgedra
gen met 'groote kracht en energie voor de
uitvoering der bedoelde ontwikkeling de
zer middelen te wenken.
Militair ambtenaar S.D.A.P.-lid.
Het Ambtenarengerecht te 's-Graven-
hage heeft ongegrond verklaard 'het
beroep van H. Voordewind tegen het be
sluit, waarbij' 'hij wegens ongeschiktheid
eervol is ontslagen als graveur bij den
Topografisc'hen Dienst.
Zooals men zich herinnert, had de heer
Voordewind geweigerd een hem voorge
legde verklaring te onderteekenen, dat hij
geen lid was van de S.D.A.P.
„De Nederlander".
In „De Nederlander" van gisteravond
wordt, naar aanleiding van vragen, of
bet 40-jarig bestaan van dit blad op 2
October a.s. zal worden gevierd, medege
deeld, dat een bescheiden herdenking zal
plaats hebben in de maand Mei 1934,
wanneer 'het 40 jaar -geleden -zal zijn, dat
het optreden van Jlhr. Mr A. F. de Savor-
Tii-n Lohman als hoofdredacteur aan „De
Nederlander" zijh tegenwoordig stempel
gaf.
Ontevreden Rijkspersoneel.
-Het 'dagelijksch bestuur van de Centrale
van Vereenigingen van Personeel in 's
Rijlks dienst heeft besloten, op 'Zaterdag 28
October a.s. te VGravenhage een open
bare protestvergadering te beleggen.
Uit de textiel-industrie.
De besturen van St Lambertus „Unitas"
en „De Eendracht" hebben vergaderd met
hun leden, betrokken bij de loonsverla
gingen, die aangekondigd zijn bij de fir
ma van Heek Go., afdeelingen deken
weverij „Transvaal" te Enschedé.
De besturen brachten verslag uit van
de op 26 dezer met de firma gehouden
conferentie, waarbij mededeeling ge
daan werd van de toezegging der firma
om de verlaging voor de dekenwevers met
2.5 pet. te zullen verminderen en bet tijd
stip, waarop voor enkele groepen de twee
de verlaging zal ingaan, met twee weken
te verschuiven.
De arbeiders spraken hun teleurstelling
uit over 't onbevredigend verloop der ge
voerde besprekingen en waren met de
besturen van oordeel, dat de verlagingen
niet konden worden aanvaard. Besloten
werd tenslotte de firma te berichten, dat
met de opgelegde verlagingen geen genoe
gen kon worden genomen, doch dat, ge
zien de gegeven omstandigheden, hierin
dient te worden berust.
Werklooze Nederlanders in Duitschland.
De Nederl. vereeniging voor auto-snel
wegen (NEVAS) heeft in Augustus j.l.
de Duitsche regeering voorgesteld om, ter
vergemakkelijking van de bestaande plan
nen, beoogende ten opzichte van den aan
leg van speciale autowegen tusschen Ne
derland en Duitschland tot samenwerking
te komen, 2030.000 werklooze noodlij
dende Nederlanders, die in bet Roerge
bied en elders in West-Duitschlamd won
nen, bij den aanleg van de hoof daders
voor snelverkeer in Duitschland te werk
te stellen.
De Duitsche regeering heeft zich in be
ginsel bereid verklaard, onder zekere
voorwaarden een dergelijke overeenkomst
te treffen. In verband hiermede beeft Ne-
vas deze aangelegenheid een paar weken
geleden bij de betrokken Nederlandsche
departementen aanhangig gemaakt.
Het is niet uitgesloten, dat voor de be
treffende Nederlandsche werkioozen over
de grens een zoodanige regeling getroffen
zal kunnen worden.
In de eerste plaats komt bet tracé voor
een specialen autoweg van Dusseldorp
naar Nijmegen hiervoor in aanmerking,
en even daarna zullen de verbindingen
van Hamburg-Bremen-Oldenburg naar
Groningen, van Osnabruck naar Twente
en van Keulen naar Nederlandsch Lim
burg volgen.
Op deze wijze zou het 1000 K.M.-plan
van Nevas voor den aanleg van speciale
autowegen door de elf provincies van Ne
derland, wat de doorgaande verbindingen
op Duitschland betreft, ook uit interna
tionaal oogpunt grooten steun ondervin
den.
Vragen over steunregeling.
Het Tweede Kamerlid, de heer E. Ku-
pers, heeft aan de regeering schriftelijke
vragen gesteld, naar aanleiding van de
maatregelen, welke deze van plan is te
nemen, met betrekking tot den werkloo-
zensteun.
Binnenland.
Minister Oud voor de radio over de finam-
cieele moeilijkheden.
Burgemeestersinstallatie te Rilland-Bath.
Cbr. Jonge Boeren- en Tuindersorgani
satie.
Buitenland.
Minister Goebbels te Genève aan bet
woord.
Be werkloosheid in Amerika.
Het noodweer in Frankrijk
Fransch-Duitsche bespreking te Genéve.
Notariaat.
Bij Kon. besluit is benoemd tot nota
ris binnen het arrondissement Utrecht,
ter standplaats de gemeente Utrecht, Mr
A. H. Lijdsman, thans notaris te Hulst.
Aan Th. O. M. J. baron van Wijn
bergen is op zijn verzoek met ingang van
1 Januari eervol ontslag verleend uit zijn
betrekking van notaris te Utrecht.
Het gebruik van mer-
kenvrije boter door vee
houders. Van het bepaalde in bet
nieuw Grisis-Zuivelbesluit II 1932, waar
in wordt voorgeschreven dat bet in een
bereidplaats of een daarbij behoorende
bewaarplaats voorhanden hebben van bo
ter in eenheden voor verkoop of afleve
ring gereed, slechts toegestaan is op
voorwaarde, dat zij is voorzien van een
crisisbotermerk, heeft bet bestuur der
Crisis-Zuivel-Centrale ontheffing ver
leend aan veehouders-boterproducenten
voor een hoeveelheid van ten hoogste
K.G. pond) per gezinslid per week
voor zoover kan worden aangetoond, dat
genoemde hoeveelheid boter voor eigen
gebruik bestemd is.
In een advertentie in dit blad wordt
medegedeeld, hoe groot de bedoelde boe
veelheid boter in elk gezin onder de ver
schillende omstandigheden mag zijn. In
dien bij controle meer boter wordt aan
getroffen dan volgens dat lijstje geoor
loofd is, kan proces-verbaal worden op
gemaakt.
Goes. Blijkens een advertentie in dit
nummer hoopt Br K. Dijk van 's-Gra-
venhage a.s. Vrijdag voor de afd. van
den Ned. Cbr. Vrouwenbond in openbare
vergadering op te treden met het belang
rijke onderwerp: „Onze tijd en onze
jeugd". In deze vergadering, die ook voor
beeren toegankelijk is, zal gelegenheid
zijn voor bespreking.
Gisteravond hield de Geref. Ouder-
vereeniging, waarvan de Geref. Knapen-
en Meisjesvergadering uitgaan, een ver
gadering onder leiding van den heer Ph.
Wessels. Het bestuur werd aangevuld
met de beeren" L. J. Hilleband, Q. Trim-
pe en R. Zuidema, waarvan laatstgenoem
de, daar de heer Wessels zich niet meer
beschikbaar stelde, als voorzitter werd
aangewezen.
Besloten werd binnenkort een verga
dering van deze vereenigingen te houden
waarbij al de ouders der leden zullen wor
den uitgenoodigd, opdat ze met de in
richting der vergaderingen en het werk
dat daar gedaan wordt, nader kennis
kunnen maken. Voorts- zullen maatrege
len worden genomen om de bibliotheek
aan te vullen enz.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Den Bommel, J. Guperus
te Mastenbroek. Te Maartensdijk, J. Bus
te Bergschenhoek. Te Oud-Vossemeer, H.
Hiensch, cand. te Veenendaal. Te Leid-
scbendam, D. M. Vermet te Oosterbie-
rum.
Aangenomen naar Vreeswijk, N. War-
moltz te Garderen.
Bedankt voor Kampen, G. Lans te Hui
zen. Voor Rouveen, E. Schimmel te Amei-
de. Voor Nieuwe Tonge, J. H. Koster te
Montfoort.
Geref. Kerken.
Tweetal te Middelburg, J. van Herksen
te Ermelo en A. Wijngaarden te Bedum.
Wemeldinge. Tot hulpprediker bij de
Geref. Kerk is met ingang van 1 Oct. a.s.
benoemd de heer M. P. van Dijk, theol.
cand. te Amsterdam.
- A. v a n O s f. In den ouderdom van
76 jaar is te Amsterdam overleden de
heer A. van Os, zendeling van de Ned.
Ver. voor Israël, die meer dan veertig
jaar onder de Joden beeft geëvangeli
seerd.
