DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 100
Postchèque en Girorekening 44455.
Advertentiëa 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Fascisme voor Nederland
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Het „Dagblad voor Noord-Brabant en
Zeeland" meent te kunnen constateeren,
dat de fascistische gedachte als een
sneeuwbal door Nederland rolt.
„De aanhang van de bestaande „fascis
tische" groepeeringen groeit als gras in
het voorjaar; tal van personen, waaron
der ook ernstige lieden en mannen die
wat beteekenen in de samenleving, die tot
voor kort nog afkeerig waren van de
nieuwe strooming, geven thans in beslo
ten kring toe,'dat zij „fascistisch" voe
len.
Men zou verbluft zijn wanneer men de
klinkende katholieke namen uit Brabant
kon vernemen wier dragers thans „fascis
tische" sympathieën koesteren.
Men kan het bestrijden, maar wij ge-
looven, op grond van onze waarnemin
gen, dat sinds eenigen tijd in Nederland
een „fascistische" omwenteling in de ge
moederen plaats grijpt, zooals er na de
muiterij op de „Zeven Provinciën" een
nationaal gerichte ommekeer in 't volks
gemoed heeft plaats gevonden.
Al de traditioneels voorwaarden voor
een groote verandering in de publieke
opinie zijn trouwens aanwezig: groote
gebeurtenissen in het buitenland die door
een stormachtigen geest van vernieuwing
worden gedragen en een groote nood in
het eigen land, die roepen doet om een
nieuwe ordening van het sociaal-politieke
leven.
In de vorige eeuw heeft Nederland een
parlementair regeeringsstelsel gekregen,
in strijd met onze constitutie, zonder
eenige gewelddadige poging, alleen dank
zijden indruk in het land en op den
Koning van revolutionaire gebeurtenis
sen in het buitenland. Het is een klassiek
voorbeeld van een allervreedzaamste om
wenteling. Aan geen enkele machtilge
strooming der laatste honderd jaar is Ne
derland ontsnapt: het Europeesche libera-
lisme, het Europeesche kapitalisme, de
Europeesche democratie, het Europeesche
socialisme, evengoed als het godsdienstig
réveil in Europa tegen den geest der
Fransche revolutie, al die stroomingen
hebben ook in Nederland hun bedding ge
vonden en hebben het aanschijn van het
land helpen wijzigen".
„Het is vermetel meent het blad
en in strijd met al de lessen der geschie
denis, te verwachten, dat de bruisende
golf van het „fascisme", die door Europa
stroomt, niet over de dijken van het hui
dig sociaal-politiek bestel van Nederland
zou kunnen slaan; die dijken zouden al
leen stand kunnen houden, wanneer in
Nederland welvaart en tevredenheid
bloeiden, maar juist het toenemend slin
ken van welvaart en tevredenheid zijn de
voornaamste symptomen der jongste evo
lutie.
Wij staan dus voor de noodzakelijkheid,
of wij het wenschen of niet, de nieuwe
Europeesche strooming in Nederland te
kanaliseeren. Doen wij dat niet, dan stel
len wij ons bloot aan het gevaar van een
wilde overstrooming, hetgeen in ieder ge
val onverantwoordelijk is".
In verband hiermede wordt dan ver
der betoogd, dat wij niet slaafsch moeten
navolgen wat in andere landen geschiedt,
maar dat wij overeenkomstig onzen eigen
volksaard, het goede uit de nieuwe gees-
tesstrooming in Europa moeten benut
ten en onze sociaal-politieke instellingen
wijzigen.
Dit zou dan moeten gebeuren in dien
zin, dat wij den bouw van een nieuwe
corporatieve ordening onzer Nederland-
sche samenleving voorbereiden en met
voortvarendheid aan de uitwerking van
een corporatief bestel beginnen.
Het verdient zeker waardeering, dat
het hier geciteerde R. K. orgaan de drei
gende gevaren zoo kloek onder het oog
ziet.
De „fascistische gedachte" vindt inder
daad steeds meer aanhangers.
Het is misschien niet te stout gezegd,
wanneer van een „fascistische" omwente
ling wordt gesproken. Ook in Prot. Chris
telijke kringen zijn er niet zoo weinigen,
die meer of minder bewust „fascistische"
sympathieën koesteren.
Daarmee hebben wij te rekenen. Struis
vogelpolitiek kan ook hier niet baten.
Een andere vraag is echter of wij dit
gevaar moeten bestrijden door, zddals
het Dagblad wil, deze nieuwe strooming
te kanaliseeren. Want dit staat toch in
den grond der zaak gelijk met capitulee-
ren.
Natuurlijk moeten we niet voor de ge
rechtvaardigde critiek, die van deze zijde
komt de ooren sluiten, het goede dat er
in deze beweging is behoeven wij niet te
verwerpen.
Maar voor het overige zullen we onze
kracht hebben te zoeken in het bieden
vanprincipieelen wederstand. Zoo
als we ook het liberalisme en het socia
lisme principieel hebben weerstaan.
Met het streven naar een corporatieve
ordening van fascistische afkomst, maar
naar eigen snit waarvan we nog ner
gens een duidelijke omschrijving hebben
gevonden komen we niet verder. Dat
streven zal ons ook geen kracht geven om
een „fascistischen vloedgolf" te keeren.
Daarvoor is noodig dat we staan op
den vasten bodem van de Schriftuurlijke
beginselen, dat we ons onderwerpen aan
de ordeningen die in Gods Woord voor
het staatkundige en maatschappelijke
leven zijn geschonken.
Het proces te Leipzig.
Gisteren werd de rechter van instructie
als getuige gehoord.
Hiji liet al spoedig de aangelegenheid
van den dag achter zich om lange wan
delingen te gaan maken op het terrein
van de hoofdmisdaad zelf. Hiervan werd
hij echter niet door den president terug
geroepen en dat viel dubbel op, wijl de
aangeklaagden immers juist met ijzeren
vuist binnen de perken gehouden wor
den, welke de proces-indeeling hun heeft
gesteld.
Gisteren hebben er zich weer meerdere
botsingen tusschen den president en Di-
mitroff voorgedaan, welke nogal erg hoog
liepen. Niet alleen de president, maar
ook de procureur-generaal en minstens
één van de verdedigers, om van den ge
tuige, den rechter van instructie, maar
te zwijgen, legden een pijnlijke geprikkeld
heid aan den dag, telkens wanneer Di-
mitroff begon te spreken.
De beperking van de mogelijkheid om
zich te verdedigen, of tenminste eens flink
van zich af te spreken, deed onaangenaam
aan, waar de rechter van instructie royaal
met beschuldigingen om zich heen strooi
de.
Opvallender nog dan de botsing tus
schen den rechter van instructie Vogt en
den Bulgaar Dimitroff was een kort duel
tusschen den Reichgerichtsrat en Torg-
lers verdediger, Dr Sack.
Deze stelde o.a. de volgende inderdaad
uiterst pijnlijke vraag aan den rechter
van instructie Vogt: „Heeft u een poging
gedaan onder voorwendsel, dat de be
schuldigde Torgler reeds een bekentenis
had afgelegd, den beschuldigde Van der
Lubbe er toe te brengen van zijn kant te
verklaren, dat Torgler mede schuldig is
aan de brandstichting in den Rijksdag?"
Het was even doodstil in de zaal bij dit
pijnlijke incident en Vogt deed zeer ver
ontwaardigd.
Alle betrokken instanties', ook de rech
ter van instructie, hadden gisteren zwak
ke momenten en aan de acte van beschul
diging schijnen hier en daar ook steekjes
los te zijn.
De debatten te Genève begonnen.
Gisteren zijn de debatten in de Volken-
bondsvergadering begonnen.
Teleurstellend was de groote terughou
dendheid, waarmede sir John Simon om
trent de ontwapeningskwestie gesproken
heeft. Hij maakte zelfs geen zinspeling op
eenigen bereikten vooruitgang.
Voorts bleek uit zijn woorden, dat de
Engelsche regeering krachtig blijft be
pleiten, dat de eerste ontwapeningscon
ventie reeds zal moeten vaststellen de
mate van de aanzienlijke bewapenings
vermindering, die na den eersten proef
tijd zal moeten verwezenlijkt worden.
Na sir John Sim on was het woord aan
den Oostenrijkschen bondskanselier dr
Dollfusa. D'e wijze, waarop de vergadering
hem begroette, was nog interessanter dan
zijn rede, die het bekende standpunt der
Oostenrijksche regeering in klare stellige
woorden uiteenzette.
Met uitzondering van de Duitsche dele
gatie verwelkomde de geheele vergadering
Dollfuss bij zijn optreden met een lang
aanhoudend warm applaus, dat ook na
het uitspreken van zijn redevoering we
der weerklonk en nog herhaald werd, toen
de Fransche vertaling zijner rede was
gevolgd.
De Nederlandsche delegatie schijnt
thans definitief besloten te hebben, de
kwestie der Duitsche uitgeweken Jo
den voor de veertiende Assemblée te
brengen. Naar alle waarschijnlijkheid zal
minister De Graeff dit voorstel indienen
tijdens de rede, die hij aan het einde de
zer week voor de plenaire zitting zal hou
den.
Fascistenleider ontsnapt.
Cronin, de secretaris-generaal der Ier-
sche Blauwhemden, is Dinsdagavond den
politiebeambten, die het partijgebouw der
partij van Cosgrave omsingelden en hem
wilden arresteeren, ontglipt. Hij sprong
uit de deur in een gereedstaande auto en
was reeds verdwenen voordat de politie
beambten een achtervolging konden be
ginnen.
De financiering van den Volkenbond.
Uit de redevoering, die Avenol voor het
eerst als secretaris-generaal van den Vol
kenbond in de vierde commissie uitsprak,
geven wij de volgende cijfers over de fi
nanciën van den Volkenbond weer: Tot op
heden zijn 57,82 pet. van de contributies
van de staten voor het jaar 1933 binnen
gekomen en het secretariaat heeft op de
uitgetrokken cijfers van het budget 16 pet.
kunnen bezuinigen. Een bezuiniging is
verkregen van ruim 2% millioen. Maar
met deze cijfers heeft de secretaris-gene
raal groote risico's op zich genomen. In
de eerste plaats zal er bet volgende jaar
geen marge meer bestaan, zooals in de
vroegere begroetingen, ten einde rekening
te houden met achterstallige betalingen.
Zien de regeeringen dit niet in, dan zal de
Volkenbond het volgende jaar niet meer
zonder deficit kunnen werken.
Het tweede risico is, dat door te veel
bezuiniging de Volkenbond in de uitvoe
ring van zijn taak belangrijk geremd zal
worden, want de voornaamste bezuinigin
gen moeten op het werk van den Volken
bond worden aangebracht.
Ten slotte wees Avenol nog op den
ernst van het probleem der achterstallige
betalingen, aangezien sedert eenige jaren
niet meer dan 85 pet. van de contributies
binnenkomen.
De ramp te Tampico.
Uit Tampico (Mexico) wordt gemeld,
dat de rivieren Panuco en Tameso door
overvloedigen regenval verder zijn ge
wassen en de straten der stad opnieuw
onder water hebben gezet, zoodat de op
ruimingswerkzaamheden ernstig worden
belemmerd.
Tot nu toe werden te Tampico en Gar
denas 78 dooden geborgen. Men vreest
evenwel, dat een groot aantal lijken onder
het puin der huizen is begraven of door
de rivieren is meegespoeld.
Ook de Westkust van Mexico is ernstig
door den wervelstorm geteisterd. De stad
Ayutia (Staat Guerrero) is overstroomd
en geheel vernield. Hoeveel personen om
het leven zijn gekomen en hoe groot de
materieele schade is valt nog niet te over
zien, daar de verbindingen zijn verbro
ken.
Reeds zijn te Tampico 54 lijken gebor
gen en heeft men 850 gewonden geteld.
D!aar de waterleiding vernield is, vreest
men voor 't uitbreken van epidemische
ziekten.
Zweden volgi Nederlands voorbeeld.
Naar men weet heeft in het, begin van
September de Nederlandsche Regeering
het eenige maanden geleden met het oog
op de Londensche conferentie gesloten
Tariefbestand opgezegd.
Thans heeft de Zweedsche Regeering
het voorbeeld van Nederland gevolgd en
het Tariefbestand eveneens opgezegd.
Wijzigt de Duitsche regeering haar
houding tegenover de Joden?
Dé Duitsche minister van economische
zaken heeft een verordening uitgevaar
digd, waarin hij doet opmerken, dat in
het bedrijfsleven het maken van onder
scheid tusschen arische en niet-arische
of niet geheel arische firma's en dit spe
ciaal bij het aanknoopen van commer-
cieele betrekkingen, niet door te voeren
is. Het maken van een dergelijk onder
scheid met het doel niet-arische firma's
te boycotten zou noodzakelijkerwijs tot
ernstige storingen van het economisch
herstel aanleiding geven, wat een ongun-
stigen invloed op de arbeidsmarkt zou
uitoefenen.
De minister voegt er aan toe, dat zoo
wel volgens zijn meening als volgens die
van den rijksminister van propaganda
geen reden bestaat handelend op te tre
den tegen een firma, zoolang deze niet
tegen de wettelijke bepalingen handelt of
zoolang haar houding niet in strijd is met
de eer van den koopman.
Boterinvoer in België vermeerderd.
Naar verluidt, zou het in de bedoeling
van de Belgische regeering liggen, de con-
tingenteering van den invoer van boter te
verruimen en 900.000 Kg. per maand toe
te laten inplaats van 600.000 Kg. zooals
dit thans bet geval is.
Verder zou de vergunningstaxe voor
den invoer van boter van frs. 9 op
frs. 7.50 per Kg. worden verminderd.
Dr Colijn te Genève.
Kort na den aanvang van de middag
zitting der Volkenbondsvergadering ver
scheen de ook te Genève zoo bekende fi
guur van onzen minister-president dr Go-
lijn in de vergaderzaal. De beer Colijn was
zoo juist per vliegtuig uit Londen aange
komen.
Onze minister-president onderhield zich
terstond langen tijd met onzen minister
van buitenlandscbe zaken jbr D'e Graeff.
Hij zal vermoedelijk Vrijdag Genève weer
verlaten, na vooraf met den secretaris
generaal Avenol en den directeur der eco
nomische volkenbondsafdeeling De Stop-
pani overleg te hebben gepleegd over een
mogelijke voortzetting van althans een ge
deelte van het werk der economische com
missie van de wereldconferentie.
Rumoerige nacht te Dublin.
Na een republikeinsche vergadering,
welke gehouden werd ten gunste van de
republikeinsche gevangenen in den Ier-
schen Vrijstaat en waarop de regeering-de
Valera heftig werd aangevallen, hebben
gisternacht te Dublin hevige gevechten
plaats gehad.
Met allerlei soorten projectielen werd
naar de politie geworpen en toen deze ook
aangevallen werd, werden eenige charges
uitgevoerd, waarop een hevig gevecht
volgde.
D'e politie bleef tenslotte meester van
den toestand. Vijftien betoogers moesten
naar het ziekenhuis vervoerd worden.
Een keizerin in Jeruzalem.
Voor 'teerst sedert de dagen van Sa
lomo brengt thans een keizerin van Ethio
pië een bezoek aan Jeruzalem.
Keizerin Ocuzero Menen is n.l. aldaar
aangekomen, in gezelschap van 's lands
minister van buitenlandsche zaken, ter
beevaart naar de H. Plaatsen.
Korte Berichten.
iDe Zwitsersche 6'tendenraad heeft
met 23 stemmen tegen 1 een besluit goed
gekeurd, waarbij de opening van nieuwe
of de vergrooting van bestaande waren
huizen of van eenheidsprijzenwinkels ver
boden wordt.
Het Pruisische staatsministerie heeft
besloten op 2 October ter gelegenheid van
den 86sten verjaardag van Rijkspresident
von Hindenburg van alle openbare ge
bouwen te laten vlaggen.
In verband met de mobilisatie van
de Dlnaso-im'litie, welke binnenkort te
Gent, ter gelegenheid van de officieels
opening van het Dinasohuis aldaar, zal
plaats hebben, worden nieuwe en ditmaal
zeer ernstige relletjes gevreesd. Door den
burgemeester is dan ook besloten tot de
afkondiging van den staat van beleg over
te gaan.
Mandsjoekwo heeft de Japansche
regeering verzocht de militaire bewaking
van den Chineeschen Oosterspoorweg te
versterken in verband met de concentratie
van Roode legertroepen aan de Russisch-
Mandsjoerijsche grens. De Japanners heb
ben besloten versterkingen te zenden.
Dé activiteit van den Vesuvius, die
nu reeds vier maanden aanhoudt, is gis
teren aanzienlijk toegenomen. Dé hoe
veelheid uitgeworpen lava was zóó groot,
dat de door Mussolini aangelegde auto
strada naar den krater er door over
stroomd werd.
De Koningin-Moeder naar Zwitserland.
De Koningin-Moeder is gistermiddag te
3.16 uur, vergezeld van freule Van Tuyll
van Serooskerken en jhr Schimmelpen-
ninck, leden van baar gevolg, van het
Centraal Station te Utrecht met den D-
trein naar Zwitserland vertrokken.
De voorgestelde couponbelasting.
De Amsterdamsche Banki ersvereeni-
ging heeft aan den Minister van Finan
cien een schrijven gezonden, waarin toe
gevende de noodzakelijkheid, om in deze
benarde tijden naar nieuwe middelen om
te zien, de meening wordt uitgesproken,
dat de betrekkelijk geringe opbrengst van
deze bron in geen verhouding staat tot
het groote nadeel, dat aanvaarding van
het principe dezer belasting met zich zal
brengen.
Opheffing kleine scholen.
Het lid der Tweede Kamer, de heer
Ketelaar, heeft aan den Minister van On
derwijs, K. en W. de volgende vragen ge
steld:
Is de Minister bereid, gezien de groote
ongerustheid, die bij de voorstanders van
het openbaar lager onderwijs algemeen
bestaat, zich nader te verklaren over de
beteekenis van zijn aanschrijving d.d. 20
Juli 1933, waarin wordt medegedeeld,
„dat de Regeering besloten heeft met
kracht te bevorderen, dat een groot aan
tal kleine openbare scholen wordt opge
heven?"
Zoo ja, wil de Minister daarbij aange
ven:
a. of deze aanschrijving min of meer
moet worden opgevat als een bevel, waar
aan op straffe van ingrijpen van hooger-
hand, in elk geval zal moeten worden
voldaan;
b. of bij beroep van belanghebbenden
bij Ged. Staten of de Kroon tegen een
raadsbesluit tot opheffing van een, in de
aanschrijving genoemde openbare school
alsnog hetzelfde nauwkeurig onderzoek
naar de ingebrachte bezwaren tegen de
opheffing zal worden ingesteld en met de
resultaten daarvan evenzeer zal worden
rekening gehouden, «Is dit tot heden met
Binnenland.
Vragen over de opheffing van kleine scho
len.
Minister Colijn te Genève.
Buitenland.
Meer boterinvoer in België.
Opstootjes te Dublin.
De Voikenhondsdebatten begonnen.
De ramp in Mexico.
De Duitsche regeering en de Joden.
raadsbesluiten tot opheffing van open
bare lagere scholen het geval placht te
zijn?
Is de Minister bereid, mede te deelen,
hoeveel gemeenten en hoeveel scholen
meergenoemde aanschrijving betreft, on
der vermelding van het aantal leerlingen,
dat elke school telt en van het aantal on
derwijzers, dat bij geheele uitvoering van
het denkbeeld der Regeering, zou moeten
ontslagen worden?
Hoe oordeelt do Minister over de mo
gelijkheids dat door de opheffing van een
aantal openbare scholen verschillende
bijzondere scholen sterker bevolkt zullen
worden, ja zelfs nieuwe bijzondere scho
len zij het dan willicht neutrale zul
len worden gesticht, zoodat bet openbaar
onderwijs onevenredig zal worden achter
gesteld bij het bijzonder onderwijs?
Overweegt de Minister alsnog maat
regelen om deze achterstelling tegen te
gaan?
Opbrengst Posterijen en Telegrafie.
Dö diensten der P. T. en T. hebben over
de eerste acht maanden van het jaar op-
^obfrd^clit
Posterijen: f 23.910.314 (f 882.344 min
der dan vorig jaar en f 1.066.386 minder
dan de begrooting).
Telegrafie: f 2.937.976 (f 129.512 min
der dan vorig jaar en f 107.356 meer dan
de begrooting).
Telefonie: f 16.074.421 (f 385.498 meer
dan vorig jaar en f 268.221 meer dan da
begrooting)
Postchèque en girodienst: f 4.320.525
(f 305.240 meer dan vorig jaar en
f 383.525 meer dan de begrooting).
Totaal: f 47.243.236 (f 321.118 minder
dan vorig jaar en f 307.284 minder dan
de begrooting).
Verkoop onder banderolleprijzen.
Verschillende grootwinkeliers en ex
ploitanten van sigarenmagazijnen hebben
tot den minister van Econ. Zaken een
schrijven gericht, waarin zij verzoeken
met den meesten aandrang, wettelijke
maatregelen te willen nemen, dat het ver-
koopen van tabaksfabrikaten onder ban-
derolleprijs strafbaar wordt gesteld.
Als motiveering voor dit verzoek wordt
aangevoerd dat de detailhandel in tabaks
fabrikaten met den ondergang bedreigd
wordt, eensdeels door de economische cri
sis, waardoor de omzetten zeer belangrijk
zijn teruggeloopen, anderdeels door bet
noodgedwongen verkoopen der artikelen
ver onder banderolleprijs, waardoor de
winstmarge absoluut onvoldoende gewor
den is.
Lage omzetten met onvoldoende win
sten moeten funeste gevolgen hebben voor
den detailhandel en indirect ook voor de
sigaren- en sigarettenindustrieën, die
grootendeels uitsluitend bij de binnen-
landsche markt betrokken zijn.
De voorgenomen verhooging van den
tabaksaccijns legt een nieuwen en zwaren
last op detailhandel en industrie. De ge
volgen hiervan zijn thans nog niet te over
zien, doch met vrij groote zekerheid kan
reeds nu worden aangenomen, dat het
verderfelijke prijsgeknoei nog grooteren
omvang zal aannemen en de winstmarges
nog meer besnoeid zullen worden.
Gevraagd wordt wettelijke bescherming
der banderolleprijzen, waardoor één der
voornaamste oorzaken van den achteruit
gang van detailhandel en industrie zal
worden weggenomen.
Niet méér werkloozen in Ned.-lndië.
In verband met geruchten, dat Neder
landers, die zonder betrekking zijn, niet
meer in Indië worden toegelaten, verne
men wij van bevoegde zijde, dat inder
daad de toelatingsbepalingen voor Ned.-
lndië ten gevolge van de daar heerschen-
de groote werkloosheid zijn verscherpt. In
het algemeen wordt er thans op gelet, of
de naar Ned.-lndië vertrekkende wel in
staat is om in zijn onderhoud te voor
zien. Is dit niet het geval dan wordt hij
geweigerd, ook al is hij of zij Nederlan
der. De Indische schatkist is op het
oogenblik niet in staat, steun aan meer
werkloozen te geven, zoodat de autoritei
ten noodgedwongen tot dezen maatregel
moesten overgaan.
Verbod van partijen gevraagd.
Het Verbond voor Nationaal Herstel
heeft aan den voorzitter van den Minis-
