Het optreden van het Kabinet.
EERSTE BLAD.
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAAR9A1$ -
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland.
Binnenland.
Belangrljkste Nieuws.
BRILLEN
C. JQQSSE, Sl Adriaanstraat, Ooss
Uit de Provincie
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tolcf. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
7)e Zeeiii
Abonnementsprijs l 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertenties 80 cent per regel Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel Kleine
AdvertentiCn Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto i 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Nu wij de eerste Troonrede onder het
nieuwe Kabinet hebben geboord en we
dus eenigszins met bet werkprogram van
de huidige regeering bekend zijn, komt
vanzelf de vraag op. hoe dit program
zich verhoudt tot het program, waarmede
de Antirevolutionaire partij de verkiezin
gen is ingegaan.
Nemen we het bekende vierhoekspro
gram, dat door het Gentraal-Gomité in
zijn oproep aan het Nederlandsche volk
werd gepubliceerd, dan kan worden ge
zegd, dat hier inderdaad de groote lijnen
zijn aangegeven, die het huidige Kabinet
wenscht te volgen.
Het Nederlandsche volk werd daarin
toch opgewekt om krachtig mee te wer
ken tot het verkrijgen van een zoodanige
samenstelling van de Tweede Kamer, dat
het mogelijk zou zijn: de gezagsondermij
nende invloeden te weerstaan, de ontred
derde publieke financiën te herstellen, ons
economisch leven zooveel mogelijk uit zijn
verval op te heffen, en de bestrijding van
de ramp der werkloosheid met kracht ter
hand te nemen.
"Welnu, dat zijn de punten, die ook in
de Troonrede op den voorgrond treden
en aan de verwezenlijking waarvan door
het Kabinet met alle kracht wordt ge
werkt.
In het verkiezingsmanifest der A.-R.
partij, waarin bovengenoemde punten
eveneens voorkwamen, werd echter de na
druk gelegd op de noodzakelijkheid van
terugkeer tot de beginselen van Gods
Woord en op de beteekenis van de gees
telijke en zedelijke belangen van ons volk.
En nu zagen we reeds de opmerking
gemaakt, dat dit deel van het manifest
in de Troonrede vergeten was; dat het
daarin alleen ging over zaken van stoffe-
lijken aard.
Nu kan er in verband hiermede op ge
wezen worden, dat we niet hebben een
Antirevolutionair Kabinet, en dat we
zelfs niet hebben een rechtsch-parlemen-
tair Kabinet, maar een Ministerie, dat
formeel los staat van de partijen; een
extras-parlementair Kabinet, dat mis
schien het best kan worden aangeduid
als een noodkabinet, waarin voor
mannen van de voornaamste partijen zich
hebben vereenigd, om gezamenlijk, met
voorbijzien van de onderlinge principiëele
verschillen, het landsbelang te dienen.
Zoo is het toch immers.
Dit Kabinet kan feitelijk niet met de
gewone maat worden gemeten.
Het is zooals de Standaard inder
tijd schreef „Het is thans niet de vraag,
wat de beginselen der verschillende par
tijen eischen voor een normaal Regee-
rings-beleid, maar aan de orde is enkel
de vraag, hoe wij weer tot zulk een regel-
matigen toestand zullen komen". En ver
der „Het gaat derhalve in de komende
parlementaire periode niet om een be
ginselen-strijd, maar om de algemeene
voorwaarden, die vereischt zijn voor de
werking van èlk politiek beleid."
Door den nood daartoe gedwongen,
laat men thans den dieperen beginsel
strijd in de actueele politiek rusten, om
dien straks als het openbare leven weer
normaal zal zijn geworden, weer op te
nemen.
Maar al hebben we dan een extra-par-
parlementair crisis-kabinet, dat niet met
de gewone maat kan worden gemeten, aan
den anderen kant is er toch ook bet feit,
dat zoowel de 1ste als de 2de voorzitter
van de partij in dit Kabinet zitting heb
ben genomen en daar een leidende plaats
innemen.
Daarom wekt het geen verwondering,
dat bij de beoordeeling van de daden
van dit Ministerie de Antirevolutionaire
maatstaf niet wordt thuisgelaten.
Welnu, wanneer we dat doen, dan zal
blijken, dat al hebben we dan geen spe
ciaal Anti-revolutionaire maatregelen te
verwachten van dit Kabinet, het optreden
van deze Regeering toch wel een Anti
revolutionairen geest ademt.
Immers van de grootste beteekenis ooi
voor het geestelijk en zedelijk leven is dat
het met de staatshuishouding in orde is
en dat de ontreddering van het maat
schappelijk leven wordt tegengegaan.
Dat hebben ons Duitschland en andere
landen geleerd. Wanneer door verwaar-
loozing op financiëel of economisch ge
bied de partijen die op revolutionaire ac
tie of i reactie uit zijn, den boventoon
krijgen, dan is dat van ontzaglijken in
vloed op bet geestelijk-zedelijk leven, dan
komt er ontbinding en ontreddering, dan
komt het huwelijk, het gezin, de school
de kerk, en wat niet al in het gedrang.
Daarom is wat dit Kabinet beoogt,
afgezien van de vraag, of het in alles de
juiste middelen gebruikt, i niet alleen
van financieel en economisch belang.
Als we een Overheid hebben die be
werkt, dat we een gerust en stil leven
leiden mogen, dan is er de gelegenheid,
dat het Christelijk-nationale leven kan
opbloeien, dat de Christelijke beginselen
tot toepassing kunnen worden gebracht
en dat de verschillende levenskringen zich
elk naar zijn aard kunnen ontwikkelen.
Het proces te Leipzig.
Gisteren is de behandeling van de
rechtszaak tegen v. d. Lubbe voortgezet.
Van der Lubbe staarde ook gisteren
weer met wezenlooze onbeweeglijkheid
naar de punten van zijn schoenen. De
starheid, die hij ontwikkelt, is zoo groot
en staat zoozeer in tegenstelling met dat,
wat uit zijn verleden doorgelekt kwam,
dat het twijfelachtig lijkt, of hij deze
houding nog lang vol zal kunnen hou
den. Algemeen gelooft men dan ook, dat
er een reactie zal intreden.
De kwestie van de buitenlandsche ven
dediging werd tot het laatste einde uit
gevochten en daarbij maakte het hooge
hof van Leipzig een zeer goed figuur.
De officier deelde in den loop van de
verhandelingen mede, dat een Neder-
landsch persbureau op de onderschepping
gezinspeeld had van de drie brieven,
welke Mr Stomps van Nederland uit aan
van der Lubbe geschreven heeft. Om deze
zaak nu voor altijd uit de wereld te
helpen, werd eerst van der Lubbe ovei
deze brieven ondervraagd en perste men
hem na veel moeite een antwoord af, dat
op de bevestiging van de ontvangst ge
leek.
Daarna werd de gevangenis-directeur
onder eede over het overhandigen der
brieven ondervraagd. Deze brieven waren
tot op het oogenblik van het verhoor op
de tafel in de cel van den beklaagde
blijven liggen.
Daarmede echter niet tevreden stond
men Mr Stomps toe een onderhoud met
van der Lubbe te voeren. Tijdens de
pauze kon deze landgenoot eerst in tegen
woordigheid van den officiëelen verdedi
ger van van der Lubbe met dezen een
onderhoud hebben en later alleen. Het
resultaat was, dat van der Lubbe hard
nekkig weigerde eenig antwoord op mr
Stomps' vragen te geven.
Deze laatste werd toen nog onder eede
als getuige verhoord en legde daarbij de
verklaring af, dat van der Lubbe zijn
rechtsbijstand blijkbaar niet verlangt.
De Volkenbondsraad.
Gisteren is de zitting van den Volken
bondsraad geopend.
De meeste in den Volkenbondsraad zit
ting hebbende regeeringen waren slechts
door plaatsvervangende gedelegeerden
vertegenwoordigd, terwijl ook de agenda
der openingsbijeenkomst onbelangrijk
was.
Er bestond levendige belangstelling
voor het bericht, dat de Nederlandsche
regeering. in overleg met eenige andere
regeeringen getreden is om een behan
deling van het vraagstuk der werkver
schaffing en hulpverleening aan uitge
weken Duitsche Joden op de aanstaande
Volkenbondsvergadering mogelijk te
maken.
In volkenbondskringen vermoedt men,
dat de Duitsche regeering tegen een zui
ver zakelijke bespreking van het lot der
uitgeweken Duitsche Joden geen ernstige
bedenkingen zal maken.
Geheel anders zou de Duitsche houding
zijn, wanneer een dergelijk voorstel een
uitgangspunt van een politieke actie
tegen de Duitsche regeering zou worden,
doch een dergelijke bedoeling is natuur
lijk aan onze regeering geheel vreemd.
Malariabestrijding in Rusland.
Ter bestrijding van de malaria is in
Rusland een netwerk van 300 malaria
stations opgericht.
Dit jaar nog zal een bedrag van 8 k 10
millioen pond sterling worden besteed,
voor het droogleggen van de moerassige
landen, die de werkplaatsen van deze
ziekte zijn.
Door een der malaria-stations is een
synthetisch preparaat uitgezonden, dat
met succes voor de bestrijding van mala
ria wordt toegepast.
Ook vliegtuigen worden gebruikt voor
het vernietigen der malaria-larven, door
een bijtende chemische vloeistof uit te
stooten.
Naar opheldering In de Lindbergh-
affaire?
Een affaire, die verband houdt met de
ontvoering van baby Lindbergh, is te
Antwerpen ontdekt.
Een individu wilde eenigen tijd gele
den een biljet van 1000 pond sterling
wisselen.
Bij informaties, bij de Bank van En
geland ingewonnen, bleek, dat het biljet
deel ui'*maakte van de biljet/ten, 'dooir
Lindbergh als losgeld voor zijn ontvoerd
kind betaald.
Het individu werd gearresteerd, als
mede twee zijner medeplichtigen.
Zij bekenden, dat het biljet van een
oplichting afkomstig was, die te Parijs
ten nadeele van een Nederlander was
gepleegd, doch weigerden de daders be
kend te maken, want zij vreesden wraak
neming, als zij uit de gevangenis zouden
komen.
De woelingen op Cubai
Volgens een bericht uit Havana is het
tot een botsing gekomen tusschen regee-
ringstroepen en studenten eener- en de
opstandelingen onder leiding van kapi
tein Fernandez anderzijds.
De opstandelingen kregen 2 dooden,
terwijl ook een soldaat gedood werd.
Korte Berichten.
De wintertijd zal in België officieel
in den nacht van Zaterdag 7 op Zondag
8 October weer intreden.
iVoor bet eerst sinds den oorlog heb
ben weer Duitsche millitaire attacbé's de
Engelsche manoeuvres gevolgd, en wel
de manoeuvres, die op de vlakte van Sa
lisbury zijn gehouden.
Gisternacht hebben boven Noord-
Italië hevige onweders gewoed, die van
wolkbreuken en zwaren hagelslag verge
zeld gingen. In Venetië viel zooveel regen
dat verscheidene lager gelegen stadsge
deelten onder water liepen. In de haven
moest aan verscheidene schepen hulp
norden verleend.
Ook in Canada is een fascistische
partij opgericht, welke reeds 25.000 leden
telt.
Volgens Reuter zou de Amerikaan-
sfche regeering overwegen om een voor
schot van 10 cents per pond te veriee-
nen op den oogst van 1933 aan alle ka
toenplanters, die zich onderwerpen aan
het program tot beperking der beplante
oppervlakte in 1934.
In de Pyreneeën is de eerste sneeuw
gevallen. Het observatorium op den Pic
du Midi heeft een sneeuwlaag van 5 c.M.
gemeten.
Volgens mededeeling van den staats-
commissaris Dr Lippert heeft de Duit
sche regeering besloten, een wet uit te
vaardigen, waardoor de bevoegdheden
van de districtsvergaderingen overgedra
gen worden op de districtscommissies en
de bevoegdheden van de gemeenteraden
der verschillende Berlijnsche districten
op de gemeentecommissies.
Practisch komt dit hierop neer, dat de
gemeenteraden voorloopig niet meer be
staan.
De Badensche regeering heeft ver
ordend, dat voortaan aan de ambtsketens
der Badensche burgemeesters het haken
kruis zal moeten hangen.
De Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen te
gen Woensdagmiddag 27 September te
2 uur. Eenige kleine ontwerpen staan op
de agenda, na afbandeling waarvan de
Kamer in de afdeelingen de omzetbelas
ting zl onderzoeken.
Het program der productieve werken.
Omtrent het program van groote pro
ductieve werken, waarvan de Troonrede
spreekt, en waarvoor de Millioenennofa
een groote leening in uitzicht stelt, wan
neer de staatsfinanciën eerst maar weer
volkomen gezond zijn, schijnt er voorals
nog niet veel vast te staan, zegt de N.
R. Gt.
Allerlei ontwerpen worden in beraad
gehouden, maar tot een definitieve keuze
is het nog niet gekomen. Daarbij zal men
niet alleen rekening moeten houden met
de oeconomiscbe productiviteit van de
verschillende voorgestelde werken, maar
tevens met de mate, waarin hun uitvoe
ring zal kunnen bijdragen tot de bestrijd
ding van de werkloosheid.
Met andere woorden; het percentage
van de totale kosten, dat in Nederland
zelf in loonen wordt omgezet, zal een zeer
belangrijke factor zijn bdj de beslissende
keuze. Werken, waarvoor grondstoffen
en machines uit het buitenland dienen be
trokken te worden, zijn ook bij gelijk of
zelf iets hooger rendement, sociaal beoor
deeld, veel minder aantrekkelijk dan wer
ken, waarbij alle gelden of zoo goed als
alle gelden op een of andere manier in
loonen of salarissen aan Nederlandsche
werknemers worden omgezet.
Daarenboven wenscht men ook de ver
schillende uit te voeren werken zoo ge
lijkmatig mogelijk over het heele land te
verdeelen.
Wij kregen den indruk, aldus het blad,
dat bet in ieder geval een zeer belang
rijk geheel zal worden, waarvan on
getwijfeld sterke invloed zal uitgaan op
ons heele bedrijfsleven.
Bevordering van huurvsrlaglng.
Verschenen is de begrooting van
sociale zaken en financiën.
Hieraan ontleenen wij, dat naderhand
op deze begrooting nog een bedrag van
12.100.000 zal worden uitgetrokken ter
bevordering van de verlaging van wo-
ninghuren. Dit bedrag zal kunnen wor
den verkregen door een wijziging van
de Woningwet, waardoor o.m. voor
zooveel noodig de mogelijkheid wordt
verkregen om voordeelige saldi op de
exploitatierekening van woningwets-wo-
ningen te doen ten goede komen aan de
exploitatietekening der vereenigingen, die
deze saldi kweeken.
De post bijdragen aan de gemeenten
voor onderhoudskosten van woningwets
woningen is met f450.000 verminderd,
omdat deze kosten in feite lager zijn ge
worden.
Overste Eikenboom gerepatrieerd.
Met bet motorschip „Dempo" van
den Rotterdamschen Lloyd ia gere
patrieerd kapitein-luitenant ter zee P.
Eikenboom, de gewezen gezagvoerder
van De Zeven Provinciën, die, zooals men
weet, bier te lande zal terecht staan voor
bet Hoog Militair Gerechtshof, ter zake
van het gebeurde op het onder zijn com
mando staand oorlogsschip.
Naar wij vernemen, zal de instructie in
deze zaak bier te lande gevoerd warden,
zoodat het nog geruimen tijd kan duren,
vóór de zaak in openbare behandeling
voor het Hoog Militair Gerechtshof komt.
Rijkssteun voor werkverschaffing en
steunverleening.
Op de begrooting van het departement
voor Sociale Zaken voot 1934 wordt op
de posten: bijdragen voor werkverschaf
fing f 21 millioen, steunverleening f 25
millioen, moreelen steun f200.000 en als
subsidie voor het Nationaal Crisis Comité
f 750.000 uitgetrokken, strekkende tot
vervanging van het eene artikel waarop
voor werkverschaffing en steunverlee
ning over 1933 f3.754.580 is toegestaan.
Dit bedrag blijft zeer verre beneden bet
benoodigde, gelijk reeds daaruit blijkt,
dat bij suppletoirs begrooting het artikel
met f 42 millioen is verhoogd. Ten einde
een zuiver inzicht te bevorderen van de
eischen, die aan de schatkist worden ge
steld, worden voor 1934 de bedragen
aangevraagd, die volgens de raming zul
len noodig zijn.
Ontvangsten der spoorwegen.
De geschatte ontvangsten van de Ne
derlandsche Spoorwegen over de maand
Augustus 1933 (incl. die der geëxploi
teerde spoor- en tramwegen) bedragen:
reizigers f 6.528.500, bagage f 240.900,
brief- en pakketpost f260.000, goederen
f 3.929.500. levende dieren en lijken
f62.400, diversen f220.400, totaal ontv.
Aug. f 11.241.700. Totaal ontvangst van 1
Januari af f 80.977.437.76 (vorig jaar
definitief f95.321.340.98).
WERKVERSCHAFFING
EN PARTICULIERE BEDRIJVEN.
Verklaring van Minister Slotemaker de
Bruine.
De minister van Sociale Zaken beeft in
een persgesprek een nadere toelichting
gegeven over zijn. in de Troonrede ge
noemde plannen ten opzichte van de
werkverschaffing en de particuliere be
drijven.
Wij hadden hierbij gedacht aan tewerk
stelling van landarbeiders in het parti
culiere bedrijf.
Dit blijkt echter niet de bedoeling te
zijn.
Volgens den Minister moet men bij de
werkverschaffing onderscheiden drie fa
sen. Men heeft, toen de werkloosheid aan
zienlijk was toegenomen, als vanzelfspre
kend mede gevoeld met de werklooze ar
beiders. Omdat men inzag, dat er finan
cieel geholpen moest worden, kwam men
tot de steunregelingen. Omdat de vloek
van het leven in werkloosheid moest op
geheven worden, greep men bovendien op
kleine schaal ook naar werkverschaffing,
waarbij de arbeider zich meer als wer
kend mensch kon gevoelen.
In deze tweede fase van werkverschaf
fing is men gekomen op het terrein, waar
ook particuliere ondernemers werken,
zooals wegenaanleg, boerderijbouw. Nu
komt de derde stap.
De werkloosheid der arbeiders is de
keerzijde van de werkloosheid van de on
dernemers met hun staf van technici, in
genieurs enz. Nu men moet vreezen, dat
de werkloosheid zeer lang kan duren, is
het noodzakelijk aan het bedrijf evenzeer
te denken als aan de arbeiders. En hier
is, volgens Minister Slotemaker de Bruine
de beteekenis te vinden van de woorden in
de Troonrede: inschakeling van het par
ticuliere bedrijf in de werkverschaffing.
Het particuliere bedrijf zal in staat ge
steld worden, in de werkverschaffing em-
Binnenland.
Werkverschaffing en particuliera bedrij
ven.
De stand der landbouwgewassen.
Bevordering van huurverlaging.
Steun voor rogge en gerst.
Buitenland.
Het proces te Leipzig. De verdediging van
v.„d. Luhbe.
De Volkehbondsraad bijeen.
Ingezonden Mededeeling.
Niet alleen in Goud en Zilver, ook
in OPTIEK brengen wij het beste
voor den laagsten prijs.
plooj to vinden. Mes moet eenvoudig tuin
de ondernemers een kans geven het werk
uit te voeren.
Op een vraag naar de bedrijfsverhou-
dingen deelde de Minister mee, dat de
uitvoerder van het werk in de keuze van
zijn arbeiders gelimiteerd zal zijn. Hij
kan niet zooals een gewoon particulier
bedrijf, dat geen subsidie ontvangt uit
bet geheele land de beste arbeiders kiezen
zooals hij anders doet als hij een werk
uitvoert. Maar hij krijgt zijn arbeiders
uit den kring der werkloozen van een
bepaald rayon (soms uit één gemeente,
soms uit meer gemeenten). Heeft hij b.v.
voor het uit te voeren werk 300 arbeiders
noodig, dan zal hem door de arbeidsbeurs
een lijst van 1000 verstrekt worden. Uit
die bepaalde 1000 kan hij dan natuurlijk
toch weer keus doen.
Wat de loonen betreft is het duidelijk,
dat de regeering, die de uitvoering van
bepaalde werken door een belangrijke
subsidie mogelijk maakt, een voorwaarde
stelt. En wel de voorwaarde, dat de loo
nen belangrijk lager zullen liggen dan de
loonen in bet normale particuliere be
drijf en slechts weinig verschillen zullen
van de steunbedragen. Trouwens in den
landbouw zijn de loonen reeds zoozeer
gedaald in de richting van den steun, dat
de marge daar minder breed zal zijn dan
elders.
Op de vraag, of Zijne Excellentie zich
vleide hiervoor den steun te verkrijgen
van de arbeiders, antwoordde de Minister
dat hij vast overtuigd was, dat de verant
woordelijke leiders der arbeiders hun
volle medewerking zullen verleenen, mits
zij in de materie gekend worden. Men
mag de arbeiders niet negeeren. De arbei
ders zeiven zoo de Minister zullen
immers bet werken als een zegen be
schouwen, vergeleken bij den demoralisee
renden invloed der werkloosheid.
Tenslotte werd op een vraag medege
deeld, dat de invloed van een en ander
op de arbeidsvoorwaarden in de normale
particuliere bedrijven buiten beschouwing
moest blijven. En wel, omdat de werkver
schaffing, zelfs als het particulier be
drijf daaraan deelneemt, als „anders-
soortig" te beschouwen is dan de werk
verruiming, waarover gesproken is in de
Troonrede.
Auto-cursussen. Naar wij
vernemen, zal binnenkort in Zeeland de
gelegenheid worden geopend voor automo
bilisten en a.s. automobilisten, om zich
volledig op de boogde te stellen van al
hetgeen de door hem bestuurde c.q. te be
sturen motorrijtuigen betreft. Er zullen
n.l. te Middelburg en bij voldoende belang
stelling ook in andere plaatsen van Zee
land, worden geopend cursussen in Auto
techniek, beoogende: le het geven van
populair onderwijs betreffende het motor
rijtuig en de verkeersvoorscbriften in den
meest uitgebreiden zin, voor dames en
heeren; 2e het opleiden voor het examen
ter verkrijging van het „Groot Diploma"
(van de Centrale Commissie voor de uit
reiking van bet diploma van Autobe
stuurder, gevestigd te Utrecht) en 3e het
opleiden voor de rijproef ter verkrijging
van bet rijbewijs A.
Faillissementen. Het
passief in het faillissement van A. K.
Theune, molenaar te Westkapelle, be
draagt f 1467,57, waarvan f 95.10 pre
ferent. De baten zijn, nog niet volledig
bekend.
Benoemd tot 30 April 1935 tot
plaatsvervangend voorzitter van den Raad
van Beroep voor directe belastingen te
Middelburg Mr W. M. G. Jolles, vice-pre
sident der rechtbank.