WRK5LEY
EERSTE BLAD.
MAANDAG 28 AUGUSTUS 1933
DAGBLAD VOOR DE PR VINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 279
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Zeeuwsch Profetenbrood
Ui tg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lango Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting..
DE SLAG BIJ TANNENBERG
HERDACHT.
Hindenburg gehuldigd.
Onder zeer groote belangstelling van
de bevolking en in aanwezigheid van
Rijkspresident Von Hindenburg en zijn
familie, vele Ministers van de Rijks- en
van de landsregeeringen en vele andere
autoriteiten is bij het Tannenbergmonu-
ment de slag bij Tannenberg herdacht.
De Pruisische Minister-president Goe
ring hield een rede, waarin hij o.a. ver
klaarde, dat Oost-Pruisen zich ten twee
de male gered voelde door Rijkspresident
Von Hindenburg, nu hij het Pruisische
volk tot een eenheid had weten te maken.
De Provinciale Landdag van Oost-Prui
sen had daaraan uiting willen geven
door den naam Von Hindenburg te ver
binden aan het land in het belang van
het geheele volk. Daarom verzoekt hij den
Rijkspresident als schenking te willen
aanvaarden de domeinen Langenau en
Horst Preussenwall om met 't aangren
zende oude bezit Neudeck een Hinden
burg huisbezit te vormen Hindenburg-
Neudeck met Preussenwall.
Nadat Goering den Rijkspresident de
schenkings-oorkonde had overhandigd,
betrad Rijkskanselier Adolf Hitler, het
spreekgestoelte. Hij herinnerde aan den
toestand van voor 19 jaar toen de Rus
sische legers ondanks den Duitschen
tegenstand, diep het Duitsche land wa
ren binnengedrongen. Bij Tannenberg
vond de redding plaats en dit was tevens
een keerpunt in de Duitsche geschiede
nis, waarvoor het Duitsche volk Von
Hindenburg voor altijd dank verschul
digd is.
De Duitsche Rijksregeering, aan welker
hoofd Hitier thans, nadat hij als mus
ketier in de legers had meegevochten,
mocht staan, achtte het een voorrecht,
uiting te geven aan de dankbaarheid
van het geheele volk. Als vertegenwoor
diger van de Duitsche eer, die den plicht
had, uiting te geven aan de dankbaarheid
van het volk, had zij een wet goedge
keurd, waardoor het nieuwe bezit van
de familie Von Hindenburg, dat eigen
dom van het geslacht zal blijven, zoolang
er een afstammeling in de mannelijke
linie den naam Von Hindenburg draagt,
is vrijgesteld van alle openbare lasten
voor het Rijk zoowel als het land.
De rede van den Rijkskanselier werd
luide toegejuicht. Het gejuich nam nog
toe toen de Rijkspresident zich van zijn
zetel verhief en het spreekgestoelte be
trad. Een groote krans van eikenblaren
werd hem op het spreekgestoelte ge
bracht. Von Hindenburg herdacht in de
eerste plaats de kameraden, die hun
leven voor het vaderland hadden ge
geven. „Hun in de eerste plaats geldt
onzen dank en als uiting daarvan leg
ik deze krans neer."
De krans werd aan den voet van het
monument gelegd, de vaandels zonken,
de handen strekten zich voor het bren
gen van den Hitlergroet en de muziek
speelde „Ich hatt' ein' Kamerade". Er
volgde een minuut van stilte, waarna
alle klokken begonnen te luiden.
Na deze plechtigheid nam Von Hin
denburg weer het woord. „Als ik mij
den zooeven genoemden tijd herinner,
herdenk ik in de volgende plaats met
eerbied, trouw en dankbaarheid mijn
Keizer, wies vertrouwen en wiens bevel
mij eens hierheen riepen, en verder al
mijn strijdgenooten, van de oudste gene
raals tot de jongste musketiers, die be
reid waren tot het offer voor het vader
land."
Von Hindenburg verklaarde verder, in
dertijd slechts zijn plicht te hebben ge
daan en na allen, die hem gehuldigd had
den, dank te hebben gebracht, besloot hij
zijn rede met den ouden soldatenroep,
die eens over het slagveld klonk:
„Duitschland hoera, hoera, hoera!"
Het hoera! werd door de aanwezigen
overgenomen. Met Hitier stapte de Rijks
president langs het front der S.A.-troepen
naar zijn auto, terwijl Hitier zich naar
het vliegveld Deuthen bij Allenstein be
gaf, om met de D 2500 naar het Saar-
gebied te vliegen.
DE JAPANSCHE VLOOTPLANNEN.
Toch voor ontwapening?
Het z.g. aanvullingsprogram voor de
marine omvat, naar Reuter meldt, vol
gens de Japansche bladen, 25 nieuwe oor
logsschepen overeenkomstig de bij verdra
gen aangegeven types, 11 vaartuigen vrij
van verdragsbeperkingen en 8 luchteska
ders, waarvoor in totaal zal worden uit
getrokken een bedrag van 670 millioen
jen, welke som over een periode van 4
jaar zal worden verdeeld.
Onder de te bouwen vaartuigen zal ook
zijn een vliegtuigmoederschip van 12.000
ton, ter vervanging van een oud model
van 7500 ton. Bovendien wordt 75 mil
lioen jen uitgetrokken voor de verbouwing
en moderniseering van slagschepen en
kruisers.
Met het benoodigde bedrag voor het
Departement van Oorlog, zullen de totaio
kosten voor Japans nationale verdediging
in het nieuwe dienstjaar, indien de voor
stellen althans worden goedgekeurd, niet
minder dan 1240 millioen jen bedragen.
Indien de 8 luchteskaders worden aan
gebouwd, bezit Japan in het voorjaar van
1938 39 marine-luchteskaders.
't Klinkt bijna als een bespotting wan
neer aan dit bericht nog toegevoegd
wordt:
Het ministerie van buitenlandsche za
ken is voornemens een inlichtingscomité
inzake de ontwapening te benoemen, welks
voornaamste taak zal zijn met de marine-
en militaire autoriteiten samen te werken
tot voorbereiding van de vlootconferentie
van Washington in 1935 en ter herziening
van de vlootovereenkomst van Londen.
Tegen onsociale huiseigenaren.
De rijksstadhouder van Dessau en An-
halt heeft de volgende instructie aan de
landelijke autoriteiten gegeven:
Dagelijks komen klachten binnen, dat
bepaalde onsociale elementen onder de
huiseigenaren op beslist onrechtvaardige
wijze hun woning- en winkelhuren ver-
hoogen, vooral echter weigeren kinder
rijke families in hun huizen op te nemen.
Vooral het laatste is een vergrijp tegen
de moraal van een nationaal-socialisti-
schen staat. Het is in flagranten strijd
met de bedoelingen van de regeering-Hit-
ler.
Daar alle tot dusver gegeven vermanin
gen tot geen tastbaar resultaat geleid heb
ben, stel ik de regeeringen van Bruns-
wijk en Anhalt voor, eenvoudigweg een
voorbeeld te stellen en onsociale huiseige
naren in hechtenis te nemen, om hun iD
een concentratiekamp de sociale begrip
pen, welke zij missen, bij te brengen.
Auto door trein gegrepen.
Op een spoorwegovergang te Souston
bij Bordeaux langs de lijn ParijsD'ijon
is gisteren een luxe auto gegrepen door
een sneltrein en eenige honderden meters
meegesleurd. Een dame, die uit den wa
gen viel, kwam er met eenige lichte ver
wondingen af. Zes andere inzittenden
werden gedood. D'e lijken waren onher
kenbaar verminkt.
Mandsjoekoeo protesteert.
D'e regeering van Mandsjoekoeo heeft
aan den Russischen consul-generaal een
zeer scherpe protestnota overhandigd. In
de nota wordt gesproken van „roofover
vallen der G.P.Oe-cavalerie over de gren
zen". Wanneer de „strooptochten" niet
onmiddellijk zullen ophouden, zullen de
gevolgen zeer ernstig zijn, aldus de nota.
Naar verluidt, zijn in het protest 17
velschillende gevallen van grensover
schrijdingen in het gebied ten Noord-
Westen van Taheiho vermeld.
Een rondvlucht over Europa.
Het Fransche ministerie van luchtvaart
organiseert een vliegtocht boven Europa
waarvan de bedoeling is de jongste ont
wikkeling van de Fransche burgerlijke
luchtvaart te toonen. De route zal gaan
van Parijs over AmsterdamMalmö
StockholmLeningradMoskouKief
BoedapestPraagParijs.
Pierre Got, de minister van luchtvaart,
zal den tocht leiden, waaraan drie van
de nieuwste Fransche passagiersvlieg
tuigen zullen deelnemen, n.l. een Dewoi-
tine, een Marcel Bloch en een Wibault-
Penhoët. Deze vliegtuigen kunnen elk van
acht tot twaalf passagiers vervoeren.
D'e tocht wordt tegen het eind van de
volgende maand ondernomen.
De reorganisatie van Centraal-Europa.
De „Daily Mail publiceert een bericht
van zijn Romeinschen correspondent,
waarin bijzonderheden vervat zijn over
een aan Mussolini toegeschreven plan tot
consolidatie van den toestand in centraal-
Europa.
De overeenkomsten, waartoe de Duce
in zijn gesprekken met den Hongaarschen
minister-president Goemboes en ook met
den Oostenrijkschen bondskanselier dr
Dollfuss geraakt is, zijn hoofdzakelijk van
economischen aard.
Italië zou Oostenrijk een vrije zone ver-
leenen in de haven van Triest en het zou
den invoer van Oostenrijksche goederen
door een voorkeursbehandeling laten toe
nemen. Het zou een grootere hoeveelheid
goederen in Oostenrijk koopen, welke voor
alle door den staat gecontroleerde orga
nisaties de hoofdverzorgingsbron voor in
dustriewaren zouden worden.
Eveneens zullen Hongaarsche granen
een voorkeursbehandeling genieten en
verder zou Italië aan Hongarije beloofd
hebben het deel van den Hongaarschen
mais-oogst waarover niet beschikt wordt,
of te nemen.
Mussolini zou dit alles beschouwen als
een eersten stap tot een voorkeursbehan
deling ook van de andere Donaulanden.
De werkloosheid in Zuid-Afrika.
De Zuid-Afrikaansche minister van ar
beid, Fourie, heeft een beroep gedaan op
particuliere ondernemers en plaatselijke
autoriteiten om de regeering te steunen
om den nood der werkloosheid te lenigen.
De minister legt er den nadruk op, dat
de grondoorzaak van Zuid-Afrika's werk
loosheidsvraagstuk de concurrentie is van
de inlanders op de ongeschoolde arbeids
markt en den werkgevers wordt verweten,
geen geschikte verdeeling van Europee-
sche en inlandsche werkkrachten te heb
ben aanvaard en gehandhaafd.
De regeering waarschuwt derhalve de
industrie, dat, wil zij1 de voordeelen van de
protectionnistische politiek blijven genie
ten, er verbetering moet komen in de ge
bruikmaking van blanke arbeiders.
De minister doet vervolgens verschil
lende voorstellen aan de hand, om te
trachten tot een oplossing van deze kwes
tie te komen.. Hij betoogt, dat geen on
rechtvaardige behandeling van den inlan
der bedoeld is, die evenveel recht op werk
heeft als de Europeaan, doch bij een goede
verdeeling van Europeesche en inlandsche
werkkrachten acht de minister het niet
noodig 50.000 inlanders te importeeren
voor de mijnen.
Hiertegenover heeft de gemeenschappe
lijke raad van Europeanen en inlanders
te Johannesburg een verklaring gepubli
ceerd, waarin te kennen wordt gegeven,
dat de regeeringspolitiek, zooals door den
minister van arbeid uiteengezet, vol van
gevaren is voor de welvaart van het land.
De raad dringt er derhale bij de werk
gevers op aan, zich tweemaal te bedenken
alvorens gevolg te geven aan den oproep
van den minister om zich van inlandsche
arbeidskrachten te ontdoen.
Vlootrevue voor den Mikado.
De keizer van Japan heeft, naar Reu
ter meldt, een armada van 161 oorlogs
schepen, die in zeven rijen opvoeren, in
oogenschouw genomen als slot van de Ja
pansche vlootmanoeuvres, die drie maan
den geduurd hebben. De 161 schepen zijn
nagenoeg geheel eerst na den oorlog ge
bouwd en vertegenwoordigen een water
verplaatsing van 848.000 ton.
Onbemand jacht in het Kanaal gevonden.
Uit Londen wordt aan de „Petit Pari-
sien" gemeld, dat een jacht van een En-
gelsch tandarts in het Kanaal door een
stoomschip onbemand is gevonden. Het
stoomschip trachtte het jacht op sleep
touw te nemen, doch de kabel brak. Het
jacht zou zijn verdwenen. Reddingsboo
ten uit Dover zochten het Kanaal af, doch
keerden naar haar havens terug zonder
iets te hebben gevonden. Men vreest, dat
alle opvarenden van het jacht zijn om
gekomen.
Geen graangebrek in Rusland?
D'e sovjet-regeering heeft het corps di
plomatique uitgenoodigd de graandistric-
ten der sovjetrepubliek te bezoeken ten
einde zelf te beoordeelen, in hoe verre
de jongste geruchten over hongersnood
waarheid bevatten.
Naar echter verluidt, hebben de buiten
landsche diplomaten de uitnoodiging af
gewezen.
Lindbergh als ontdekker.
Kolonel Lindbergh en zijn Vrouw heb
ben gerapporteerd, dat zij op Groenland
een berg hebben waargenomen, die hoo-
ger is dan de toppen die tot dusver be
kend zijn.
Deze berg staat op geen enkele kaart
aangegeven en is gelegen ten N.W. van
Scoresby Sont.
Oorlog in Marokko?
Reeds geruimen tijd duurt thans de
veldtocht in Marokko, waarbij een 20.000
man Fransche troepen zijn betrokken, om
de „dissidente stammen in het Groote-
Atlasgebergte te onderwerpen.
Sinds eenigen tijd is er sprake van, dat,
wanneer het doel van deze campagne be
reikt is, er een tweede campagne in het
verschiet ligt, n.l. in zuidelijke richting,
teneinde Mauretanië geheel te pacificee-
ren, waarbij samenwerking gezocht zou
worden met Spanje, omdat, naar hel
heet, de rebellen van uit de Spaanscho
kolonie Rio de Oro oorlogstuig zouden
krijgen en daar tevens een toevluchtsoord
zouden vinden.
In de Spaansche pers komt een scherp
verzet tot uiting tegen eventueele beslui
ten tot zulk een samenwerking, waardoor
Spanje in Marokko opnieuw in gevaar
lijke avonturen zou kunnen worden ge
wikkeld.
Het bleef rustig In Ierland.
Hoewel O'Duffy had aangekondigd te
Bealna-Bofh een blauwhemdendemon-
stratie te zullen houden tegen het verbod
Ingezonden Mededeeling.
WRIGLEY'S
KAUWGOM
IN DE MOND
IS LEKKER EN
GEZONDI
VIER STUKS
der regeering, kwamen de blauwhemden
niet in deze plaats, doch in verschillende
deelen van Ierland bijeen, en wel in de
bergen. O'Duffy zelf inspecteerde te Ban
don zijn troepen ten getale van 5000 man,
zonder dat de politie er iets tegen kon
ondernemen. De regeering had namelijk
haar troepen te Beal-na-Boath geconcen
treerd.
Te Dublin was alles rustig, hoewel er
een zekere spanning heerschte in verband
met de gebeurtenissen in de rest van het
land. Politie en troepen bewaakten de be
langrijkste gebouwen.
Korte Berichten.
i Te Berlijn hadden gisteren op drie
plaatsen massahuwelijkssluitingen plaats,
waar resp. 68, 35 en 84 paren in den echt
werden verbonden
Op 1 Sept. treedt in Duitschland de
verordening in werking, waarbij het ge
ven van toegiftartikelen wordt verboden.
i Te Schonau in Baden is een katho
liek geestelijke in arrest gesteld, omdat
hij bezwaar maakte tegen het vertoonen
van Nazi-vlaggen tijdens den kerkdienst.
i Uit NewYork wordt gemeld: Het we
der aan de kust van den Atlantischen
Oceaan is thans weder normaal. Men
vreest, dat het aantal slachtoffers in de
door den storm geteisterde plaatsen groo-
ter zal zijn dan de aanvankelijke berich
ten gemeld hebben. Tot nu toe zijn 36
slachtoffers gemeld.
1 Te Smyrna heeft de menigte een
betooging tegen de vrijmetselaars gehou
den. De ruiten van het gebouw der loge
werden ingeworpen. De menigte riep
daarbq: „Leve het leger, leve het natio
nale Turkije!"
i D'oor een taifoen, die in Korea heeft
gewoed, zijn honderden visschersbooten
naar zee afgedreven en vergaan. Dage
lijks spoelen lijken aan. Volgens de vis-
schers drijven talrijke booten leeg op zee
rond, meldt V.D. uit Tokio.
i Een werkgever te Essen, die arbei
ders in zijn dienst had, welke ook steun
trokken, is naar een concentratiekamp
overgebracht. Eén der arbeiders werd tot
6 maanden gevangenisstaf veroordeeld.
De Tweede Kamer.
De Tweede Kamer is bijeengeroepen in
vergadering op Dinsdag 5 Sept., te één
uur.
Aan de orde zal dan zijn regeling van
werkzaamheden. De voorzitter zal mede
deeling doen van het besluit der centrale
sectie om onmiddellijk na afloop dezer
openbare vergadering in de afdeelingen
te doen onderzoeken verscheidene wets
ontwerpen, onder welke aanvulling van
het wetboek van strafrecht met het oog
op kleedingstukken en onderscheidings
teekenen, welke uitdrukking zijn van een
bepaald staatkundig streven; wijziging en
aanvulling van de artt. 125 en 126 der
ambtenarenwet; wijziging der wet van 30
December 1932 tot wijziging der lager
onderwijswet 1920 en regelingen van den
invoer van roggebloem en roggemeel, van
oniderkleeding en van metaaldraadgloei
lampen.
Ook zal de voorzitter mededeelen o.a.
het besluit der centrale afdeelingen om
aan de vaste commissie voor overleg met
de regeering omtrent vraagstukken en
maatregelen, betrekking hebbende op aan
gelegenheden van handelspolitieken aard,
te verzenden het wetsontwerp goedkeu
ring van het Nederlandsch-Duitsche
douane- en credietverdrag, beide op 27
April 1933 te Berlijn tusschen Neder
land en Duitschland gesloten; alsmede het
wetsontwerp wijziging der crisisinvoer-
wet.
Binnenland.
Dë gasthuiskwestie te Goes.
De Lutine-toren ernstig beschadigd.
Landdag van den B. V. L. te Hulst.
De tweede Nederlandsche rondvlucht.
Monopoliseering van den fruit-invoer.
Buitenland.
De reorganisatie van Centraal-Europa.
Herdenking van den slag bij Tannenberg.
De Japansche vlootplannen.
HET ECHTE van M. PETERSE
Patissier, L, Delft - Middelburg.
Voorts zal de voorzitter voorstellen om
in een op Woensdag 6 Sept. te één uur
te houden openbare vergadering een aan
vang te maken met de behandeling van
een aantal Indische wetsontwerpen, van
het wetsontwerp heffing van een omzet
belasting e.a.
Afscheid Gouverneur Rutgers.
De gouverneur van Suriname, dr A. A.
L. Butgers is Vrijdag van Paramaribo
naar Holland vertrokken.
Aan het einde van zijn bestuursperiode
werd hem van verschillende zijden waar
deering en sympathie betuigd. De Kolo
niale Staten boden hem een waardeerend
adres van afscheid aan en namen met al-
gemeene stemmen een motie aan, waarin
adhaesie wordt betuigd met het plan-Rut-
gers tot hervatting van de bacoven-cul
tuur.
De Nederlandsche handelspolitiek.
Het bestuur van de Nederlandsche Pan-
Europa Vereeniging heeft aan den raad
van ministers het volgende adres gezon
den, waarin het als zijn oordeel uit
spreekt, dat, nu de oeconomische confe
rentie te Londen is mislukt, met des te
meer kracht gestreefd moet worden naar
samenwerking met andere landen in den
geest als belichaamd in het verdrag van
Ouchy.
De mislukking der Londensche confe
rentie toont aan, dat de tijd nog niet rijp
is voor een algemeen herstel van vrij han
delsverkeer. Derhalve zullen de landen
er verder toe gedwongen worden om in
levensonderhoud en werkgelegenheid hun
ner bevolkingen te voorzien op andere
wijze dan geschiedde toen een vrije uitwis
seling van goederen plaats vond. Bij deze
ontwikkeling zal de noodzaak voor het
vormen van groepen van landen dringen
der worden. Uit de nauwere aaneenslui-i
■ting van twee en meer landen zal wellicht
een ontwikkeling volgen, die groote groe
pen in nauwer onderling verband brengt.
Het bestuur is van oordeel, dat de ge
dachte, belichaamd in het tractaat van
Ouchy, voor het oogenblik de eenig mo
gelijke weg is, die tot de noodzakelijke
samenwerking der volkeren onderling kan
leiden en heeft daarom met buitengewone
instemming kennis genomen van hetgeen
in dit verband ter Londensche conferentie
zoo onomwonden en duidelijk door onze
vertegenwoordigers, en in het bijzonder
door onzen minister-president, dr H. Go-
lijn, is gesproken.
Mede op grond daarvan verzoekt het
de verwezenlijking van deze gedachte zoo
veel mogelijk te bevorderen.
Geldleening van Haarlem.
Het raadsbesluit van Haarlem van 7
Juni j.l. tot he't aangaan van een geldlee
ning van f 1.000.000 bij de Rijkspost
spaarbank, i's door Ged. Staten van N.-
Holland! niet goedgekeurd, omdat zij be
zwaar maken tegen de door den geldgever
gewenschte bepaling, dat de belastingen,
die van de rente of aflossing der leening
geheven mochten worden ten laste van de
schuldenares komen. Deze bepaling kan,
meenen Ged. Staten, voor de gemeente fi-
nanciëel ongunstige gevolgen veroorzaken.
B. en W. stellen den Raad voor, bij de
Kroon in beroep te gaan.
Mr H. van der Vegte.
Naar wij vernemen, is in den toestand
van den oud-minister van waterstaat, mr
H. van der Vegte, een geringe vooruit
gang waar te nemen.
Salarissen Indische ambtenaren.
Evenals 'de heer De Hoog, zullen ook de
heeren Kusters', vertegenwoordiger van
het Verbond van Vereenigingen van Over
heidsdienaren, Wiranata Koesoema, voor
zitter van de vereeniging van ambtenaren
bij het inlandsch bestuur en een vertegen
woordiger van de inheemsche Vakcen
trale binnenkort naar Nederland vertrok
ken, ten einde een onderhoud te hebben
met den minister van Koloniën, in ver
band met de salarisregeling.
Oplevend havenverkeer te Amsterdam.
In het tweede kwartaal 1933 kwamen
in de Amsterdamaehe haven 801 (837)
