DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1933
DAGBLAD VOOR DE PR ÏVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 276
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchöque en Girorokoning 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tclef. Z59.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs l 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regei. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Bevolkingscijfers.
Het is een bekend verschijnsel, dat het
volksdeel, dat tot geen kerkelijke gezindte
wenscht gerekend te worden, voortdurend
toeneemt.
Dat blijkt ook weer uit de in 1930 ge
houden volkstelling, waarvan de resulta
ten thans zoo langzamerhand bekend wor
den. Opmerkelijk is, dat, naarmate de
gemeenten grooter worden, de onkerke
lijkheid schijnt toe te nemen.
Volgens de laatste cijfers bedroeg het
deel der tot geen kerk behoorenden in
gemeenten met
minder dan 500 inwoners
3.0 pet.
501—1000
99
2.8 pot.
1001—2000
3.0 pet.
2001—5000
99
4.8 pet.
5001—10000
19
7.2 pet.
10001—20000
>9
11.8 pet.
20001—50000
99
16.3 pet.
50001—100000
99
12.9 pet.
meer dan 100000
99
27.6 pet.
Het geheele Rijk
14.4 pot.
Behoudens een enkele onderbreking
neemt dus het deel der bevolking, dat tot
geen kerkelijke gezindte behoort toe met
de grootte der gemeenten.
De opmerking is gemaakt, dat deze cij
fers voor de kleinere gemeenten waar
schijnlijk geflatteerd zijn, omdat de men-
schen daar de vraag omtrent de kerke
lijke gezindte om allerlei redenen niet al
tijd vrijuit durven beantwoorden.
Wij weten niet of dit juist is. Indien
ja, dan volgt daaruit, dat de onkerkelijk
heid nog grooter is dan uit de opgaven
der volkstelling blijkt en dat het percen
tage voor het Rijk hooger gesteld zal
moeten worden.
Trouwens over het algemeen geven de
officieels cijfers een veel te gunstig beeld.
Hoevelen zijn er niet, die nog wel in
naam tot een of andere kerk behooren,
maar die toch practisch de kerken alleen
vein den buitenkant kennen en die zich
om het kerkelijk en godsdienstig leven
heelemaal niet bekommeren?
Als in zoovele opzichten spant ook hier
de hoofdstad de kroon.
Te Amsterdam is het aantal tot geen
kerk behoorenden in 10 jaren tijd geste
gen van 145.590 tot 263.991. Daarentegen
liep het aantal Nederl. Hervormden te
rug van 201.514 tot 160.913 en dat der
Gereformeerden van 34.997 tot 30.266.
Hiertegenover staat een stijging van het
aantal R. Katholieken van 155.330 tot
166.525.
Uit deze korte aanhalingen blijkt wel,
dat de cijfers van de volkstelling een
droeve taal spreken.
Bezien we nu de cijfers van de pro
vincies, dan maakt Zeeland geen slecht
figuur, ook als we rekening houden met
de bewering, dat de toestand op het plat
teland minder gunstig is1 dan uit de offi-
cieele cijfers blijkt.
Het aantal van de tot geen kerkelijke
gezindte behoorenden was in procenten in
Limburg 1.03 procent
Noord-Brabant 1.12
Gelderland 6.13
Zeeland 6.25
Drente 11.29
Utrecht 11.59
Overijssel 11.67
Zuid-Holland 16.45
Groningen 21.48
Friesland 23.17
N.-Holland 28.51
DE INVOER VAN BUITENLANDSCH
FRUIT.
Naar de „Maasb." vernam is zeer bin
nenkort een besluit te wachten, waarbij
de invoer van fruit wordt gemonopoli
seerd en invoer slechts toegestaan is aan
houders van bewijzen, welke verstrekt
worden na betaling van een vastgesteld
bedrag.
De regeling zal gelijksoortig zijn aan
die welke onlangs ten aanzien van bui-
tenlandsche granen is getroffen
Nieuwe bewapeningswedloop.
Engelands plannen inzake vloot-
uitbreiding.
De maritieme medewerker van de
„Daily Telegraph" verklaart in een ar
tikel, dat de vlootprogramma's van Ame
rika, Japan en Italië de Engelsche ma-
ritieme autoriteiten dwingen maatrege
len te nemen om een verdere verzwak
king van de Engelsche zeestrijdkrachten
te voorkomen.
De regeering zou in verband hiermede
nog voor de indiening van de nieuwe
begrooting met een nieuwe vloot- en ver-
dedigingswet komen. Men verwacht, dat
de admiraliteit de volgende eischen zal
stellen om aan de behoeften van de ma
rine te voldoen:
25 nieuwe kruisers, die in grootte en
uitrusting gelijkwaardig zijn aan de
beste buitenlandsche kruisers.
Een jaarlijksch contingent van 15 tot
18 torpedojagers om den achterstand van
Engeland in deze klasse in te halen.
Een uitgebreid program voor duikboo-
ten.
Belangrijke versterking van -het maxi
tieme vliegercorps.
Vermeerdering van het personeel der
marine met minstens 10.000 man en uit
breiding van de vlootmanoeuvres.
In het artikel wordt verder verklaard,
dat naar verhouding de Engelsche vloot
thans niet sterker is dan 150 jaar geleden.
Vooral het Amerikaansche vlootprogram
heeft Engeland zeer verrast, daar men
aangenomen had, dat de Amerikanen de
grootste waarde zouden hechten aan een
ontwapening ter zee.
Roosevelt hoopvol gestemd ten aanzien
van de ontwapening.
Reuter meldt uit Parijs: Een Ameri
kaansche medewerkster van de Petit Pa-
risien heeft een interview gehad met Pre
sident Roosevelt o.m. over de vooruitzich
ten voor de Geneefsche Ontwapeningscon
ferentie.
Roosevelt verklaarde overtuigd te zijn,
dat de conferentie het Amerikaansche
voorstel in zake de definitie van den aan
valler zal ratificeeren en dat zij zich te
vens bereid zal verklaren, tegenover een
aanvallend land afstand te doen van de
neutraliteit, althans op economisch ge
bied.
Op de vraag, of de huidige economische
en financieele politiek van Amerika niet
zou leiden tot een isolement van de Ver-
eenigde Staten en tot een complicatie der
internationale situatie, antwoordde Roo
sevelt, dat het lot der wereld meer dan
ooit afhankelijk is van internationale sa
menwerking. Het ideaal zou zijn een in
evenwicht brengen van dé handelsbalan
sen der afzonderlijke landen. Hierdoor
immers zou een buitengewoon groote ver
gemakkelijking kunnen intreden op het
gebied van het goud- en geldverkeer en
dus ook een verdere uitbreiding van den
wereldhandel.
Omtrent de besprekingen tusschen Roo
sevelt en Norman Davis wordt nog uit
Washington gemeld, dat de regeering der
Vereenigde Staten op de aanstaande zit
ting van de Ontwapeningsconferentie te
Genève zal voorstellen, dat het Fransche
voorstel inzake het toezicht op de ontwa
pening principieel in het voorstel van
Mac Donald zal worden opgenomen. Aan
de Fransche eischen inzake veiligheid zou
door concessies inzake de verdedigings
wapenen, als vestingen, enz., tegemoet ge
komen worden.
Von Papen over het nieuwe Duitschland.
De gemeente Halle in Westfalen heeft
vice-kanselier von Papen benoemd tot
eereburger. Bij het aanvaarden van de
oorkonde heeft v. Papen een toespraak
gehouden, waarin hij er op wees, hoe
krachtig de innerlijke omwenteling is,
waarin de heele natie verkeert, sinds de
grijze veldmaarschalk den kanselier
Adolf Hitler met de aanvoering heeft
belast.
Met een bewogen hart moet men den
grooten krijgsman, die als een zwerf
blok uitsteekt in den jongen tijd, danken,
dat hij na langen strijd de frontgeneratie
de leiding heeft gegeven, waarmee de
voorwaarden voor de wedergeboorte der
natie zijn geschapen, de terzijdestelling
van het onheil van den klassestrijd, de
eenheid tusschen volk en regeering, de
eenheid in wil en doel, de innerlijke een
heid, die de heele Duitsche natie omvat
en haar pas in staat stelt haar groote
geschiedkundige taak te vervullen.
Een dergelijke innerlijke uiting, zoo'n
zich losmaken van de vormen en denk
beelden van een afgeloopen eeuw is ech
ter te ingewikkeld om door eiken tijdge
noot verstaan te worden.
Do jonge generatie, die de voornaam
ste drager is van den nieuwen tijd, moet
zich steeds voor oogen houden, dat de
genade, te leven in een groeten tijd en
mee te mogen werken aan den opbouw
des Rijks, een strenge plicht in zich
sluit.
Amundsen's vliegtuig?
Het Noorsche blad Aftenposten meldt
uit Tromsö: De treiler Kvitholm is hier
van het Bereneiland aangekomen. De ka
pitein en de bemanning bevestigden het
bericht, dat men bij den laatsten tocht een
groot voorwerp in het net had gekregen
Voor men het echter boven den waterspie
gel bad gehaald, was het weer gezonken.
Het voorwerp was ongeveer 200 Kg.
zwaar, 2 meter lang, fel gekleurd, gedeel
telijk zacht en gedeeltelijk van metaal
Pas op den terugweg was- men op den
treiler tot het idee gekomen, dat het mis
schien resten van Amundsen's vliegtuig
Latham geweest zouden kunnen zijn.
Gedenkteeken voor de „R. 101".
Op ongeveer 134 K.M. van de plek waar
het groote Engelsche luchtschip „R 101"
destijds is neergestort, wordt aan den
kant van den weg te Allenne, ten Zuiden
van Beauvais, ter herinnering aan de 48
personen, die daarbij hun leven verloren
hebben, een gedenkteeken opgericht, dat
thans bijna voltooid is, meldt een Reuter-
bericht.
Verleden jaar werd de eerste steen voor
het gedenkteeken gelegd; dat is opgericht
door de Fransche regeering. Het is ge
bouwd in den vorm van een obelisk op
een breed voetstuk en draagt in reusach
tige letters het opschrift: „R. 101".
Japan en Frankrijk.
In een protest-nota d.d. 19 dezer aan
de Fransche regeering heeft Japan de
souvereiniteitsrechten opgeëischt over zes
eilanden in de Zuid-Ghineesche wateren.
Zulks is te Tokio bekend gemaakt door
den minister van buitenlandsche zaken.
Diphteritis-epidemie op Fernando Poo.
Naar het afgelegen stadje Santa Isabel
op het Spaansche eiland Fernando Poo
in de Golf van Guinea is per vliegtuig
vaccin tegen diphteritis gezonden. Onder
de twee duizend zielen tellende bevolking
heeft deze ziekte een groot aantal slacht
offers gemaakt.
De naastbijzijnde dokter bevindt zich
op 130 mijlen afstand van het plaatsje,
dat niet per spoor te bereiken is.
Noodweer In Noord-ltalië.
In Noord-ltalië hebben Dinsdagmiddag
hevige onweders gewoed. In 'bet gebied
van bet Garda-meer vielen tijdens een
onweersbui hagelkorrels als duiveneieren
waardoor groote schade werd aangericht.
De spoorweg van Rovereto naar Riva
heeft dermate geleden, dat het verkeer
moest worden gestaakt.
In de nabijheid van Riva werd een
brug weggeslagen, waardoor de verbin
ding met het Ledxo-dal verbroken werd.
De telefonische en electrische verbin
ding en tusschen Riva en Bresica wer
den gestoord.
Te Triest is de temperatuur door het
onweder gedaald van 30 op 15 graden.
Te Genua aan de Riviera woedde een
hevige storm.
In de haven van Genua werden de
sleepbooten van haar ankers gerukt.
Epidemie van kinderverlamming.
In eenige deelen van Jutland hebben
zich in den laatsten tijd gevallen van kin
derverlamming voorgedaan, waarvan
eenige met doodelijken afloop. De ziekte
is thans ook in Kopenhagen opgetreden
en ook daar is een der patiënten over
leden.
Naar aanleiding hiervan is besloten de
kinderen der gemeentescholen, die tijdens
hun vacantie in een der getroffen gebie
den van Jutland geweest zijn, van. school
te zenden. In het geheel betreft het hier
ongeveer 1000 kinderen.
Geweldige boschbrand in Oregon.
Uit Portland in den Amerikaanschen
staat Oregon wordt gemeld, dat daar op
de berghellingen een geweldige bosch
brand woedt over een uitgestrektheid van
ruim 350 mijlen. Reeds moet de aange
richte schade in de millioenen dollars loo-
pen. Meer dan 2000 man zijn uit alle
macht aan 'twerk getogen, om het vuur
te keeren, maar zij schijnen machteloos te
staan tegenover de razende vuurzee.'
Orkaan in Amerika.
Een orkaan, die Virginia Beach teis
terde, breidde zich langs de heele Oost
kust uit. Hij deed zich zelfs te Washing
ton gevoelen, waar boomen werden ont
worteld in de buurt van het Witte Huis
en straten onder water werden gezet.
Hetzelfde deed zich voor in Virginia en
Noord-Carolina.
De schade in de betrokken gebieden
wordt op verscheidene millioenen dollars
geraamd.
Driehonderd dorpen in Syrië verlaten
Kort geleden zijn eenige naar het ten
Oosten van Aleppo gelegen gebied uitge
zonden belastinginners, die in de aldaar
gelegen driehonderd Syrische dorpen ach
terstallige belastingen zouden innen, on
verrichter zake teruggekeerd, aldus meldt
de „Times"
Zij troffen de dorpen volledig uitgestor
ven aan. Er woonde geen mensch meer en
slechts wolven slopen rond door de verla
ten dorpsstraten. Niets wees erop, waar
de bevolking kan gebleven zijn.
Chineesch dorp door roovers
uitgeplunderd.
Dë Ghineesche handelaars en burgers
worden geterroriseerd door een nieuwe
troep bandieten. Een bende van driehon
derd desperado's zwaar bewrpend met
machinegeweren en karabijnen en gekleed
in lompen, is plotseling neergestreken op
de kleine stad Er-Ho, twintig mijlen ten
Oosten van Haining. Zen plunderde de
stad totaal uit en ontvoerde de 53 rijkste
Ghineesche handelaren.
De bandieten verdwenen weer even
snel als zij gekomen waren te midden van
de wanhoopskreten van vrouwen en kin
deren, die beroofd waren van alles, wat
zij bezaten.
Dë ontvoerde Ghineezen worden door
de roovers in hun verblijfplaatsen in de
bergen gevangen gehouden, tot zij een
losgeld betaald hebben.
Naar verluidt, zijn de bandieten deser
teurs van een leger, wat men afleidt uit
de moderne wapens, welke zij bezaten.
Korte berichten.
Allerwegen gaat de luchtvaart voër-
uit. De Duitsche „Lufthansa" boekte over
het eerste halfjaar van 1933 35 pCt. meer
passagiers, dan over dezelfde periode van
het jaar 1932.
In een woud aan den voet van de
Tatrabergen is een reusachtige padde
stoel gevonden, met een gewicht van ruim
twee pond. De plant bleek volkomen gaaf
en eetbaar te zijn. Aan drie personen
werd hij als onderdeel van het diner en
souper opgediend.
Volgens een bericht uit Moskou is
in sommige streken van Sovjet-Rusland
den vrijen handel in brood en meel weer
toegelaten. Hoewel de prijzen zeer hoog
zijn, is de handel zeer levendig.
De slaapziekte-epidemie te St. Louis
heeft thans reeds 18 dooden geëischt. Van
regeeringswege wordt een onderzoek in
gesteld naar het ontstaan en het verloop
der ziekte.
Duitschland heeft met Luxemburg
en met Estland overeenkomsten gesloten,
waarbij contingenten voor den invoer van
kippeneieren uit deze landen worden be
paald.
In verband met meeningsverschillen
over de nieuwe vakvereenigings-beweging
zijn te Horton, in den staat Virginië, ruim
2000 mijnwerkers in staking gegaan.
De Moskousche correspondent van
de Temps meldt, dat de prijs van het
brood dat op broodkaarten verkocht
wordt, verdubbeld is. Tot dusver kostte
een kilogram zwart brood 7 kopeken,
voortaan 14; de prijs van wit brood is van
14 op 24 kopeken per kilogram gebracht.
Een 67-jarige Joodsche vrouw te
New York heeft zelfmoord verkozen boven
terugkeer naar Duitschland. 14 maanden
geleden was zij' met haar zoon uit Duitsch
land in de Vereen. Staten gekomen. Nu
haar visum was verloopen, moest zij' naar
Duitschland terugkeeren.
ONHOUDBARE TOESTAND IN DEN
MARGARINEHANDEL.
De juridische raadsman van het Comité
van Actie van Margarinehandelaren mr
dr H. F. A. Völlmar, heeft zich als
woordvoerder van dit Comité tot den Mi
nister van Economische Zaken en Arbeid
gericht met het dringend verzoek om
terstond maatregelen te willen nemen, op
dat aan den ten eenenmale onhoudbaren
toestand in den vrijen margarinehandel
een eind kome.
Bij de bespreking, welke op 10 Juli
1933 is gehouden tusschen de Commissie
van Advies in zake margarine, te zamen
met de Contact-Commissie voor de Mar
garine-Industrie en de Commissie van
Overleg uit de drie middenstandsbonden,
is gelegenheid gegeven de grieven van
groot- en kleinhandelaren naar voren
te brengen. Tot eenigerlei daad van de
Crisis-Zuivel-Centrale heeft deze bespre
king echter niet geleid en naar adressants
vaste overtuiging zal dit ook niet meer het
geval zijn.
Betoogd wordt, dat in deze aangelegen
heid ten spoedigste door den minister zal
moeten worden ingegrepen. De geheele
margarinehandel wordt thans geregeerd
door het kartel der fabrikanten; de vrijë
concurrentie is ten eenenmale uitgescha
keld. De Crisis-Zuivel-Centrale, in staat
om ten deze in te grijpen, laat na te doen
hetgeen haar plicht is, n.l. den financi-
eelen ondergang van een bedrijf, waarin
naar schatting ongeveer 6 a 7000 Neder
landers een bestaan vinden, te stuiten.
Bij de toepassing van de Grisis-Zuivel-
wet is voor de bestaande margarinefabri
kanten een feitelijk monopolie ontstaan.
Angstwekkend had de Crisis-Zuivel-Cen
trale er voor behooren te waken, dat het
monopolie op geen enkele wijze kon wor
den uitgebuit. Nu de Crisis-Zuivel-Cen
trale zulks nalaat, mag een beroep worden
gedaan op de Regeering, opdat niet langer
de vrije hand wordt gelaten aan hen,
die zich niet ontzien een monopolistische
positie uit te buiten ten detrimente van
duizenden middenstanders, die in hun
moeizaam en jarenlang opgebouwd bedrijf
een eerlijk en genoegzaam bestaan hebben
gevonden,
Binnenland.
Beperking van buitenlandsch fruit.
De begrooting van Amsterdam.
Pensioenkorting Indische ambtenaren.
Onhoudbare toestand in den margarine
handel.
Generale Synode Geref. Kerken.
Buitenland.
Een nieuwe bewapeningswedloop.
President Roosevelt hoopvol gestemd.
Noodweer in Noord-ltalië.
Het Comité van Actie hoopt ten slotte
van ganscher harte, dat de minister aan
deze zaak de aandacht zal besteden die
van de Crisis-Zuivel-Centrale verwacht
had mogen worden. De toestand in den
vrijen margarinehandel is in één woord
onhoudbaar. Duizenden eerzame burgers
in den lande roepen luide om hulp. Er
mag niet langer gedraald worden bun de
hulp te verschaffen.
De pensioenkorting voor de Indische
ambtenaren.
De hoofdbesturen van dien Pensioen-
bond van Indische Ambtenaren en Ben-
dor hebben in 'n telegram aan den Volkst-
raad te Batavia gezonden, met klem ge
protesteerd tegen de aantasting van het
pensioenrecht door korting. Daarmede
wordt de rechtszekerheid geschonden door
het gouvernement. Zij erkennen de ver
plichting om bij te dragen tot verlichting
van den pensioenlast door een rechtvaar
dige regeling, bij voorbeeld 50 tot 300
progressieve opcenten op de pensioens-
inkomstenbelasting voor het eerste half
jaar, later zoo noodig meer. Een extra
bijdrage der gepensionneerden moet ge
paard gaan met rentevermindering van
de leeningsschulden en krachtige bezuini
ging bij het staatsbeheer in groote lijn.
Een uniforme 'korting van 17 pet. is in
verband met 'het indexcijfer hier te lan
de voor de meeste huishoudens vernieti
gend en accentueert de bestaande onrecht
vaardigheden in de pensioensregelingen
van verschillende data.
Gouverneur Rutgers onderscheiden.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot com
mandeur in de orde van Oranje-Nassau
Dr A. A. L. Rutgers, gouverneur te Su
riname.
Landarbeidersstaking geëindigd.
Daar op enkele kleine werkgevers na
alle betrokken landbouwers (ongeveer 25)
te Woltersum de vastgestelde collectieve
loonovereenbomst hebben aanvaard, heb
ben de landarbeidersbonden met ingang
van gisteren de staking, welke 1.1. Vrijdag
begon, opgeheven.
Beperking buitenlandsche studenten.
Naar het „Bdbl." verneemt, heeft een
wetsontwerp tot Iwijziging der Hoogter
Onderwijswet, waardoor beperking van de
inschrijving van buitenlandsche studen
ten, die aan een der hoogescholen college
zouden willen loopen, mogelijk gemaakt
wordt, het departement verlaten. Het ligt
in de bedoeling dit wetsontwerp nog vóór
de sluiting van de buitengewone zitting
der Staten-Generaal, dus tusschen 5 en
16 September, door de beide Kamers te
doen behandelen.
Vervallen verklaard.
Ged. Staten van Noord-Holland heb
ben van hun raadslidmaatschap verval
len verklaard de heeren J. P. RoocLzant
en P. Klinkenberg te Wonnerveer, inge
volge verboden levering en onvereënig-
baarheid van functies.
De heer J. P. Roodzant was: directeur
van de melkfabriek te Wonnerveer en
had leveringen gedaan aan het Gemeen
telijk Ziekenhuis te Wonnerveer, terwijl
de heer P. Klinkenberg, eveneens raads
lid, tevens de functie van brandweercom
mandant bekleedde.
Vischexport naar Engeland.
In Juli zijn uit ons land naar Enge
land uitgevoerd 1199 cwts. zeevisch, ter
waarde van 3291 p. st., tegen verleden
jaar in dezelfde maand 955 cwts. ter
waarde van 2357 p. st. In de eerste 7
maanden van dit jaar zijn naar Engeland
uitgevoerd 27,391 cwts. ter waarde van
71,184 p. st., tegen verleden jaar 37,826
cwts. ter waarde van 94,596 p. st.
Duitschland en de Nederlandsche
Rijnvaart.
Dë nationaal-socialistische „General
Anzeiger" brengt een artikel, waarin be
toogd wordt, dat bij den aanleg van de
groote autowegen in Duitschland de ha
ven van DuisburgRuhrort niet buiten
deze wegen mag' vallen wegens belangen,
die hiermee voor de scheepvaart betrok
ken zijn. Het blad dringt er op aan, dat
de strijd tegen het verkeer op den Neder
Rijn zal ophouden, want anders zullen
alle pogingen van de rijksregëering out
