EERSTE BLAD.
ZATERDAG 17 JUNI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 218
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Een moment van rust
Birtenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent,
Advertentiën 20 cent per regel, Jngeisendss
mededeelingen 60 cent per p?gel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10."5, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
ZIJ DIE ZICH THANS ABONNEE-
REN ONTVANGEN DE TOT 1 JULI
VERSCHIJNENDE NUMMERS GRATIS.
De wijze waarop de Kabinetscrisis werd
opgelost, heeft in sommige kringen wel
eenige verwondering gewekt.
Vóór de verkiezingen werd van Anti
revolutionaire zijde vooral op herstel van
de geestelijke krachten als voorwaarde
voor het slagen van een nationale herstel-
politiek de nadruk gelegd.
En nu hebben de Antirevolutionairen
bij de verkiezingen belangrijke winst mo
gen boeken en werd aan Dr Colijn op
dracht verleend tot de vorming van een
parlementair Kabinet, maar we hebben
niet gekregen zooals gehoopt en verwacht
werd, een rechts parlementair
ministerie, doch een extra-parlementair
Kabinet, waarin naast Anti-revolutionai
re, Chr. Historische en R. Katholieke,
ook vrijzinnige ministers zitting hebben.
Wij hebben gekregen een Kabinet dat
volgens de afgelegde Regeeringsverkla-
ring het toespitsen van politieke en gees
telijke tegenstellingen, terwille van de
noodzakelijke eendracht wil vermijden.
Tevoren was door de Standaard
reeds opgemerkt, dat er bij saamwerking
van vogels van diverse pluimage wel te
genstellingen zijn te duchten, maar dat
die (bezwaren heel wat minder zwaar
tellen, wanneer terwille van de vervulling
eener nationale taak de principieele
tegenstellingen tijdelijk
worden uitgeschakeld.
Nu is dit eenerzijds wel te verstaan.
Wanneer er, zooals thans, een nood
toestand is, dan moeten allen die het wel
meenen met de belangen van land en
volk in de gelegenheid worden gesteld
hunne medewerking te verleenen.
Het opzettelijk terugdringen van hen
die bereid waren mee de helpende hand
ter redding uit te steken, kwam den Ka
binetsformateur volstrekt ongeoorloofd
voor.
Vandaar, dat Dr Golijn, ook toen de
eerste opzet mislukte, niet een rechtsch
parlementair Kabinet, maar een extra
parlementair Ministerie op breeden
grondslag trachtte te vormen.
Verstaanbaar is dit alles wel.
De moeilijkheden waarmee men heeft
te worstelen zijn van zeer bijzonderen
aard.
Daarbij kwam de overweging, dat de
drie groepen der voormalige coalitie naar
het oordeel van den Kabinetsformateur
noch naar het getal, noch innerlijk sterk
genoeg zijn om een taak van dezen om
vang tot een goed einde te brengen.
Dat deze opvatting niet zonder grond
is, heeft de historie geleerd. In 1926 is
het Kabinet over een kwestie van zeer
ondergeschikten aard gestruikeld en ge
zien de verhoudingen is het niet zeker
dat dit ook straks niet mogelijk zou zijn,
vooral nu maatregelen genomen zullen
moeten worden, die inziohzelf mis
schien door niemand worden toegejuicht.
Is het dus verklaarbaar dat het met de
Kabinetsformatie gegaan is zooals het
gmg, het wekt toch geen verwondering
dat er bij sommigen een gevoel van te
leurstelling is, vooral omdat vóór de ver
kiezingen, op de beteekenis van de begin
selen met name in crisistijd steeds den
nadruk was gelegd.
In verband hiermede schreef dan ook
de „Standaard" op 3 Juni, dat het
begrijpelijk is „dat hier en daar dé vraag
opkomt: is nu alles wat tot nu toe hoofd
zaak bleek in den parlementairen strijd
ter zijde gesteld? Is hier een offerfeest
van beginselen?
Beginselen worden immers juist op de
proef gesteld in den nood der tijden.
Moet men nu veronderstellen, dat dé
Christelijke of vrijzinnige beginselen juist
dan, als men er den meesten steun aan
behoorde te hebben, moeten worden uit
geschakeld?
En waar een Antirevolutionair staats
man de formateur was, stelt hij dan de
beginselen, die hem dierbaar waren, ter
zijde juist dan, wanneer hij er de ware
kracht uit behoorde te putten?"
En het antwoord luidde:
„De Kabinetsformateur kent het leven
t© goed, om niet het opkomen van dit
misverstand te hebben overwogen.
Indien er hier van eenige terzijdestel
ling van beginselen, van het loslaten der
overtuiging omtrent de onwrikbare waar-
ne der Christelijke grondslagen maar
^enigszins sprake kan zijh, zou hij stellig
geen enkelen stap tot deze Kabinets
formatie hebben kunnen doen.
Hij, die ook in dit debat beleed, dat het
woord Gods voor hem kenbron en richt
snoer is op het gebied ook van het staats
leven, zou geen enkel ingaan tegen den
eisch van dat Woord, geen enkel moment
van loslaten zijner dierbare beginselen
ooit zien als noodig en goed, voor welken
nood zijn volk ook werd geplaatst."
Verder werd er op gewezen, dat er bij
de meeste partijen in ons land nog altijd
is de gemeenschappelijke basis: behoud
van ons nationale leven en ons constitu
tioneel bestel, een basis die onverbreek
baar verbonden is met de Christelijke be
ginselen.
Nationale samenwerking om een
nationale ramp te keeren, blijft mo
gelijk.
De Christelijke politieke beginselen
worden niet terzijde geschoven.
„Wat echter in een moment van groo-
ten nood wel tot rust kan worden ge
bracht tot die nood voorbij mocht zijn is
de politieke s t r ij d, die uit de diepe te
genstelling der beginselen geboren werd
Een moment van rust, omdat het ge
meenschappelijk nationale leven
zóó krachtig op den voorgrond treedt, dat
allen aan het voor allen geldend lijfsbe
houd moeten denken."
In een volgend artikel hierover meer
DE ECONOMISCHE CONFERENTIE.
Dr Colijn wil opschieten.
Om elf uur vonden gisteren de eerste
commissievergaderingen plaats zoowel
van de economische als van de monetaire
commissie.
Naar Reuter meldt, wil het in de mo
netaire commissie niet vlotten tusschen
de Franschen en Amerikanen en zou het
wel eens kunnen gebeuren, dat de com
missie zich in een ernstige impasse be
vond.
Een nader bericht zegt, dat Reuter
meent te weten, dat er geen enkele over
eenkomst tot stand gekomen is tusschen
de Engelsche, Fransche en Amerikaan-
sche deskundigen over de stabilisatie.
Dr Golijn opende om klokslag elf uur
de zitting der economische commissie,
welke zeer druk bezocht was. Reeds di
rect bleek, dat de leiding aan hem wel
toevertrouwd was en dat hij spoed ach
ter het werk zette.
In zijn openingsrede deelde dr Colijn
mede, dat in deze commissievergaderin
gen geen redevoeringen van algemeenen
aard meer door de delegaties zouden mo
gen gehouden worden. Anderzijds mogen
de delegaties wel korte verklaringen af
leggen betreffende de te behandelen
kwesties.
Toen dr H. Colijn mededeelde, dat de
tijd van algemeene beschouwingen thans
voorbij was en dat men nu nog slechts
met concrete voorstellen of plannen kan
komen was in eens alle animo om het
woord te voeren, verdwenen. Er was niet
één gedelegeerde, die van de gelegenheid
gebruik wilde maken.
De te behandelen stof is in vier groe
pen verdeeld. Allereerst de handelspoli
tiek, waartoe behooren geleidelijke af
schaffing der tarievenbarrières, afschaf
fing van invoerverboden en contingentee-
ringen. Ten tweede besprekingen der han-
delstractaten met meestbegunstigings-
clausule en de mogelijke uitzonderingen,
die daarop gemaakt kunnen worden. De
tweede groep bevat ook de overheids
maatregelen buiten de tarieven- en in
voerverboden om, namelijk de directe en
indirecte subsidies aan maatschappijen.
Tot de derde groep behoort de samen
werking inzake de productie, waarbij het
tarwevraagstuk en de problemen van an
dere grondstoffen kunnen besproken wor
den.
Als vierde groep komt in behandeling
de uitvoering van publieke werken door
de overheid.
Over deze punten konden de delegaties
thans het woord verkrijgen. Doch slechts
enkelen maakten hiervan gebruik door
het stellen van een paar korte vragen,
welke door den voorzitter werden beant
woord.
Naar aanleiding hiervan deelde dr Co
lijn mee, dat men bij het behandelen van
de bovengenoemde vraagstukken van de
veronderstelling moet uitgaan, dat de mo
netaire commissie tot een beslissing komt,
dat er zoo spoedig mogelijk een stabiele
valuta tot stand is gebracht. Immers de
economische problemen en de financieele
vraagstukken, welke door de twee com
missies behandeld worden, houden nauw
verhand met elkaar, zoodat een bespre
king van de economische vraagstukken
in deze commissie geen zin heeft en geen
resultaat zal opleveren, als men niet van
de veronderstelling uitgaat, dat de valuta
commissie tot een beslissing komt inzake
een stabilisatie.
Hierna sloot dr Colijn de zitting en de
besprekingen worden Maandagmorgen
om elf uur voortgezet.
Met belangstelling zien wij uit naar de
xitting van Maandagmorgen 11 uur.
De verschillende landen zullen tenslotte
toch kleur moeten bekennen.
Naar Reuter uit Londen seint, is men
in conferentie-kringen algemeen van mee
ning, dat indien de persoonlijkheid van
den voorzitter als een „omen" kan wor
den genomen, de taak der economische
commissie vergemakkelijkt zal worden,
daar dr Colijn niet alleen vloeiend En-
gelsch spreekt, maar ook met groote aan
dacht naar de sprekers, de pers en het
publiek luistert.
Zijn zakelijk voorkomen boezemt ver
trouwen in en zijn aanstekelijke humor
brengt herhaaldelijk vroolijkheid onder
de gedelegeerden.
Hoe Amerika „ontwapent".
Swanson, de minister van marine, heeft
een wetsvoorstel ingediend om in de eerst
volgende drie jaar 32 nieuwe oorlogs
schepen te bouwen, n.l. 20 torpedojagers,
2 moederschepen voor vliegtuigen, 4 krui
sers, elk van 10.000 ton, 4 duikbooten en
2 kanonneer booten, welke laatste voor
den dienst in China bestemd zijn.
Met de uitvoering van dit program is
een bedrag van 238 millioen dollar ge
moeid, welke kosten gedekt zullen worden
uit het fonds voor de openbare werken.
Aangezien reeds 17 nieuwe oorlogssche
pen in aanbouw zijn, zullen de Ver. Sta
ten in 1936 in welk jaar het verdrag van
Londen afloopt, in het bezit van 49 nieu
we oorlogsschepen zijn!
Wat Amerika kreeg en niet kreeg.
De Vereen. Staten ontvingen Donder
dag als oorlogsschuldbetalingen 11.303.948
dollar, of minder dan 8 pet. van het
totaalbedrag, dat dertien landen aan
Amerika schuldig waren.
Van alle Europeesche mogendheden,
die zestien jaar geleden in Amerika lee
ningen sloten, ter finaciering van den
wereldoorlog, heeft alleen Finland (zooals
'reeds gemeld) volledig aan zijn verplich
tingen voldaan.
Behalve Frankrijk en Polen bleven in
gebreke Estland, Hongarije, Lithauen,
België, Roemenië en Joego-Slavië. Vier
naties betaalden gedeeltelijk. Hiermede
erkenden zij de wettigheid van hun schul
den, doch deden tevens een beroep op
den slechten economischen toestand.
Groot-Brittannië staat vooraan met de
betaling van tien millioen dollar in zil
ver. Tsjecho Slowakije betaalde ongeveer
150.000 dollar van de anderhalf millioen,
die dit land moest storten, en Letland
deelde mede, dat het van de verschuldigde
118.961 dollar slechts 5.948 dollar zou be
talen.
De Roemeensche gezant te "Washington
heeft opdracht ontvangen aan het depar
tement van de schatkist een betaling van
25.000 te doen, zijnde 2 pet. van den
door Roemenië verschuldigden termijn.
Roemenië, dat niet in staat is tot betalen,
wil hiermede een bewijs van zijn goeden
wil geven.
Het aanbod geeft tot humoristische
commentaren in de pers aanleiding.
Amerika's strijd tegen de werkloosheid.
Voor zijn verdaging heeft de senaat het
wetsvoorstel, dat door het huis van afge
vaardigden reeds aangenomen was, om
een crediet van 3600 millioen dollar be
schikbaar te stellen, waarvan 3200 mil
lioen dollar bestemd is voor de uitvoering
van openbare werken, 50 millioen dollar
voor het verstrekken van credieten aan
den landbouw en 50 millioen dollar voor
steunverleening aan den landbouw, goed
gekeurd.
Naar een telegram uit Washington nog
nader meldt, is het ontwerp reeds door
president Roosevelt onderteekend.
Overstroomingen en aardschok in
Joego-Slavië.
In Zagreb is gisteren in de vroege mor
genuren een hevige aardschok waarge
nomen.
De bevolking, die nog te bed lag, vlucht
te in een paniek de straat op, daar de
herinnering nog voortleeft aan de ge
weldige aardbeving, die hier 50 jaar ge
leden heeft plaats gehad en waardoor de
helft van de stad toen werd verwoest.
Te Belgrado heeft het nagenoeg zonder
onderbreking, gedurende 80 dagen gere
gend, waardoor groote overstroomingen
zijn ontstaan.
De stad Jajtza in Bosnië en de omlig
gende dorpen en boerderijen verkeeren in
groot gevaar, daar de rivier Pliva bui
ten haar overs is getreden en zich een
nieuwen loop baant.
De Stillhalte-besprekingen.
Tusschen de vertegenwoordigers van
de buitenlandsche bankierscommissie
eenerzijds en de Duitsche debiteurencom
missie, en vertegenwoordigers van de
Rijksbank anderzijds is inzake de Still
halte-besprekingen een officieel bericht
gepubliceerd.
De genomen beslissing houdt de vol
gende bepalingen in:
1. Opschorting van de transferbetalin
gen aan het buitenland (Transfersauf
schub) voor de door de Golddiskontbank
gegarandeerde credieten, die na 30 Sep
tember 1933 zouden vervallen.
De tot 30 September vervallende cre
dieten moeten dus nog naar het buiten
land worden overgemaakt; dat zijn echter
slechts enkele millioenen marken.
De opschorting van de betalingen der
na 30' Sept. vervallende Golddiskontbonk-
kredite loopt tot 28 Februari 1934. Dan
zullen er nadere onderhandelingen plaats
vinden.
2. De crediteuren krijgen een optie voor
de omzetting der door de Golddiskont
bank gegarandeerde credieten en register-
marken. Bij uitoefening dezer optie zou
de G. D. B. van haar garantie ontslagen
worden.
3. De rentebetalingen der G. D. B. heb
ben volgens de geldende voorwaarden
verder plaats, maar op een lager niveau.
De rente der Stillhalte-saldi wordt als
volgt verlaagd: Voor contante credieten
van 4% tot 41/4 pet., voor acceptcredie-
ten van 4 Ya tot 4Vs pet. inclusief de pro
visies. Voor zoover de rente reeds onder
de 4Ys pet. lag, blijft zij onveranderd.
Als Roosevelt in moeilijkheden zit.
De secretaris van de Amerikaansche
Schatkist Woodin, heeft onthuld, dat
President Roosevelt altijd fluit als de
dingen verkeerd gaan.
Woodin zeide, dat Roosevelt hem had
medegedeeld, dat hij altijd een deuntje
floot als hij in moeilijkheden zit.
Een incident in den Neder-Oostenrijk-
schen Landdag.
In de gisteren gehouden zitting van
den Neder-Oostenrijkschen Landdag is
het tot stormachtige scènes en botsingen
gekomen tusschen de sociaal-democraten
en Christen-socialisten aan den eenen
kant en de nationaal-socialisten aan den
anderen. Toen de nationaal-socialist, Dr
Höfrener zijn rede begon met de opmer
king, dat zijn partij in Oostenrijk onschul
dig vervolgd werd, werd „hoogverraders"
en „moordenaars" geroepen. Toen daarop
de nationaal-socialist Rentmeister zijn
rede begon met den uitroep: „Heil Hit-
Ier", sprongen de sociaal-democraten van
hun zetels op en drongen met gebalde
vuisten op den spreker aan, om hem uit
de zaal te verwijderen Ook de Christen-
socialisten schreeuwden: „Er uit met de
verraders". Daar er handtastelijkheden
dreigden, schorste de voorzitter de ver
gadering. Na de hervatting begon het tu
mult opnieuw. Ten slotte probeerden de
sociaal-democraten, te zamen met de
Christen-socialisten, de nationaal-socia
listen uit de zaal te werken, waarbij het
tot botsingen kwam.
Korte Berichten.
De Oostenrijfcsche bondskanselier, dr
Dollfuss, is gisteren per vliegtuig van
Londen naar Parijs vertrokken.
t In verband met het gisteren ver
melde bericht, dat generaal Von Schlei
cher, de vorige Duitsche rijkskanselier,
naar Zwitserland zou zijn uitgeweken,
verneemt het Zwitsersch Tel. Agentseh.
uit goede bron, dat Von Schleicher niet
is gevlucht en nog steeds in Duitsch-
land vertoeft.
De politie heeft te Luik en in de
industrie-gemeenten Ougrée en Seraing bij
talrijke bekende communisten huiszoekin
gen gedaan. Vele revolvers en een groot
aantal patronen zijn in beslag genomen.
Nog meer huiszoekingen en verscheidene
arrestaties worden verwacht.
Te Weenen zijn 34 nationaal-socia
listen aangehouden, omdat zij bij het pas-
seeren van de processie „Heil Hitier" had
den geroepen op het oogenblik, dat de
officiëele personen van den stoet voorbij
gingen.
Volgens berichten uit Schladming in
Stiermarken zijn de districtsleider der
N.S.D.A.P., een S.S.-commandant en een
leider van den Stormban erin geslaagd
tijdens hun vervoer naar de districts
rechtbank te Löben te ontvluchten.
De geheime staatspolitie heeft het
verbod der „Deutsche Allgemeine Ztg."
met ingang van 17 dezer opgeheven.
De Belgische regeering heeft met de
Duitsche een overeenkomst gesloten, vol
gens dewelke Duitschers, die hun vacan-
tie in België willen doorbrengen, een
som van 500 Mark per persoon en per
maand zouden mogen exporteeren, in
den vorm van credietbrieven, af te leve
ren door sommige banken en reisbureaux
in Duitschland.
Het eerste crematorium in België,
dat te St.-Gillis-Brussel werd gebouwd,
zal vermoedelijk volgende week al in
werking treden. Het verbranden van een
lijk zal frs 1800 kosten; anderhalf uur
na de verbranding zal de urn met de
asch aan de familie worden overhan
digd.
Men heeft gisteren een proef genomen
Binnenland.
De opbrengst der rijksmiddelen.
Wenschen van de boerenbonden.
De landbouwcrisiswet 1933.
Buitenland.
Pauze te Londen. Dr Colijn wil opschie
ten.
Overstrooming en aardschok in Joego-
Slavië.
De betaling aan Amerika.
met een dood kalf in een houten kist!
Het verbrandingsproces duurde ongeveer
één uur.
Een van de bewakers van Venizelos
die bij den jongsten aanslag door 4 kogels
getroffen werd, is aan zijn verwondingen
overleden.
Volgens een officiëele medeaeeling
zal in de Portugeesche badplaatsen stren
ger worden opgetreden tegen badgasten,
die een badpak dragen, dat het lichaam
onvoldoende bedekt.
Prof. Piccard is naar Amerika ver
trokken om daar een nieuwe stratosfeer-
vlucht te maken. In Amerika zal hij
waarschijnlijk de beschikking krijgen
over een ballon van 15000 kub. M., waar
mee hij een hoogte van 18000 M. hoopt
te bereiken.
Alle organisaties voor geboorterege
ling zijn in Thüringen verboden en hun
bezittingen zijn in beslag genomen.
MINISTER COLIJN TE LONDEN.
De benoeming van den Nederlandschen
minister-president, dr Colijn, tot voorzit
ter van de economische commissie der
Londensche Conferentie, mag, dunkt ons,
zegt het H b 1 d., worden geïnterpreteerd
in dezen zin, dat de Conferentie ernstig
naar practische resultaten streeft en
niet van zins is zich te bepalen tot de
fraaie, maar snel vergeten formules en
gemeenplaatsen, waarmede men zich op
dit, theoretisch zoo afgegraasde geBied,
tot dusver zoo gemakkelijk van de zaken
afmaakte.
De keuze van den heer Colijn is gedaan
in de wetenschap wat men aan de
zen voorvechter van een vrijer interna
tionaal ruilverkeer heeft. De ervaring
welke men met hem heeft opgedaan in
Genève, in 1927, toen hij de leiding had
van de commissie voor de handelszaken
der toenmalige economische conferentie,
of later, toen hij de conferentie inzake de
in- en uitvoerverboden presideerde, of
toen hij als lid der Nederlandsche de
legatie ter volkenbondsvergaderingen
voortdurend en ongezouten op het aam
beeld van de handelsbelemmeringen ha
merde, die ervaring moet duidelijk
hebben gemaakt dat men hier iemand
heeft uitverkoren die niet tevreden zal
zijn voor en aleer hij op deze conferentie
van tot handelen bevoegde regeeringsver-
tegenwoordigers, concrete regelingen zal
hebben bereikt welke het ruilverkeer ge
leidelijk uit zijn boeien zullen ontsluiten.
Dat de Nederlandsche premier daarbij
kan spreken met al het gezag van de Ne
derlandsche vrijhandelstraditie, die gaver
gebleven is, ondanks den storm, dan in
de meeste andere landen die haar vroeger
eveneens hoog hielden, zal zijn positie,
en de waarde van zijn woord versterken.
De taak welke dr Colijn nu in Londen
op zich heeft genomen, zal zware eischen
aan hem stellen. De Nederlandsche mi
nisterpresident, die als leider eener nieu
we regeering in Nederland en als minis
ter van Koloniën voor tallooze proble
men staat, en zioh voor de uiterst moei
lijke opgave van de voorbereiding der
begrooting-1934 geplaatst ziet, krijgt nu
bovendien een der meest verantwoorde
lijke functies in Londen te vervullen.
Toch gelooven wij dat hij juist gehan
deld heeft door de leiding van een der
twee commissies welke de Londensche
conferentie in zijn handen gelegd heeft,
te aanvaarden. In het internationale be
lang, maar ook in het belang van Neder
land en Indië. Want het materieele be
lang van ons land en van het rijk is ten
nauwste verbonden met het internatio
nale ruilverkeer, en dus ook met de re
sultaten welke ditmaal in Londen al dan
niet zullen worden bereikt.
Veel zal voor Nederland en Indië van
die resultaten afhangen. Dr Colijn heeft
dat in de Tweede Kamer zeer duidelijk
verklaard. Nederland staat, noodgedwon
gen, op een keerpunt. Van Londen zal
het in hooge mate afhangen of wij onze
traditioneele handelspolitiek in groote lij
nen zullen kunnen handhaven, of moeten
zwenken, uit pure onmiddellijke
zelfverdediging, in een richting die echter
op den duur de wereld en ons slechts
eveneens kan schaden en terugzetten.
