EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws.
9T VAN MELLE'S KOEK, OVERAL VERKRIJGBAAR!
DINSDAG 30 MEI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 203
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Bu tenland.
Binnenland.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Langs Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèquc en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telof, 250,
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlisaingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. ingezonden
mededeelingcn 00 cent por regel. Kleine
Advcriontiön Dinedsgs on Vrijdngp f 0.73, bij
vooruitbetaling. Onder ietter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
WAAROM GEEN PARLEMENTAIR
KABINET WERD GEVORMD.
Samenwerking van alle goedwillende
groepen noodig.
De toestand In wezen erger dan die
van 1914.
In de R.K. pers is gepubliceerd een ge
deelte van de briefwisseling, gevoerd tus
schen den Kabinetsformateur, Dr H. Co-
lijn en Mr Aalberse, als voorzitter van de
R.K. Kamerfractie, om te komen tot de
vorming van een parlementair Kabinet.
Ter vermijding van misverstand heeft
nu dhr Colijn in „De Standaard" de ge-
heele correspondentie publiek gemaakt.
Allereerst wordt afgedrukt een schrij
ven van Dr Colijn aan Mr Aalberse, waar
in hij o.m. ,?egt:
„Zooals U bekend is, acht ik den toe
stand, financieel en economisch, dermate
ernstig, dat alleen de breedst mogelijke
saamwerking van de parlementaire groe
pen uitzicht biedt op genoegzaam zede
lijken steun, óók in het land, voor een
Kvbinet, dat zeer drastische maatregelen
zal hebben voor te stellen.
Alleen wie zichzelf van deze saamwer
king uitsluit, behoort daarbuiten te wor
den gelaten.
Nu de vorming van een Kabinet op den
gewenschten breeden grondslag mij niet
mogelijk 'blijkt, meen ik, hoewel de formu-
leering van het mandaat ruimte laat voor
andere oplossingen, de ontvangen op
dracht te moeten neerleggen."
In antwoord hierop schreef Mr Aal
berse, dat de Kath. Kamerfractie het
dringend noodig achtte, dat Dr Colijn als
nog de hem gegeven opdracht uitvoerde,
door de vorming van een Rechtsch parle
mentair Kabinet.
Verder werd medegedeeld, dat de Kath.
fractie niet met den Vrijheidshond tot
vorming van een Kabinet wenschte samen
te werken. Haar bezwaren waren drie
voudig:
„1. Principieel: wij wensc'hen noch met
de S.D.A.P., noch met den Vrijheidsbond,
buiten uiterste noodzaak samen te wer
ken;
2. practisch: wij meenen, dat een Kabi
net op zoo breede, vijfvoudige basis (65)
niet sterker, maar 'zwakker staat, eener-
zijds om het gemis aan homogeniteit, te
grooter naarmate dt basis breeder is, an
derzijds ooik, omdat een zoo groole meer
derheid bet bij onpopulaire maatregelen al
te gemakkelijk maakt voor zwakke of
vreesachtige naturen, om zich afzijdig te
houden;
en 3e. politiek: wij achten het een groole
fout, wanneer t'hans alle niet-socialis-
tische partijen zich >vereenigen. Daardoor
'komen de Sociaal-democraten in een
uiterst gunstige positie en worden zij in
een verkeerde richting gedrongen.
Dit waren onze, U te voren bekende,
gronden, waarom wij op een basis van 5
biet konden samenwerken."
Hieraan werd nog toegevoegd, dat in
dien de heer Colijn een rechtsch Kabinet
formeerde, hij op de krachtige en loyale
steun van de geheele Kath. fractie zou
kunnen rekenen.
De heer Colijn antwoordde, dat hij aan
dezen wensch geen gevolg kon geven, o.m.
op de volgende gronden:
„De toestand van het land is uitermate
£rii!i.ek' ?et TCrtrouwen wankelt. Reeds
hebben zich enkele paniekachtige ver
schijnselen voorgedaan en met de moge
lijkheid van een algemeenen aanval op ons
geldwezen moet ernstig worden gerekend.
Het Rifkstmd'get niet zijn tekort van onge-
leer 270 millioen gulden op den gewonen
dienst voor 1934 waarvan, gelijk ook
uit de dezer dagen gepubliceerde becijfe
ring van Minister De 'Geer valt af te lei
den, rond 125 millioen door bezuiniging
zal zijn te dekken èn de deplorabele
toestand van verscheidene gemeenten roept
een financieel probleem van ongekenden
omvang in het leven. Hetzelfde kan wor
den gezegd van den economischen toe
stand, waarbij ik met name denk aan de
noodzakelijke omvormingen, die in ons
bedrijfsleven niet te vermijden zullen zijn.
JJit alles om van andere overwegin
gen maar te zwijgen wijst heen naar
een taak, die in omvang en aard ver uit
gaat boven hetgeen in meer normale tijden
van een Kabinet en een Kamermeerder
heid wordt verwacht.
Bij den noodtoestand, waarin het
nd verkeert een toestand in wezen
S'SMger dan die vai1 Augustus 1914
r. 'gemeend, dat een parlementair Ka-
inet ad h o c, steunende op alle groe
pt, die bereid waren dien steun te ver-
eenen, den meesten waarborg bood voor
T5" j en eener reddingspoging.
'Rb de door mij gedane stappen heb ik
alleen buitengesloten wie zichzelf k priori
ongeneigd hadden getoond tot medewer
king. Het als het ware opzettelijk in de
oppositie dringen van parlementaire groe
pen, die bereid waren mee de helpende
hand ter redding uit te steken, kwam mij
daarentegen volstrekt ongeoorloofd voor."
Dr Colijn merkt verder op, dat hij de
bezwaren van de R.K. fractie tegen het
samenwerken met de liberale Kamergroep
niet over het hoofd heeft gezien, om dan
te vervolgen:
„Ik meende en meen nog, dat voor de
thans te vervullen taak een beroep moet
worden gedaan op de medewerking van
allen, die van goeden wille zijn. Die taak
is toch eene bij' uitstek nationale,
èn door het doel, dat bereikt moet
worden èn door de diepgaande beteekenis
der maatregelen, die noodig zullen zijn.
Lof zoowel als blaam moeten over zoo
breed mogelijken kring worden verdeeld.
Ieder die niet zichzelf uitsluit, behoort
thans verantwoordelijkheid te dragen. In
Uwen gedachtengang wordt echter, naast
degenen die zichzelf uitsluiten, bij de red
dingspogingen ook een goedwillend volks
deel ter 'zijde geschoven.
Dit acht ik onjuist.
Behalve deze overweging van algemee
nen aard heb ik tegen de beperking van
den grondslag van het 'te vormen Kabinet
nog een tweede bezwaar.
Noch naar het getal (52), noch inner
lijk, zijn de 3 groepen der voormalige
coalitie sterk genoeg om een taak van
dezen omvang tot een goed einde te
brengen; om de uitvoering er van tegen
over een oppositie van Liberalen, Vrij
zinnig-Democraten en Socialisten te ver
zekeren. Bij alle overeenstemming:, zoodra
diepere levensvragen aan de orde komen,
is de homogeniteit der 3 groepen in de
latere jaren in het algemeen vrij sterk
achteruitgegaan. Terwijl de aan de orde
komende vragen voorshands alle buiten
het terrein der diepere beginselen liggen,
dus daar waar de meeningen soms nog al
uiteenloopen.
Eene mislukking van een Rechtsch
Kabinet, wellicht reeds in dit najaar, zou,
naast een mislukking van de reddings
pogingen, bovendien politieke gevolgen
j van verdere strekking hebben dan de val
1 van het Kabinet alleen. Die val zou, even
als in 1932 en 1925, toch veroorzaakt zijn
van binnen uit en zou eene verdere saam-
I werking der rechtsche groepen in ande-
ren tijd waarschijnlijk voor goed onmoge
lijk maken. Zelfs kan men verder gaan en
■zeggen, dat aan het parlementaire stelsel
in ons land dan de genadeslag toegebracht
zou zijn.
I Zulk een mislukking mag dus niet wor
den geriskeerd. Met het oog op die poli
tieke consequenties niet, maar evenmin
met het oog op 's lands belangen van het
j oogenblik. De herstelarbeid moet slagen
en dat slagen schijnt mij, althans bij een
Kabinet der. rechterzijde onder mijne lei
ding, niet verzekerd. Daarvoor heeft de
demagogie in Nederland te goed haar
werk verricht.
Het was daarom, dat ik gestreefd heb
naar een parlementair Kabinet a d h o c,
dat op 'den breedst mogelijken grondslag
steunen zou."
DUISCHLAND's FINANCIEELE
MOEILIJKHEDEN.
Gevaar voor daling van de Rijksmark.
Gisteren heeft de president van de Rijks
bank, dr Schacht, de transfer-conferentie
geopend. Deze conferentie heeft ten doel
middelen te beramen ter oplossing van de
moeilijkheden, waarmede Duitschland te
kampen heeft als gevolg van de overma
king der valuta, noodig voor den dienst
der buitenlandsche schulden, dus zoowel
wat de rente ala wat de aflossing dier
schulden betreft.
In het eerste deel van zijn rede zeide
dr Schacht, dat het hier geen regeerings-
aangelegenheid betreft en dat bet ook niet
gaat om een debat tusschen Duitsche
schuldenaars en buitenlandsche crediteu
ren, daar het transfer-probleem geen par
ticulier-economisch, maar een zuiver
volks-economisch probleem is, waarvoor
in de eerste plaats de Rijksbank be
voegd is.
Dr Schacht zette daarna uitvoerig uit
een, hoe het tot de transfer-crisis is ge
komen, die haar laatste oorzaak heeft in
de herstelbetalingen. De buitenlandsche
credietverleening aan Duitschland na de
stabilisatie heeft het mogelijk gemaakt,
dat de grondstofvoorraden werden aange
vuld, dat de export-organisatie weer kon
worden opgebouwd en dat de goud- en
deviezendekking der Rijksbank kon wor
den vergroot.
Het was in strijd met de opvattigen van
verschillende reparatie-politici, dat men
Duitschland zijn herstel-schulden met ge
leend geld liet betalen. Daar het buiten
land zich echter tegen een vergrooten ex
port verzette, bleef er niets anders over
dan de buitenlandsche credieten voor her
stelbetalingen te gebruiken. Het is thans
algemeen bekend, dat van de 30 milliard
buitenlandsche credieten ruim de helft
voor herstelbetalingen is gebruikt.
Dit op zichzelf verkeerde systeem is na
de Amerikaasche crisis in October 1929
ineengestort: het buitenland hield toen op,
credieten aan Duitschland te verstrekken
De ineenstorting der Oesterreichische
Gredit-Anstalt gaf daarop den stoot tot de
directo catastrofe, tot de opzegging der
buitenlandsche credieten op korten ter
mijn en tot de invoering van deviezenbe-
perkingen.
Do stilstand-overeenkomsten hebben zoo
zeide dr Schacht verder, de beëindiging
der catastrofe slechts uitgesteld. Sedert
de crisis in Amerika zijn ruim 10 milliard
mark aan kapitaal en rente uit Duitsch
land weggevloeid. Men heeft er n.l. in het
buitenland geen rekening mee gehouden,
dat de terugbetaling der credieten niet
kon plaats vinden zonder ernstige ver
zwakking van de Rijksbank.
Aan het slot van zijn betoog wees de
Rijksbank-president er n.l. op, dat na af
trek van het op 1 Juli a.s. vervallende
crediet der goud-discontobank, de rijks
bank-reserve zal zijn gedaald tot beneden
de 300 millioen, zoodat de dekking dan
tot 8 pet. is gedaald. Het gevaar bestaat
dus, dat de rijksbank-reserve tot nihil in
eenschrompelt, aldus spreker, die met deze
woorden eindigde:
„Als wij de gebeurtenissen verder hun
loop laten, ontstaat het gevaar, dat de
rijksbank den verkoop van rijksmarken in
het buitenland niet meer kan verhinde
ren, dat wil zeggen, dan ontstaat er een
officieel disagio en beleven wij een nieuwe
waardevermindering van de rijksmark.
Dit zou een nog grooter catastrofe bet ee
kenen dan de inflatie van 1923, een ca
tastrofe, die de Rijksbank niet mag toe
laten en niet voor haar verantwoording
kan en wil nemen."
Salarisverlaging in Zwitserland
verworpen.
Voor het eerst sinds December 1931
heeft gisteren weer een referendum plaats
gevonden. Musy's wet tot verlaging der
salarissen der staatsambtenaren geduren
de 1 Vt jaar met 7^ pet. is verworpen met
503.000 tegen 409.000 stemmen. Ongeveer
78 pet. van alle stemgerechtigden hebben
aan de stemming deelgenomen.
Automobiel-ongelukken in Japan.
Het aantal automobiel-ongelukken in
Japan neemt volgens Reuter, schrikba
rend toe. Uit juist gepubliceerde statistie
ken blijkt, dat in 1932 235.000 auto-onge
lukken hebben plaats gehad, hetgeen neer
komt op 4 ongelukken op iederen automo
bilist. De politie te Tokio heeft thans be
sloten, dat aan iederen outomobilist, die
in 10 jaar geen ongelukken heeft veroor
zaakt, een belooning zal worden toege
kend.
Totdusver hebben zich slechts 50 perso
nen voor deze belooning aangemeld.
Zes bandieten te Nanking.
In tegenwoordigheid van duizenden
nieuwsgierigen heeft te Nanking de te
rechtstelling plaats gehad van zes be
ruchte bandieten, die op klaarlichten dag
een brutalen roof-overval hadden ge
pleegd, waarbij drie politiebeambten wer
den gedood.
De bandieten werden geëxecuteerd op
de plek, waar de misdaad had plaats ge
had en na afloop liet men de zes lijken
op den grond liggen als afschrikwekkend
voorbeeld voor andere bandieten.
Chineesche generaals in opstand.
Volgens berichten uit Peking zijn enkele
Chineesche generaals in opstand gekomen
tegen de centrale regeering te Nanking.
Zij moeten voornemens zijn, zich onaf
hankelijk te verklaren en op het noorde
lijk front tegenstand aan de Japanners
te bieden.
De christelijke generaal Feng heeft op
nieuw verklaard, dat hij een leger van
150.000 man wil organiseeren om de Ja
panners te bestrijden. Feng verwijt
Tsjang Kai Shek, dat hij zich tegen de
Japanners niet voldoende heeft verzet. Er
moeten plannen hestaan om te Peking een
nieuwe regeering te vormen.
De regeering van Nanking bevestigt,
dat het verdrag voor den wapenstilstand
geen politieke voorwaarden bevat, zoodat
er geen sprake is van een erkenning der
Japansche aanspraken.
Tegen de verkeersongelukken.
Namens het ministerie van verkeers
wezen in Engeland is gister in het heele
land een waarschuwing verspreid, om in
de komende vacantiemaanden te willen
meewerken om het aantal ongelukken op
de openbare wegen te doen verminderen
Er wordt op gewezen, dat 80 procent
van de 3000 fatale ongelukken uit het
laatste half jaar van 1932 kinderen onder
10 jaar of personen boven 50 jaar betrof
die in de groote meerderheid der gevallen
het ongeluk aan eigen onachtzaamheid te
wijten hadden. Een speciale waarschu
wing is gericht aan automobilisten om bij
de nadering van kruispunten niet alleen
op hun signalen te vertrouwen, maar al
tijd vaart te verminderen. In de 1300 ge
vallen van botsingen tusschen auto's, bus
sen of motorfietsen zijn er in dezelfde pe
riode niet minder dan 621 aan kruispun
ten gebeurd die allen te vermijden waren
geweest. Gemiddeld komen op Zaterdag
nog elke week 24 personen door verkeers
ongevallen om het leven.
Het Viermogendheden verdrag.
Van verschillende zijden wordt thans
verklaard, dat er overeenstemming be
reikt zou zijn tusschen Frankrijk en En
geland over het Viermogendheden-ver-
drag. Een officieele bevestiging is tot nu
toe echter nog achterwege gebleven.
De kwestie van territoriale herziening
der verdragen zou naar verluidt niet in
het verdrag worden opgenomen, hetgeen
zou beteekenen. dat het verdrag veel van
zijn oorspronkelijke waarde zou hebben
verloren. Deze afwijking van den oor-
spronkelijken tekst zou overwogen zijn
om de kleine entente en dus ook Frank
rijk gerust te stellen.
Sprinkhanenplaag.
De regeering van Zuid-Slavië heeft
30.000 donars uitgetrokken voor de be
strijding van de sprinkhanen in het gebied
van Zeta (Montenegro), waar reeds
groote zwermen in aantocht zijn, die een
bedreiging vormen voor de te velde staan
de gewassen.
Korte Berichten.
Zaterdag en Zondag hebben tezamen
een half millioen personen de wereldten
toonstelling te Chicago bezocht.
Ingezonden mededeelingen.
In de nabijheid van Hildesheim is
gistermorgen een sportvliegtuig van een
hoogte van veertig meter neergestort. De
bestuurder, een leerling-vlieger, werd le
vensgevaarlijk gewond, terwijl zijn broer
werd gedood.
President Roosevelt zal zijn Bood
schap aan het Congres over de oorlogs
schulden nog voor den lOen Juni indie
nen. Op genoemden datum gaat het Con
gres met vacantie.
Te Jeruzalem is een hakenkruisvlag
van het Duitsche consulaat verwijderd en
ontvreemd. De politie arresteerde een lid
van de Joodsch-fascistische beweging.
Litwinof, de Russische volkscom
missaris van buitenlandsche zaken, is
naar Genève vertrokken, waar hij' aan de
ontwapeningsconferentie zal deelnemen.
Vandaar begeeft hij zich naar Londen ter
bijwoning van de oeconomische wereld
conferentie.
Reuter meldt uit Washington, dat
het Huis van Afgevaardigden het wets
ontwerp, waarbij de werking van de gou
den standaard officieel wordt opgegeven,
heeft aangenomen.
Een naar de Wereldtentoonstelling
te Chicago varende plezierboot, die 120
passagiers, waaronder 40 vrouwen, aan
boord had, is tengevolge van storm ge
strand. De passagiers bereikten den oever,
gedeeltelijk in reddingsbooten, gedeelte
lijk werden zij' na den stormnacht door
't Amerikaansche kustwachtschip Craw
ford gered.
Het aantal ingeschreven werkloozen
in Frankrijk beliep op 20 Mei 290.745 te
gen 300.484 een week te voren.
De nieuwe koers bij Defensie.
Bij ministerieele beschikking is, naar
„Vooruit" meldt, bepaald, dat het aan
militairen ter zeemacht verboden is, zich
te verzekeren bij de Centrale Arbeiders
Verzekering en Deposito Bank.
Deze verbodsbepaling heeft betrekking
op reeds gesloten of nog te sluiten verze
keringen. Wat de eerste betreft, deze
moeten premievrij worden gemaakt.
Hetzelfde blad weet verder mee te dea
len, dat dit jaar aan de A. J. C. het ge
bruik van legertenten en dekens voor
haar kamp is geweigerd.
De Amsterdamsche financiën.
Gisteren heeft de Federatie Amsterdam
der SD.A.P. in „Handwerkersvrienden
kring" een vergadering gehouden, waar
op het verslag van de sociaal-democrati
sche raadsfractie over haar werkzaamhe-
Binnenland.
De briefwisseling in verband met de Ka
binetsformatie.
Jaarvergadering Algem. Ned. Chr. Amb-
tenaarsbond.
Het RijnScheldevraagstuk.
Buitenland.
Duitschland's financiëele moeilijkheden.
Chineesche generaal in opstand.
Het viermogendheden-verdrag.
den in 1932 aan uitvoerige besprekingen
is onderworpen.
Op deze bijeenkomst heeft de wethouder
voor de financiën, de heer E. Polak, een
mededeeling gedaan over den toestand
der gemeentefinanciën.
Volgens het verslag in „Het Volk" zei
de hij: „zich verplicht te achten, mede te
deelen, dat een vermindering van inkom
sten en een stijging van het bedrag, dat
voor maatschappelijken steun moet wor
den uitgegeven, 't waarschijnlijk maken,
dat op de rekening van het jaar 1933 een
tekort zal ontstaan. Aan de verantwoor
delijkheid tot dekking van dit tekort, zal
de sociaal-democratie zich niet kunnen
onttrekken".
Goedkoope radio-gesprekken.
De volgende wijziging is aangebracht
in de gesprekkosten voor het telefoonver
keer met Ned.-Indië, ten gevolge van de
met ingang van 15 Mei verleende korting
op gesprekken van langeren duur dan 9
minuten:
Java en Madoera: per gesprek van 3
min. f 33; voor elke minuut meer: van 4
9 min. f 11; van 1015 min. f8.50; bo
ven 15 min. f 6.
Noord-Sumatra: per gesprek van 3
min. f39; voor elke minuut meer: van
49 min. f 13; van 1015 min. f 10.50;
boven 15 min. f 8.
Van de 10e15e minuut bedraagt der
halve de korting f 2.50 per minuut en bo
ven 15 minuten f 5 per minuut.
Een gesprek van bijv. 14 minuten (voor
Java) kost thans f 141.50 en voordien
f 154. De korting bedraagt dus f 12.50.
Voor een gesprek van b.v. 40 min. be
droegen de kosten f 440, terwijl thans
hiervoor f 300 verschuldigd is, derhalve
een korting van f 140.
Hef conflict in de venen bij Vriezenveen.
Zooals is bericht, heeft de heer J. M.
Krijger, burgemeester van Vriezenveen en
lid van de Tweeede Kamer, aan de par
tijen, betrokken bij' het conflict in de
Overijselsche venen, bemiddeling aange
boden tot beëindiging van het conflict. De
verveners hebben den heer Krijger be
richt, dat ziji geen behoefte gevoelen aan
een nieuwe bespreking, daar het stand
punt van beide partijen toch voldoende
bekend is. De verveners zijn wel bereid
een bindende uitspraak van den Rijksbe
middelaar te aanvaarden, gebaseerd op
een boekenonderzoek door den Rijksac
countant, onder voorwaarde, dat de sta
king terstond wordt opgeheven.
Direcieur-generaal van het onderwijs.
Naar verluidt zal prof. mr G. A. van
Poelje benoemd worden tot directeur-ge
neraal van het onderwijs. Tevens ligt het
in de bedoeling in verband met de voort
durende ongesteldheid van den secreta
ris-generaal van het departement van on
derwijs, kunsten en wetenschappen, jhr
mr G. Feith, dhr van Poelje tijdelijk te
belasten met de waarneming van het
secretariaat-generaal van het departe
ment.
De ministerwisseling bij Koloniën.
Gouverneur-generaal jhr mr B. G. de
Jonge seinde aan den aftredenden minis
ter van koloniën, den heer de Graaff: „Al
vorens u uw taak overdraagt aan uw op
volger, wensch ik namens Ned.-Indië u
dank en hulde te brengen voor de toege
wijde en onafgebroken behartiging van de
belangen van Ned.-Indië gedurende uw
gansche loopbaan. Persoonlijk voeg ik
hierbij mijn oprechten dank voor het ge
schonken vertrouwen en den van u on
dervonden steun."
De heer Colijn seinde aan den gouver
neur-generaal bij de overneming van het
departement van koloniën: „Ik houd mij
voor een hartelijke samenwerking aanbe
volen."
De gouverneur-generaal seinde aan den
minister van koloniën, den heer Colijn:
„Wees verzekerd van een even hartelijke
samenwerking als vroeger. Wij zijn ver
heugd, dat gij zelf koloniën naamt."
(De eerste zin van dezen tekst slaat op
