MUNDUS
1/hij*ihacdt's Jioeder
MAANDAG 22 MEI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No, W
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vijsgingen IQ.2Q, - Losse nurnmers 5 cenL
Advertenthio .10 cent per regel, Tuge^vvten
medodeelingen 60 cent per rsgcl, Kleine
Advcrlontien Dinsdags Vrijdags f 0,75, bij
vooruitbetaling. Onder lette*' of motto f 0,85,
Bij contract belangrijke korting.
Revolutionair bedrijf.
In den oproep door het Centraal Co
mité van A.R. Kiesvereenigingen, voor do
verkiezingen, tot het Nederlandsche volk
gericht, werd allereerst gewezen op do
noodzakelijkheid om de gezagondermij-
nende invloeden, die een rustig en orde
lijk volksleven bedreigen, met beslistheid
te weerstaan.
Hoe noodzakelijk dit is, bleek nog on
langs uit wat omtrent de roode terreur
in verband met de staking te IJmuiden
werd gemeld.
Het blijkt ook uit de z.g. huurstakin-
gen, die thans in de groote steden aan
de orde van den dag zijn.
Geheele groepen huurders weigeren
eenvoudig huur te betalen. En als ze dan
eindelijk na veel moeite uit hunne wonin
gen zijn gezet, weten ze opnieuw de huis
eigenaren te treffen door de ontruimde
woningen besmet te verklaren en al het
mogelijke te doen om te voorkomen dat
deze opnieuw bewoond worden.
Maar daar blijft het niet bij1.
Er wordt ook een ware terreur uitge
oefend op de huurders die aan dergelijke
stakingen niet wenschen deel te nemen.
In den Amsterdamschen raad werd
deze zaak door den heer Boissevain ter
sprake gebracht.
Aan het verslag van die zitting ontlee-
nen wij:
„De voorzitter voegt hieraan toe, dat
inderdaad de politie gedaan heeft wat
zij kon. Er was geen woord van overdrij
ving in hetgeen de heer Boissevain ver
telde over terreur. Op afschuw e-
1 ij' k e wijze zijn de stakers
opgetreden. Uit angst voor zich en
hun gezin hebben de niet-stakers vaak
maar niet geklaagd. En hetzelfde geldt
voor de winkeliers.
De politie is bereid zoo goed mogelijk
preventief toezicht uit te oefenen, maar
alle daden van terreur zijn niet te ach
terhalen. Bijv. niet wanneer
de stakers trachten een
niet-s taker zijn nek te la
ten breken op de trap. (De
communisten schreeuwen, dat dit insi
nuatie is.) De burgemeester zegt, dat hij
voor de feiten instaat."
Dat is toch wel erg!
En de zaak krijgt nog een ernstiger
karakter, omdat uit alles blijkt, dat we
hier met een zuiver revolutionaire actie
te doen hebben.
De stakers zijn toch niet alleen men-
schen, die zonder inkomen zitten, maar
naar de „Nederlander" meedeelt, zijn er
niet minder dan 50 gemeente-arbeiders
onder, terwijl zelfs twee conducteurs der
gemeentetram de leiding hebben.
Op deze wijze wordt een rustig en or
delijk volksleven onmogelijk gemaakt.
En daarom mag voor de meest krasse
middelen om aan een dergelijk revolutio
nair bedrijf een einde te maken, niet wor
den teruggedeinsd.
België's nood.
In verband met de voorgenomen actie
der Belgische regeering inzake de on
langs verleende volmachten richt zij een
manifest tot het Belgische volk, waarin zij
den huidigen toestand schetst en een be
roep doet op een ieders medewerking om
het land uit den economischen en finan-
cieelen nood te redden.
De Belgische regeering zegt, dat zij in
geen geval haar toevlucht zal nemen tot
desastreus® maatregelen, zooals inflatie,
frankontwaarding, of gedwongen conver
sie van staatsleeningen.
De regeering verzoekt den belasting
plichtigen zoo spoedig mogelijk en zon
der de wettelijke termijnen af te wachten,
hun belasting te betalen.
Evenals bij particuliere bedrijven mo
gen in den staat de uitgaven de inkom
sten niet te boven gaan. Het zal dus noo-
dig zijn die uitgaven te beperken en die
beperkingen zullen belangrijk moeten zijn.
De regeering doet een beroep op allen,
om de gevolgen dier bezuinigingen moe
dig te dragen.
Bankschandaal in New-York.
Joseph Harriman, de vroegere direc
teur van de „Harriman National Bank.",
die onder beschuldiging van vervalsching
van bankrekeningen was gearresteerd
maar later tegen een borgtocht weer op
vrije voeten was gesteld, is heden uit het
ziekenhuis, waar hij onder doktersbehan
deling was wegens een hartaandoening,
spoorloos verdwenen.
Nader wordt gemeld, dat Harriman in
de kamer van het ziekenhuis, waar hij
verbleef, een aantal voor familieleden be
stemde briefjes heeft achtergelaten, waar-
Ingezonden Mededeeling.
Model POPULAIR
De sterke, „veilige" fiets.
Jarenlang nut en genoegen
voor slechts 35 Gulden
GEEFT ZEEUWSCHE HANDEN WERK.
van de inhoud hij zijn familie groote on
rust verwekt.
Tegen Harriman is een arrestatiehevel
uitgevaardigd.
De politie heeft hem later ontdekt in
een klein hotel Roslyn in den staat New-
York.
Het „geheime plan 2".
Het „geheime plan Z" waarbij de gas-
beschermingsdienst van Parijs wordt ge
regeld en dat tot nu toe zoo zorgvuldig
geheim werd gehouden, is thans door de
prefectuur van politie geopenbaard.
Een aantal reserve-officieren is opge
leid in den beschermingsdienst tegen gas
aanvallen uit de lucht, en men zal thans
weer gemeentelijke ambtenaren, andere
reserve-officieren en het Roode Kruis en
vaderlandslievende vereenigingen voor
dezen dienst opleiden.
Op hun beurt zullen dezen dan de bur
gerbevolking les geven.
Iedere cursus zal bestaan in twee les
sen van twee uur, waarin voornamelijk
bet gebruik van gasmaskers zal worden
onderwezen, theoretisch. Zoo zal de leer
ling o.a. een gaskamer, gevuld met traan
gas, moeten binnengaan.
De fabrieken in en om Parijs zijn kort
geleden ingedeeld in verschillende cate
gorieën voor het bieden van schuilplaat
sen bij aanvallen vanuit de lucht.
Zij moeten nu een gedetailleerde op
gave verstrekken van haar employe's en
de namen van hen, die de leiding zullen
hebben bij het in werking treden van
„Plan Z".
Scherpe actie tegen prijsopdrijving.
In de laatste dagen hebben verschillen
de zakenlieden te Munchen de prijzen van
gebruiksartikelen op ongerechtvaardigde
wijze verhoogd. De staatsregeering heeft
daartegen herhaaldelijk gewaarschuwd,
doch Zaterdag werden bij een aantal za
ken, die toch overmatig hooge prijzen
bleven vragen scherpe maatregelen ge
nomen. De politie is een groot aantal
winkels van levensmiddelen binnengerukt
en heeft 220 personen gearresteerd, die
per auto's naar het politiebureau werden
gebracht.
D'e betrokken zaken werden gesloten
en voorzien van een plakkaat met dezen
inhoud: „Winkel wegens woeker door de
politie gesloten. Eigenaar in arrest te
Dachau".
Onder de gearresteerden bevinden zich
circa honderd vrouwen. Deze zijn naar de
gevangenis te Staselheim overgebracht.
Hel pact van vier.
D'e onderhandelingen over het „pact
der vier" groote mogendheden zijn een
nieuwe phase ingetreden. Inderdaad
wordt thans bevestigd, dat Goering's „on
verwacht" bezoek aan Rome zijn oorzaak
vond in de noodzakelijkheid van een
nieuw rechtstreeksch onderhoud tusschen
de Italiaansche en D'uitsche regeeringen
over de kwestie van het onlangs voorge
stelde pact tot samenwerking van de vier
groote mogendheden.
Op de Italiaansch-Duitsche gedachten-
wisseling zouden Zaterdag besprekingen
volgen tusschen Mussolini en de ambas
sadeurs van Frankrijk en Engeland.
Bij de onderhandelingen, welke langs
den gebruikelijken diplomatieken weg ge
voerd zijn, over de vorming van een vier
mogendhedenpact zijn belangrijke vorde
ringen gemaakt.
Het schijnt, dat de onderhandelingen
over het viermogendhedenpact onmid
dellijk voor beëindiging staan.
Roosevelt onderschrijft het Fransche
standpunt.
Reuter meldt uit Washington dat na
het gevoel van verrassing, dat de rede
van den Franschen minister-president
D'aladier in den Senaat over de onmoge
lijkheid op de uitgaven voor het leger te
bezuinigen had gewekt, president Roo
sevelt in een toespraak tot de pers de fei
ten heeft hersteld door te zeggen dat zoo
lang de Ontwapeningsconferentie nog
geen positieve resultaten heeft opgele
verd, het zeer normaal is dat de belang
hebbende landen het te vroeg acli ten over
eenzijdige ontwapening te spreken.
Roosevelt verklaarde, dat hem de posi
tie der Fransche regeering logisch voor
komt en hij voegde eraan toe, dat de be
sluiten van Genève in 't geheel niet kon
den worden opgevat als zouden zij de Ver,
Staten in een nieuw systeem van bondge
nootschap halen.
Zal de Volkenbondraad zich met de
Jodenvervolging bemoeien?
De raad van den volkenbond zal zich
deze week bezig houden met de kwestie
der Jodenvervolging in Duitschland. Een
Duitsche Jood heeft n.l. een verzoek
schrift ingediend en de commissie uit den
raad heeft de behandeling van deze kwes
tie urgent verklaard.
Het verzoekschrift bevat vooral gege
vens omtrent de vervolging van Joden in
Duitsch Opper-Silezië.
De zitting van den volkenbondsraad zal
heden een aanvang nemen.
Korte Berichten.
Zaterdag is het te New York lot
vrij ernstige communistische onlusten ge
komen. Kleine troepen coinmunister.
drongen verschillende restaurants bin
nen, waar zij de ruiten stuk sloegen en
andere verwoestingen aanrichtten, de be
zoekers lastig vielen en de kellners mis
handelden. De politie moest van den gum
mistok gebruik maken om de orde te her
stellen, hetgeen slechts na veel moeite ge
lukte.
Na Kamenef heeft thans ook Zinow-
jef een verzoek ingediend om weer in de
communistische partij te worden opge
nomen. Beide waren eenige jaren geleden
uit de partij gestooten, omdat zij zich
verzetten tegen de politiek van Stalin.
In een groote, voor de internationale
vrouwenliga uitgesproken redevoering,
noemde de bekende Amerikaansche Se
nator Borah het Verdrag van Versailles
de wortel van alle kwaad, welke moet
worden uitgeroeid.
Werkloosheid in Indië.
Uit Batavia wordt gemeld: De jong
ste werkloosheidscijfers toonen aan, dat
per uit. Maart bij de arbeidsbeurs waren
ingeschreven 3.192 Europeanen, 10.081
inheemschen en 852 Chineezen. Het kan
toor van Arbeid schat het aantal slacht
offers van de crisis beduidend hooger.
Ook het bedrag dat door de steuncomité's
wordt uitgekeerd toont een stijgende ten-
denz aan.
Een ambtenaar van Defensie ontslagen.
„Het Volk" meldt, dat een lid van den
Centralen Ned. Ambtenaarsbond, als gra
veur eerste klasse werkzaam bij den To-
pografischen Dienst te 's Gravenhage, met
ingang van 1 Juli a.s. eervol is ontsla
gen wegens ongeschiktheid.
Dezer dagen was de graveur door het
hoofd van dien dienst met verlof gezon
den, omdat hij de hem ter onderteekening
voorgelegde verklaring, inhoudende, dat
hij geen lid van de S.D.A.P. of van een
bij het N.V.V. aangesloten vereeniging
was, en daarin geen wijziging zou bren
gen, zoolang' zijn dienstverband bij Defen
sie zou duren, niet had ingevuld, doch
verzocht had, er over te mogen worden
ingelicht, op grond van welk voorschrift
deze verklaring werd geëischt.
Ongewoon verschijnsel.
Bij de carrosseriefabriek „Verheul" te
Waddinxveen is zooveel werk, dat men
het tweeploegenstelsel heeft moeten in
voeren om aan alle orders te kunnen vol
doen.
Het conflict bij de K. L. M.
Op Schiphol weet men te vertellen,
dat de piloten van de K. L. M., die tegen
1 Juli ontslag hebben aangevraagd, na
den len Juni niet meer genegen zouden
zijn naar Indië te vliegen, omdat zij 1 Juli
te Amsterdam willen zijn.
Dreigend massa-ontslag bij de textiel
industrie.
Zaterdagmiddag is in Nijverdal een
bijeenkomst gehouden van de bevolking
van Hellendoorn-Nijverdal, welke bijeen
geroepen was in verband met het drei
gend ontslag aan eenige honderden arbei
ders van de Kon. Stoomweefgoederenfa-
briek.
Meer dan drie duizend menschen, naar
schatting, waren op het Marktplein bij
elkaar gekomen ter bespreking van dezen
dreigenden slag.
De heer H. Wiilems, organisatiebe
stuurder, de burgemeester van Hellen-
doorn mr L. van de Steen van Ommeren
en ds Heymans hebben hen toegesproken
en den noodtoestand geschilderd, welke
momenteel in de textielindustrie heerscht
en die maatregelen, als thans bij de
K.S.W. staat getroffen te worden, heeft
veroorzaakt.
Voor Nijverdal zou doorvoering daar
van ontzettende gevolgen hebben, doch
sprekers spoorden de bevolking aan moed
te houden, daar alsnog alle pogingen zou
den worden aangewend om het ontslag te
voorkomen.
Tenslotte hebben de duizenden hoor
ders besloten het volgend telegram te zen
den aan de regeering:
De in duizendtallen te Nijverdal in ver
gadering bijeengekomen bevolking der
gemeente Hellendoorn heeft zoo juist het
nu weer voor honderden textielarbeiders
gezinshoofden uit deze gemeente drei
gend ontslag besproken.
Bij de reeds heerschende groote werk
loosheid beteekent het ontslag niet anders
dan een ramp voor de burgerij van Hel-
fendoorn in al haar geledingen, waardoor
ook de gemeente voor schier onoverko
melijke moeilijkheden wordt geplaatst.
Onder algemeene instemming werd uit
gesproken, dat al het mogelijke moet wor
den gedaan om te trachten dezen zwaren
slag niet alleen voor de arbeiders doch
voor heel de gemeente te voorkomen.
Betreurd werd, dat nog steeds geen
doeltreffende maatregelen konden worden
getroffen om b.v. door tijdelijke contin-
genteering van katoenen manufacturen in
Ned.-Indië aan de Ned. Katoenindustrie
den zoo noodigen steun te verleenen,
zulks mede ter bestrijding van de cata-
strophale werkloosheid, die ook reeds nu
onder de textielarbeiders ter plaatse be
staat.
De geheele bevolking van Hellendoorn
doet een dringend beroep op de regeering
om spoedig zoodanige maatregelen tot
steun aan het textielbedrijf te willen tref
fen, dat o.a. het nu weer dreigend ont
slag aan honderden textielarbeiders te
Nijverdal alsnog kan worden voorkomen
en de gemeente voor de ernstige ramp, die
anders daarvan het gevolg is, gespaard
blijft.
Chr. Metaalbewerkersbond.
Het hoofdbestuur van den Chr. Metaal
bewerkersbond in Nederland heeft be
sloten, dat leden met fascistische neigin
gen, geen lid van den bond kunnen zijn.
Het hoofdbestuur heeft den jongsten tijd
reeds eenige leden geroyeerd en oordeelt,
dat waar het fascisme een sterk uitge
sproken anti-vakorganisatie-beweging is,
het lidmaatschap van Jen hond niet ver-
eenigbaar is met dat van eenige fascis
tische organisatie. Leden, die niet bereid
zijn, hier een keus te doen, zullen worden
geroyeerd.
Leemten in de Kieswef?
Volgens het afdeelingsverslag der Twee
de Kamer, wenschten vele leden niet mede
te werken aan de door den heer De Visser
voorgestelde wijziging der Kieswet, omdat
de voornaamste bedoeling der voorstel
lers schijnt te zijn een gezag ondermijnend
Nederlandsch onderdaan bedoeld is de
heer Sardjono in staalt te stellen lid
der Volksvertegenwoordiging te worden.
Anderen achtten met den voorstel
ler in de artikelen 129 en 132 der
Kieswet leemten aanwezig. Naar hun
meening zal te gelegener tijd moeten
worden overwogen, op welke wijze het
best kan worden tegemoet gekomen aan
de bezwaren.
Andere leden, die niet ontkenden, dat
hier van gelegenheidswetgeving sprake is,
gaven als hun zienswijze te kennen, dat
zulk een wetgeving niet in elk geval is af
te keuren. Bij de jongste verkiezingen is
een omissie van de wetgeving aan het
licht getreden, welike er toe kan leiden dat
een tot lid der Tweede Kamer gekozen
persoon niet als zoodanig kan worden toe
gelaten.
'Sommige leden waren er vooralsnog niet
van overtuigd, dat op dit punt werkelijk
van een leemte in de wetgeving kan wor
den gesproken. Anderen achtten in het
hijzonder ook daarom geen reden voor het
aanbrengen van de voorgestelde wijzigin
gen op dit oogenblik aanwezig, wijl de
moeilijkheden, welke thans met betrek
king tot een der benoemden zijn ontstaan
toch voor de verkiezingen hadden kun
nen zijn voorzien. Van de zijde der te
genstanders van het ontwerp werd er
voorts op gewezen, 'dat het landsbelang
eischt, dat na gehouden verkiezingen de
definitieve vaststelling der Kamer zoo
spoedig mogelijk bekend is. Verscheidene
leden gaven als hun meening te kennen,
dat het zeer twijfelachtig is of het voor
stel tot wet verheven het genoemde lid
der Kamer, te wiens gunste het in hoofd
zaak schijnt te strekken, zal kunnen baten
De Hanijto te Goes.
Zooals het bij tentoonstellingen altijd
gaat, was 't ook hier: vooral de laatste uren
is er door leiding en exposanten mei
reuzehaast gewerkt om op het aangekon
digde tijdstip gereed te zijn. En Zater
dagmiddag twee uur was men zoover, dat
precies op tijd de officieele opening van
de Hanijto kon plaats hebben. De ver
sierde Kreukelmarkt en de vlaggen gaven
reeds van buiten een feestelijk aanzien en
ook in het Schuttershof was men mede
dank zij het mooie zomerweer in fees
telijke stemming.
In een der tenten in den tuin vereenig-
den zich tal van genoodigden (o.a. Burg.
Binnenland.
Dreigend ontslag in de textielindustrie.
Het landbouwconflict in West Zeeuwsch-
Vlaanderen.
Tentoonstelling te Goes.
Buitenland.
Besprekingen over het pact van vier.
Actie tegen prijsopdrijving in Duitsch
land.
Manifest van de Belgische regeering.
is bestand tegen een
Per stuk 8 ct.. Doos 45 ct. Bij Uw drogist
en Weth., directeuren van gemeente- e.a.
bedrijven, vertegenwoordigers van mid-
denstandsvereenigingen, enz.) met de
standhouders, waar de algemeene leider
de heer Tosi Facino allen verwelkomde
en dank bracht voor de medewerking van
zoovele zijden ondervonden. Op zijn ver
zoek sprak de burgemeester, de heer G.
A. Hajenius, de openingsrede uit.
De burgemeester deelde mede, dat deze
tentoonstelling een voorgeschiedenis lieeft.
Ongeveer een jaar geleden vroegen de
middenstandsvereenigingen aan het Ge
meentebestuur om de Groote Markt te
mogen overtenten voor een tentoonstel
ling vanwege de huishoudbeurs. Dit
stuitte op practische bezwaren.
De tentoonstelling heeft inmiddels een
ander karakter gekregen en ze wordt nu
in het Schuttershof gehouden. Groote be
wondering heeft Spr. voor den technisch
leider.
Goes heeft reeds vele tentoonstellingen
gehad, ook reeds in de vorige eeuw en
zooals het meermalen gebeurt, was het
ook nu het geval: eerst was er schuch
terheid om deel te nemen, maar ten slotte
is er een respectabel aantal exposanten.
Deze tentoonstelling is inderdaad interes
sant. Bijzondere aandacht vraagt Spr.
voor het bescheiden tentje van het crisis
comité.
We moeten niet te somber zijn. Het is
in Goes zooals een oud-Goesenaar Spr.
dezer dagen zei nog zoo erg niet. Groot
respect heeft Spr. voor hen, die aanpak
ken en niet bij de pakken neerzitten.
Spr. hoopt, dat allen een prettigen in
druk zullen opdoen, dat de exposanten
goede zaken zullen maken en dat alles
ordelijk zal verloopen.
Hiermede verklaarde Spr. de tentoon
stelling voor geopend. Het orkest zette het
Wilhelmus en daarna het Zeeuwsche
Volkslied in, waarna de genoodigden de
stands gingen bezichtigen.
Langs de stands.
De auto's zijn op de Hanijto goed ver
tegenwoordigd. De bekende firma P.
L o u i s s e exposeert in een royalen
stand op keurige wijze de Chevrolet en
Opel, alle voorzien van de laatste nou-
veauté's. Vooral een rood-bruine Opel, 4-
persoons, zeer mooi van lijn en geheele
uitvoering, die slechts f 1350 kost, ge
heel compleet met assessoires, trekt de
aandacht. De Chevrolet is er met de nieu
we „Standard", een prachtige, donker
blauwe 6-cylinder; een imposante zwarte
„Sedan de Luxe", en nog eenige andere
merken.
Aan den stand der firma Louisse is
nog een attractie verbonden, waardoor
men mooie prijzen winnen kan.
De heer L. S n o o d ij k (Middelburg-
sc'he straat) komt uit met twee wagens,
die er heide zijn mogen: de Citroen Com
mercial, die kan dienen voor vrachtver
voer tot 500 K.G. en tevens voor vervoer
van vier personen en met de Cabriolet,
vier onder de kap, met Triplexglas, ver
sterkt chassis, vaste ligging en dubbele
ballon-handen. Voor automobilisten is op
dezen tentoonstelling wel het neusje van
van den zalm!
De fa. A. de J a g e r-T o 1 h o e k, in
bekleedingsmaterialen voor woningen enz.
zorgde voor een flinken stand, gebouwd
met eigen materiaal. Wij noemen daar
van o.a.: „Eternit Emaille" ter vervan
ging van tegels; het bekende Celotex en
Insulite voor vochtwering, geluiddem
ping en isolatie. Triplex en multiplex in
diverse luxe houtsoorten, voor plafonds,
lambrizeeringen, enz.
Iets nieuws is Plymax, voor gevellet-
ters.
Ook wordt de aandacht gevraagd voor
wegenbouwmaterialen o.a. „Bristar" we-
genteer, „Porphierbristar", veld-, ring-,
vlamovenstraatklinkers enz.
De heer M. Verbeem (Korte Kerk
straat) heeft een frissChen, aantrekkelij-
ken stand ingericht. Zijn Rijo-koffie,
koeksoorten. puddingen en vele andere
