eerste blad.
DINSDAG 18 MEI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - Ne. m
#sr VAN MELLE'S KOEK, OVERAL VERKRIJGBAAR!
Buitenland
Het is de eerste maal dat twee leden
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
—II——I II— IIIWI» I I -O
Uitg.N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 250.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 eent per regel. ïngezeuagg
mededeellngeB 00 rept per regel-
Advertantlgn fliflefteg* BB Vrtjdsgg bij
vooruitbetaling. Onder ietter of motto f
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
„Hel flrootste gevaar."
I11 het „Volksblad" vertelde de vorige
week de bekende „Oproerige Krabbelaar"
A. B. K., dat een „rustig en levenserva-
ren man" hem er op bad gewezen dat de
bijzondere school bet grootste gevaar is
dat de eenheid en de geestelijke vrijheid
in Nederland bedreigt.
„Het Schoolblad", het orgaan van het
N.O.G., neemt deze uitspraak met groote
instemming over en voegt er o.m. aan toe.
De onverdraagzaamheid die inhaerent
is aan het stelsel der geïsoleerde school-
opvoeding, is een onzer ernstige bezwa
ren tegen het confessioneele onderwijs.
Wel bitter zijn hier de vruchten van de
verdraagzaamheid, welke den onver-
draagzamen de vrijheid gaf, hun muren
te metselen rondom het schoolgaande
kind.
Hier zien we de gevolgen van ongebrei
deld individualisme, die kanker van ons
volksbestaan. Onverdraagzaamheid en
tuchteloosheid zijn loten van denzelfden
stam."
Het loont de moeite dit fraais meer van
nabij te bezien, omdat hier zoo duidelijk
tot uiting komt het gevaar dat nog al
tijd de bijzondere school bedreigt.
Als het toch waar is, dat de bijzondere
school het grootste gevaar is dat de een
heid en de geestelijke vrijheid bedreigt,
dan spreekt het vanzelf, dat men het
uiterste zal willen doen om dit gevaar
weg te nemen en dezen kanker vau
ons volksbestaan, zooals het
„Schoolblad" zegt, met de meest krasse
middelen te bestrijden.
Er wordt in onze dagen veel gesproken
over nationale politiek en de mo
gelijkheid van een nationaal Kabi
net.
Welnu, volgens deze ijveraars voor de
openbare school, die zoowel in het vrij
zinnige, als in het roode kamp grooten
invloed hebben, zal dus een der eerste da
den van zulk een nationaal Kabinet moe
ten zijn de kanker die doodend is voor ons
volksbestaan uit te snijden en het bijzon
der onderwijs onmogelijk te maken.
Teekenend is ook wat gezegd wordt
over de verdraagzamen, die de fout be
gingen aan de onverdraagzamen de vrij
heid te geven bijzondere scholen te stich
ten.
De verdraagzamen!
Dat zijn de partijen die aanvankelijk
weigerden dat de voorstanders van Chris
telijk onderwijs geheel voor eigen reke
ning scholen bouwden en onderhielden.
Dat zijn de partijen, die alles hebben
gedaan om het Christelijk onderwijs dood
te drukken en de uitbreiding onmogelijk
te maken.
Dat zijn de partijen die niet eerder ook
maar eenige verdraagzaamheid hebben
getoond, dan toen ze daartoe door de om
standigheden gedwongen werden, die de
vrijheid gaven toen ze niets meer te ge
ven hadden!
En die nu, dat blijkt wel duidelijk, de
eerste gelegenheid de beste zullen aan
grijpen, om de „verdraagzaamheid", zoo
als b.v. in Rusland tot uiting komt, ook
nier toe te passen.
Intusschen moeten we dankbaar zijn,
dat deze dingen openlijk worden geschre
ven.
De voorstanders van de bijzondere
school, die mochten meenen dat de strijd
hit is en dat ze nu wel rustig kunnen
gaan slapen, zijn opnieuw gewaarschuwd
mor het groote gevaar dat nog altijd
Nog een waarschuwing.
,,Het Schoolblad" komt met nóg een ern
stige waarschuwing.
to, e?, constateert dat het er heel wat be-
fi U1 1Z0U zien in ons land als de bijzon
dere school er n i e t was.
ep* ^f/'. 200 heet het dan verder, dit is
een «dele verzuchting.
j''J^e staan thans voor de opgave,
dwars door de p ac i f i c a t i e-v e r-
vnitc 6ï.1-n,g keen> de Nederlandsche
voik eenhmd terng te vinden. Het wil
karnn °nS niet in, dat er niet in alle
ampen welmeenende Nederlan-
dat (len,gevorlden' die hegrijpen,
sterkn, 3 t. zonder fascisme toch
zen w na 10nade eenheid moet verkrij-
voortlo6 ?nen toch niet uitzichtloos
verdSn-An den heksenketel onzer
,Het groote gebeuren
nine n* Zf ?ns dwingen tot bezin-
landêr 18 te ^?pen> dat «®s Neder-
handicapr'°nS bi* niet al te zeer
A»Vaat8t* zin is duidelijk.
Üni in It.ua °Ptreden als een Musso-
i din wa* df 8n t9n ®itler Duitschland,
de zaak spoedig in orde en sod
met één pennestreek aan het bestaan van
de bijzondere school een eind gemaakt
kunnen worden.
Maar dat gaat hier niet.
Ons „Nederlander-zijn" legt ons zekere
beperkingen op. Wij hebben hier ook zoo
iets als een Grondwet, die de vrijheid en
het recht van bet bijzonder onderwijs
waarborgt.
Maar toch: Het is te hopen dat ons Ne
derlander-zijn ons niet al te zeer handi-
capt. M.a.w. het is te hopen dat er toch
nog iets op gevonden kan worden om
„het grootste gevaar" (de bijzondere
school!), dat ons volksleven bedreigt, te
keeren, om de kanker van ons volksbe
staan (alweer de bijzondere school!) uit
te snijden, om de onverdraagzamen (de
voorstanders van de bijzondere school!)
van hunne vrijheid te berooven, om aan
de pacificatie-verwildering (vrijheid van
onderwijs) een einde te maken en als
vroeger door dwang en onderdrukking de
eenheid te bevorderen.
Wij zijn dus gewaarschuwd!
van den Bond zich met elkaar in formee-
len, verklaarden oorlogstoestand bevin
den.
De Raad hoorde de verklaringen der
beide strijdende partijen aan zonder thans
reeds een besluit te nemen. Hij gaf de
reeds bestaande Raadscommissie voor-
loopig opdracht den toestand verder te
onderzoeken en den Raad later een voor
stel te doen.
Een nieuwe zitting is nog niet vastge
steld.
Plan voor een werkverschaffingsleenlng.
Naar de NSK meldt heeft de Duitsche
commissaris voor Economische Zaken, dr
Wagener, aan den Rijksminister van
Justitie een brief gericht, waarin hij
wijst op de dringende noodzakelijkheid
op krachtige wijze de werkloosheid te be
strijden. Hij stelt voor:
dat voor alle gevallen van belasting
ontduiking en kapitaalvlucht, waarbij
niet ook andere strafbare hande
lingen komen, amnestie wordt afgekon-
Een telegram uit Moskou meldt, dat
gister het decreet verschenen is, waarbij
een nieuwe binnenlandsche leening van
drie miljard roebel ter financiering van
het tweede vijfjaarsplan uitgeschreven
wordt. De leening zal in tien jaar worden
afgelost.
De gemeenteraad van Braunau, Hit-
Iers geboorteplaats in Opper-Oostenrijk,
heeft met veertien tegen zeven stemmen
een voorstel om hem eere-burger te ma
ken, verworpen. De veertien tegenstem
mers waren sociaal-democraten. De vijf
Christen-socialisten die deel van den raad
uitmaken onthielden zich van stemmen.
Uit Hirschberg wordt gemeld, dat
in het Reuzengebergte de winter is terug
gekeerd. Sedert Zondagavond sneeuwt
het in het hooggebergte. Gisterochtend
lag op de toppen bijna 20 c.M. nieuwe
sneeuw, bij 2 graden vorst.
Bij Königstein in den Taunus is
een vrachtauto met aanhangwagen, waar
in een S.A.-afdeeling van een oefening
Ingezonden mededeelingen.
Snelle opmarsch der Japanners.
Het Japansche hoofdkwartier deelt
mede, dat de Japansche troepen Zondag
de stad Peischi op 28 K.M. ten Zuiden
van Tientsin hebben bezet. Het hoofd
kwartier is van meening, dat de bezet
ting van Tientsin ten laatste gisteravond
zou plaats vinden.
Na de overschrijding van de Loean
rukken de Japansche troepen in snel
tempo op. Een Japansche voorhoede is
reeds te Tang Sjan aangekomen, waar de
groote Engelsche Kailanmijnen liggen.
De Japansche aanval wordt over de ge-
heele linie gesteund door vliegtuigen, die
alle dorpen, die zij onderweg ontmoeten,
bombardeeren. De bevolking ontruimt in
paniek de streek en op den weg naar Pe
king ziet men honderden ossenwagens,
waarop de vluchtelingen .hun hebben en
houden hebben geladen.
De Chineesche troepen nabij Peking
maken echter alles voor de verdediging
gereed. Tusschen Peking en Yenlo is een
druk verkeer van Chineesche legertreinen
en worden groote voorraden munitie en
ander oorlogsmateriaal aangevoerd, ter
wijl alle stellingen versterkt worden. Men
krijgt niet den indruk, dat de troepen
voornemens zijn ook hier terug te wijken,
zooals eenige weken geleden in de pro
vincie Jehol. Alle belangrijke strategische
punten zijn bezet en alle toegangswegen
naar Peking zijn afgezet met zware prik
keldraadversperringen, waarachter een
uitgebreid loopgravenstelsel is gegraven.
De Chineezen lijden groote verliezen.
Zij verklaren zelf in de laatste drie da
gen te Nan Tien Men 3000 dooden te heb
ben verloren.
Bomaanslag op een trein.
Zondagavond ontplofte in een derde
klas coupé van het locaaltreintje Wuster-
mark-Berlijn, toen de trein het Lehrter
Bahnhoff binnenliep, een bom, die onder
een der banken had gelegen. De trein was
geheel bezet met leden van de S.A.-motor-
brigade van de groep Berlijn-Branden-
burg, die terugkeerden van oefeningen op
het oefenterrein te Doeberitz. De coupé
werd geheel vernield. Een vrouw, die op
het perron stond, werd licht gewond. De
bom, die met een tijdontsteking werkte,
kwam tot ontploffing toen de passagiers
de coupé reeds hadden verlaten, waar
door groot onheil werd voorkomen. Vol
gens mededeeling van de politie zou de
aanslag door communisten zijn begaan.
Duitsch protest te Weenen.
De Duitsche legatie te Weenen heeft
gisterenmiddag opdracht gekregen naar
aanleiding van de bekende voorvallen tij
dens het bezoek van den rijkscommis
saris van justitie dr Frank, den Pruisi-
schen minister van justitie Kerrl en Mi-
nisterialdirektor dr Freisler bij de Oos-
tenrijksche regeering een scherp protest
in te dienen.
Dit protest heeft in de eerste plaats
betrekking op de onvriendelijke en onge
wone ontvangst van de Duitschers op
het vliegveld van Aspern.
Naar van bevoegde zijde verder wordt
gemeld, heeft Hitier niet het voornemen
een bezoek te brengen aan Weenen.
Oorlog tusschen Paraguay en Bolivia.
Onder voorzitterschap van graaf Piola
Casolli (Italië) is de Raad van den Vol
kenbond bijeengekomen om in een open
bare zitting zijn standpunt te bepalen te
genover den door de oorlogsverklaring
van Paraguay aan Bolivia in het con
flict over den Gran-Ohaco ontstanen toe
stand.
digd op voorwaarde dat de overtreders
een deel van hun liquide vermogen en in
het bizonder, het naar het buitenland
overgebrachte kapitaal beschikbaar stel
len voor een grootsche nationale werk-
verschaffingsleening. De werkverschaf-
fingsleening, welke natuurlijk slechts ge
ringe rente mag afwerpen, moet de basis
vormen voor de werkverschaffing voor de
armsten onder het volk.
Wie dus het kapitaal, dat hij door over
treding der voorschriften van het door
ons ten val gebrachte systeem heeft ge
red, ter beschikking stelt om daarmede
te werken aan den economischen weder
opbouw van onze natie, zal niet meer
worden vervolgd.
Wie evenwel deze laatste gelegenheid
om gemeenschappelijk belang boven
eigenbelang te stellen, laat voorbijgaan,
zal in de toekomst als verrader van land
en volk op de zwaarst mogelijke wijze
door de wet worden getroffen.
De Belgische machtigingswet in den
Senaat.
De Belgische Senaat bespreekt thans
het wetsontwerp tot verleening van spe
ciale volmachten aan de regeering.
De eerste-minister De Broqueville zei-
de, na een zinspeling op de parlemen
taire incidenten van de vorige week, dat
de volmacht gevraagd wordt om te ko
men tot financieel herstel en het in even
wicht brengen der begrooting, waarvoor
het noodzakelijk zal zijn een menigte mis
bruiken op te ruimen op elk gebied, en de
interpretatie van een massa wetteksten te
verbeteren. Het land heeft zijn geheele
crediet noodig op het oogenblik, waarop
de economische wereldconferentie begint.
Een uitstel van de gouvernementeele
hervormingen zou de begrooting defini
tief in gevaar brengen, evenals de valuta
en het binnen- en buitenlandsche crediet.
België zou spoedig staan vóór
de keuze tusschen een econo
misch failliet en inflatie, en
de financieele dictatuur om
zijn plan te verwezenlijken.
De regeering moet in de gelegenheid
zijn spoedig te handelen op elk gebied, on
der haar eigen verantwoordelijkheid.
Er moet een eind komen aan het ijdele
betoogenl
Onder den titel „Orde en Arbeid"
schrijft de Pruisische persdienst der N.
S. D. A. P. o.a.: Overeenkomstig den on-
dubbelzinnigen wil van Rijks- en partij
leiding kan het niet de taak zijn van een
of anderen bond of vereeniging, welke op
de basis der nationaal socialistische re
volutie staat, eigenmachtig op te treden,
commissarissen te benoemen e.d.
Het is niet genoeg, dat de voorzitters
van alle mogelijke strijdhonden iedere
twee dagen geweldige demonstraties hou
den voor de in gevaar gebrachte kippen-
fokkers, voor de bevlekte Duitsche cul
tuur, e.d. met redevoeringen en gezang en
Heil-geroep. Thans is de tijd van den
productieven arbeid aangebroken en thans
moet ook in deze kringen, zooals in onze
eigen rijen het kaf van het koren wor
den gescheiden. Thans kan blijken, wie
zwetser is en wie vakman. Voortreffelijk
gezegd!
Korte Berichten.
Vertegenwoordigers van 288 Jood-
sche vereenigingen in de Ver. Staten heb
ben een vergadering gehouden te Was
hington. Na een aantal redevoeringen te
hebben aangehoord, o.a. van Gerard, den
Amerikaanschen gezant te Berlijn gedu
rende den oorlog, hebben de vertegen
woordigers der genoemde vereenigingen
een boycott van alle Duitsche goederen en
van alle goederen-transport met Duit
sche schepen aangenomen.
huiswaarts keerde, verongelukt. Een
S.A.-man is gedood, 2 zwaar en 10 licht
gbkwetst. Een der ernstig gekwetsten is
later bezweken.
Een vrachtauto met ongeveer 60
man van de S. S. te Greiz is op weg naar
Jena tegen een boom gereden en daarna
van een Hi M. hoog talud gestort. Alle
S.S. lieden werden uit den auto geslin
gerd, waarbij 18 hunner gekwetst werden,
o.w. 3 ernstig.
De politie deelt mede, dat te Bremen
tot nu toe voor een totaal bedrag van
885.000 R.M. aan vermogen der S.P.D.
is in beslag genomen. De krantenbureaux
en het partijhuis blijven bezet door politie
en S.A.
1 Generaal Hermann K. B. von Fran
cois is, 77 jaar oud, in het Bülow-sana-
torium te Lichterfelde overleden. Hij was
overwinnaar van Tannenberg.
Het Amerikaansche departement
van marine heeft bevel gegeven, dat een
derde van de vloot en van de luchtvloot
der marine in reserve zal gehouden wor
den gedurende een semester, aanvangen
de op 1 Juli. Dit is een bezuinigingsmaat
regel.
ZAL Dr COLIJN SLAGEN?
Naar „De Tijd" uit parlementaire krin
gen verneemt, is men daar op het oogen
blik optimistisch gestemd ten aanzien van
de pogingen, die door dr Colijn als kabi
netsformateur ondernomen worden ter
samenstelling van een parlementair kabi
net. Men heeft zelfs groot vertrouwen,
dat het den heer Golijn gelukken zal in
den loop dezer week een dergelijk kabi
net te vormen.
GISTING IN DE S.D.A.P.
Een niet gepubliceerde brochure van
Duys.
Het Kamerlid Mr J. Duys heelt een
brochure geschreven, waarin hij de tegen
woordige tactiek der sociaal-democrati
sche partij fel laakt. In het bijzonder
komt hij op tegen de onwaarachtige pu
blicistiek van het dagblad „Het Volk",
die bij vele bezadigde elementen der
S.D.A.P. scherpe afkeuring vindt. Hoe
wel deze brochure reeds tijdens de ver
kiezingen is gereed gekomen, heeft de
heer Duys op het laatste oogenblik be
sloten haar niet uit te geven, daar het
partijbestuur hem toezegging heeft ge
daan, dat met zijn grieven rekening zal,
worden gehouden. Door deze toezegging
vervallen ook de geruchten, dat Mr Duys
van plan zou zijn om uit de sociaal-de
mocratische partij te treden.
Bovenstaand bericht wordt door „Het
Volk" bevestigd.
Noodlijdende gemeenten.
De regeering heeft Ged. Staten der
provinciën verzocht uitgaven van ge
meenten, die onderstand in de kosten van
haar huishouding hebben gevraagd, zoo
lang op deze aanvraag nog geen beslis
sing is genomen, niet goed te keuren,
dan nadat de regeering in de gelegen
heid is gesteld daarover haar oordeel uit
te spreken.
In haar aanschrijving aan Ged. schrijft
de Regeering o.m.:
„Aangezien er tusschen het oogenblik
van aanvrage om onderstand in de kos
ten der gemeentehuishouding en de toe
kenning daarvan (het eigenlijk „Nood
lijdend worden") in verband met het
noodzakelijk onderzoek uiteraard eenige
tijd verloopt, gedurende welken de ge-
meent© nog niet aan voorwaarden ie
Binnenland.
Geruchten over de kabinetscrisis.
Ontzettend auto-ongeluk te Rotterdam.
Twee dooden.
De heer Duys en de S. D. A. P.
Ernstige toestand in de textielindustrie.
Hevige ontploffing te Rotterdam.
Buitenland.
De Belgische machtigingswet in den Se
naat.
Snelle opmarsch der Japanners.
Duitsch protest te Weenen.
gebonden, bestaat de mogelijkheid, dat
de gemeente na de aanvrage nog finan-
ciëele verplichtingen aangaat of uit
gaven doet, die, ware zij reeds noodlijdend
niet de goedkeuring van de Regeering
zouden hebben verkregen."
Het verzoek der regeering beteekent,
dat practisch gemeentebesturen als nood
lijdend worden beschouwd van het
oogenblik van indiening der aanvrage
om Rijksonderstand af.
Salarisrogeling in Indië.
De „Java-Bode" publiceert bijzonder
heden over het nieuwe ontwerp voor een
salarisregeling.
De standplaatstoelagen vervallen voor
Java en worden voor de Buitengewesten
zeer beperkt. Voorts vindt een verdere
beperking der ambtskosten tot vrije wo
ning plaats. Alleen Gouverneurs krijgen
representatiekosten. Het vrije wonen
wordt beperkt tot de voornaamste be
stuursambtenaren en officieren, terwijl
overigens maatregelen er in voorzien,
dat niemand meer dan 25 in nominaal
salaris achteruitgaat. Minimaal zal 15
worden gekort, hetgeen voor enkelen een
kleine verbetering beteekent. Wie bij de
nieuwe regeling meer salaris zou ont
vangen, moet die verhooging ten behoeve
van de schatkist derven. Verhoogingen
zullen voortaan alleen bij gebleken ge
schiktheid worden toegekend. Totaal
denkt de salariscommissie 32 millioen
te kunnen bezuinigen.
Nederlandsch Werkliedenverbond
„Patrimonium".
„Patrimonium" beeft gisteren en van
daag te Rotterdam zijn algemeene ver
gadering gehouden.
De voorzitter, de heer C. Smeenk, hield
een openingsrede, die tot titel droeg „Mor
genstond en nacht".
De vraag: „Wachter, wat is er van den
nacht?", aan Jesaja's profetie ontleend,
wordt niet door allen recht verstaan. Spr.
geeft aan in welk verband de uitdrukking
wordt gebruikt en meent, dat er in de
vraag van Edom geen verlangen naar God,
geen klacht over eigen zonde en schuld
ligt. Het begeeren gaat slechts uit naar de
dingen van deze wereld, naar stoffelijke
welvaart en nationaal geluk.
De profeet wil zeggen, dat het voor
Edom nacht zal blijven, ook al mag
Israël zich over het aanbreken van den
morgenstond verheugen.
In de tijden, die wij beleven, is er zeker
alle aanleiding om de vraag te herhalen.
Na den oorlog is niet een tijdperk van ge
luk en welvaart aangebroken. Door veler
lei verdwazing zijn wij in een toestand
van nood en ellende geraakt, waarvan het
einde nog niet te zien is. Millioenen lijden
gebrek, echte, ontroerende armoede.
De wereld wordt geteisterd door een.
felle economische crisis. Maar er is
daarnaast ook in meer dan één land een
crisis van het parlementarisme.
Alles schijnt te wankelen. Er gebeurt, wat
twee, drie jaar geleden nog door niemand
mogelijk werd geacht.
Het wantrouwen tusschen de volken
doet velen het ergste vreezen en bemoei
lijkt in elk geval de oplossing van de
groote politieke en economische vraag
stukken.
Maar vooral in geestelijken zin is
de overeenkomst tusschen de wereld van
dezen tijd en het oude Edom waarlijk
treffend.
In den breede teekende spr. de gevaren
van dezen tijd: de vrees voor verantwoor
delijkheid, het Communistische en fascis
tische drijven, de internationale verwar
ring enz. om dan tenslotte te wijzen op de
roeping van „Patrimonium" in dezen tijd.
Voor onze beginselen moeten wij pal
staan. Door geen „waan van den dag"
mogen wij ons laten bekoren. In de eerste
na-oorlogsjaren was in veler oogen het
Socialisme troef. Thans wordt, niet het
minst onder jonge menschen, het fascisme
met gejuich begroet. Tegen beide evenwel
moet onzerzijds positie worden gekozen.
Wij hebben een eigen standpunt. In het
staatkundige harmonieert dit met de
hoofdgedachten van den grooten 'Oranje,
wiens geboortedag op zoo verheffende
wijze door ons volk is herdacht. Een
krachtig gezag, een Overheid, die regeert,
een Volksvertegenwoordiging, die contro
leert en voor de belangen des volks waakt.
En voor wat het sociale betreft, men
