MUNDUS
JtUjeiUacdi's Voeder
MAANDAG 15 MEI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 191
Advertentie*! 80 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 00 cent per regel Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Buitenland
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen 10.20. Losse nummers 5 cent
DE KABINETSCRISIS.
Omtrent het verloop van de Kabinets
crisis kan nu althans iets worden ge
meld, al is het dan oogenschijnlijk geen
gunstig nieuws.
De eerste poging van den heer Colijn
een parlementair Kabinet te vormen op
breede basis, n.l. de drie rechtsche par
tijen en de liberalen en vrijzinnig-demo
craten, is niet gelukt.
Dat de R.-K. Kamerfractie aan dit mis
lukken niet onschuldig is, blijkt wel uit
wat de Maasbode Zaterdag schreef:
„Deze poging moest mislukken.
Wij verklaren ronduit, niet te hebben
begrepen, dat de formateur eenige hoop
heeft gehad van te kunnen komen tot
de samenstelling van een dergelijke re
geering, die men wel ten onrechte als
nationaal heeft willen aandienen.
Welke redenen Dr Colijn ook moge
gehad hebben om op een dergelijk bur
gerlijk blok aan te stevenen, hij moest
toch de meest volstrekte zekerheid heb
ben, dat dit pogen geen succes kon heb
ben. Daaromtrent had de katholieke frac
tieleider in de Tweede Kamer niet den
geringsten twijfel laten bestaan. Een
samengaan met de liberalen was onher
roepelijk afgewezen.
En dat om verscheidene redenen.
Op de eerste plaats, omdat de katho
lieken, wel gevoelend, dat er in de tegen
woordige omstandigheden veel te zeggen
was voor een werkelijk nationaal Kabi
net, niet wenschten mede te werken aan
een quasi-nationaal Kabinet, een regee
ring onder valsche vlag. Dergelijke
schijnvertooning houde men liever buiten
ons politieke leven. De beschuldiging, dat
de Katholieken medewerking weigerden
aan een nationaal Kabinet wijzen
wij dan ook zoo uitdrukkelijk mogelijk
af. De regeering, waarvoor men hunne
medewerking vroeg, kon niet als natio
naal worden erkend.
Vervolgens werd een samengaan met
de liberalen afgewezen omdat dit nood
zakelijk zou leiden tot een door gebrek
aan homogeniteit zwakke regeering. Daar
voor is de afstand speciaal tusschen Ka
tholieken en Liberalen al te groot. Het
is dan ook volslagen onbegrijpelijk, dat
men het weigeren van de Katholieken
aan minder zakelijke motieven heeft toe
geschreven. Dat het „Volk" sprak van
„partijbelang" zonder meer laat ons
koud. De S.D.A.P. gaat nu eenmaal zoo
ver in 't opofferen van alle partijbelang
aan het verantwoordelijkheidsbesef voor
het heil der natie, dat daarmede voor
geen enkele andere partij te concurree-
ren valt. Maar dat zelfs een blad als de
„Avondpost" van machtswellust sprak,
verwondert ons ten zeerste. Geen enkel
liberaal orgaan wijst zoo aanhoudend
en terecht op de diepe, onoverbrugbare
klove, die er gaapt tusschen katholicisme
en liberalisme. Geen ander liberaal blad
verweet aan zijn partijgenooten zoo her
haaldelijk hun tekort aan sociaal besef,
hun ontkenning van het verband tus
schen staatkunde en religie, juist d e
groote bezwaren van christelijke en voor
al van katholieke zijde tegen de libe
ralen geopperd, als dit Haagsche orgaan.
De „Avondpost" moest dan ook wel de
allerlaatste zijn, om aan de weigering
van de katholieken om met de liberalen
samen te gaan minder zakelijke motie
ven ten grondslag te leggen. In haar
eigen kolommen heeft zij de meest reëele
beweegredenen voor het grijpen.
Ten slotte en voor ons komt dit be
zwaar in belangrijkheid werkelijk niet
op de eerste plaats is van katholieke
zyde bezwaar gemaakt tegen een burger-
ijk blok uit zuiver politiek motief, n.l.
omdat deze constellatie de verantwoor-
ehjkheidsschuwe S.D.A.P. in een al te
gemakkelijke en voordeelige positie zou
Plaatsen.
Thans, zoo hopen wij, doet Dr Colijn
n poging om te komen tot een parle
mentair Kabinet op andere basis. Moge
MJ slagen! Dat iemand anders, na de
is ukking van den anti-revolutionairen
i er nog in staat zou zijn een hecht
Pr ementair Kabinet te vormen, is wel
hoogst twijfelachtig."
J 'even dus nu in afwachtig van
ten er,v s^aPPen van den Kabinetsforma-
H m f ^a*-efdagmorgen opnieuw door
de Koningin in gehoor werd ont-
vangen.
rAa' nu °P de vorming van een rechtsch
stuurdl a'r ^a^inet worden aange-
M ,zijn daarvan blijkens, wat de
schreef> niet afkeerig.
tPPVov,- veri3and is ook niet zonder be-
(hnnfri1S jWat "Koningin en Vaderland"
hoofdredacteur de heer Snoeck Henke-
mans) schreef:
zoriw? W,illen het niet verhelen, dat
Derrm 8 halfslachtigheid der Sociaal-
becir.0C| 6n' tegenover groote nationale
on 0t °nmogelijk maakt ook hen
nemen in een werkelijk Nationaal
Kabinet op breede basis wij meer
heil zien in een zuiver
Rechtsch Kabinet, zij het met
zwakke meerderheid, dan in een dusge
naamd „Nationaal Kabinet",
zonder principiëel cement, dat tegen
over zich zou vinden de partij, waartoe
bijna alle niet-christelijk-georganiseerde
werklieden behooren."
Hieruit zou de conclusie getrokken
kunnen worden, dat een poging om te
komen tot een rechtsch parlemen
tair Kabinet allicht meer succes
zal hebben.
Dat ook de heer Colijn zelf den moed
nog niet opgeeft, mag worden afgeleid
uit wat Zaterdag de Standaard onder
het kopje „Niet haasten" opmerkte:
„Een ietwat nerveuze stemming heeft
zich de laatste dagen van velen meester
gemaakt. Met angstige spanning vraagt
men zich af, hoe het toch komt, dat de
Kabinetsformateur nog maar altijd niet
geslaagd is in de vorming van een Kabi
net. 2 Mei verleende H. M. de Koning
Dr Colijn de opdracht, en nu schrijven
wij 13 Mei. De formateur heeft dus wel
geteld 10 dagen de opdracht in beraad.
Het is misschien wel leerzaam voor de
al te haastigen onder ons, even in her
innering te brengen hoeveel tijd er noo-
dig was om recente crises tot oplossing
te brengen.
In 1922 duurde de crisis van midden
Juli tot midden September, dus twee
volle maanden.
De Vlootwetcrisis was van veel lan-
geren uur; zij strekte zich uit over het
tijdvak van eind October tot 10 Januari.
Dus over ongeveer 2y2 maand.
De eerste crisis in 1925 trad 29 Juni
in en eindigde 4 Augustus, toen het ka-
binet-Colijn optrad.
De tweede crisis in dat jaar duurde
4 maanden. De begindatum was immers
11 November 1925 en de einddatum 8
Maart 1926.
En ten slotte: voor de oplossing van
de crisis in 1929 was ongeveer een maand
noodig. Deze crisis, die begin Juli in
trad, eindigde 10 Augustus.
Gemeten naar de maat der vorige, is
deze crisis met haar 10 dagen dus nog
jong.
Vandaar, dat we boven deze asterisk
schreven: niet haasten."
De Geneefsche discussies uitgesteld.
Na raadpleging van het kleine bureau
der ontwapeningsconferentie heeft Hen
derson besloten, de belangrijke bijeen
komst van de algemeene commissie,
waarin de discussies over de kwalitatieve
ontwapening van het oorlogsmateriaal
der landmacht zouden beginnen, uit te
stellen van Maandag tot Donderdag. De
redenen voor dit uitstel zijn eenerzij ds
het plotselinge vertrek van Nadolny naar
Berlijn, waar Hitier hem wil raadplegen
alvorens hij zijn rede in den Rijksdag
over de ontwapeningsconferentie zal uit
spreken en anderzijds de wensch van
Frankrijk en andere delegaties om de
rede van Hitler in den rijksdag af te
wachten, alvorens een oordeel te vellen
over het gedeelte van het ontwerp-con-
ventie van MacDonald, dat op het oor
logsmateriaal der landmacht betrekking
heeft.
De duur der economische conferentie.
De Amerikaansche Minister van Bui-
tenlandsche Zaken, Huil, heeft verklaard,
dat de besprekingen met de buitenland-
sche delegaties de economische wereld
conferentie reeds zoo ver hebben voor
bereid, dat hij er op rekent, dat de con
ferentie slechts twee maanden zal duren.
Duitsche nazi's in Weenen.
Onder veel gejuich van nationaal-so-
cialisten zijn Zaterdagmiddag eenige be
kende Duitsche nationaal-socialisten voor
hun aangekondigd bezoek te Weenen ge
arriveerd. De Weensche onder-hoofdcom
missaris van politie deelde den heeren
mede, dat hun bezoek ongewenscht was,
maar dat de Oostenrijksche regeering
toch de noodige veiligheidsmaatregelen
had laten nemen. Dr Frank bedankte
„voor deze beleefde ontvangst". Hij legde
een krans met swastika-linten bij het
monument van den „leeuw van Aspern"
en hield een rede waarbij hij Oostenrijk
„een voorpost van het Duitsche volk"
noemde.
Bij zijn begroeting op den Scholszberg
zeide dr Frank, dat de beleediging, welke
Oostenrijk den gasten heeft aangedaan,
een beleediging is voor Adolf Hitler en
voor het geheele Duitsche volk. De Rijks-
Duitschers zullen Oostenrijk zoolang mij
den, totdat de Oostenrijksche regeering
genoegdoening heeft gegeven.
De zaak heeft een officieele toon ge
kregen, daar de Rijksregeering niet van
plan ia het gebeurde te aanvaarden. Men
weet nog niet, welke maatregelen geno
men zullen worden, doch dat er iets zal
gebeuren, staat vast.
Het doel van Hitler's Rijksdagrede.
Met betrekking tot de plotseling bijeen
geroepen Rijksdagzitting van a.s. Woens
dag wordt van officieele Duitsche zijde
verklaard, dat deze bijeenroeping een lo
gisch gevolg is van de jongste ontwikke
lingen in de buitenlandsche politiek.
DUitschland ziet zich hierdoor gedwon
gen duidelijk zijn standpunt te kennen te
geven over de gTOote problemen der bui
tenlandsche politiek. De rijkskanselier zal
in zijn rede niet alleen de jongste faze
der ontwapeningsconferentie behandelen
doch zal het ontwapeningsprobleem in
zijn geheel bespreken. Een opheldering
der situatie is vooral noodig in verband
met de a.s. economische conferentie; alle
onzekerheden moeten voordien zooveel
mogelijk worden weggenomen en natuur
lijk is het in de eerste plaats noodzakelijk
dat de ontwapeningsconferentie tastbare
resultaten zal opleveren.
Bovendien zal de rijkskanselier zijn
standpunt uiteenzetten ten aanzien van
de redevoeringen van den Engelschen mi
nister van Oorlog, Hailsham, en den
Franschen minister van Buitenlandsche
Zaken Paul-Boncour. Deze redevoerin
gen, zoo wordt van Duitsche zijde ver
klaard, hebben slechts te beteekenen dat
men Duitschland thans onder politieke
pressie wil brengen. Eenvoudig geformu
leerd willen zij zeggen, dat de sterken
sterk en de zwakken zwak moeten blijven.
De rijkskanselier zal met allen nadruk
verklaren, dat dergelijke methoden ten
slotte moeten leiden tot een mislukking
der conferentie. Stelt men Duitschland
ultimatieve eischen, dan kan men er ze
ker van zijn, dat Duitschland zich voor
geen ultimatum zal buigen.
De particuliere schulden van
Duitschland.
De president van de Rijksbank, Dx
Schacht heeft zich te New-York inge
scheept aan boord van het stoomschip
„Europa". Voor zijn vertrek verklaarde
hij, dat de houders van Duitsche obliga
ties op korten termijn zouden vragen ve-
tegenwoordigers naar Berlijn te zenden
voor besprekingen.
De moeilijkheden bestaan niet hierin,
dat Duitschland niet kan betalen, maar
dat het de vereischte transfervaluta niet
beschikbaar kan stellen.
De goud- en deviezenreserve der rijks
bank gaat van week tot week achteruit.
Een oud-minister van belastingontduiking
en corruptie beschuldigd.
Het Departement van Justitie te Was
hington stelt een onderzoek in naar aan
leiding van beschuldigingen betreffende
belastingontduiking, gepleegd door Mel
lon, oud-minister van financiën en oud
ambassadeur der Ver. Staten te Londen.
Mellon zou den fiscus voor vele milli-
oenen dollars hebben benadeeld door de
door hem genoten baten uit een trans
actie met effecten voor de inkomstenbe
lasting te verzwijgen.
Voorts zou hij als Minister van Finan
ciën aan scheepvaartmaatschappijen on
rechtmatig voor een bedrag van ongeveer
70 millioen dollar aan schadeloosstellin
gen hebben uitbetaald.
Mellon zelf wenschte naar aanleiding
van de beschuldigingen geen verklaring
af te leggen.
Gandhi spint niet meer.
Gandhi heeft de eerste ziekte-crisis
tijdens zijn hongerstaking overwonnen.
Zijn toestand was gisteren, den vijfden
dag van zijn vasten, bevredigend. Op
aanwijzing van zijn geneesheer spreekt
hij niet meer, schrijft geen brieven en
laat hij ook het spinnen na.
Sedert het begin van zijn vasten is hij
acht pond afgevallen.
Een dollarstabilisatiefonds?
Naar de „New York Evening Post" be
richt, zal binnen enkele maanden door
de Federal Reserve Board overgegaan
worden tot oprichting van een stabilisa
tiefonds voor den dollar, naar het voor
beeld van het Engelsche wisselkoers-
nivelleeringsfonds. Het moet de bedoe
ling zijn om met Londen samen te wer
ken tot het verkrijgen van een stabiele
verhouding tusschen het pond sterling en
den dollar.
Hoe men in Turkije belasting int.
D'e Turksche autoriteiten overwe
gen, om de belastingen niet meer aan de
huizen te komen innen, doch de bevol
king in de gelegenheid te stellen, haar
belasting aan het gemeentehuis te ko
men betalen.
Indien burgers in gebreke blijven, zul
len een aantal tamboers voor hun deur
worden geplaatst, die eenigen tijd zullen
blijven trommelen.
De autoriteiten stellen zich dit op de
volgende wijze voor: indien iemand drie
m&anden te laat is met het betalen van
zijn belastingen, zullen zes man hem in
Ingezonden Mededeeling.
Model POPULAIR
De sterke, „veilige" fiets.
Jarenlang nut en genoegen
voor slechts 35 Gulden
GEEFT ZEEUWSCHE HANDEN WERK.
zijn huis opzoeken en indien hij dan niet
onmiddellijk betaalt, zullen zij gedurende
een uur uit alle macht voor zijn deur op
hun trommels slaan.
Indien dan na drie dagen nog niet is
betaald, zullen de deurwaarders komen
en zijn huisraad publiek verkoopen.
De boerenstaking in Minnesota uitgesteld.
Uit St. Paul in den staat Minnesota
wordt gemeld, dat de nationale boeren
staking, welke Vrijdagnacht te 12 uur zou
beginnen, voor 30 dagen is uitgesteld.
Men hoopt, door de staking uit te stel
len tot 13 Juni, inmiddels nog op steun
maatregelen van de regeering.
De boeren-organisaties verwachten
van de zijde van Roosevelt een dergelijk
optreden als tijdens de bankcrisis.
Herstel Oud-Germaansch erfrecht.
De Pruisische regeering is het eens ge
worden over een wet, betreffende het erf
recht van den boer, dat een geheelen om
mekeer brengt in de bestaande regeling.
Minister-president Kerrl heeft Donder
dag in een persconferentie omtrent de
voorgestelde maatregelen een en ander
verteld.
Het betreft hier een oeroud-Germaansch
recht, dat in tegenstelling met het Ro-
meinsche recht de boerenbedrijven on
verdeeld in de familie laat. Stelregel zal
worden: „de boer heeft slechts één kind",
een bepaling die in de Sachsenspiegel
(pl.m. 1200) voorkomt. Dus slechts één
kind kan de boerderij erven. Wel kunnen
de mede-erfgenamen op de boerderij ver
zorgd worden. Slechts personen, die
Duitsch bloed hebben, kunnen erfgenaam
zijn.
Onder deze nieuwe bepaling vallen al
leen die boerderijen, welke groot genoeg
zijn om één familie te onderhouden.
Groot-grondbezit valt niet onder deze
wet.
Als niet van Duitsche afstamming
wordt beschouwd, hij die tot het vierde
geslacht afstamt van een jood of van een
gekleurd ras. Een huwelijk in de toekomst
met iemand, die niet van Duitsche af
komst is, sluit de nakomelingen voorgoed
uit van het recht landbouwer te zijn.
De toestand in Danzig rumoerig.
Vrijdagavond tegen acht uur vormden
leden der sociaal-democratische partij te
D'anzig, ondanks het bestaande verbod
van optochten, een stoet. Aan den kop
droegen zij een transparant mee, waarop
de woorden stonden: „Volkenbond, be
scherm onze grondwet". Hiermede trok
ken zij op tot voor het gebouw van den
volkenbondscommissaris van Danzig.
De politie trad toen op en arresteerde
de aanvoerders en de dragers van het
transparant.
Naar aanleiding van de bezetting van
het vakvereenigingsgebouw, heeft de so
ciaal-democratische partij de algemeene
werkstaking in Danzig gelast.
In de haven van D'anzig zijn slechts de
nationaal-socialistische en christelijke ar
beiders verschenen, de sociaal-democra
tische en communistische arbeiders sta
ken, terwijl ook bij tal van firma's het
werk stil ligt.
Later wordt gemeld, dat de rust her
steld is en dat vanmorgen het werk weer
zou worden hervat.
Korte Berichten.
Te Kingston op Jamaica is een
krachtige aardbeving waargenomen. Er
ontstonden groote scheuren in de muren
van vele huizen.
In de gemeente Huszijn bij Rowno
zijn door een grooten brand 90 boerde
rijen in de asch gelegd. Acht personen
moeten in de vlammen omgekomen zijn,
terwijl verscheidene personen brandwon
den opliepen.
De politieke politie van Bielefeld
heeft met behulp van andere autoriteiten
bij den vroegeren Pruisischen minister
van binnenlandsche zaken, Severing, en
bij de leiders van de Rijksbanier aldaar
ter stede huiszoeking gedaan. In het ge
heel werd hierbij 55.000 mark in beslag
genomen en verder auto's, technisch ge
reedschap, propagandamateriaal en do
cumenten, welke laatste nog onderzocht
worden.
Binnenland.
De landbouwontwikkelingsdag te Goes.
Loonsverlagingen in Twente.
Massa-ontslag in de mijnen.
Buitenland.
De Geneefsche debatten uitgesteld.
Wat Hitier Woensdag zal zeggen.
Duitsche nazi's in Weenen.
bedaart spoedig met een
Per stuk 8 ct. Doos 45 ct. Bij Uw drogist
VERDEELING VAN HET WERK OVER
MEER ARBEIDERS MOGELIJK?
Een commissie onder voorzitterschap
van ir. A. H. Ingen House, ingesteld door
het hoofdbestuur der Nederl. Mij. voor
Nijverheid en Handel, heeft een onder
zoek ingesteld naar de mogelijkheid een
verzachting van de nadeelen der werk
loosheid te bereiken door vrijwillige ver
deeling van het werk over een grooter
aantal arbeiders. Zij komt in haar rap
port tot de volgende conclusie:
De commissie verzet zich tegen dwin
gende wettelijke maatregelen. Het is naar
haar meening noodzakelijk, waar dit
eenigszins mogelijk is, een systeem van
verdeeling van het werk over meer arbei
ders vrijwillig in te voeren; terwille van
die arbeiders, die hierdoor uit hun werk
loosheid verlost zouden kunnen worden;
terwille van de maatschappij, waar de
groote werkloosheid een demoraliseerend
element is; terwille van de 'Ondernemin
gen, in welker belang het is in de toe
komst over geoefende en geschoolde ar
beiders te kunnen beschikken.
De uiteenloopende verhoudingen in de
verschillende bedrijfstakken en onderne
mingen maken het noodzakelijk, dat de
regeling van een dergelijk systeem aange
past wordt aan de eischen van het be
drijf.
Het verdient aanbeveling om, waar dat
mogelijk is, door een wachtgeldregeling
de met verkorten werktijd werkende of
tijdelijke werklooze arbeiders verbonden
te houden aan de onderneming, en op
deze wijze een aanvulling te geven op de
door werktijdverdeeling te zeer vermin
derde loonen. Om dit praktisch op rui
mer schaal mogelijk te maken zou echter
een verhooging van de door de overheid
in deze regeling uit te keeren subsidie
noodzakelijk zijn. Hierdoor zou een ver
mindering van de als werkloosheidson
dersteuning uit te keeren bedragen ver
kregen kunnen worden.
Ook is een wijziging in de bepalingen
der werklozenkassen gewenscht, waar
door het uitkeeren van aanvullenden
steun wordt mogelijk gemaakt, wanneer
b.v. langer dan 32, doch minder dan 40
uur zoui worden gewerkt.
Bijzondere aandacht zal moeten wor
den besteed aan de jeugdige werkloozen
en aan jongens, die hun intrede in het
leven van den arbeid nog moeten doen.
Het is van het grootste belang eerstbe-
doelden zooveel mogelijk bij1 het bedrijfs
leven betrokken te houden, en een zoo
groot mogelijk aantal jongens in dienst te
nemen, zoo noodig voor halve dagen of in
„rouleering", om vooral jonge menschen
zooveel mogelijk te bewaren voor den ver
nietigenden invloed der werkloosheid.
Hierin rust op de ondernemingen een
ernstige öociale verplichting.
Prinses Juliana.
Naar „De Ingenieur" mededeelt, heeft
Prinses Juliana zich bereid verklaard,
het eerelidmaatschap van het Kon. Insti
tuut van Ingenieurs te aanvaardea
Achteruitgang in de bollenstreek.
De burgemeester van Eillegom heeft bij
de opening van een plaatselijke tentoon
stelling meegedeeld, dat er op de begroo
ting voor 1934 een tekort zal zijn van
f 150.000. Deze gemeente, zei mr Pont, en
andere in de streek zijn eenzijdig georiën
teerd, waardoor de toestand deplorabel is
geworden.
Ontslag te Nijverdal.
Vrijdagmiddag heeft, naar „Het Volk"
meldt, de directie der Koninklijke Stoom
weverij de fabriekscommissie meegedeeld
dat men zich genoodzaakt zag een ont
slag op groote schaal te geven.
Ruim 200 arbeiders zullen in de ko
mende weken ontslag krijgen. De con
currentie van Japan is hiervan de oor
zaak.