eerste blad.
ZOMERTIJD
één uur vooruit
VRIJDAG 12 MEI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 189
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Ernergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0,75. bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
De strijd blijft.
Onder dezen titel heeft Ds G. A. Vreug-
(jnnhil te Oud-Vossemeer een opwekkend
woord geschreven in het belang van het
Christelijk onderwijs.l)
Is na de verkregen pacificatie zulk een
opwekking nog wel noodig?
Is het dan niet zoo, dat de schoolstrijd
tot het verleden behoort en dat we, wat
dit betreft, nu wel op onze lauweren kun
nen gaan rusten?
Op deze vragen geeft Ds V. een ondub
belzinnig en ontkennend antwoord, en
hij wijst daarbij op de gevaren zoowel van
buiten als van binnen.
Zeer zeker, wij mogen in menig opzicht
dankbaar zijn voor wat bereikt werd. De
tijd waarin de bijzondere school het stief
kind en de openbare school het troetel
kind der Regeering was, is voorbij. De
druk is verlicht en het uur der verlos
sing brak aan.
Maar al is er aan den eenen kant veel
stof tot juichen en reden tot dankbaar
heid, er is ook veel stof tot klagen en
reden tot droefenis. Nu de schoolstrijd
naar men meent uit is en de vrede werd
geteekend, leggen velen zich in zoete rust
neer op zachte kussens, waarop gebor
duurd staat: „Wij zijn erl" of: „Wij heb
ben het heerlijk ver gebracht".
Voor zulk een stemming is er, naar de
schrijver met tal van gegevens uit binnen-
en buitenland aantoont, allerminst aan
leiding.
Aan aanvallen ontbreekt het niet.
De „frontmakers" en „palstaanders"
zitten niet stil en trachten door organi
satie en propaganda de bijzondere school
terug te dringen.
En dat kan ook niet anders.
De schoolstrijd is een beginselstrijd en
daarom zal die strijd onverpoosd blijven
voortwoeden.
En terecht waarschuwt de schrijver
aan het slot: „De dankbaarheid voor de
ruimte, door God ons gemaakt, moet ons
prikkelen tot nooit verslappenden ijver en
met ernst hebben wij elkaar te waarschu
wen voor verzwakking van ijver en in
zinking van kracht, voor vermindering
van energie en uitdooving van geestdrift,
voor traagheid van voet en slapheid van
hand".
Wij vestigen gaarne op dit kloeke woord
de aandacht.
Uitgave: J. van der Wal, Bruinisse.
S. 0. s.
De strijd blijft, zegt Ds Vreugdenhil.
En dat zegt ook Ds Westmyze, die
voor een paar dagen in een propaganda-
vergadering, belegd door de oudercom
missies van diverse openbare scholen in
de Residentie, een rede hield over: S. O.
S. Steunt onze School.
Deze rede vormde een felle en doorloopen-
de aanval op het bijzonder onderwijs.
Betoogd werd, dat de openbare school
is voor allen, dat de bijzondere school
verdeeldheid kweekt, dat ze gebruikt
wordt als lokmiddel in de politiek, als
pion op het politieke schaakbord en meer
van dat fraais.
Verder werd weer de verdachtmakende
«wering geuit, dat de „sectarische"
c ooitjes de publieke kassen bezwaren,
gespot, dat er schooltjes kunnen komen
fflet en zonder slang enz.
De geheele rede was één treffende illu-
denhil d8 brochure van Ds Vreug-
ID(lerdaad, de strijd blijft!
Patrimonium.
m^nie»W,is 'n kringen vein „Patri-
of ri Um vraag aan de orde gekomen
vprho ^aam, v.an dit Nederl. Werklieden-
W l i overeenstemming is met
aisatie 611 treden van deze orga-
ep^po6 v.°".ge Bondsvergadering werd
van m?}1®S16 benoemd, om hieromtrent
S voorhchting te dienen.
veraart j mm^ssie beeft meerdere malen
Wil to 6n. a*s vru0bt daarvan is een
I clusie ,.W opgesteld, waarvan de con-
te la.tonime? bet best doet alles maar
w laten zooals het is
Rp/wV6 b0tr0«en.
aium" Kr tocb' dat er voor „Patrimo-
trekkpliiir'J °nS. Christelijk volksdeel be-
Be lit W6mig belangstelling is.
vooruit »8ai?sa,ties gaan met sprongen
saties 1- MidL Patroonsorgani-
Tuindervwi °nd> Boeren- en
Tl bebben niet te kla-
het ledmLr, Batnmonium zien we, dat
En dat ,gzaam achteruit loopt.
dageQ aan ef toch vooral in onze
een Christelijk sociale organi
satie als Patrimonium zoozeer behoefte is.
De oorzaak ligt waarschijnlijk hierin,
dat Patrimonium iets tweeslachtigs heeft.
Het wil zijn en het is ook krachtens de
statuten een Werkliedenverbond, en het
wil tegelijkertijd zijn een algemeene Chris
telijk sociale organisatie.
Na velerlei deliberatie is de Commissie
blijkens het voorgelegde rapport tot de
conclusie gekomen, dat men het best doet
door alles te laten zooals het is. Zij durft
het niet aan consekwent te zijn. Zij wil
vasthouden de gedachte, dat Patrimonium
een organisatie is, waarvan zoowel pa
troons als werklieden lid kunnen zijn,
maar tegelijkertijd wil zij den naam van
Werkliedenverbond behouden en maakt
zij geen bezwaar, dat de afdeelingen tot
de Christelijke Besturenbonden toetreden.
Om dit ietwat dubbelzinnige standpunt
te verdedigen, schrijft zij in haar slot
woord, dat werklieden zijn, allen, die
met God en met eere hun brood verdie
nen. „Voor elk nu zoo heet het verder
die zichzelf tot de werklieden wil re
kenen, d. w. z. die de vrijheid van den
arbeidenden stand erkent, die bij zijn op
treden in de maatschappij allen, die rond
om hem staan als gelijkwaardigen, als
broeders wil zien; voor elk dus, die niet
individueel, voor zichzelf alleen, maar die
vooral sociaal, in gemeenschap wil leven,
is er plaats in Patrimonium".
Dit is om te beginnen niet juist. Zóó
ruim is Patrimonium niet!
Maar bovendien hebben we hier te doen
met een gewrongen redeneering, waar
in de tegenstelling niet is: werklieden
patroons, maar: werkers leegloopers.
Het is jammer, dat de commissie in
haar rapport niet een duidelijker geluid
laat hooren en dat zij geen scherpere lij
nen trekt.
De bloei van het Verbond, dat nog zoo
veel goeds kan doen en ook doet, zou er
door worden bevorderd.
GEEN OVEREENSTEMMING TE
GENEVE.
Mislukt de ontwapeningsconferentie?
Den geheelen dag heerschte gisteren in
de kringen der ontwapeningsconferentie
een zenuwachtige crisisstemming, die
haar hoogtepunt bereikte toen de gedele
geerden van de groote vijf, Duitschland,
Engeland, Frankrijk, Italië en de Ver-
eenigde Staten van Amerika, urenlang
met Henderson bijeen waren om de strijd
vraag van de uniformiseering der leger-
inrichtingen op het Europeesche vaste
land (lees: de opheffing der rijksweer,
want hierom gaat het) nogmaals onder
elkaar te bespreken.
Na afloop van de besprekingen werden
Eden, Massigli en Nadolny door talrijke
journalisten met vragen vol spanning be
stormd. De gedelegeerden waren echter
zeer geheimzinnig. De besprekingen ble
ken geenerlei toenadering te hebben ge
bracht. Zelfs Henderson, wiens optimis
me tot dusver onverwoestbaar was, heeft
moeten erkennen, dat de besprekingen
den toestand niet verbeterd hadden.
De gedelegeerden van de groote Vijf
zijn gisteravond met voorzitter Hender
son en den secretaris-generaal, Sir Erick
Drummond, van negen tot halftwaalf bij
een geweest, zonder een uitweg
uit de crisis te hebben gevon
den.
Het gevolg daarvan is, dat vandaag het
Bureau zal bijeenkomen, om den toestand
te bespreken, die door de mislukking de
zer besprekingen in het leven is geroepen.
Het Bureau zal dan over den verderen
gang van zaken voorstellen aan de alge-
geene commissie hebben te doen.
Men kreeg den indruk, dat de Engel-
scben thans ook geenerlei heil meer zien
in een verderen voortgang der conferentie
op dit oogenblik en zij met de Franschen
van oordeel zijn, dat Duitschland
de schuld vAn een noodzake
lijke onderbreking der confe
rentie i s.
Uit het bovenstaande volgt, dat de toe
stand thans hoogst ernstig is. Een on
middellijke onderbreking van de conferen
ce voor verscheidene maanden wordt
door menigeen onvermijdelijk geacht, en
als het eenige middel beschouwd om een
algeheele breuk der conferentie te ver
mijden. Doch de vraag is, of Duitschland
in een nieuwe verdaging van verschei
dene maanden zal toestemmen.
Voorloopig resultaat inbeslagneming bij
de soc.-dem. partij in Duitschland.
De O'fficieele Pruisische persdienst
meldt:
Over het resultaat der actie gericht te
gen het vermogen der soc.-dem. partij en
haar nevenorganisaties kan het volgende
worden meegedeeld:
Bij den postgirodienst in Berlijn werd
beslag gelegd op j4 rekeningen der S. D.
P., tot een gezamenlijk bedrag van
16.863.31 M. Bij de „Depositokassen" der
„Arbeiterbank" werd op 75.959.59 M. be
slag gelegd.
In de kassa's der organisaties, waarop
beslag werd gelegd, werd aan baargeld
6.477.25 M. in veiligheid gebracht.
Het totale bedrag der in Berlijn in be
slaggenomen gelden bedraagt 99.310.15 M.
Op tal van bankconto's werd beslag ge
legd, en o.m. ook op een gebouw der soc.-
dem., dat 300.000 M. waard is.
In Suhl werd beslag gelegd op het soc.-
dem. blad, de „Volkswille", dat op een
waarde van 60.000 M. wordt geschat.
Het Duitsche werkverschaffingsplan.
Het bondsorgaan van den Stahlhelm
doet uitvoerige mededeelingen omtrent de
voorstellen van minister Seldte inzake
een program van werkverschaffing,
waarmee, zoo wordt gezegd, nog in 1933,
het eerste jaar van het vierjarenplan, een
krachtige aanval op de werkloosheid zal
worden gedaan.
Men verwacht, dat bij een uitgaaf van
ca. Wi milliard mark in dit jaar c.a.
700.000 werkloozen een jaar lang te werk
gesteld kunnen worden.
Volgens het plan zal ook een onder
zoek worden ingesteld naar een wijziging
van den leerplichtigen leeftijd en een ver
korting van den werktijd.
De benoodigde gelden zouden door een
binnenlandsche leening worden opge
bracht.
„Qn-Duitsche" boeken naar den
brandstapel.
Om 11 uur arriveerden Woensdag de
eerste studenten in bruine hemden, ge
tooid met de corpskleuren, op den Opern-
platz te Berlijn en wierpen hun branden
de fakkels op den brandstapel. Hierop
vormde zich een lange keten van studen
ten, die elkaar de boeken overhandigden
en om 11.20 werd het eerste van de 20.000
boeken op den brandstapel geworpen.
Door den rijksminister van volksvoor
lichting en propaganda, dr Goefabels,
werd een rede gehouden, waarin hij o.a.
zeide:
„Nu gij die geestelijke viezigheid in de
vlammen werpt, hebt gij den plicht in
plaats daarvan vrij baan te geven aan den
werkelijken Duitschen geest. Deze hande
ling moet aan de geheele wereld toonen,
dat gij wenscht, dat uit deze puinhoopen
een nieuwe Duitsche geest opstijgt."
Evenals te Berlijn zijn ook in het ove
rige rijk demonstraties gehouden door de
studenten tegen den on-Duitschen geest.
Naar Wolff uit Frankfort a. d. Main
meldt, zijn professoren, studenten en na-
tionaal-socialisten, gevolgd door een met
ossen bespannen mestkar, in optocht naar
den Römerberg getrokken, om de in be
slag genomen boeken te verbranden. On
der treurmuziek arriveerde de stoet bij
den brandstapel en onder gejuich van de
15.000 belangstellenden werden de boeken
verbrand.
Embargo tegen Duitschland voorgesteld.
De liberaal Mander zal op 17 Mei ver
lof vragen tot het indienen bij het Engel-
sche Lagerhuis van een wetsvoorstel het
welk machtiging zou geven tot een em
bargo op Duitsche producten als deel van
een internationale sanctie krachtens het
convenant van den Volkenbond.
De voorsteller wil de aadacht van de
openbare meening vestigen op de quaes-
tie van de maatregelen die kunnen wor
den genomen als Duitschland herbewa
pent. Het voorstel zou gesteund worden
door leden van alle partijen.
Weer een schip met een hakenkruis te
Antwerpen.
Donderdagochtend is het Duitsche s.s.
„Watussi", van de Wörmann-lijn te
Hamburg, dat de hakenkruisvlag voerde,
uit de haven van Antwerpen vertrokken,
nadat in den nacht de goederen, welke
het schip in deze haven moest laden, door
de bemanning en door eenige vrijwilligers
aan boord waren gebracht. Een nieuw in
cident deed zich Donderdag voor bij het
binnenkomen van het s.s. „Essen", van
de Hamburg-Amerika-lijn. Daar ook aan
boord van deze boot een Duitsche vlag met
het hakenkruis waaide, weigerden de Ant-
werpsche havenarbeiders het schip te la
den. Toch konden weer eenige werklieden
worden gevonden. De andere havenarbei
ders, die een vijandige houding aanna
men, werden door een sterke politiemacht
op een afstand gehouden.
De Belgische machtigingswet.
De Belgische Kamer begon gistermid
dag met de behandeling van het veelbe
sproken wetsontwerp dat uitgebreide vol
machten voor de regeering inhoudt. Er
waren 46 sprekers ingeschreven, waarvan
32 socialisten.
De minister van buitenlandsche zaken
Hijmans nam het eerst het woord. Hij
verklaarde, dat de regeering wel speciale
volmachten vraagt, maar geen absolute
volmachten. Er is geen sprake van het
instellen van nieuwe belastingen, er zal
slechts bezuinigd moeten worden. Men
kan niet meer al te royaal zijn en mis
bruiken moeten voortaan scherp worden
tegegegaan, zonder dat men daarvoor ook
geheele instellingen behoeft op te heffen.
Alleen op de al te royale werking van
sommige instellingen moet bezuinigd wor
den.
Dit werk moet ten uitvoer gebracht
worden buiten het spel der partijbelan
gen. Het zal het parlement tot eer strek
ken wanneer het de regeering de vol
macht geeft om snel te handelen. Het is
overigens de bedoeling van de regeering
dat het parlement den parlementairen ar
beid weer eind Juni of begin Juli zou
hervatten door voort te gaan met de be
handeling van de begrooting.
Tijdens de redevoering van oud-minis
ter VanderVelde deed zich een heftig inci
dent voor, dat tot schorsing van de zitting
leidde en waarbij zelfs een handgemeen
dreigde.
Vandervelde zinspeelde op de dictatuur
in Duitschland, en verklaarde, dat de li
beralen er zich gemakkelijk bij hebben
aangesloten. Op de liberale banken werd
heftig geprotesteerd en temidden van het
rumoer riep minister Hymans: „De socia
listen hebben in Duitschland de zaken op
hun beloop gelaten. Zij zijn ware lafaards
geweest".
Bij deze woorden ontstond een heftig
tumult op de socialistische banken. Het
socialistische Kamerlid Hubin keerde
zich driftig naar de regeeringsbanken,
terwijl de socialistische afgevaardigde van
Dinant, Henon, op minister Hymans toe
snelde, gereed om hem aan te vallen. Bo
des en burgemeester Max kwamen echter
tijdig tusschenbeide. Het tumult steeg ten
top, mevr. Dujardin, socialistisch afge
vaardigde van Luik, wierp zelfs met de
boeken, die voor haar lagen.
Daar de voorzitter ondanks al het ge
hamer er niet in slaagde de orde te her
stellen, verklaarde hij om 11.10 de zitting
voor geschorst.
Dalende werkloosheid in Engeland.
Het Engelsche ministerie van arbeid
maakt bekend, dat op 24 April 9.534.000
verzekerde personen werk hadden, het
geen 91.000 meer was dan een maand, en
92.000 meer dan een jaar geleden.
De totale werkloosheid is in de maand
van 24 Maart tot 24 April afgenomen met
78.550. Het aantal tijdelijk buiten werk
gestelden was 24.000 grooter, doch hier
tegenover stond een vermindering van
het aantal geheel werkloozen met bijna
100.000.
Het totaal bedroeg 2.697.634 of 43.453
meer dan een jaar geleden. Deze toename
is dus niet het gevolg van geringe vraag
naar arbeid, doch van grooter aanbod.
Drie maanden achtereen is de werk
loosheid afgenomen, n.l. in Februari met
46.000, in Maart met 80.000, in April met
78.000, dus in totaal met ruim 200.000.
De beteekenis hiervan mag niet te hoog
geschat worden. In het voorjaar neemt
het aanbod van arbeid meestal toe, voor
namelijk in het bouw- en transportwezen.
Maar de maanden, die achter ons liggen
zijn gekenmerkt door groote internatio
nale moeilijkheden, in het bijzonder door
de crisis in Amerika, en dat Engeland
desondanks zijn positie meer dan gehand
haafd heeft, wettigt de hoop, dat de nog
flauwe teekenen van herstel niet bedriege-
lijk zullen blijken te zijn.
Terwijl in machinefabrieken en op de
scheepswerven de bedrijvigheid is toege
nomen, valt in het mijnwezen en in de
ijzer- en staal-industrie geen verbetering
waar te nemen wat de werkloosheid be
treft. In de textielnijverheid waren min
der arbeiders aan het werk. Van de acht
administratieve secties, waarin het land
door het departement van arbeid verdeeld
is, vertoont alleen in "Wales de werkloos
heid een toename (met 2.307), terwijl de
vermindering het grootste is in Londen,
waar zij 23.950 bedraagt.
Toename der werkloosheid is niet in
alle bedrijven het gevolg van grootere
slapte. Zoo is de ijzer- en staalproductie
van Februari op Maart zeer aanzienlijk
toegenomen, en ofschoon de Aprilcijfers
nog niet bekend zijn, gelooft men, dat de
verbetering gehandhaafd is geworden.
Aardschokken in Bulgarije.
Sedert eenige dagen worden in het Bul-
gaarsche aardbevingsgebied voortdurend
aardschokken waargenomen, vergezeld
gaande van een krachtig onderaardsch
gerommel, vooral in de omgeving van de
reeds vroeger vernielde stad Tsjirpan.
D'e aardschokken veroorzaakten groote
ongerustheid onder de bevolking, welke
bijna dag en nacht in de open lucht door
brengt.
Een grap
Den Nazi-leiders in Ober-Franken is
een leelijke poets gebakken.
Het hoofd der stormtroepen Bamberg
ontving een brief van het ministerie voor
volksvoorlichting en propaganda te Ber
lijn, waarin hem werd opgedragen, een
massabijeenkomst van arbeiders te orga-
niseeren, „waarbij het woord zou worden
gevoerd door minister Goebbels",
Ongeveer 6000 personen verzamelden
Binnenland.
Minister de Geer over den financieelen
toestand.
De Nederlandsche Bank verhoogt haar
disconto.
Buitenland.
De Belgische machtigingswet in behande
ling.
Crisis ter ontwapeningsconferentie.
Dalende werkloosheid in Engeland.
Vergeet vooral niet om Zondagavond voor
U naar bed gaat, al Uw klokken een uur
vooruit te zetten, want de zomertijd, begint
in den nacht van Zondag 14 op Maandag
15 Mei. Wanneer het in dien nacht 2 uur
slaat rekent men, dat het 3 uur is. Zoo
laat bent U misschien niet meer op, dim
zet Zondagavond Uw klokken
zich op het marktplein en wachtten meer
dan een uur, doch de minister verscheen
niet.
Later bleek, dat alle nazi-leiders in
Ober-Franken dezelfde opdracht uit Ber
lijn hadden gekregen en dat in bijna elke
stad een teleurgestelde menigte na lang
durig wachten huiswaarts was gekeerd.
De opdracht was een vervalsching. De
fel verontwaardigde nazi's trachten thans
den schuldige te vinden.
De loonsverhoogingen in Amerika.
Onder de middelen, die door president
Roosevelt in zijn radio-rede tot bestrij
ding van de malaise waren aangewezen,
behoorde ook een loonsverhooging over
de geheele linie. Dit is natuurlijk wel een
merkwaardig advies, nu het komt van het
staatshoofd, dat op groote schaal voor
menschen in regeeringsdienst salarisver
laging heeft doorgezet en in grooten ge
tale ontslagen heeft, gegeven of doen ge
ven. Amerikaansche bladen wijzen er ech
ter met voldoening op, dat tal van werk
gevers aan den oproep tot loonsverhoo
ging, door Roosevelt gedaan, hebben ge
hoor gegeven. Het blijft natuurijk altijd
nog de vraag, of de loonsverhooging in
dollars feitelijk wel meer beteekent dan
een compensatie van de koopkracht der
bestaande loonen, als gevolg van de infla-
tiepolitiek der Amerikaansche regeering.
Toch kan niet ontkend worden, dat in de
Ver. Staten velen inderdaad een opleving
in nijverheid, handel en verkeer vol ver
trouwen en spoedig verwachten of wel die
reeds meenen te hebben kunnen consta-
teeren. De uitbreiding der werkgelegen
heid en de loonsverhoogingen worden
zelfs gemeld uit niet minder dan 25 sta
ten der Unie.
Korte Berichten.
De buitengewone rechtbank voor de
veiligheid van den staat te Rome heeft
gisteren den marnie-officier Ugo Tra-
viglia en mevr. Camilla Agliardi wegens
spionnage ter dood veroordeeld.
Traviglia is reeds doodgeschoten. De
voltrekking van het vonnis van mevr.
Agliardi is tot de beslissing over het
gratieverzoek uitgesteld.
Volgens een mededeeling van den
regeeringspresident van Koningsbergen,
heeft de S.A. de „Proletarische Arbeids
gemeenschap", onder welken naam de
Roode Frontstrijdersbond zich schuil
hield, in arrest gesteld. In totaal zijn 62
personen aangehouden. In beslag geno
men zijn: karabijnen, pistolen en muni
tie, verschillende hectografeerinrichtin-
gen, talrijke schriftelijke documenten,
enz.
Bij de Epa (eenheidsprijs-maatschap
pij), welke te Berlijn 13 filialen heeft,
heeft het geheele personeel den arbeid
gestaakt als protest tegen de Joodsche
