EERSTE BLAD.
Buitenland.
Het Duitsche Rijksdag
gebouw in brand gestoken.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
BV VAN MELLE'S KOEK, GEZOND EN LEKKER! ~&5
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 121
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postehöque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tclcf. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advertcntiën 30 cent per regel. Ingezonden
mododeclingon 60 cent per regel. Kleine
AdvcrtentlCn Dinsdags cn Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaa' uit 2 bladen
Dr Colijn komt 1
Het is nu wel zoo goed als zeker Dr
Colijn komt ook naar Zeeland.
De leider van de A.R. partij heeft zich
bereid verklaard in Goes en in Zierikzee
een spreekbeurt te vervullen, waarschijn
lijk op 21 Maart a.s.
De bijzonderheden moeten nog nader
worden geregeld, maar vast staat reeds,
dat D.V. de heer Colijn komt.
En vast staat ook naar wij vertrouwen,
dat ook de Zeeuwen Dr Colijn een warme
ontvangst zullen bereiden.
Als socialisten regeeren.
Van socialistische zijde is felle critiek
geleverd op het optreden van de Regee
ring toen zij zich genoodzaakt zag de
muiterij op de Zeven Provinciën te be
dwingen.
Het bedrijf van de muiters trouwens
slachtoffers mee van de Soc. Democra
tische propaganda werd toegejuicht,
verontschuldigd, goedgepraat, maar daar
entegen de Regeering, die niets anders
deed dan het gezag handhaven, op de
meest scherpe wijze aangevallen.
De vraag is gedaan, hoe de Socialisten
dan wel zouden optreden, als zij de macht
in handen hadden.
Uit de rede van den heer Wibaut de
vorige week in de Eerste Kamer gehou
den, zou men den indruk krijgen, dat dan
de muiters op de meest zoetsappige ma
nier zouden worden behandeld en als
ondeugende kinderen met lieve woordjes
tot rede zouden worden gebracht.
In de practjjk gaat het echter een wei
nig anders.
Daar weten de Communisten in Duitsch-
land van mee te praten.
Dit blijkt o.a. duidelijk uit wat „De
Vrijheid" aanhaalt uit het boek van E.
O. Volkmann: „Revolutie in Duitschland"
waarin deze beschrijft, hoe onder het roo-
de driemanschap EbertScheidemann
Noske tegen het communistische geweld
werd opgetreden.
De communisten hadden het gebouw
van de socialistische „Vorwarts" over
rompeld.
Volkmann vertelt dan, hoe dit revolu
tionair avontuur werd onderdrukt:
„De granaten der aanvallers maken
groote gaten in den voorgevel van het ge
bouw de Vorwarts. Het vuren der op
standelingen houdt op. Een half dozijn
revolutionnairen stormt met witte doeken
wuivend, de straat op, komt met opgehe
ven handen aanrennen, schreeuwt, dat
men met schieten moet ophouden, dat de
bezetting van de Vorwarts is bereid
tot onderhandelen. Onderhandelen? De
soldaten schudden woedend het hoofd.
De menschen worden weggeleid en in de
nabijgelegen dragonderkazerne, door een
bende soldaten, zonder bevel en zonder
vorm van proces tegen den muur geplaatst
en doodgeschoten. Gebukt springen de
stormtroepen van hoek naar hoek, van
portiek naar portiek voorwaarts. De hand
granaten tot werpen gereed in de vuist
geklemd, dringen zij het gebouw binnen
Op de binnennlaats loopen hen honder
den opstandelingen met opgeheven han
den tegemoet en smeeken om genade.
Majoor von Stephani vraagt aan de re
geering, wat er met de gevangenen moet
gebeuren. Alles, zoo wordt hem geant
woord, wat uit het Vorwartsgebouw naar
buiten komt, moet onverbiddelijk dood
geschoten worden. Hij belt nogmaals en
nog een derde maal op. Het zijn driehon
derd man, die kan bij toch niet laten
doodschieten".
De „Avondpost teekent bij dit relaas
o.m. het volgende aan:
Ziedaar de socialistische regeerders in
Duitschland. Onderhandelen? Met
de opstandelingen, medeburgers toch?
Nooit. Genade? Evenmin. Er is maar
één deviesAlles doodschieten.
De muiters hebben zich overgegeven; zij
komen naar buitenhet zijn er 30 0.
Maar het devies luidtfusileeren. En dit
vindt de bevelvoerende officier zóó erg,
zóo verschrikkelijk, zóo onbarmhartig,
dat hij de beroepsmilitair het niet
over zich kan krijgen om het te doen
Dn de Hollandsche geestverwanten
van deze socialistische regeerders voeren
thans een demagogische campagne tegen
onze Regeeing, die op veel humaner wijze
het gezag handhaafde en die geen enke
len muiter een haar zou hebben gekrenkt
als ze zich hadden overgegeven."
Wel een groot verschil 1
Hier werden de muiters op het laatste
moment nog tot zesmaal toe gewaar
schuwd, eer tot geweld werd overgegaan.
En daarna werd op het eerste sein van
overgave onmiddellijk de aanval gestaakt
en snelde alles te hulp om de gewonden
te helpen.
En toch hebben de Socialisten, die zelf
zoo hardhandig optraden, niets anders
dan critiek op de houding der Regeering.
Toch trachten ze nog de houding van
de muiters te verdedigen en goed te
praten.
Het Rijksdaggebouw in brand.
De revolutionaire elementen laten zich
steeds meer gelden.
In ons land hadden we kort geleden
de dienstweigering bij de Marine en de
muiterij op „De Zeven Provinciën".
En thans komt uit Berlijn het bericht
dat het Rijksdaggebouw door een com
munist in brand werd gestoken.
Ook hieruit blijkt weer, dat krachtige
handhaving van het gezag dringend
noodzakelijk is.
Dat het noodig is zooals het heet in
den oproep van de Antirevolutionaire
partij aan het Nederlandsche volk: d e
gezagondermijinende in
vloeden, die een rustig
en o r d e 1 ij k volksleven be
dreigen, met beslistheid te
weerstaan.
Tegengaan van de gezagsondermijnen
de invloeden: daarop komt het vooral
aan.
Revolutionaire uitspatingen moeten
met krachtige hand worden bedwongen.
Maar gevaarlijker nog dan deze uitspat
tingen is het optreden van hen, die het
gezag stelselmatig ondermijnen, de revo
lutie prediken, en revolutionaire daden
van geweld verdedigen en goedpraten.
Daarvan moeten de kiezers zich straks
terdege bewust zijn.
Het gaat om de grondslagen van ons
volksleven.
De brand in het Rijksdaggebouw is op
nieuw een waarschuwend teeken.
Een Nederlandsche communist
gearresteerd.
Enorme schade.
Communisten zijn er gisteravond in ge
slaagd brand te stichten in het Rijksdag
gebouw te Berlijn.
Om 9.15 stond het Rijksdaggebouw in
lichterlaaie. De 'brand was op acht pun
ten tegelijk uitgebroken. Uit alle brand
weerposten van Groot-Berlijn rukte hulp
aan.
Toen de brandweer aanrukte sloegen de
vlammen reeds hoog uit den centralen
koepel van het gebouw. Een regen v an
vonken viel op de omgeving neer.
De politie is onmiddellijk in het bran
dende gebouw binnengedrongen; een man
werd gearresteerd, die erkende deel te
hebben gehad aan de brandstichting Hij
verklaarde lid te zijn van de Nederland
sche communistische partij. Hij is onder
sterke bewaking naar het politiebureau
aan de Brandenburger Poort gebracht.
Om tien uur stonden de groote zitting
zaal, de wandelgangen, de garderobe en
de perstribune in brand. Het vuur beeft
zich geleidelijk naar het Oosten van 'het
gebouw uitgebreid. De brandweer bad de
grootste moeilijkbeden om met baar lad
ders tot den voornaamsten haard van den
brand door te dringen.
Intusschen bleek, dat er nog zeven of
acht andere 'brandhaarden waren, in den
vorm van bussen benzine, en men ver
wachtte er in het geheel twintig a dertig
te vinden. De daders moeten overvloed
van tijd gehad hebben om de 'brandstich
ting voor te bereiden. De omstandigheden
waren ben gunstig, daar gisteravond vrij
wel niemand in het gebouw aanwezig was.
Alleen in enkele kantoren werd nog ge
werkt, terwijl het personeel met uitzonde
ring van de bewakers, reeds naar huis
was.
Wolff meldde laat in den avond
De Berlijnsche brandweer is 'het met
vereende krachten gelukt na anderhalf
uur inspannenden arbeid de brand tot den
haard te beperken en verdere uitbreiding
tot de nog onaangetaste deelen van het
gebouw schijnt uitgesloten. De groote zit
tingzaal toont een 'beeld van de ergste
vernieling. De ijzeren constructie van de
groote midden'koepel is geheel verbogen en
ten deele ingestort. De gangen staan vol
water.
De herstellingswerken zullen ongeveer
7 a 8 maanden eischen, zoodat de nieuwe
Rijksdag waarschijnlijk in het gebouw
van den Pruisischen landdag zal vergade
ren.
In de stad wordt door de politie in
stormwagens gepatrouilleerd. Men vreest
blijkbaar samenscholingen van commu
nisten.
De verdere onderzoekingen doen ver
moeden, dat al de benzine en de petro
leum niet in eenmaal kunnen binnenge
smokkeld zijn in den Rijksdag. Deze stof
fen moeten ergens bijeengebracht zijn in
den loop van verscheidene dagen en men
meent, dat er eenig contact moet geweest
zijn tussc'hen de brandstichters en zekere
personen, die toegang hadden tot de af-
deelingskamer van de communistische
j partij. In dit verband verdient opgemerkt
te worden, dat een communistisch Rijks
daglid 'kort voor het uitbreken van den
brand in groote haast het gebouw verliet.
De brandstichter.
De Nederlandsche communist, die als
brandstichter is gearresteerd, heet M. van
der Lubbe en komt uit Leiden. Hij is 24
jaar en maakt den indruk van een bui
tengewoon fanatiek jongmensc'h, met
zwart haar en een mager gezicht. Hij
droeg een donker arbeidspak en een pele
rine.
Het feit, dat de brandstichter een bui
tenlander is en slechts gebroken Duitseh
spreekt, bewijst, dat hij onmogelijk alleen
kan gewerkt hebben. Het onderzoek wordt
voortgezet.
De gearresteerde is geboren te Leiden,
13 Januari 1909, van beroep metselaar
en woonachtig te Leiden.
In April 1931 heeft v. d. Lubbe een
paspoort aangevraagd in Leiden, met de
mededeeling, dat bij naar Rusland ging
en sindsdien heeft men in Nederland niets
meer van hem vernomen. Hij was te Lei
den een bekend communist.
1 Nog wordt gemeld, dat een Schupoman
kort voor 'bet uitbreken van den brand
een man met een fakkel zou hebben zien
loopen langs één van de ramen van het
Rijksdagigebouw. De Schupoman heeft on
middellijk geschoten, of het schot getrof
fen 'heeft, weet men tot nog toe niet.
Nader wordt nog gemeld
De brandstichters in den Rijksdag blij
ken een tamelijke groote bende te hebben
slot te Berlijn. De brandweer is er spoe
dig in geslaagd den brand te blusschen.
In de buurt van de plaats, waar de brand
was ontstaan, vond men vuurmakers en
verkoolde lucifers. De politie is van mee
ning, dat men met brandstichting te doen
heeft en heeft een uitgebreid onderzoek
ingesteld.
Het verhaal van een ooggetuige.
Men schrijft aan het Hdibl.:
Toen we op het tooneel van den brand
aankwamen vonden we daar al een gewel
dige menschenmenigte, die geduldig in de
strenge koude van den nacht volhield en
niet tot huiswaarts gaan te bewegen
scheen. Men kon tal van brandspuiten
waarnemen en zag ondanks de duister
nis overal hooge ladders tegen de buiten
muren staan. De vlammen waren intus
schen nauwelijks zichtbaar, zoodat aan
genomen moet worden, dat aan de buiten
zijde van bet gebouw de schade niet groot
zal blijken.
Opvallend was de betrekkelijke kalmte
van het publiek, dat vergeefs speurde
naar vlammen en rook en zich tevreden
moest stellen met bet staren naar de
■groote zalen van de fracties en 't restau
rant, waarin de reusachtige electrische
kronen nog brandden, zoodat op dit
oogenblik, blijkbaar de centrale niet of
nog niet was aangetast.
Men kon ook waarnemen, hoe in den
boogsten top van den koepel brandweer
mannen met lantaarns aan het werk wa
ren, een uiterst gevaarlijk karwei, daar
immers nog altijd voor het instorten van
dezen koepel gevTeesd werd.
Maar ook de omstandigheid, dat voor
het eerst Hitler-soldaten in volle uniform
de politie bij de afzettingen en zelfs bij de
verkeersregeling behulpzaam waren, trok
bijzonder de aandacht van de nieuwsgie
rige massa, en lokte bij' de blijkbaar com
munistische toeschouwers nog al wat
hoonende opmerkingen uit.
Binnenland.
Nog meer verlagingen bij de spoorwegen.
Bijna 50.000 werkloozen te Rotterdam.
De commandant van „De Zeven Provin-
viën" geschorst.
Buitenland.
Brandstichting in 'het gebouw van den
Duitsc'hen Rijksdag.
Ernstige toestand bij de Oostenrijksche
spoorwegen.
tairen hebben de straten moeten schoon
vegen. Alle 'belangrijke strategische pun
ten zijn bezet.
Twee Europeesche en twaalf in-
heemsche mijnwerkers zijn gister omge
komen door een val in een 2000 meter
diepe mijn bij Johannesburg. Men gelooft,
■dat bet ongeluk veroorzaakt is doordat
een automatische rem stroomloos gewor
den was.
De balans opmakend van de verlie
zen op alle fronten, komt men tot de con
clusie, dat Zondag in Duitschland in to
taal weer 16 personen zijn gedood. Zeven
hunner behoorden tot de sociaal-demo
craten of den rij'ksbanier, 4 tot de com
munistische partij, 2 tot de nationaal-
socialisten, terwijl van 3 personen nog
niet bekend is, of zij tot eenige politieke
partij behoorden.
Minister Beelaerfs van Blokland.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
jhr mr F. Beelaerts van Blokland, is uit
Genève teruggekeerd en heeft zijn ambts
bezigheden hervat.
Ingezonden Mededeeling.
gevormd. De eenige van ben die gevangen
is, is de ongeveer 24-jarige Nederlandsche
communist Van der Lubbe. Hij heeft 'n
bekentenis afgelegd, doch weigert zich
verder uit te laten. De politie ontdekte
hem kort na het uitbreken van den brand
in de groote vergaderzaal. Hij bad niets
anders aan dan een broek en verklaarde
terstond in gebroken Duitscb op 5 plaat
sen van de zaal papier en loopers in
brand te hebben gestoken. Zijn kleeren
bad bij eveneens als brandmateriaal ge
bruikt. Hij werd half naakt naar den po
litiepost in de Brandenburger Tor ge
bracht. Op alle vragen antwoordt hij1 uit
sluitend met lachen.
De groote zaal biedt een aanblik van
verwoesting; zij is vrijwel totaal uitge
brand.
De buitengewoon strenge afsluitings-
maatregeien van de politie houden ver
band met haar vermoeden, dat er nog an
dere brandstichters in het gebouw ver
borgen zijn.
Toen de politie op het ontdekken van
den brand bet gebouw binnendrong,
vluchtten n.l. verschillende personen naar
buiten. Het gelukte niet hen te achter
halen. Later 'heeft men nog verscheidene
flesschen met benzine in bet gebouw ont
dekt.
Rijkskanselier Hitier beeft zich direct,
toen hij van den brand hoorde, naar het
Rij'ksdaggebouw begeven, ten einde zich
persoonlijk te overtuigen van het vorde
ren der blussc'hingswerkzaamheden. Ook
de president van den Rijksdag, Göring,
en vice-kanselier Von Papen, hielden zic'h
in bet gebouw op.
Het vuur vond gretig voedsel, daar de
bou'tbekleeding van de wanden, welke
reeds 30 jaren oud is, geheel verdroogd is.
In het bijzonder aan de tribunes is
groote schade aangericht, daar deze ge
heel uit hout zijn opgetrokken. De gewel
dige koepel bo'ren de zittingszaal, welke
uit glas bestaat, is op verscheidene plaat
sen kapot en dreigt in te storten.
De politie doorzoekt het gebouw syste
matisch. Dit kan uren en dagen lang
duren, daar op alle verdiepingen, van kel
der tot koepel, tallooze schuilhoeken zijn.
Het Rijksdaggebouw is in de jaren
18841894 door Wal'lot in renaissance-
stijd gebouwd. De bouwkosten bedroegen
22 millioen Mark. De lengte van bet ge
bouw bedraagt 132 M., de breedte 88 M.
en de hoogte tot de hoofdkroonlijst 27 M.,
terwijl de koepel die op het gebouw staat
75 M. hoog is. Op eiken hoek van het ge
bouw bevindt zich een toren ter hoogte
van 46 M.
Wolff meldde gisteravond nog uit Ber
lijn Naar nu pas bekend wordt, is door
tot nog toe onbekende oorzaak Zaterdag
avond brand uitgebroken op de zolder
verdieping v«n bet voormalig keizerlijk
Verraad aan het Duitsche volk zwaarder
gestraft.
Het Duitsche kabinet hield gisteren een
vergadering, waarin bet ontwerp werd af
gehandeld eener verordening tegen ver
raad aan het Duitsche volk en tegen hoog-
verradelijke agitatie. Door deze verorde
ning wordt een flinke verzwaring deT
strafbepalingen wegens landverraad mo
gelijk gemaakt, terwijl de vervolging en
de procedure versneld en vergemakkelijkt
worden. Met straf bedreigd worden ook zij
die in bet 'buitenland berichten van der-
gelijken aard verspreiden.
Verraad van militaire geheimen wordt
eveneens strenger gestraft,
i Bij zeer ernstige gevallen van verraad
kan thans de doodstraf worden uitgespro
ken, c.q. levenslang tuchthuis.
Tot nog toe was het niet mogelijk lie
den te vervolgen, die documenten e.d. ver-
valschen om den inhoud er van aan het
buitenland te verraden. Thans kunnen
ook zij een flinke straf oploopen.
Voorts ziet de regeering er ook een
ernstige benadeeling van Duitsche belan
gen in, wanneer iemand in een buiten
landsche krant onjuiste berichten lanceert
om ze daarna onder bronvermelding van
dat buitenlandsche 'blad in een Duitsche
krant op te nemen.
Opruiing tegen den staat of tot staking
in belangrijke bedrijven wordt voortaan
met gevangenisstraf bedreigd.
De Oostenrijksche spoorwegen kunnen
op 1 Maart geen loonen betalen.
De nieuwe directeur-generaal van de
Oostenrijksche bondsspoorwegen, Sc'hoep-
fer, heeft in een conferentie met de pers
verklaard, dat zoowel zijn pogingen, om
een demonstratieve staking van 2 uur van
bet spoorwegpersoneel op a.s. Woensdag
te verhinderen, als de pogingen om op 1
Maart de uitbetaling van loonen en pen
sioenen te verzekeren, vruchteloos zijn ge
weest. De bondsspoorwegen zijn nu ge
noodzaakt om de 'betalingen in drie ter
mijnen te doen. De regeering wil niet
helpen.
De directeur-generaal 'heeft een beroep
op de 70.000 spoorwegbeambten gedaan
om niet tot staking over te gaan, daar
anders de gevolgen onafzienbaar zijn.
De bladen vermelden wilde geruchten
over voornemens van de Heimwehr, om
een technische noodhulp te organiseeren
en over plannen van de regeering om de
vakvereenigingen van spoorwegpersoneel
te ontbinden en strafmaatregelen op de
stakers toe te passen.
Korte berichten.
Te Manzanillo op Cuba is het tot
ernstige revolutionaire woelingen geko
men. Bij een gevecht met de politie wer
den verscheidene personen gewond. Mili-
Speciaal spoorwegtarief voor sinaas
appelen.
De Nederlandsche Spoorwegen hebben
een tarief ingevoerd, waarbij voor sinaas
appelen in ladingen van 10 ton, die via
de Fransch-Belgische en de Belgisch-
Nederlandsche grens vervoerd worden,
een korting van 20 pet. op de tarieven
wordt toegestaan, indien in een jaar tijds
6000 ton bevracht wordt.
Frankrijk en België hebben, om te kun
nen concurreeren met het zeetransport,
lage doorvoertarieven toegestaan voor
sinaasappelen uit Spanje, die voor ons
land bestemd zijn.
Loonsverlaging in de veenbedrijven.
Bij de besprekingen tusschen de arbei
ders en de vervenersorganisaties, welke in
't laatst van de vorige week zijn gehouden
in de rayons Valthermond, de Exloër-
monden, Roswinkel en Emmer Erfschei-
denveen, is bekend geworden, dat de ver-
veners voornemens zijn, de loonen met 10
pet. te verlagen. In Valthermond, waar de
loonen in 1932 gehandhaafd zijn geble
ven, wenschten de verveners een veel
grootere loonsverlaging. D'e verveners in
de Exloërmonden, Roswinkel en Emmer
Erf schei den veen verklaarden zich bereid,
de tegenwoordige loonen, die zij objectief
beschouwd, niet hoog vonden, te blijven
betalen, wanneer de regeering zou kun
nen besluiten, maatregelen te treffen,
waardoor het veenbedrijf in een betere
situatie zou komen.
Bijna 50.000 werkloozen te Rotterdam.
Uit het laatste maandoverzicht der Ge
meentelijke Arbeidsbeurs te Rotterdam
blijkt, dat aan het einde der verslag-
maand ingeschreven stonden 47.861 man
nelijke werkzoekenden, van wie 47.062
naar eigen opgave werkloos en 799 niet
werkloos waren. Voorts waren ingeschre
ven 3573 vrouwelijke werkzoekenden, van
wie 2799 naar eigen opgave werkloos en
774 niet werkloos. Totaal dus 49.861
werkloozen geboekt.
Dé bouwbedrijven telden 8213, de me
taalbedrijven 9059, de ongeschoolden
14.381, handels- en kantoorpersoneel
2456, houtbewerking en meubelmakers
2653, binnenvaart 1839, buitenvaart 2309.
Geen Socialistische afweer-organisatie.
Het Partijbestuur der S. D. A. P., heeft
blijkens het verslag in „Het Volk", een
nota behandeld van het bestuur der af-
deeling Den Haag VIII, en een rapport
van het bestuur der Haagsche Federatie
beide betrekking hebbende op het stichten
van een officiëele Arbeidersvredeswacbt
of Socialistische Afweer-organisatie. Een
voorstel om over te gaan tot de oprich
ting van een permanente afweer-organi
satie werd verworpen.
