Wetenschap en Kunst
Onderwijs.
Gemengd ttaws
Land- en Tuinbouw
Ingezonden Stukken
Berlijnsche Brieven
De heer Geschiera ragt, dat ook ham
de prijs tegenvalt. Het valt hem ook tegen
dat het voornemen is het leiwerk enz.
door menschen van buiten de gemeente te
laten geschieden. Wat de deskundigheid
betreft, waarop men zich beroept, daar
mee wordt zoo dikwijls gesold, dat hij
wel weet hoe dit soms gaat. De Kam heeft
hem verzekerd, dat hij in staat is het
werk goed uit te voeren. Hij dringt er
dan ook op aan de Kam het werk te
gunnen. Ook bij uitvoering van andere
werken heeft de Kam wel blijk gegeven
het te kunnen. De voorzitter merkt op,
wanneer dat gebeurt, dat dan de verant
woordelijkheid voor den raad is.
Weth. Louwerse erkent, dat zeer zeker
hier moeilijkheden zijn, doch zag ook
gaarne uitvoering van het werk door de
gemeentenaren.
De heer Cevaal vindt een smid geen lei
dekker, evenmin als een timmerman
wagenmaker is, en is voor uitvoering van
het werk door deskundigen, afgedacht
wie ook.
Weth. Rotte merkt in verband met het
gesprokene door den heer Geschiere, op,
dat, wat uitvoering aanleg electrische ge
leidingen door de Kam betreft, hij daar
voor geleerd heeft, voor aanleg lei- en
zinkwerk echter niet. Met het rapport van
den gemeente-bouwkundige en daarop
gegeven toelichting, is hij het eens. Hij
is tegen uitvoering door de Kam.
De heer A. Louwerse dankt B. en W.
voor het goed werk, dat zij hebben ge
daan door den gemeente-bouwkundige te
raadplegen. Het spijt hem echter, dat de
gemeente-bouwkundige niet definitief
spreekt. Hij had gaarne definitief vast
gesteld gezien wat de kosten zouden be
dragen, wat z.i. ook had gekund, en dringt
er daarom op aan, deze alsnog definitief
te doen laten vaststellen.
De voorzitter zegt, dat dit moeilijk uit
voerbaar ia
De heer A. Louwerse bespreekt verder
de uitvoering van het werk. Hoewel het
aanbeveling verdient plaatselijk te laten
verdienen, is het een feit, dat leidekkers-
werk geen smidswerk is. Loodgieterswerk,
leibedekking enz. hooren sinds jaren her bij
elkander. Daarbij komt, dat aankoop van
leien moeilijk zonder loodgieter zou gaan.
Met het advies van den gemeente-bouw
kundige kan hij zich dan ook vereenigen.
Indien b.v. een leidekker het werk niet
zou worden opgedragen, beschouwt hij dit
werk alsnog meer te behooren tot het
werk van een timmerman, dan wel tot
dat van een smid. Juist acht hij het, dat
het leidekkerswerk bij het loodgietersvak
behoort.
De heer Geschiere zegt verder zich niet
bevoegd te achten deze zaak in haar ge
heel te kunnen beoordeelen. Maar aan
gezien de Kam gezegd heeft, dat hij het
kan, is hij er voor het hem te gunnen.
De heer Vos zegt het eens te zijn met
het advies van den gemeente-bouwkun
dige.
Vervolgens vraagt weth. Louwerse of
deze zaak niet kan worden uitgesteld. De
voorzitter merkt op, dat verschillende om
standigheden pleiten voor directe uit
voering.
Weth. Rotte is voor directe uitvoering
van het werk. Het schijnt voor te komen,
dat men voor uitvoering van dergelijke
werken juist den winter kiest. De heer
Cevaal is eveneens tegen uitstel.
De heer Vlieger is voor uitvoering door
deskundige hand, mits men van het werk
geve aan de Kam, voorzoover dit tot zijn
vak behoort.
Weth. Louwerse zegt zoo zijn stem aan
deze zaak niet te kunnen geven. Afge
dacht van de familierelatie's met de Kam
heeft hij met hem over deze zaak ge
sproken, terwijl de Kam goed werk heeft
gegarandeerd. Het is waar, dat het hier
een moeilijke zaak is, maar ziende op
de weinige werkgelegenheid ook voor deze
categorie van menschen, ligt het op den
weg voor eigen inwoners te zijn.
Nadat ten slotte de discussie hierover
wordt gesloten, geeft de voorzitter in stem
ming om te besluiten het werk te laten
uitvoeren, daarmee zoo spoedig mogelijk
te laten beginnen, het uit te voeren tim
merwerk in twee gedeelten te splitsen,
dus door twee verschillende timmerlie
den te laten uitvoeren, en het lei-, zink
en loodgieterswerk, voorzoover dit laatste
niet tot het smidswerk behoort, door een
deskundigen leidekker en dus niet door De
Kam te laten uitvoeren.
De werkzaamheden, verbonden aan de
bovenste bedekking, zouden dan door de
Kam kunnen worden uitgevoerd.
Dit voorstel, in de lijn van het rapport
van den gemeente-bouwkundige, wordt
aangenomen met 4 tegen 3 stemmen. Voor
de heeren Rotte, Cevaal, Vos en Vlieger.
Tegen de heeren C. Louwerse, A. Louwerse
en A. Geschiere J.Hzn. Daarna sluiting
der vergadering.
Vrijdagavond vergaderde de A.-R.
Propagandaclub voor de tweede maal. Als
eerste inleider sprak dhr W. de Buck
over art. 17 van het A.-R. program: de
landsverdediging. Spr. handelde over het
oefenen van recht en gerechtigheid en
het kennen van onze landshistorie. Niet
de jacht naar eer en goed mag de drijf
veer zijn tot een oorlog. De overheid ech
ter draagt als Gods dienaresse het zwaard
niet te vergeefs. Eigen bezittingen moe
ten beschermd en verdedigd worden, orde
en veiligheid moeten gehandhaafd. Spr.
waarschuwde ook tegen de praktijken van
Kerk en Vrede. Het werk van den Vol
kenbond om den vrede te helpen bewa
ren en het recht te doen zegevieren, ver
dient waardeering, al zijn er sommigen,
die er te veel van verwachten.
Als tweede inleider sprak dhr A. Adri-
aanse over de cumulatie, d.w.z. de samen
voeging van inkomens uit de publieke
kas. Inkomens dus, die uit de belastingen
moeiten bstaald werden. Vooral in crisis
tijd jaagt mon stof over cumulatie op,
om de positie der rechterzijde daardoor
te verzwakken. Bij de wijziging der Pen
sioenwet is met de billijkheid terdege
rekening gehouden. Op beide inleidingen
volgde een leerzame bespreking.
De af deeling Grijpskerke van den
Nederl. Christelijken Landarbeidersbond
kwam Woensdag in vergadering bijeen.
De huishoudelijke zaken werden vlug af
gehandeld. De jaarverslagen van secr. en
penningmeester werden uitgebracht. De
aftredende bestuursleden werden herko
zen, n.l. J. Dekker, voorzitter, L. Davidse,
secretaris en Jac. de Wolf, penningmees
ter. Het was een zeer gezellig samenzijn
en de opkomst was zeer goed.
Tholen. Vrijdagavond vergaderde de
A.-R. kiesvereeniging, onder leiding van
den wnd voorzitter Dr Veltenaar. Beslo
ten werd adhaesie te betuigen aan de
bekende motie Steenwijk i.z. cumulatie
van traktementen en pensioenen. Aan
geschaft zal worden om bij de leden te
circuleeren, het boek van den heer Janse
uit Biggekerke over het Fascisme.
De vergadering ging accoord met de
redactie van het verkiezingsmanifest. Na
drie stemmingen werd gekozen tot voor
zitter dhr M. v. Oostende. Als spreker
voor dezen winter zal worden uitgenoo-
digd dhr Mr De Wilde uit Den Haag.
Mr A. J. v. d. Hoeven zegt toe, in een
volgende vergadering voor de kiesvereeni
ging te zullen optreden met een actueel
onderwerp.
Uitvoering „Toonkunst".
Door de afdeeling „Toonkunst" van
Goes, directeur de heer Otto Lies, is gis
teravond in de „Prins van Oranje" een
uitvoering gegeven. Het zeer gevarieerde
programma bevatte deze keer naast vo
cale ook instrumentale no's. Dit heeft zijn
goede zijde, want hierdoor krijgen de zan-
gers(essen) gelegenheid om na inspannen-
den zang wat rust te nemen, om dan weer
frisscher voor den dag te komen. Daar
heeft het ook niet aan ontbroken. Het
koor heeft met energie en merkbaar goed
begrijpen gezongen, wat wel noodig is
om een 6-stemmig koor als no. 1: „Ge-
sang der Parzen" van Joh. Brahms (Ge
dicht van Goethe) naar eisch weer te ge
ven. Met alleen dit, doch ook het
„Schiksalslied" van Brahms, benevens
Fragment uit „L'an Mil" van Gabriel
Pierné (deel I en Hl) zijn heel mooit uit
gevoerd, vooral het „Te Deum Laudamus".
Voorts is het vrouwenkoor met de so
praan- en alt-solo „Pardon Breton" van
Chaminade in zijn verschillende vormen
met toewijding vertolkt.
Dat er goede krachten in het koor zijn
bleek uit het optreden van twee dames
solisten uit eigen kring, n.l. van Mej. J.
Kousemaker, sopraan en Mej. J. Kloos
terman, alt. Door beide zangeressen is
zeer te waardeeren werk geleverd, hoewel
de eerste bij het begin van „Schlitten-
fahrt" van Otto Lies, de mond niet vol
doende opening gaf. Dit is niet bevorder
lijk voor een duidelijke uitspraak. Zij mag
zich gerust wat meer geven. Haar stem
is zeer goed. Beter was zij in 4d „Vineta"
(gedicht van Wilhelm Müller), waarin
ook de twee violen van Mej. Buthfer en
den heer Kloosterman, benevens de cello
solo van den heer Nordlohne heel goed
uitkwamen.
Wat betreft no. 4b, daarin is door den
cellist uitstekend het verborgen karakter
getroffen.
Wij behoeven eigenlijk niet te vermelden
dat de begeleiding van de verschillende
solisten door den heer Lies van fijn ge
voel getuigde, dat spreekt voor zichzelf.
Door de uitvoering van de „Sonate" voor
viool en piano, van Otto Lies, hebben wij
met veel genoegen de kennismaking weer
eens vernieuwd met dezen hoog begaafden
toonkunstenaar-componist. Het gebeurt
helaas hoogst zelden, dat de heer Lies ons
doet genieten van zijn groot talent op het
klavier. Wij zijn hem dankbaar, dat hij
weer eens uiting heeft willen geven van
hetgeen daar leeft in zijn fijn-besnaarde
kunstenaarsziel.
Ofschoon deze compositie reeds dateert
van 1898, is dit, voorzoover ons bekend,
de eerste maal, dat ze hier in het open
baar is uitgevoerd. Dat de heer D. Kloos
terman Ghr.z. de eer te beurt viel dit
prachtige werk samen met den toonzet
ter te vertolken, is wel een bewijs voor de
capaciteiten van dezen violist. Hij vol
bracht die taak met een mooien, gevoeli-
gen toon en zeer goede voordracht. Dat
de componist na de vertolking werd ver
eerd met het aanbieden van een mand
met vruchten, wekte begrijpelijk aller in
stemming.
Mevr. ReedijkSurie was als voorheen
weer onberispelijk in haar klavierbegelei
ding, zij bewees hiermede geen geringe
dienst aan deze uitvoering. Het kleine or
kest was saamgesteld uit enkel strijk
instrumenten; de kwaliteit overtrof verre
de kwantiteit, zoowel begeleidend als so
listisch. Tot eer van den dirigent en alle
medewerkenden moet worden gezegd, dat
het een avond was vol „Toonkunst-genot"
te oordeelen naar de toegebrachte hulde
aan het einde der uitvoering.
Tot onderwijzer aan de Dr J.
Woltjerschool te Amsterdam is benoemd
de heer Chr. J. de Wolff te Grijpskerke.
Vuurgevecht tusaohen
smokkelaars en douanen.
Het was den Dusseldorfschen douane
beambten bekend, dat in den nacht van
Donderdag op Vrijdag een smokkelauto
bij Himmelgeist met de veerpont den
Rijn over wilde steken. Douane-beamten
hadden zich met een afdeeling schupo's
in een hinderlaag gelegd, om zoo te
trachten de smokkelaars in de val te lok
ken.
Tegen drie uur verscheen de smokkel-
wagen, die zooals later bleek zwaar ge
pantserd was, vergezeld van een motor
rijwiel met zijspan. In alle stilte werd
het veer overgezet en in volle vaart ging
het daarna den Rijndijk op. De douanen
en schupo's kwamen uit hun hinderlaag,
doch hun bevel om halt te houden werd
beantwoord door een hevig vuur der
smokkelaars. De douanebeambte Schnei
der, de man die Szymanski wist te ar
resteeren, werd hierbij ernstig in het dij
been gewond. Intusschen was de smok
kelauto er in volle vaart van door gegaan,
achtervolgd door de douane-beambten.
De laatsten «raakten echter hef spoor
kwijt.
In het gehucht Haan, waar de smok
kelaars met een noodzakelijke reparatie
van hun stukgeschoten radiateur bezig
waren, kregen de douanen hen opnieuw
in het oog. Bij hun nadering vluchtten de
smokkelaars en wisten begunstigd door
de duisternis, te ontkomen, onder achter
lating van den wagen, welke bij onder
zoek niet minder dan duizend pond ta
bak en vijftig-duizend sigaretten bleek te
bevatten.
Een winkel vol gesto
len goed. Dezer dagen kwam het de
Centrale Recherche te Rotterdam ter
oore dat in een winkel aan den Coolsin-
gel een groote partij gestolen sigaren, si
garetten en tabak voorradig zou zijh.
Er werd een inval gedaan en al spoe
dig kwam men tot de overtuiging, dat de
gegevens die men verkregen had, op
waarheid berustten. De geheele inventa
ris werd naar het hoofdbureau van po
litie overgebracht en daar gesorteerd.
Het bleek dat nagenoeg alles afkom
stig was van diefstallen die in den laat
sten tijd herhaaldelijk ten nadeele van
grossiers werden gepleegd.
De winkelier, de 26-jarige de G., is als
verdacht) van heling, in bewaring ge
steld. Later zijn nog aangehouden de 19-
jarige H. en de 29-jarige de V., die zich
aan de diefstallen zouden hebben schul
dig gemaakt.
Brand in een koekfa-
Brjek. De koekfabriek Van de N.V.
Schild, Kwast en Scholten te Hoogkarspel
is Zaterdagnacht uitgebrand. Om half een
ongeveer bemerkten surveilleerende poli-
tie-agenten dat uit de tweede verdieping
van de fabriek rook te voorschijn kwam.
Terstond werd de brandweer gewaar
schuwd, die direct tegen een vuurzee
moest strijden, waartegen men niet was
opgewassen. Enkhuizen werd om assisten
tie gevraagd. Daarop werd het vuur met
vier stralen bestreden, waardoor de brand
beperkt kon worden tot het kantoor en
de opslagplaats. De machines en werk
plaats bleven behouden en kregen alleen
waterschade. De oorzaak is onbekend.
Ultimatum aan den no
taris. Te Minnertsga zouden plm. 100
pondemaat bouwland worden verkocht. Do
zaal was geheel bezet met belangstellen
den.
Na de voorlezing der condities werd op
gemerkt, dat in dezen tijd van malaise en
bezuiniging de notariskosten ook moesten
worden verlaagd. Verzocht werd om de
kosten van 7 op 6 pet. te brengen.
De notaris deelde mede, dat volgens
plaatselijk gebruik 7 pet. kosten gewoonto
was.
Gerepliceerd werd, dat, als de notaris
dezen wensch niet (inwilligde, er niet
zou worden geboden.
Op het eerste perceel werd door twee
personen geboden; op het tweede kwam
geen bod.
De notaris deelde mede, dat de verkoop
niet kon doorgaan.
De suikercampagne Ver. „Dinteloord".
Naar wij vernemen zal de campagne
aan de suikerfabriek „Dinteloord" Zater
dag a.s. eindigen.
Op 26 September begon de fabriek te
draaien en zonder stagnatie is tot nog toe
doorgewerkt. Wanneer de techniek in dit
bedrijf niet wordt verstoord zal de cam
pagne dus in drie maanden zijn beëindigd.
Verwerkt zullen op 24 December zijn,
ruw geschat, 350 millioen kilogram bie-
tenl Dat beteekent niets meer of minder,
dat in vergelijking met vorige jaar, per
week een kwantum bieten van drie mil
lioen k.g. méér is verwerkt. Dit is een re
cord, hetwelk in geen enkele fabriek in
Europa, voor zoover bekend, is bereikt.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Voor het kind.
Wsldadigheidspostzegels en -prent
briefkaarten.
Weer zitten wij in de donkere weken
voor Kerstmis, die weken, waarin zoo-
velen een beroep op onze hulpvaardigheid
doen; de weken, waarin onze gevoelens
extra de kinderen zijn toegewijd, die de
hulpvaardigheid behoeven. Maar de tij
den zijn moeilijk; wij kunnen geen groote
offers brengen en toch willen wij geen
Scrooges zijn, Das? pyifca wij hot; dat kls
de gelegenheid geboden crordt met eenige
luttele centen onzen steun aan de Kin
dei bescherming te geven, met nar:,e ctoor
het koopen van een paar kinderpostzegels
en kinderprentbriefkaarten kleurige
reproducties naar aquarellen van Ypo
Wenning, voorstellende Hollandsche klee
derdrachten. En wij weten, dat door die
kleine gift van ieder onzer 50.000 gees
telijk- of lichamelijk hulpbehoevende kin
deren gesteund en gesterkt worden.
Het Goesche Comité doet een beroep op
uw offervaardigheid voor dit goede doel;
het zal, evenals vorige jaren, eenige da
gen voor Kerstmis en Nieuwjaar eigen
handig de verkoop van postzegels en
prentbriefkaarten in het Postkantoor be
vorderen; bovendien kan men ten allen
tijde bestellingen doen bij haar respec
tieve leden. Geeft allen uw steun aan dit
sociaal-nuttige en -noodzakelijke werkl
Mevr. ZURING, Kloetingscheweg.
Mejuffr. WIERTS VAN COEHOORN,
Wilhelminastraat.
Dames BIELEN, Klokstraat.
Mevr. T. HOLLESTELLE—VISSER,
Magdalenastraat.
Zusters TEN HOEVE, VAN DER
VELDE en ANTHONISSE.
Mevr. Dr LOOIJEN—JANSMA en
Dr LOOIJEN, Ganzepoortstraat 6.
Mijnheer de Redacteur,
Vergun me voor het onderstaande een
bescheiden plaats in uw veelgelezen blad.
In het nummer van d.d. 16 Dec. komt
een bericht voor omtrent een in de Nieuw-
landpolder geschoten geringde haas.
Daar dit dier waarschijnlijk door on-
dergeteekende geringd is, is hij zoo vrij
door bemiddeling van uw blad daarover
eenige nadere inlichtingen te geven.
Op 23 Mei j.l. werd door hem in de
Schorerpolder te Ritthem, een jonge haas
een ring aangelegd met het volgend
inscriptie: N.M. Kz. 29 480.
Het dier was toen plm. 16 weken oud.
Het is echter niet de eerste geringde
haas die geschoten is. Drie jaar geleden
werd ook een exemplaar geschoten met
een dergelijken ring aan den poot. Dat
dier was ook in denzelfden polder geringd,
wel een bewijs dat de haas dicht bij zijn
geboorteplaats blijft huizen.
Deze ringen worden meer uit sportief,
dan wel uit wetenschappelijk oogpunt ge
bruikt.
Rij voorbaat mijn welgemeenden dank
voor de plaatsing in uw blad.
Hoogachtend,
J. A. BOONE.
Ritthem 113.
GREGOR STRASSER.
In mijn herinnering ligt een intieme
praatavond in Gharlottenburg, waar de
gebroeders Strasser him kantoor hadden.
Gregor en Otto waren toen nog de beste
maatjes en hadden eenzelfde doel voor
oogen: het Derde Rijk onder Adolf Hit
ler. Het frappeerde mij, dat vooral Gre
gor de voorzichtige was in zijn formulee
ring, terwijl Otto mij de obstinate toe
scheen. Ik keek dan ook niet verwonderd,
toen enkele maanden later Otto Strasser
de N. S. D. A. P. met zijn volgelingen
verliet, om onder medewerking van
Stennes het Zwarte Front te vormen. Van
deze Stennes-groep hoort men in Berlijn
weinig. Gregor en Otto Strasser bleven
ondanks hun scheiding goede vrienden,
daarentegen staan de nazi's met de Sten-
nes-knapen op voet van oorlog. Zij be
schouwen ze als communisten. Juist dezer
dagen vond in Prenzlau de behandeling
van een proces plaats, waardoor wij ons
een beeld kunnen wormen van den baat
tusscben jonge menschen, die oorspron
kelijk als kameraad naast elkaar mar
cheerden: op een goed bij Zehdennick
werden 's nachts 21 werkwillige arbeiders
der N. S. D. A. P. door een sterkeren
groep Stennesknapen in den slaap over
vallen en zwaar mishandeld. De rechter
eischte voor alle beklaagden zware tucht
huisstraf, maar bet eindoordeel viel, daar
de politieke motieven niet duidelijk be
wezen konden worden, nogal mild uit:
drie tot tien maanden gevangenisstraf. Op
zichzelf is dit niets bijzonders, maar wij
kunnen hieruit afleiden, hoe de verstand
houding is tusschen hen, die Gregor Stras
ser en dus ook Hitier trouw bleven en de
meer radicale jeugd, die Otto Strasser
volgde en thans onder leiding van Sten
nes marcheert.
Terwijl Otto Strasser met zijn kleine
schaar vrijwel in de vergetelheid geraakt
is, trad Gregor steeds meer op den voor
grond. Hij was tot kort geleden de kan
selier-kandidaat der N. S. D. A. P. Toen
Hitier de macht voor zijn partij en zich
zelf opeischte, hoorde men Strasser weer
noemen als de eventueele premier voor
Pruisen. Reeds waren besprekingen met
bet centrum dienaangaande in gang en
de groote meerderheid, welke Goering als
voorzitter van den Rijksdag direct be
haalde, bewijst, dat de verhouding tus
schen de N. S. D. A. P. en bet Gentrum
een gunstige wijziging heeft ondergaan.
Gregor Strasser behoorde nimmer tot
de scherpslijpers, die thans hun onver
woestbare trouw aan Hitier gezworen
hebben. Toen Hitier na zijn mislukten
putsch in 1923 tot vestingstraf te Lands
berg aan de Warte veroordeeld werd, nam
Strasser de leiding der diep teleurgestelde
nazi's, in samenwerking met Ludendorf,
voor zijn rekening. De partij en vooral
Hitier heeft dus ongetwijfeld veel aan
Strasser te danken.
Wij legden hom ecu Ik tn,
lustigen veertiger, apetk>ker -''in beroap,
uit Landshut naar Berlijn overgewaaid.
Hij maakte den oorlog aan het front mee
en kon het klaarblijkelijk achter weeg
schaal en retort niet meer uithouden. Hij
begaf zich naar Boieren, verkocht hier
overdag allerlei pillen tegen hoofdpijn en
andere kwalen, om das nachts een troep
vrijwilligers te commandeeren. Hij had de
gouw Niederbayern van Anton Drexler's
Duitsche Arbeiderspartij onder zijn lei
ding, waartoe als nummer zeven de toen
volmaakt onbekende Adolf Hitler behoor
de. Men kan begrijpen, dat het den hel
blonden germaan, wiens stoere figuur nog
bij de laatste rijksdagzittingen iedereen
opviel, niet gemakkelijk valt, Hitler in
slaafsche gehoorzaamheid te volgen. Tij
dens den Munchener Putsch comman
deerde Strasser een batterij aan den Isar-
oever en toen Hitier en Ludendorf bij de
jammerlijke mislukking de stad allang
verlaten hadden, stond Gregor nog steeds
bij zijn kanonnen op bevel van den aan
voerder te wachten! Toen Hitier verwij
ten gemaakt werden over een gebroken
eerewoord, moet Strasser lachend gezegd
hebben: „Dat was geen eerewoord, maar
een soldatenlist!" Voor hem schijnt alles,
wat na den oorlog in Duitschland ge
beurt, nog dezen oorlogsgeest te ademen.
Ondanks den mislukten putsch maak
ten de volksche partijen zich in het par
lementaire leven opnieuw bemerkbaar en
met ben kwam ook Strasser naar Berlijn,
werd rijksdagafgevaardigde en verhevigde
zich over een steeds grooter wordend ar
beidsveld. Hitier verlaat de vesting ais
vrij man, reist naar Berlijn en leest zijn
kameraden, die op eigen initiatief parle
mentariërs geworden zijn, danig de les.
Alleen Strasser trekt zich van zijn ver
wijten niets aan. Hij verkoopt zijn apo
theek in Landshut en steekt zijn kapitaal
in de partij. Hij is dus min of meer aan
deelhouder van Hitier, neemt de organi
satie van Noord-Duitsehland voor zijn
rekening en gaat met zijn broer Otto in
Pruisen beginnen.
Hij vormde met zijn broer den „Kampf-
Verlag", die nationaal-socialistische
kranten uit den grond stampte. Van de
opbrengst dezer kranten betaalde hij de
propagandistische organisatie voor N.-
Duitschland.
Op een bijeenkomst der politieke lei
ders te Hannover formuleert Gregor
Strasser zijn gedachten ten opzichte van
Hitier aldus: „Wij hebben geen paus uit
München noodig!" De Noord-Duitsche
gouw der N.S.D.A.P. bestond uit man
nen, die met fanatieke liefde aan den
frontgeest der soldaten bleven hangen en
sterk socialistisch denken. Dr Otto Stras
ser was van huis uit sociaal-democraat
en zorgde voor een formuleering, welke
de massa in zich kon opnemen. Op het
nationalistische element werd door hem
nooit de nadruk gelegd.
De Noord-Duitschers wagen een paar
maal een aanval op Munchen, maar Hit-
Ier trotseert bun attaque, hij verhoogt de
soldij der Berlijnsche S. A.-mannen en
stikt alle rebellie met zijn fascineerende
formuleering, De partij doet uitspraak
over de gebroeders Strasser, een histori
sche uiteenzetting over het begrip socia^-
lisme, door Gonrad Heiden in zijn voor
treffelijke „Geschickte des Nazionalsozia-
lismus" vastgelegd. Hitier geeft zijn sym
pathie voor bet particulier eigendom te
kennen. Gregor komt zijn broer Otto te
hulp, maar Hitier zegt afwijzend: „Het
is ondenkbaar, dat Duitschland in de
eerstvolgende jaren door zijn economi-
scben crisis komt". Otto en de hem ge
trouwe socialistische ideologen worden
uit de partij gestooten, Goebbels behaalt de
overwinning, maar niet geheel, want Gre
gor blijft bij de partij. Zijn „Kampf-Vor-
lag" wordt geboycotteerd, zijn kranten
brengen niets meer op, maar bij blijft de
leider der organisatie. Hij groeit tot den
besten parlementairen vertegenwoordiger
der N. S. D. A. P., overvleugelt Frick en
Goebbels en wordt als de meest beteeke-
nende man zijner partij beschouwd. Hij
spreekt op minstens tweehonderd verga
deringen per jaar en wordt niet moede,
nacht in, nacht uit, door Noord-Duitsch-
land te jagen.
Zijn vroolijk gelaat heeft sedert onze
eerste kennismaking in Gharlottenburg
een andere uitdrukking gekregen, geeft
den internen strijd weer, dien hij sedert
1928 met Hitier, Goebbels en Goering
voert. Hij is de economische adviseur der
N. S. D. A. P. geworden en beeft in de
zen Feder en Rosenberg overtroffen.
Wij wisten allang, dat bet tot een con
flict tusschen Hitier en Strasser moest
komen. We glimlachen om de naiviteit,
waarmede de gehoorzame nazi's bet be
richt van Strasser's ziekteverlof als abso
lute waarheid slikken. Wanneer Adolf
Hitler op Gregor Strasser's ontslag-aan
vrage nog niet direct is ingegaan, dan
deed bij zulks om den schijn te redden.
Het gaat in waarheid om de vraag: Wil
Hitier nu eindelijk kleur bekennen en met
zijn twaalf millioen Duitschers medewer
ken aan den wederopbouw van volk en
vaderland? Geeft hij op deze vraag een
bevestigend antwoord, dan is een eerlijke
verzoening tusschen hem en Strasser
denkbaar. Blijft hij in zijn hardnekkig
heid vasthouden aan den eisch der abso
lute macht, dan zal een tweede splitsing
in de N. S. D. A. P. zich weldra bemerk
baar maken. Tienduizenden zijn bet aar
zelen en afwachten van den leider der
partij van ganscher harte zat en zij zeg
gen met Gregor Strasser: „Wir Wollen
mitt jedem ehrlich zusammenarbeiten,
der guten Willens ist".
Berlijn, IS December 1032.
