EERSTE BLAD.
1ST VAN MELLE'S KOEK, GEZOND EN LEKKER!
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie
DONDERDAG 15 DECEMBER 1932
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. m
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
mr a. a. de veer t
De kleine schooltjes.
De klacht is bekend en wordt uit den
treure herhaald: het zijn de kleine school
tjes, het is de sterke splitsing bij het b ij-
zonder onderwijs, waardoor de onder
wijsuitgaven onnoodig hoog worden op
gedreven.
Het ongemotiveerde van deze beschul
diging is al herhaaldelijk aangetoond,
jn.nr zonder dat de beschuldigers zich
lieten overtuigen.
Thans is het Dr G. P. Gunning, die in
het „Haagsche Maandblad" duidelijk
maakt, dat het onomstootelijk vaststaat,
dat de pacificatie slechts in zeer geringe
,mate oorzaak van het te groote aantal
en te klein formaat der lagere scholen is,
en dat de huidige wan-organisatie „eigen
lijk uitsluitend en principieel" gezocht
moet worden bij het openbaar onderwijs.
Na hieromtrent allerlei cijfers te heb
ben gegeven, vervolgt Dr Gunning:
„Zoo wordt o.a. met cijfers aangetoond,
dat in de provincie, waar men versnippe
ring als gevolg der pacificatie wellicht
het meest zou verwachten, dat is Fries
land, daarvan bijna geen sprake is. Aan
deze reeds gepubliceerde gegevens voeg
ik hier nog toe enkele cijfers uit Z e e-
land, de provincie, waar alle voor de
pacificatie ongunstige factoren samen-*
vallen: meervoudig geloofsverschil bij ge
ringe bevolkingsdichtheid, insulaire isola
tie en (dit alleen hier) afnemende school
bevolking. Niettemin is het scholen-accres
van 1914 tot 1930 er slechts.24; n.l.
van 258 tot 282. En daarvan moet nog
orden afgetrokken het accres bij het
openbaar onderwijs, gevolg van de O. S.
iplitsing in Middelburg, Vlissingen en el-
ers.
Wij stellen daar tegenover, dat alleen
al in Amsterdam bij het O. O. (van 1914
tot 1929) een stijging van 189 op 381 L.
S., dus een accres van 192 valt te boeken,
welke uitsluitend te wijten is aan 0. S.-
splitsing (als gevolg van het amendement-
isendorp juncto het ook stedelijk gebruik
der kleine-schooltjes-leerlingenschaal). En
dat het gelijksoortige L. S. surplus (d.w.z.
het L. S. accres voorzoover dat het leer
lingen-accres te boven gaat) alleen van
de vier grootste steden het surplus van
geheel Nederland overtreft. M.a.w. zon
der het ambulantisme-verbod zou het
aantal L. S. na 1920 naar rato minder
zijn toegenomen dan het aantal leerlin
gen en zou er dus inplaats van versplin
tering juist concentratie hebben plaats
gevonden welke dan dus te danken
ware geweest aan de pacificatie en het
bijzonder onderwijs".
i Het is goed, deze gegevens vast te hou
den.
Vooral ook met het oog op de komende
verkiezingen.
Bandeloosheid.
Er is een groot verschil tusschen vrij
heid en bandeloosheid,
i Wat wij thans zien gebeuren in naam
van de vrijheid is daarvan niet anders
dan een droeve caricatuur.
Bij een onlangs te Haarlem gehouden
betooging van de S. D. A. P. werd het
oorbaar geoordeeld door een spreekkoor
de volgende klanken te laten uitstooten:
„Hang op, hang opl Ruys moet in den
strop!"
Te 's-Gravenhage was bij de laatste
poote betooging eveneens een spreekkoor
in actie.
Aldus:
Be groepleider: „Wie maakt onze cen
ten zoek?"
En dan de massa: „Ruys de Beeren-
hroeck".
Be leider:^ „Wie redt ons uit de klauw"
De volgelingen: „Van rood, wit en
blauw?"
Zoo wordt dus de eerste Minister der
Kroon op schandelijke wijze beleedigd en
laat men de „bewuste" massa in koor
sohreeuwen om verlossing uit de klauw
fan rood, wit en blauw, d.w.z. om om
verwerping van de bestaande orde.
Het is duidelijk, dat hier de grens van
W vrijheid vèr is overschreden en dat we
doen hebben met een niet toelaatbare
ordeloosheid, waartegen krachtige maat-
etl behooren te worden genomen.
Bit sterven, zegt de „Standaard", is
wel tragisch.
Li? maar voor en^e^e dagen was Mr
Veer benoemd geworden tot Burge-
"•ester van Middelburg. Een ambt, dat
hij niet gezocht bad, tegen welks aan
vaarding hij, naar ons bekend is, aanvan
kelijk overwegende bezwaren had, maar
dat hij ten slotte uit plichtsgevoel had
aanvaard.
En nu werd hij plotseling èn uit dat
ambt, èn uit ons partijleven, en, wat nog
droeviger is, uit den kring der zijnen weg
gerukt.
De Veer was een antirevolutionair van
het oude type; antirevolutionair tout-
court, zonder bijbehoorende kenmerken,
die slechts verwarrend werken. Lid van de
Nederlandsch Hervormde Kerk, maar
zonder daarin als antirevolutionair iets
bijzonders te zien of er iets bijzonders
mee te verbinden. Staatkundig anti
revolutionair. Dat was hij. En trouw.
Men kon op hem rekenen. Altijd. Doch
ook weer geen meelooper. Man van eigen
oordeel, die overtuigd wilde worden
indien er soms op afgeleide punten eens
meeningsverschil openbaar werd. Geen
klein man intusschen, die struikelen zou
over een strootje. Bereid om over kleinig
heden heen te stappen; evenwichtig in
alles.
Onze partij verliest veel in zulke man
nen, vooral als ze ook gewestelijk een bij
zondere plaats innemen, gelijk met De
Veer het geval was. Zijn plaats is dan
ook moeilijk te vervuUen en ons verlies
groot. Maar grooter nog voor den familie
kring, dien we de vertroostingen toebid-
den van Hem, die de weduwen troosten
wil en een Vader is der weezen.
dat het dorp binnen rolde en drie huizen
verwoestte. Onder de puinen der huizen
liggen elf personen bedolven. Twee hun
ner konden tot dusver als lijken geborgen
worden.
Later wordt gemeld:
Er zijn twaalf menschen gedood en
veertien zwaar gewond.
De aardverschuiving is waarschijnlijk
veroorzaakt door den hevigen regenval
der laatste weken.
Een laffe grap.
Tijdens het debat in de Kamer werd
Herriot plotseling aan de telefoon geroe
pen, daar MacDonald hem wilde spreken.
Door de telefoon deelde een man hem me
de, dat hij de particuliere secretaris wa9
van MacDonald en dat hij opdracht had
gekregen, Herriot mede te deelen, dat de
Britsche regeering haar voornemen ver
anderd had en den termijn van 15 dezer
niet aan Amerika betalen zou. Als maat
regel van voorzichtigheid werd onmiddel
lijk het departement van buitenlandsche
zaken te Londen aangevraagd, waarop
bleek, dat iemand men weet niet wie
een „grap" had uitgehaald. In ver
schillende kringen te Parijs is men van
meening, dat de royalisten hier de hand
in hebben.
Hef spoorwegongeluk bi] Luzern.
Het aantal dooden bij het spoorwegon
geluk bij Luzern is nog gestegen. Nog zijn
3 zwaar-gewonden overleden, zoodat het
aantal dooden 'thans 9 bedraagt. Boven-
fende het op wachtgeld stellen van perso
neel. De directie deelde mede, dat zij met
het op wachtgeld stellen van ouder per
soneel, zooals tot dusverre is geschied bij
het beschikbaar komen van overcompleet
personeel, moeilijk op denzelfden voet kon
blijven doorgaan, omdat zij daarmede te
diep zou afdalen, wat tot tweeërlei bezwa
ren aanleiding zou geven. Vooreerst, als
na niet al te langen tijd door een ople
ving in het bedrijf, die de directie meent
te mogen verwachten tot de aanstelling
van nieuw personeel zou moeten worden
overgegaan, zou geld verschuldigd blijven
aan personen, die met het oog op hun
leeftijd niet voor weder indienststelling in
aanmerking zouden komen. Daarnaast
brengt doorgaan met het op wachtgeld
stellen van ouderen mede, dat personeel
van ongeveer gelijken leeftijd, voor zoover
het daarvoor in aanmerking zou komen,
vroeger dan op normalen leeftijd gepen-
sionneerd zou moeten worden. Dit acht de
directie niet verantwoord tegenover het
pensioenfonds.
De directie deelde verder mede, dat zij
voorloopig, wat de op wachtgeldstelling
betreft, allen het oog had op een zestigtal
jongere locomotiefbeambten. In totaal zijn
in den locomotievendienst ongeveer 250
man overcompleet. Daarvan heeft men
200 met tewerkstelling aan anderen ar
beid kunnen helpen. Voor ongeveer zestig
leerlingen-machinist en leerlingen-machi
nist voor lichten dienst kan evenwel geen
werk meer worden gevonden. Het ligt
daarom in het voornemen hen, die de
Ingezonden Mededeellng.
Frankrijk weigert te betalen.
Frankrijk zal niet betalen. Dit is nu
een voldongen feit, een sensatie van den
eersten rang.
Geheel het Fransche volk staat op het
standpunt, dat schulden- en herstelvraag
stuk een onverbrekelijke eenheid vormen.
De formuleering der Amerikaansche
antwoordnota aan Engeland deed de stem
ming in Frankrijk plotseling omslaan. De
groote en in zich overtuigende rede, welke
Herriot Maandag in de Kamer gehouden
heeft, kon daarin geen wijziging meer
brengen.
De stemming, 402 tegen 187, tegen het
regeeringsvoorstel om te betalen verwon
derde dan ook niemand; evenmin als het
verbazing wekte, dat Herriot, nadat hij
ten val was gebracht, door practisch de
geheele Kamer stormachtig werd toege
juicht. Want de Kamer heeft geen votum
van wantrouwen tegen de regeering uit
gesproken, doch slechts haar standpunt
tegenover de Vereenigde Staten willen
kenbaar maken.
Met veel nadruk wijst de Amerikaan
sche pers er op, dat drie landen den De-
cembertermijn zullen betalen: Engeland,
Italië en Tsjecho-Slowakië. Frankrijks
houding daarentegen heeft in Amerikaan
sche kringen een geweldige ontstemming
gewekt. Reeds worden represailles op het
terrein der handelspolitiek overwogen.
De nachtelijke stemming in de Fran
sche Kamer vol tragiek heeft een
uiterst ingewikkelden toestand gescha
pen.
In politieke Fransche kringen verklaart
men na de beslissing van de Kamer, dat
de schuldenovereenkomsten door het Hoo
ver-moratorium en de daaruit voortge
vloeide consequénties haar kracht ver
loren hebben.
Of de pessimistische voorspellingen, die
Herriot heeft gedaan, werkelijk zullen uit
komen, zal de toekomst leeren.
De Kabinetscrisis in Frankrijk.
De president der Fransche republiek
heeft Woensdagochtend de voorzitters van
de groote commissies en de presidenten
van Kamers en Senaat ontvangen.
Hij ontving o.a. den voorzitter van de
radicale fractie in den Senaat, die voort
zetting van de tot nu toe gevolgde poli
tiek bepleitte; daarna kwam de voorzitter
der radicale Kamerfractie, bij Lebrun en
vervolgens dé socialistische leider, Léon
Blum.
Paris Soir verwacht, dat de President
zich weder tot Herriot zal wenden; als
deze mocht weigeren, dan tot Boncour, die
een ministerie van dezelfde politieke lijn
als het afgetredene zou pogen te vormen.
Mocht die poging mislukken, dan zou Da-
ladier de opdracht tot kabinetsvorming
ikrijgen. Deze geruchten, aldus meldt Reu
ter uit Parijs, moeten met voorbehoud
aanvaard worden, want in de pers wordt
krachtig stemming gemaakt voor een mi
nisterie van nationale eendracht.
Aardverschuiving In Spanje.
Bij het dorp Alcala del Jucar maakte
zich gisteren een geweldig rotsblok los,
I dien worden nog 4 personen vermist,-
waarvan men aanneemt, dat zij dood on
der de overblijfselen liggen. Het aantal
dooden zou dus 13 bedragen. In den van
Luzern naar Bellinzona rijdenden trein
bevond zich ook een veetransport. Het
angstig geloei van het vee en de noodkre
ten der gewonden waxen vreeseüjk om
aan te hooren.
De onlusten In Spanje.
Uit de nadere bijzonderheden omtrent
de bloedige onlusten te Castellar, waarbij,
zooals reeds gemeld, drie personen wer
den vermoord, blijkt, dat de extremisti
sche elementen op barbaarsche wijze zijn
opgetreden.
Een der slachtoffers, die secretaris is
van de plaatselijke socialistische partij,
werd door een schot in het been getrof
fen en door de onverlaten uit zijn huis
gesleept. Men vond later zijn lijk terug,
doorboord door 20 kogels. De twee andere
slachtoffers werden eveneens uit hun
huis gesleept en in koelen bloede om het
leven gebracht.
Korte Berichten.
Het stoomschip Bremen van den
Norddeutschen Lloyd heeft een nieuw
snelheidsrecord gevestigd. Het is gelukt
met dit schip den Oceaan over te steken
in vier dagen, 15 uren en 56 minuten.
Door den was van de Guadalquiver
is ernstige schade veroorzaakt in het dis
trict Alcala del Rio. Een deel van het
district is door het water van de Borlada
overstroomd; een twintigtal huizen staat
op het punt meegesleurd te worden.
De Belgische regeering is voor
nemens, 100 igébetonneerde onderkomens
te bouwen aan de Duitsch-Belgische grens
en deze te voorzien van automatische
vuurwapenen. De gelden, hiervoor 'benoo-
digd, 60 mi'lilioen francs, zijn reed® aan
wezig.
Verder zal de strategische hoek van
Hervé sterker worden verdedigd en wor
den uitgebreid tot defensieven steun voor
Luik.
Mr de Veer herdacht.
Na de gisteren vermelde rede van den
voorzitter der Eerste Kamer, heeft Minis
ter Beelaerts van Blokland zich daarbij
aangesloten.
„Ook de regeering, aldus spr., heeft het
bericht van het overlijden met diepe ont
roering ontvangen. Nog geen week ge
leden mocht spr. den heer De Veer nog de
hand drukken in verband met zijn be
noeming tot burgemeester van Middel
burg. Uit deze benoeming is wel duidelijk
gebleken de waardeering, welke de regee
ring voor den arbeid van mr. De Veer
had. De regeering sluit rich dan ook van
harte aan bij de hartelijke woorden van
j deelneming, welke de voorzitter zoo juist
ter herdenking van den heer De Veer heeft
uitgesproken.
Wachtgeld bij de Nederl. Spoorwegen.
Dinsdag heeft een bespreking plaats
gehad tusschen directie en personeelsread
van de Nederlandsohe Spoorwegen betref
minste dienstjaren hebben, op wachtgeld
te stellen. Ten aanzien van jonger perso
neel bij andere diensten bestaan nog geen
voornemens. Alles hangt hier af van den
toestand.
Varkenswet-wee.
In de Dinsdag te Utrecht gehouden al-
gemeene vergadering van den Bond van
Nederlandsche Fabrikanten van Vleesch-
waren en Vleeschconserven is besloten het
volgende telegram aan den Minister van
Economische Zaken en Arbeid te zenden:
„De leden van den Bond van Neder
landsche fabrikanten van Vleeschwaren
en vleeschconserven, verzoeken u met na
druk niet in te gaan op het voorstel, ge
daan door spekexporteurs, om den aan
koop van varkens voor het binnenland
voortaan te doen geschieden door bemid
deling der Nederlandsche Varkenscen
trale. Zij hopen, dat u in het verzoek, door
enkele groepen van belanghebben
den terzake gedaan geen aanleiding
zult vinden, terug te komen op uw belofte,
den binnenlandschen handel ongemoeid te
laten, daar zij het van het allergrootste
belang achten, de voor hun bedrijf benoo-
digde varkens zelf te blijven koopen."
Ontwerp-invoerregeling van brood en
meel.
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp tot regeling
van den invoer van tarwebrood en deeg
van tarwebloem of tarwemeel wordt het
door vele leden toegejuicht, dat de minis
ter is overgegaan tot beperking van den
overmatigen invoer van Belgisch brood, ai
waren zij van oordeel, dat die beperking
niet ver genoeg ging.
De hoeveelheid die zal worden toegela
ten is nog veel te groot, vooral als men be
denkt dat dit brood alleen in het grensge
bied wordt gebruikt. Zij achten een lager
contingenteeringspercentage gewensch'
Men meende dat de toepassing van dezen
maatregel ten eenenmale onvoldoende is.
Andere leden verklaarden dezen maat
regel slechts noode te kunnen aanvaar
den. Men is aan die toestanden gewend
aan de grens en er wordt over en weer ge
winkeld. Sociale maatregelen en vooral de
Tarwewet maken het brood nu eenmaal
duur, wordt gezegd. Deze duurte moet aan
de grens tot invoer van goedkoop buiten-
landsch brood leiden, hetgeen de overheid
wel zal kunnen verbieden maar niet belet
ten.
Uitvoer van pootaardappelen.
De Eerste Kamer nam z.h.st. wetsont
werpen tot regeling van den uitvoer van
pootaardappelen en van den wensch tot
regeling van den invoer van boter aan.
De spoorwegverbinding met den afsluit
dijk.
De Eerste Kamer heeft gistermiddag
met 25 .tegen 5 stemmen het wetsontwerp
in zake onteigening ten behoeve van den
aanleg van een spoorwegverbinding op den
staatsspoorweg HarlingenNieuweschans
met afsluitdijk goedgekeurd.
De Krakatau weer In werking.
De Krakatau vertoonde in de laatste
week eenige werking. De erupties, voor
zoover deze konden waargenomen, be
reikten meest geen grooter# hoogte dan
100 meter.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes,
Tolofoonnutnmor 11.
Postehèquo on Girorolioning 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Tclcf. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vliaaingon 10,20, Losse nummers 5 cent.
Advortontlën 00 cont por rogol. Jngazondon
mededeel Ingon 00 cont por regol. Kiclno
Ad vort,ontlën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder Ietter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Binnenland.
Afscheid van den burgemeester van We-
meldinge.
Bespreking invoer van brood en meel.
Vereen, tot bevordering van het Geiten
ras.
Do luchtverbinding met Indië.
Buitenland.
Frankrijk en de oorlogsschulden.
De Kabinetscrisis in Frankrijk.
Gisteren werd te 6 uur 's avonds een
maal een eruptie van 300 meter waarge
nomen.
Salarisverlaging.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
hebben besloten over het kalenderjaar
1933 op de jaarwedden van den burge
meester, de wethouders, den secretaris en
ontvanger een tijdelijke korting toe te
passen van vijf procent.
DE LUCHTVERBINDING MET INDIE.
Straks de reis in vier dagen.
De heer Hans Martin, algemeen secre
taris van de K. L. M., heeft in een lering
voor het departement Groningen van de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen een
lezing gehouden, waarin hij verscheidene
bizonderheden met betrekking tot de route
naar Indië heeft medegedeeld:
Blijkens het verslag in de Prov. Gro
ninger Courant heeft de heer Maxtin o.a.
het volgende betoogd:
Nu wordt de route nog in 9 dagen vol
bracht, in 1933 wil men het bekorten tot
8, in 1934 tot 6 en in 1936 tot 4 dagen.
Dat is voorloopig het toekomstprogramma,
dat tot dusver steeds stipt is uitgevoerd.
Daarvoor moet men echter eerst nog snel
lere vliegtuigen hebben. Reeds is er een,
de F 20, in bestel bij Fokker, dat inplaats
van gemiddeld 190 km., gemiddeld 225
km. kan doen, terwijl men rekent dat de
F 20 250 km. zal kunnen doen.
Als de outillage van de vliegterreinen,
die nu nog veel te wenschen overlaat het
toelaat, zal men later ook 's nachts gaan
vliegen en als men weet, dat men ook nu
eigenlijk maar 3% dag in 't geheel vliegt
en de rest van den tijd stilstaat, dan kan
men begrijpen, dat men later de reis ge
makkelijk in vier dagen zal kunnen doen.
Verder heeft de heer Martin, blijkens
hetzelfde verslag, nog gezegd:
Men heeft er wel over gesproken, dat
deze luchtpostdienst een miHioen per jaar
kost, maar hiertegenover staan reeds flin
ke inkomsten en over eenige jaren zal men
zijn, waar men wil wezen.
Tenslotte deelde de heer Martin, spre
kend over de luchtpost, mede, dat de ta
rieven spoedig weer verlaagd zullen wor
den.
10 PREMIE-AANSLUITINGEN
bij de Goesche Radio-Centrale. Zie
„Zeeuwsch Advententieblad" van deze
week. (Adv.)
Middelburg. Woensdagavond hield de
afdeeling Middelburg van den Ghr. Land-
arbeidsbond een openbare propaganda-
avond waar als spreker optrad dhr P.
Mbliefste voorzitter van den Chr. Bestu
renbond met het onderwerp: .Arbeid, loon
en des menschen bestaan". Spr. wees er
op, dat we in de moeilijke tijden op onze
hoede moeten zijn voor de gevaren die
dreigen. Eenerzijds staat daar het econo
misch liberalisme, dat een oplossing
tracht te verkrijgen langs den weg der
economische noodzakelijkheid zonder re
kening te houden met ethische normen.
Anderzijds staat daar het socialisme, dat
den arbeid riet als een vloek, wat leiden
kan tot pauperisme. Tegen beide beginse
len hebben we te strijden door den weg
van het recht, waarin we Gods schep
pingsorde hebben te handhaven. Deze
orde zegt, dat de mensch den arbeid
heeft ontvangen van God. Voor dit ter
rein golden dan ook Gods geboden, die
tot toepassing moeten worden gebracht.
Spr. spoorde krachtig aan toch te zor
gen, dat aan de chr. beginselen in de
zen crisistijd overwegenden invloed wordt
toegekend.
Goes. Gisteravond werd in de Prins van
Oranje alhier de eerste cursus-vergade
ring van den Chr. Besturenbond gehou
den, De voorritte? van den G.B.B., de heer
