Buitenland
Staten-Generaal
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
MAANDAG 14 NOVEMBER 1932
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47e JAARGANG - No. 38
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw",
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postclièque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent
Advcrtcntiën 30 cent per regel. Ingezonden
mcdcdeelingcn 00 cent per regel. Kleine
Advcrtcntiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
DE MOREELE KANT VAN DE CRISIS.
Aan de rede van Dr H. Golijn bij het
algemeen begrootingsdebat gehouden, is
het volgende ontleend:
Deze crisis heeft niet alleen in Ne
derland, maar ook in verschillende an
dere landen de bevolking geschud.
Daardoor zijn zeker hier en daar ook
wel enkele goede eigenschappen meer ge
prononceerd naar voren gekomen, maar
in meerderheid zijn het toch de minder
goede eigenschappen van het volk, die in
zulke omstandigheden zich openbaren. De
afgunst, die zich verspreidt, de neiging
tot het grijpen naar de openbare geld
middelen, de overmatige zucht tot het
leunen op den Staat, dat alles doet zich
in iederen volkskring voor. Dat zijn alle
verschijnselen, die wij in meer normale
tijden niet zoo waarnemen en die er op
wijzen, dat er inderdaad is e e n ver
zwakking van het moreele
weerstandsvermogen van het
volk.
Dat doet dan weer vanzelf de vraag rij
zen, of er ook diepere oorzaken zijn aan
te wijzen, die gedeeltelijk buiten de crisis
vallen.
Op die vraag geef ik voor mij een be
vestigend antwoord. Er zijn ook zedelijke
oorzaken van algemeenen aard. Het ligt
zeker niet in een gemis van belangstel
ling voor de intellectueele zijde van het
volksleven. Alleen de schrikbarend hooge
onderwijsbegrooting in Nederland vertelt
al het tegendeel.
Als het moreele weerstandsvermogen
van een volk afhankelijk was van de ver
breeding en verbreiding van menschelijke
kennis alleen, dan zou Nederland aan de
spits van de volkeren moeten staan. Dan
moesten wij nu hebben, in zulk een zorg-
vollen tijd als wij thans beleven, een uit
blinken in vastheid van karakter en in
moed en in geduld om grooten tegenspoed
te verdragen.
Maar dat is helaas niet zoo, al zij!n er
gelukkig, dit voeg ik er aan toe, nog wel
treffende uitzonderingen. En te verwon
deren is dat eigenlijk toch niet. Intellec
tueele vooruitgang alleen kan zeker wel
nieuwe krachten in het volksleven te
voorschijn roepen, maar als die krachten
niet staan onder controle van sterke gees
telijke factoren, dan ontwikkelt de voor
uitgang, blijkens de lessen der historie,
zich meestal in een richting, die in het
einde eiken vooruitgang weer ongedaan
maakt. Het wereldbeeld van onzen tijd
bevestigt dit allerwegen.
Er gaat een golf van geestelijke en mo
reele anarchie over de wereld, die zich
openbaart in het gedachtenleven, die
zich openbaart in het spreken en die zich
ook openbaart in den levenswandel, in de
handelingen der menschen.
De wereld heeft zeer moeilijke tijden
doorgemaakt: de geschiedenis is er vol
van; maar zij is er altijd weer doorheen
gekomen, wanneer de fundamenteele
krachten van het volk maar sterk genoeg
bleken.
Als eerlijkheid en trouw, als standvas
tigheid en geduld, als soberheid en inge
togenheid van levenswandel niet gevoeld
worden als onduldbaren druk, maar als
onmisbare elementen in onze levenshou
ding en als ten slotte het volk ook nog
weet dat het zijn lot te stellen heeft in
de handen van een Vader, die in de he
melen is, dan had men een geestelijk
sterk volk, dat alles verdragen kan en
dat ook alles wist te boven te komen.
Maar als die geestelijke en moreele
krachten ontbreken, of als die krachten
verzwakt zijn, als men met een geestelijk
ontworteld volk te doen heeft, dan valt
dat volk gemakkelijker ten prooi aan de
hartstochten van den dag en mist het
het weerstandsvermogen, dat noodig is
om de moeilijke tijden door te komen.
Dan wordt dat volk ook dadelijk gegrepen
door allerlei leuzen, die geen inhoud heb
ben.
De toestand te Genève.
Onder geweldige belangstelling der be
volking vond Zaterdag de begrafenis
plaats van de slachtoffers der incidenten
van Woensdag.
In den loop van den morgen is het op
verschillende plaatsen der stad tot klei
nere manifestaties gekomen, welke echter
spoedig door de politie werden onder
drukt.
Het geheele verkeer werd tijdens de be
grafenis ten teeken van rouw gedurende
vijftien minuten stopgezet.
Het volkenbondsgebouw was het voor
werp van een bijzondere bewaking. Mi
trailleuses en troepen waren geposteerd
bij de omliggende gebouwen.
Ook de commissie der ontwapenings
conferentie werkte onder de bescherming
der mitrailleuses,
Dublin in opwinding.
Vrijdagavond moest te Dublin de ge
heele politie en de burgerwacht gealar
meerd worden, aangezien de anti-Engel-
sche betoogers ter gelegenheid van de
herdenking van den wapenstilstand een
steeds dreigender karakter aannamen.
Geuniformde afdeelingen van het repu-
blikeinsche leger trokken door de straten
en riepen o.a.: „Wij willen de Valera tot
koning van Ierland maken."
De manifestanten droegen borden met
de woorden „Boycot Engelsche goede
ren".
Herhaaldelijk moest de politie met den
gummistok optreden en verscheidene per
sonen werden gearresteerd. Pas tegen
middernacht kon de rust worden hersteld.
Tijdens de onlusten stond het geheele
verkeer stil.
De brand in het opvoedingsgesticht bij
Zurich.
De oorzaak van den brand in het op
voedingsgesticht bij Zürich waarbij 12
kinderen om het leven zijn gekomen, kan
thans als vastgesteld worden beschouwd.
Men heeft met kwaadwilligheid te doen.
Een inwonende van de inrichting, de 43-
jarige Karl Widmer, die geestelijk niet
normaal is, wordt als de dader be
schouwd. Hij is in den nacht van den
brand met zijn Zondagsche kleeren aan
en met wat geld verdwenen. Den avond te
voren had hij met een anderen inwonen
de getwist, waarvoor hij een terechtwij
zing van den directeur kreeg. Bij een
nauwgezet onderzoek van de kamer,
waarin hij woonde, kwam uit een kast
een verscheurd briefje te voorschijn,
waaruit opgemaakt moet worden, dal
Widmer uit wraak brand heeft gesticht.
Rijksdagontbinding?
De onderhandelingen van den Duit-
schen rijkskanselier met de partijleiders
moeten als mislukt worden beschouwd,
nog voordat zij begonnen zijn. De natio-
naal-socialisten bebben ronduit gewei
gerd met von Papen te onderhandelen,
waarop, naar verluidt, van de zijde van
het centrum den rijkskanselier de vraag
is gedaan of na deze weigering der natio-
naal-socialisten onderhandelingen nog
eenig doel hebben.
In goed-ingelichte kringen verluidt, dat
onder deze omstandigheden een ontbin
ding van den rijksdag niet te vermijden
zal zijn, te meer daar de sociaal-democra
ten besloten hebben een motie van wan
trouwen tegen het kabinet-von Papen in
te dienen.
Men verwacht daarom, dat de rijksdag
reeds in de constitueerende zitting van
5 December ontbonden zal worden. Wat
daarna zal geschieden, weet nog nie
mand.
Van regeeringszijde worden deze ge
ruchten als onjuist tegengesproken.
Uitstel van betaling aan Europa?
Volgens een bericht uit Washington
heeft de Amerikaansche regeering offi
cieel bekend gemaakt, dat na de Engel
sche nota ook een Fransche nota over
handigd is, om uitstel van betaling voor
den op 15 December vervallenden termijn
voor de betaling der oorlogsschulden te
verzoeken.
Ook de Italiaansche gezant te Was
hington had een onderhoud met staats
secretaris Stimson over een uitstel van do
betaling van Italië op 15 December.
Te Washington verwacht men, dat
Donderdag a.s. een onderhoud tusschen
Hoover en Roosevelt over het vraagstuk
der oorlogsschulden zal plaats hebben.
Ontploffing in kolenmijn.
Door een ontploffing in een kolenmijn
te Ashton in Makerfield in het district
Wigan ten O. van Liverpool) zijn vier en
twintig mijnwerkers gedood en eenige
tientallen gewond.
D'e ontploffing gebeurde des nachls te
3 uur, terwijl de nachtploeg aan het werk
was. Er waren toen 104 man in de mijn.
Men heeft krachtige pogingen in het
werk gesteld om de vier mijnwerkers, die
nog vermist waren te redden. Deze pogin
gen hebben echter geen resultaat opgele
verd, zoodat de hoop vrijwel is opgege
ven.
Het aantal dooden is hiermede waar
schijnlijk gestegen tot 28. Vijftien lijken
zijn onder de grootste moeilijkheden uit
de 300 M. diepe schacht naar boven ge
bracht. Alle lijken waren met brandwon
den overdekt; vele waren volkomen on
herkenbaar.
De stormramp op Cuba.
Het marinestation in Havanna maakt
officieel bekend, dat het aantal dooden,
bij den springvloed gevallen, ruim 1000
man bedraagt. 500 dooden zijn reeds be
graven.
Ooggetuigen deelen mee, dat zich too-
neelen van onbeschrijfelijke ellende afge
speeld hebben. Talrijke kinderen kwamen
voor de oogen van de wanhopige ouders
om, zonder dat aan redding ook maar te
denken viel. Toen eindelijk het water te
rugtrok hingen de boomen en zelfs de
hooger gelegen huizen vol lijken.
De stad Santa Cruz del Sur, die vooral
ernstig geleden heeft, toont het beeld van
één grooten puinhoop.
Zooals gemeld, is de visschersplaats
Camaguey door een 8 meter hoogen
springvloed, volkomen verwoest.
Alle ziekenhuizen zijn tjokvol. Levens
middelen en medici zijn per vliegtuig
overgebracht.
De schade, welke aan de te velde staan
de gewassen is aangericht, is ook niet bij
benadering te schatten.
Met betrekking tot de ramp op Cuba
komen steeds nieuwe jobstijdingen bin
nen.
Volgens de laatste berichten zouden
niet minder dan 3000 personen om het le
ven gekomen zijn.
Alléén te Santa Gruz moeten 1700 men
schen omgekomen zijn en 5000 gewond
zijn. Talrijke plaatsen zijn totaal ver
woest. De suikervoorraden moeten voor
een groot gedeelte verloren zijn gegaan.
Vluchtelingen vertellen, naar Reuter
meldt, ontzettende verhalen over de vloed
golf, die Santa Gruz voor het aanbreken
van den dag in den nacht van Woensdag
op Donderdag is binnengedrongen. Het
water stroomde over de zeedijken en raas
de de stad binnen, waar het op sommige
plaatsen 21 voet hoog kwam te staan.
Vrouwen werden van de zijde van hun
echtgenooten weggesleurd; kinderen za
gen hun moeders worstelen met de gol
ven.
De meeste inwoners van Santa Gruz
hadden den orkaan getrotseerd en waren
niet gevlucht, onwetend van de in aan
tocht zijnde vloedgolf.
Ook de Gayman-eilanden zijn, naar een
vlieger meldt, door den wervelstorm ge
teisterd. Hier moeten 60 personen gedood
en honderden gewond zijn.
Het aantal dooden, dat de orkaan en de
stormvloed hebben geëischt, wordt vol
gens de jongste berichten thans op 2700
geschat.
Volgens een Reuterbericht is de stad
Santa Gruz zoo volkomen verwoest, dat
zij wellicht nimmer kan worden her
bouwd.
Een ander bericht uit New-Tork meldt,
dat de door den wervelstorm op Cuba
aangerichte schade door een der bladen
wordt geschat op 5.000.000.
Er zijn twee millioen balen suiker in
de opslagplaatsen en 50 pet. van den te
velde staanden suikeroogst verloren ge
gaan.
Geen afschaffing der confingenteering in
Frankrijk.
In een brief, gericht aan den voorzitter
van de „Association Nationale d'Expan-
sion Economique", den heer Etienne Fou-
gère, heeft de minister van handel, Julien
Duiand, eenige bijzonderheden meege
deeld van zijn plannen op het gebied der
buitenlandsche handelspolitiek.
De minister verklaart, dat hij er naar
streven zal, op den duur de contingentee-
ringen te vervangen door tariefverhoo-
gingen, maar dat hij ze intusschen zal ge
bruiken als een ruilmiddel en ze zoo noo
dig zal laten voortbestaan totdat het eco
nomische leven van Frankrijk en zijn me
dedingers opnieuw normaler geworden is.
Dit beteekent dus dat op een afschaf
fing in het groot van de contingenteerin-
gen in Frankrijk voorloopig niet te reke
nen valt.
Pakhuis ingestort te Warschau.
In het Noorden van Warschau heeft
zich gisteren een ontzettend ongeluk afge
speeld, waarbij achttien personen om het
leven zijn gekomen.
In het pakhuis van een brouwerij was
een enorme voorraad hop opgeslagen.
Naast het pakhuis, een oud bouwvallig
gebouw, stond een kleine houten keet, die
door arbeiders en straatventers werd be
woond. De muren en vloeren waren ten
slotte tegen het gewicht van de hopmassa
niet meer bestand en gistermorgen om zes
uur bezweek het pahuis, het woonhuis
onder puinhoopen bedelvend.
Met koortsachtige haast werd een aan
vang gemaakt met het reddingswerk. Het
bleek echter, dat achttien personen, onder
wie vier vrouwen en drie kinderen, waren
omgekomen. De redders konden twintig
andere personen, die het huis bewoonden,
in veiligheid brengen. De meesten hunner
zijn ernstig, zeven anderen licht gewond.
Korte Berichten.
Dr Benjamin Anderson, een der lei
ders van de Chase Nationalbank richtte
zich in een rede voor de leden der New-
Yorksche beurs tegen de verklaring van
Hoover, als zou de gouden standaard in
Amerika in den afgeloopen zomer gevaar
hebben geloopen. Volgens Anderson is de
gouden standaard in de laatste 36 jaar
nooit in gevaar geweest.
TWEEDE KAMER.
Het algemeen begrootingsdebat. Het on
weer van de lucht?
In de vergadering van Vrijdag het
verslag moest Zaterdag blijven liggen
werden de algemeene beschouwingen
over de Rijksbegrooting voortgezet.
De heer De Visser (G.P.) consta
teerde een verval van het parlementaris
me, noemt de crisispolitiek van de re
geering een stuk zwarte reactie, en diende
twee moties in betreffende een heffing
ineens en voorkoming van cumulaties, die
geen van beide werden ondersteund.
Mej. Katz (C.H.) ondersteunde 't be
toog van den heer Duijmaer van Twist
inzake hulpverleening aan de schipperij.
Dhr De Wilde (A.R.) betoogde, dat
een sober financieel beheer alle andere
vraagstukken in de schaduw stelt. Hij
komt er tegen op, dat men beschuldigd
wordt van schade toe te brengen aan het
cultureels leven als men bezuinigen wil.
Men moet in dezen tijd de waarheid on
der de oogen durven zien en niet het her
stel tegenhouden door simplistische leu
zen.
Aanvankelijk wil het spreker toeschij
nen, dat van de zijde der anti-revolutio
nairen geen verzet meer te verwachten
is tegen het opcenten-wetje. Immers is
de handelspolitieke beteekenis daarvan
geheel verloren gegaan. Het ontwerp is
nu geheel in overeenstemming met
Ouchy.
Gjultureele uitgaven zijn grootendeels
weeldeuitgaven. Men mag bezuinigen op
uitgaven, die niet strikt noodzakelijk zijn.
Wat de bezuiniging op defensie aan
gaat hierop is meer bezuinigd dan op
andere departementen. Wat de soc.-dem.
willen is echter geen bezuiniging, maar
vernietiging.
Spr. hoopt, dat men ten opzichte van
het salarisvraagstuk in het georganiseerd
overleg tot overeenstemming zal komen.
Beide voorzitters der S. D. A. P., de
heeren Oudegeest en Albarda hebben fi
nancieels plannen ontwikkeld. De heer
Albarda heeft de voornaamste plannen
van den heer Oudegeest genegeerd, waar
in hij: gelijk had, omdat anders zijn repu
tatie groot gevaar zou loopen. Spr. be
strijdt voorts de plannen van den heer
Oudegeest en die van den heer Albarda.
Een heffing ineens is alleen in een op-
gaanden tijd mogelijk en helpt bovendien
niet op den langen duur.
Een verhoogde progressie op de ge
meentefondsbelasting zou weinig opbren
gen. De heffing is al in hooge mate pro
gressief.
Deze tijd is allerminst aangewezen om
extra opcenten te heffen op' de dividend
en tantièmebelasting.
Spr. berekende, dat de plannen van den
heer Albarda niet meer dan 10 milloen
opbrengen. Daarmee is men er niet als
men een sluitend budget wil. De S. D. A.
P. helpt de publieke financiën ondermij
nen. De partij speculeert op de partijen
die de regeering helpen.
Verder werd nog het woord gevoerd
door de heeren Bi er ema (Lib.), Vlie
gen, J. ter Laan, en de Boer, allen
S.D., en de heer Kersten, die betoogde,
dat de oorzaak van de crisis in de eerste
plaats ligt in het verlaten van den leven
den God. Gods geboden worden met voe
ten getreden en geen enkele andere der
z.g. Christelijke partijen maakt zich op om
het volk tot God terug te brengen. In de
zonde ligt de allereerste oorzaak der el
lende en de regeering weigert niettemin
Gods wetten tot richtsnoer te aanvaarden
voor haar politiek. In dit verband be
strijdt spr. de politiek der vroegere coali
tie, die geenszins een bolwerk is tegen „de
revolutie". Spr. klaagt voorts over het slap
optreden der regeering tegen revolution-
nairen en ook tegen het buitenland, dat
de grenzen sluit voor onze producten. In
deze omstandigheden acht spr. het niet
geoorloofd één cent te storten in verzeke
ringsfondsen, De verzekeringswetgeving
mergelt de bedrijven uit. Spr. pleit voorts
voor inkrimping der hooge inkomsten uit
publieke kassen en komt er tegen op, dat
„roomsche kloosters met staatsgeld wor
den vet gemaakt". De schadeloosstelling
aan Kamerleden dient gehalveerd. Kunnen
werklooze jongens niet in militairen dienst
worden opgenomen?
Minister Ruys zal Dinsdag ant
woorden.
Prov. Comité van A. R. Kiesvereenigingen
in Zeeland.
Zaterdag vergaderde in de Prins van
Oranje te Goes het Prov. Comité van A. R.
Kiesvereenigingen in Zeeland met de af
gevaardigden der kiesvereenigingen.
Binnenland.
Groote brand te Vlissingen.
Aanvaring op de Noordzee.
De P. G. Hooft in brand.
Buitenland.
Weer Rijksdagontbinding in Duitschland?
Mijnramp in Engeland.
De ramp op Cuba. 2700 dooden.
De toestand te Genève rustig.
De voorz., de heer Mr P. A. Schwartz
te Krabbendijke, opende de vergadering
op de gebruikelijke wijze en sprak zijn
blijdschap uit over de goede opkomst.
In behandeling kwam nu het concept
verkiezingsmanifest (waarvan de voorz.
de voorbarige publicatie betreurde) en de
daarop ingekomen amendementen. De
voorzitter wees er op, dat dit manifest
zoo sober mogelijk moet worden gehouden.
Het geeft alleen de groote lijnen aan. Voor
de nadere uitwerking der beginselen voor
het Staatsbeleid wordt verwezen naar het
Program van beginselen en het Program
van actie voor de verkiezingen van 1929.
Door de kiesvereenigingen te Middel
burg en Goes waren amendementen inge
diend. Middelburg wilde een uitspraak te
gen extra verkeer voor betoogingen op
Zondag, verder een verbod van politieke
demonstratie op den publieken weg; wilde
vervolgens krachtig opkooien voor behoud
van het grondwettelijk beginsel der auto
nomie v. d. gemeenten en bepleitte een
meer centrale regeling van werkverrui
ming en werkverschaffing door het Rijk,
waardoor meer in dezen gedaan zal kun
nen worden dan, door gemeenten en pol
ders afzonderlijk.
Goes wilde den wensch uitspreken, dat
bij centrale werkverschaffing meer worde
gelet op de geestelijke en moreele belan
gen der te werk gestelden en vroeg toe
passing van maatregelen, waardoor jeug
dige werkloozen zooveel mogelijk worden
bewaard voor de demoraliseerende invloe
den van den lediggang.
Ook stelde Goes invoeging van 'n nieuw
artikel voor teneinde de beschuldiging
te weerleggen, dat de A. R. partij' een mi-
litairistische is waarin de eenzijdige
nationale ontwapening wordt afgewezen,
maar medewerking wordt toegezegd aan
de internationale beperking der bewape
ning en aan den Volkenbondsarbeid.
Enkele van deze amendementen werden
door het Prov. Comité overgenomen. Be
sloten werd echter alle amendementen ter
kennis van het Centraal Comité te bren
gen.
De voorzitter deelde hierna mede, dat
de heer Mr A. A. de Veer telegrafisch
bericht van verhindering had gezonden.
Aan Ds L. Bouma te Hijum, oud-voor
zitter van het Prov. Comité, werd een te
legram van gelukwensche gezonden in
verband met zijn vijftigjarig ambtsjubi
leum.
Inzake de candidaatstelling voor de
Tweede Kamer werd besloten mee te gaan
met het voorstel, om zooveel mogelijk
zelfstandige lijsten in te dienen, mits de
naam van Dr H. Golijn op alle lijsten als
No. 1 wordt geplaatst. Subsidiair zal wor
den aanbevolen een gemeenschappelijke
lijst voor het geheele land.
De goed bezochte vergadering werd door
den heer G. v. d. Putte met dankzegging
gesloten.
Groote brand te Vlissingen.
Hedennacht ongeveer 12 uur ontdekte
men brand in den sigarenwinkel van E.
A. G. Kruijsse, Kerkstraat 5 te Vlissingen.
De politie was spoedig met haar brand
spuit ter plaatse, maar kon niet voorko
men dat spoedig-'het geheele pand in lichte
laaie stond. Toen eenigen tijd later de
brandweer met groot materiaal ter plaat
se kwam had het vuur zich reeds mede
gedeeld aan pand no. 3, waarin J. van
den Ende een filiaal van de melkfabriek
„Koena" heeft, terwijl ook de gevels aan
de overzijde van de straat en wel van het
dubbele pand no. 6 van W. Meulmeester,
die daarin twee winkels, een van vleesoh
en een van kaas enz. heeft, en pand no. 8,
waarin Steketee een filiaal der Gritzner
naaimachines heeft, hadden vlam gevat.
Deze beide panden zijn met de beide eerst
genoemde een prooi der vlammen gewor
den, terwijl aan de eerst bedoelde zijde
der nauwe straat ook 'het pand no. 7,
waarin J. P. Pluijmers een zaak in hee-
renconfectie drijft, vooral wat de boven
verdieping betreft, geheel vernield is. Het
beneden gedeelte kreeg natuurlijk veel wa
terschade. Dit was ook het geval met enkele
andere perceelen in de omgeving, terwijl
van verschillende winkels de groote ruiten
door de ontzettende hitte zijn gesprongen,
zelfs een van de zaak van de firma v. d.
Sande op den boek Noordstraat en Beila-
