EERSTE BLAD.
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1932
DAQBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
47a JAARGANG - No. 30
Bijkantoor Middelburg, Lange Burg, Telel. 250,
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Staten-Generaal,
Buitenland.
—I In het tijdvak van 10 September tot
1 November zijn in de mijnindustrie van
het Roergebied meer dan 6000 arbeiders
te werk gesteld.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws,
Uit de Provincie
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Dlrgeteur-HeoMredaeteuri n, ZU1BEMA,
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiön 30 cent per regel. Ingezonden
mcdedcclingon 00 cent per regel. Kleine
Advortontiön Dinsdags en Vrijdags 10775, bij
vooruitbetaling, Onder letter of motto i 0,85,
Bij eentraet belangrijke korting,
EERSTE KAMER.
Het Godslasterinflswetje aangenomen.
In de vergadering van gisteren werd
de behandeling van het wetsontwerp in
zake voor godsdienstige gevoelens kren
kende uitingen ten einde gebracht.
Mevr. Pothui s-S m i t (S. D.) gaf
als haar persoonlijke meening te kennen,
dat we hier in wezen te doen hebben met
een wetsontwerp tegen Godslastering.
Doch Godslastering is evenmin mogelijk
als de zee te dempen door er steentjes in
te werpen.
De heer van Sasse van IJsselt
(R. K.) betoogde, dat het ontwerp vol
doet aan hetgeen in roomsch-katholieke
kringen leeft. Is het wet geworden, dan
zullen rechter en openbaar ministerie zich
strikt hebben te houden aan hetgeen er in
staat.
De heer Droogleever Fortuyn
(Lib.) zeide niet te verwachten, dat de
minister met deze wet bereiken zal, wat
hij bedoelt. Voorts zijn er gevaren aan
verbonden. Immers er ontbreekt rechts
zekerheid, toch een eerste eiseh. aan dit
ontwerp.
De heer An erna (A. R.) wil de vrij
heid van meeningsuiting gehandhaafd
zien, maar bepaalde strijdmiddelen moe
ten door de Overheid worden uitgescha/-
keld, als ze in conflict komen met de open
bare orde. Wie in het openbaar zich aan
heilige beginselen vergrijpt, behoort te
worden terechtgewezen. Spr. laat dan on
aangeroerd het Godsbegrip, de kwestie
van het opzet der lastering enz. De over
heid maakt hier een strafbepaling van
algemeenen aard. Zelfs in een staat waar
een officieele kerk bestaat, is strafbaar
stelling van Godslastering zonder meer
onmogelijk; bovendien heeft kerkelijk
tuchtrecht met strafrecht niets te maken.
De overheid heeft t.a.v. den godsdienst
evenals t.a.v. de zedelijkheid alleen de
openbare orde te handhaven.
Wat het beginsel betreft, staan de mi
nister en spr. eigenlijk op hetzelfde stand
punt, ook al is er in de uitwerking eenig
verschil. Spr. wil in de openbare orde de
godsdienstige eerbaarheid handhaven;
de minister neemt een meer individueel
standpunt in, en verdedigt daarom met
groote. scherpzinnighei de strafbaarstel
ling van smalende Godslastering.
Hij kan inmiddels, daar hij in beginsel
toch met den minister overeenkomt, met
overtuiging aan het ontwerp zijn stem
geven.
De Minister van Justitie, de
heer D o n n e r, nogmaals in het kort het
karakter van het ontwerp schetsend, ont
kent, dat aan het strafbaar stellen van
smalende Godslastering een bepaald gods
begrip verbonden zou moeten zijn, zooals
Prof. Kranenburg zeide.
De heer Mendels zag strijd tusschen het
ontwirp en de Grondwet. Er zouden be
lemmeringen in den weg worden gelegd
aan het uiten van nieuwe meeningen. Spr.
meent dit ten stelligste te moeten ontken
nen. Het ontwerp is juist algemeen gehou
den om den strijd der meeningen den vrij
en loop te laten.
De heer Droogleever Fortuijn meende,
dat dit ontwerp zou leiden tot inmenging
in godsdienststrijd. Spr. gelooft, dat er
geen reden is voor zulk een somber in
zicht.
Het ontwerp legt geen beletsel in den
weg aan allerlei uitingen, maar het stelt
grenzen aan de vormen.
Het doet spr. leed, dat er geen een
stemmigheid is geweest in de bestrijding
van het ontwerp. Doch het verheugt hem
dat niet herhaald werd de schriftelijk ge
uite beschuldiging, als zou spr. zich door
politieke overwegingen hebben laten lei
den.
Bij de replieken handhaafde de heer
Kranenburg (Lib.) zijn bezwaren,
evenals de heer Mendels (S.D.) die ver
klaarde teleurgesteld te zijn door de rede
van den Minister, die er niet in geslaagd
is hem van ongelijk te overtuigen. De
rechter zal nu hebben uit te maken wat
onder het begrip God is te verstaan.
Maria is een mensch en daarom is las
tering van Maria niet strafbaar, maar
Jezus is God en daarom is lastering van
Jezus wel strafbaar. De wetgever moet bij
de uitlegging van het begrip God uitgaan
van de Heilige Drievuldigheid en anders
geen.
De heer De Savornin Lobman;
Dit is absoluut onzin.
De heer Mendels: Maar die woorden
zijn een citaat uit de Tweede Kamer-rede
van den heer Slotemaker de Buine, den
voorzitter der Christelijk-Historische Unie
(Groote vroolijkheid). Het woe overigen»
niet spr.'s bedoeling, deze motie van wan
trouwen uit te lokken (Gelach).
Spr. onderschrijft het bezwaar van den
heer Droogleever Fortuyn, dat met deze
wet de eene godsdienstige groep de ande
re zal bestrijden.
De Minister van Justitie, de
heer D o n n e r, dupliceerde en betoogde
tegenover den heer Kranenburg, dat met
„smalende Godslastering" een objectieve
maatstaf voldoende is vastgelegd. Jegens
den heer Mendels merkte spr. op, dat deze
dezelfde spoken heeft opgeroepen als Da
Zandt aan de overzijde.
De Kamer nam daarna het wetsont
werp aan met 26 tegen 18 stemmen, rechts
tegen links.
Db Dulische contfngenteerlngen.
De Duitsche regeering heeft in de door
haar op 2 en 3 November gehouden zittin
gen de landbouwkwestie besproken. Zij is
van meening, dat een daling der tarwe-
prijzen moet worden tegengegaan. Voor
den landbouw dragelijke tarweprijzen zijn
niet alleen met het oog op den geheelen
economischen toestand van beteekenis en
noodzakelijk voor de instandhouding van
dc tarweproductie, doch ook om te voor
komen, dat de hulp ten behoeve van de
Oostelijke provincies zal mislukken, het
geen tot gevolg zou kunnen hebben, dat
enorme schade zou worden toegebracht
aan alle bedrijfstakken in het geheele ge
bied van het Rijk. De Rijksregeering acht
het even urgent, andere evenzeer in ge
vaar gebrachte takken van den Duitschen
landbouw te beschermen, ten einde het
evenwicht te bewaren tusschen de ver
schillende productiegroepen in den land
bouw en ten einde een ongezonde hulp aan
afzonderlijke bedrijfstakken op kosten van
andere te vermijden.
In verband hiermede heeft de Rijksre
geering op grond van de met verschillen
de landen getroffen afspraken toestem
ming gegeven voor de contingenteering
van den invoer van boter. Zij heeft verder
kennis genomen van het rapport der com
missie, welke te Brussel, Den Haag, Rome,
Parijs en Kopenhagen heeft onderhandeld
over de contingenteering van andere pro
ducten van land-, tuin- en boschbouw. De
Rijksregeering heeft opdracht gegeven, het
omvangrijke materiaal dat bij deze bespre
kingen is verzameld, onverwijld te bestu-
deeren. Wanneer deze werkzaamheden
zullen zijn afgeloopen, zal een beslissing
worden genomen.
Wolff voegt hieraan toe, dat men in
goed ingelichte 'kringen niet verwacht, dat
de contingenteeringsmaatregelen nog deze
week zullen afkomen.
Communistische practïjken.
De burgemeester van Thale (a. d. Harz)
heeft dezer dagen een voorstel der werk-
loozen tot gratis verschaffing van brand
stof aan de werkloozen afgewezen.
Daarop stelden de werkloozen het
stadsbestuur een ultimatum, waarin zij
dreigden, bij aldien niet voor den aan
vang der week hun eisch werd ingewil
ligd, te nemen wat hun geweigerd werd
en zelf een gemeentebosch te gaan rooien.
De inwilliging van dit ultimatum bleef
uit en gisterochtend trokken ongeveer 100
werkloozen naar het gemeentebosch, waar
onmiddellijk met het rooien der hoornen
een aanvang werd gemaakt.
Toen de politie arriveerde, waren reeds
25 zware hoornen neergeveld.
De leider van den troep, een communist,
werd gearresteerd. Dertig anderen zullen
zich wegens landvredehreuk voor het ge
recht te verantwoorden hebben.
De nood van den Engelschen landbouw.
In het Hoogerhuis hebben de Lords
Cramworth en Beaverbrook nogmaals de
aandacht gevestigd op den ontstellenden
toestand in den landbouw en o.a. een mo
ratorium en een invoerrecht van 2 stui
vers het pond op buitenlandsch vleesch
bepleit. Lord Delaware antwoordde na
mens de regeering dat hij geen onmiddel
lijke definitieve toezeggingen kon doen,
waarmee hij echter niet wilde zeggen, dat
de regeering van plan was de moeilijkhe
den uit den weg te gaan. De overeenkomst
van Ottawa had volgens spr. den grond
slag gelegd voor een opleving in den land
bouw en de regeering overwoog nog ver
dere hulp- of noodmaatregelen.
Lord Cramworth uitte zijn misnoegd
heid over dit ontwijkend antwoord der
regeering.
Hoovers kans gering.
Volgens een bericht uit New-York heeft
de „Literary Digest" het resultaat bekend
gemaakt van de „stroo"-verkiezing die
door dit bekende weekblad is gehouden.
Het blad heeft drie millioen kiesge
rechtigden gevraagd zich uit te spreken
over de a.s. verkiezingen. Uit de ontvan
gen briefjes (hoeveel dat waren wordt
niet gemeld) bleek dat Roosevelt 50 pot,
meer stemmen kreeg dan Hoover en dat,
gerekend naar de kieskringen, Roosevelt
een meerderheid had in 474 kieskringen
en Hoover slechts in 57.
De socialistische candidaat Norman
Thomas kreeg 4,8 pet. van de stemmen,
maar geen enkele meerderheid in een
kieskring.
Bij de vorige verkiezingen is gebleken
dat de „stroo'-verkiezing van de „Lite
rary Digest" slechts vijf procent scheelde
met den werkelijken uitslag, zoodat men
algemeen Hoovers kans op wederverkie-
zing als zeer gering beschouwt.
Berlijnsche verkeersstaklng opgeheven.
De directie van de Berliner Verkehra
Gesellschaft heeft gisteren de bemidde
ling ingeroepen van een arbitrage-com
missie om tot overeenstemming te ko
men met het personeel bij het openbare
verkeer in Berlijn.
De arbitrage-commissie kwam gistermid
dag bijeen en deed na beraadslaging een
voorstel, inhoudende eischen die ook
door het personeel waren gesteld. De
directie van den B. V. G. wees ze ook nu
weer van de hand op grond hiervan, dat
de maatschappij een tekort heeft van 8
tot 9 milloen mark en dat dus ongewijzig
de verlenging van de looncontracten voor
een jaar onaanvaardbaar was. Daarop
vergaderde de arbitrage-commissie op
nieuw, waarna ze met nieuwe voorstellen
kwam.
De werknemers weigerden deze voor
stellen aan te nemen, terwijl de werkge
vers ze wel aanvaarden wilden, onder
voorwaarde dat de uitspraak verbindend
werd verklaard.
De werknemers wezen toen arbiters
aan, die na een beraadslaging van twee
uur tenslotte het voorstel van de arbitra
ge-commissie aannamen en tevens voor
verbindend verklaarden.
Op grond van de uitspraak van deze
arbiters van werknemerszijde, zou de di
rectie van de B. V. G. 's nachts alle mo
gelijke moeite doen om te zorgen dad alle
openbare verkeersmiddelen hedenmorgen
weer functionneerden.
In den loop van gisteravond arresteer
de de Berlijnsche politie 105 posters. De
politie is tot arrestatie van. de posters
overgegaan, Omdat volgens haar opvat
ting de staking politieke motieven tot
achtergrond heeft en geen economische
De Berlijnsche bladen vrijden groote
aandacht aan de verkeersstaking. Alle
bladen, met uitzondering van de commu
nistische, legden er den nadruk op, dat
nationaal-socialisten en communisten
arm in arm in staking zijn gegaan.
„Lakal Anzeiger" schrijft: Dit is dus
het economisch-politieke program van de
Berlijnsche nationaal-socialisten; een po
litieke staking arm in arm met de com
munisten, niet een staking naar aanlei
ding van looneischen.
Dit is de zuiverste vorm van don po-
litieken klassenstrijd.
Korte berichten.
Voor den politierechter van de Lon-
densche voorstad Hampstead stond te
recht de Engelsche student Ivan Seruya.
Hij werd ervan beschuldigd, dat hij zich
Woensdagmorgen vroeg in den tuin van
de particuliere woning van MacDonald
bevond „met onwettige motieven". Hij
bleek in het bezit te zijn van verscheiden
groote steeenen.
Wat sedert maanden niet gebeurd is;
Woensdag- en Donderdagnacht is bij de
Berlijnsche politie geen enkele autodief
stal gemeld. De van kracht geworden
verscherpte verordening tegen autodief
stallen schijnt dus reeds op den eersten
dag een afschrikwekkend effect te
hebben.
In een vergadering van den gemeen
teraad van Oudenburg is gisteren een nat.-
soc. voorstel aangenomen om den opper
burgemeester op wachtgeld te stellen.
Vier en twintig lepralijders zijn nit
het gesticht te Tisjilesjti op de Donau-
delta ontsnapt en marcheeren nu aan op
de Donauhaven Tulcea. Niemand durft
hen tegen te houden. De patiënten pro
testeeren op deze wijze tegen gebrek aan
kleeding en voedsel.
i De hoofdcommissaris van politie van
loonden heeft extra vacantie toegekend
aan alle politiemannen, die te maken heb
ben gehad met de demonstraties der jong
ste twee weken als erkenning van hert uit
muntende werk, door hen verricht. De
commissaris heeft de politie zijn dank be
tuigd en haar gecomplimenteerd wegens
de wijze, waarop zij zich gedragen heeft.
Een 72-jarige landbouwer is in de
gevangenis van Kottbus, na een voedsel-
staking gedurende bijna 3 weken, over
leden.
k— Een uit Hamburg komende goede
rentrein heeft Donderdagmiddag in de
buurt van de Hamburgsche vrijhaven een
groep arbeiders, welke aan den spoorweg
werkten, verrast. Drie hunner werden ge
dood en twee zwaar gewond,
JOH. T. DE LANGE f.
In het ziekenhuis „Salem" te Ermelo
is gisteren overleden de heer Joh. T. de
Lange, in leven secretaris-penningmeester
van de Vereen, tot opvoeding en verple
ging van idioten en achterlijke kinderen
en penningmeester van den Nederl. Bond
van Jong. Vereen, op Geref. Grondslag.
Van laatstgenoemden Bond was de heer
de Lange met Ds Vonkenberg een der
oprichters, en vele tientallen van jaren
heeft hij deze organisatie als secretaris
penningmeester gediend. Enkele jaren ge
leden ging het secretariaat in andere
handen over.
De heer de Lange, een man van bui
tengewone capaciteiten en groote werk
kracht, behoorde niet tot degenen, die
zich op den voorgrond dringen. Hij was
een stille bescheiden werker, die veel
in anderen wist te waardeeren; een man
van zeldzame trouw, die niets voor zich
zelf vroeg, maar die al zijn krachten en
talenten besteedde in den dienst van de
organisaties, die de liefde hadden van
zijn hart.
Een zachtmoedige figuur was de heer
de Lange, en tevens een stoere, sterk be-
lijnde calvinist, die er steeds op uit was
de eere van zijn God en Koning op alle
levensterreinen te doen uitschitteren.
Vandaar ook, dat hij in het kerkelijk
leven een vooraanstaande plaats innam.
De Geref. Kerk te Ermelo diende hij als
diaken en daarna de kerken te Amers
foort en Ermelo als ouderling, in welke
functie hij o.a. deelnam aan de Generale
Synode in 1926 te Assen gehouden.
Ook het politieke leven had de volle
belangstelling van den overledene. De
Anti-revolutionaire Kiesvereenigingen te
Ermelo en te Amersfoort hebben veel van
zijn werkkracht mogen genieten; in beide
plaatsen maakte hij deel uit van den Ge
meenteraad. Van de Persvereen „De Ve-
luwsche Bladen" was hij een der oprich
ters en jarenlang bestuurslid.
God de Heere had aan den heer de
Lange bijzondere talenten geschonken,
waarmee hij heeft gewoekerd tot hij kort
voor zijn dood door een ernstige ziekte
werd aangegrepen. In volle geloofsver
trouwen is hij thans, na een werkzaam
en vruchtbaar leven, op 70-jarigen leeftijd
ontslapen.
Loonsverlaging in het bouwbedrijf.
Het bestuur van den bond van Ned.
bouwondernemers heeft aan den Minister
van Binnenlandsche Zaken een adres ge
zonden, naar aanleiding van den afloop
der onderhandelingen omtrent de loons
verlaging in het bouwbedrijf.
Na een uitvoerige toelichting verzoekt
het adres den minister te willen bevorde
ren: dat de door de Regeering beoogde
loonsverlaging op andere wijze worde ge
waarborgd, dan thans mogelijk is; en dat
de door de Regeering beschikbaar te stel
len credieten ten goede komen aan de na
tuurlijke verzorgers der volkshuisvesting,
te weten particulieren.
De kwestie-Nijverdal.
De heeren Kupers, voorzitter van het
N. V. V., De Bruijn, voorzitter, en Nij-
kamp, tweede voorzitter van het R. K.
Werklieden Verbond, hadden gisteroch
tend een bespreking met den minister van
Binnenlandsche Zaken over de bekende te
legram-aangelegenheid te Nijverdal.
De vertegenwoordigers der vakcentrales
hebben uitdrukking gegeven aan de groote
ongerustheid, die in de kringen der geor
ganiseerde arbeiders is gewekt door dit
telegram. Zij drongen er bij den minister
zeer sterk op aan, in den vervolge zich
buiten dergelijke aangelegenheden, werk
gevers en arbeiders betreffende, te hou
den.
De minister zeide ernstige overweging
toe.
Penslonneering bij de spoorwegen.
Binnen enkele dagen zal, naar de Volks
krant verneemt, worden medegedeeld, dat
het treinpersoneel der Ned. Spoorwegen
op 60-jarigen leeftijd op pensioen zal ge
steld worden; voor het locomotief-perso-
neel is deze leeftijd reeds gesteld op 57
jaren.
Bij het eind van dit jaar zal zeker het
spoorwegpersoneel met 1500 zijn vermin
derd, waarvan zeker 1000 extra zijn ge-
pensionneerd, 150 hun tijdelijke aanstel
ling niet zagen hernieuwd, voorts 350 op
normalen leeftijd zijn gepensionneerd en
op wachtgeld gesteld zullen zijn.
Bij informatie bleek aan de „Maasbode"
dat deze berichten juist zijn. Door parti
eels bezuinigingen bij het goederenvervoer
komt er personeel vrij, dat inderdaad ver
vroegd met pensioen gaat. Dit is eventueel
geen algemeene maatregel, maar komt
Binnenland.
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over den steun aan den tuinbouw.
Memorie van Antwoord der regeering op
de algemeene beschouwingen over de
begrooting.
Pensionneering bij de spoorwegen.
De steun aan den tuinbouw.
De Eerste Kamer neemt het wetje tegen
de Godslastering aan.
De abattoirkwestie te Middelburg.
Buitenland.
De Duitsche contingenteering.
De verkiezingen in Amerika.
De nood van den Engelschen landbouw.
De Berlijnsche verkeersstaking.
slechts daar voor, waar het door vermin
dering der werkzaamheden noodzakelijk
wordt en men het beter acht dezen maat
regel toe te passen, dan anderen, jongere
personen, op wachtgeld te stellen.
Oneenigheid in de Nederlandsche
padvinderij.
Tijdens een buitengewone algemeene
vergadering van de Nederlandsche Pad-
vindersvereeniging, die 29 October te
Utrecht is gehouden, heeft de gep. vice-
admiraal J. J. Rambonnet, hoofdverken
ner der padvinders van Nederland, een
motie voorgesteld, waarin het bestuur de
algemeene vergadering vooi stelt te beslui
ten dat de padvindersbelofte zal worden
gebracht in den internationalen vorm.
In de internationale belofte luidt de
eerste zinsnede: „Ik beloof op mijn eere
woord, dat ik zal trachten mijn plicht te
doen tegenover God en mijn land."
In de Nederlandsche belofte heeft men
de woorden „tegenover God en mijn laad"
tusschen haakjes geplaatst, waardoor het
een ieder vrij stond ze al of niet uit te
spreken.
Namens Assen verklaarde de heer Sark,
dat hij zich onmogelijk met de motie kon
vereenigen.
De heer Cevaal, ass.-districts-commis-
saris voor het Noorden, gaf de verzeke
ring, dat het geheele Noorden zou uit
treden, wanneer aan de belofte werd ge
tornd.
Tenslotte werd de motie in stemming
gebracht en aangenomen met slechts
33 stemmen tegen, waaronder die van de
heeren Bartstra uit Groningen, Cevaal uit
Veendam en Sark en Vastenou (districts
commissaris) van Assen.
De heeren Cevaal en Vastenou bedank
ten daarop onmiddellijk als ass.-districts-
commissaris en districts-commissaris en
tevens als lid van de N. P. V. Onder ge
fluit der vergadering verlieten vier ge
noemde heeren daarop de zaal.
Naar aanleiding van bovenstaande zal
Zaterdag in het Prinsenhof te Leeuwar
den een buitengewone vergadering van
leiders en voortrekkers worden gehouden
om te beslissen wat het Noorden zal
doen.
De Vrijheidsbond.
Jhr mr dr E. A. van Beresteijn heeft
i omdat hij het gewenscht acht, dat een
liberale Indische specialist in de Kamer
komt zijn eerste plaats in den kies
kring Den Haag afgestaan aan den heer
C. J. van Kempen.
De abattoirkwestie te Middelburg.
Voor den Raad van State afd. Geschil
len van Bestuur, is gister behandeld 't
beroep van den 'Gemeenteraad van Mid
delburg en den heer P. Stehouwer, vete
rinair inspecteur van de Voksgezondheid,
tegen het besluit van Ged. Staten van Zee
land d.d. 6 Mei j.l., waarbij goedkeuring
werd onthouden aan het besluit van den
Raad dier Gemeente d.d. 17 Februari j.l.,
houdende wijziging van de verordening
inzake vee- en vleeschkeuring (heffing van
invoerkeurloonen)
De heer J. O n d e r d ij k, wethouder, en
mr M. W. G. v. d. Veur, secretaris van
de gemeente Middelburg, lichtten het be
roep toe. Zij betoogden, dat de belangen
van de centrumgemeente Middelburg imet
18 a 19.000 zielen door de afwijzende be
slissing van Ged. Staten worden achterge
steld bij de omliggende kleine gemeenten,
die geen invoerkeurloonen wenschen te be
talen aan Middelburg, en voorts, dat Mid
delburg zich onbillijk behandeld acht te
genover Vlissingen, waarin de heffing
van invoerkeurloonen wèl is toegestaan,
zooals trouwens aan alle gemeenten, waar
men een abattoir heeft. Middelburg nu is
voornemens zulk een abattoir te stichten,
al gaat het in de onderhavige kwestie niet
om deze inrichting zelve, doch in de eerste
plaats om de belangen der vleeschhygiëne.
De heer De Waard, directeur van
den keuringsdienst te Middelburg, zich bij
het reeds gesprokene aansluitend, zeide