WOENSDAG 12 OCTOBER 1932 DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND 47e JAARGANG - No. 10 FEUILLETON. JOAN CARISBRQKE Buitenland. Binnenland. Belangrijkste Nieuws. Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw". Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes. Telefoonnummer 11. Postchèque en Girorekening 44455. Bijkantoor Middelburg, Lange Burg. Telef. 259. Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA. De Zeeuw Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal, weekabonnementen voor Middelburg, Goes en Vlissingen f 0.20. Losse nummers 5 cent. Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden mededeelingen 00 cent per regel. Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85. Bij contract belangrijke korting. Verkiezingsmanifest. In tegenstelling met wat bij vroegere verkiezingen gebruikelijk was, komt het Centraal Comité van A.R. Kiesvereenigin- gen ditmaal niet met een Program van Actie, maar met een Verkiezingsmanifest. Een wezenlijk verschil is er naar het ons voorkomt tusschen deze beide niet. Een Verkiezingsmanifest is feitelijk niets anders dan een Program van Actie, even wel met dit verschil, dat het laatstge noemde meer in bijzonderheden afdaalt. Het verschil is misschien het best aan te geven, door het onderscheid dat Dr Kuyper maakte tusschen een Stembus- program en een Program van Actie. „Een Stembusprogram, aldus Dr Kuy per, heeft geen ander doel, dan om bij een aanstaande verkiezing leuze van ver- eeniging of slagboom ter afwering te zijn. Stelt men zich tot oogmerk van een te ondernemen electoralen veldtocht: her- eeniging van wat uiteenviel, dan dient na tuurlijk zulk een seinvlag in top gehe- schen, die aan elk der uiteenwijkende groepen een ongezocht aanknoopingspunt biedt en alzoo teeken wordt van rallië- ment. ,Séoogt men daarentegen uitzuivering van wat wel samen ging, maar zonder saam te hooren, dan spreekt het vanzelf, dat, omgekeerd, een seinvlag van zeer scherpe kleuren aan de lijn moet, die den echten vrienden weer geestdrift in de borst kan doen ontgloeien, maar de half slachtige, de hybridische bijloopers, onder een bedenkelijk hoofdschudden, het eer ste hoekje het beste om doet slaan. Reeds hieruit volgt, dat een stembus program zoo kort en beperkt van om vang behoort te zijn, als slechts even doenlijk is. Slechts één enkel woord, dat een ieder Onthoudt en in den mond houdt. Een Shibbólethl Moet het zijn, dan een volzin. Desnoods een zinsnee. Kan het niet anders dan een trits van zinsneden. Maar dan ook nog, élk woord scherp geteekend; élke volzin streng gekozen; elke zinsnee doorzichtig als glas. Van een politieke geloofsbelijdenis is bij zulk een program geen sprake. Om een klank die weerklinken, om een kreet die door merg en been kan dringen is het te doen; om verstandhouding, niet op alle, zelfs niet op de meeste, maar uitsluitend op die punten, wier beslis sing elk ander belang op dat oogenblik overschaduwt. Er mag derhalve niets in aangeroerd, dan wat in zeer strengen zin aan de orde in het land is; en van wat men aldus aan roert, mag hoogstens nog wat onder ieders bereik valt, als het ware uit de publieke consciëntie vertolkt in het program. Uitgangspunt alzoo: de actueele toe stand der natie; omvang: wat aan de orde in het land is; inhoud: wat in de publieke consciëntie rijpte; en doel: ééne enkele stembus, ziedaar dus de geboor- teacte en zedelijke missie beide omschre ven, van wat op losser of op vaster voet, bij élke stembus, élke staatsgroep hoort hoog te houden: haar electoraal program." Eenige overeenkomst met zulk een Stembusprogram vertoont het thans aan geboden Verkiezingsmanifest, bij de sa menstelling waarvan in bijzondere mate met de thans heerschende crisis rekening is gehouden. Wij gaan een zeer moeilijke, maar ook een zeer gewichtige periode tegemoet, „omdat het te voeren staatkundig beleid al naar 't kompas dat gebruikt wordt, het schip van staat in veilige haven brengen door EMMA JANE WORBOLSE. Vrij naar het Engelsch. 39) _o_ „Zeker, zeker", zei de predikant, ter wijl hij weer huiverde en zoo zwaar ademde, dat de ander er zich ongerust over maakte. „Als ik u was, zou ik me eens laten onderzoeken, dominee", zei hij, terwijl hij zich omwendde om heen te gaan „uw uiterlijk staat me niet erg aan en uw stem begaf u een oogenblik gedurende de Preek en nog eens aan het eind van de li tanie. U moest eens naar de stad gaan en een goed geneeskundige raadplegen, als u een raad van me wilt aannemen. Goe den morgen, dames!" Dien middag toen de verschillende gan gen van den maaltijd naar behooren ge noten en geprezen waren door den kerk voogd en zijn gezin, had er een vertrou welijk gesprek plaats tusschen mijnheer en mevrouw Baxter, dat geheel handelde over den dominee en zijn plotselinge on gesteldheid En mijnheer Baxter besloot hiermee het gesprek: „Let op mijn woor den, Mary Anne, dat geld is niet aanwe zig, ligt evenmin in zijn brandkast als jou kan, maar ook naar den ondergang kan voeren." Onder die omstandigheden, zegt het concept, ware het pure misleiding aan de kiezers een reeks maatregelen in uitzicht te stellen, waarvan men te vo ren op goede gronden aannemen moet, dat geen enkel Kabinet er uitvoering aan zal kunnen geven, indien de omstan digheden zijn, zooals nu te voorzien is, dat ze zullen zijn." Het verkiezingsmanifest zal daarom kort moeten zijn, niet mogen vervallen in bijzonderheden, en in zijn karakter moeten beantwoorden aan den eisch van voldoend duidelijke omschrijving van het te voe ren orisisbeleid. Naar het ons voorkomt, is dit een zeer verstandige politiek. Temeer waar we stel dat de crisis in mindere mate dan verwacht wordt de aandacht mocht vragen toch altijd nog hebben het Program van Actie van de stembus van 1929, dat punten te over bevat om aan den arbeid van onze frac tie in de Kamer richting te kunnen'geven. Opzienbare mededeelingen over den Duitschen ex-kroonrins. De Vorwarts brengt een opzienbarende mededeeling over de politieke activiteit van den gewezen kroonprins. Het dagblad schrijft o.a.: „De gewezen kroonprins, die voor zijn terugkeer uit Nederland, de belofte had afgelegd zich te onthouden van elke politieke actie, ontwikkelt in den jongsten tijd een koortsachtige activiteit, welke zijn benoeming tot rijks- regent door schending van de grondwet en herstel van de mo narchie beoogt. Hij maakt voor zijn plan propaganda in alle mogelijke krin gen zonder zich vooraf te vergewissen van haar discretie". Von Papen, Schleicher, Hindenburg en hijzelf wisten wat zij wilden en zijn het geheel eens met elkander. Op een geschikt oogenblik zou Hindenburg hem tot rijks regent benoemen; hij zelf zou steunen op de rijksweerbaarheid, de politie, welke door het Rijk zou zijn overgenomen en 400.000 gewapende leden van den Stalen Helm. Een nieuwe 9 November zal niet plaats vinden; de mannen die achter dit plan staan zijn besloten daarvoor te strij den en indien noodig ook te sterven. Rupprecht von Wittelsbach gaat met hen accoord en zal op denzelfden dag, waarop hij, de kroonprins, tot rijksregent wordt benoemd, aan het hoofd van de Donau- monarchie worden geplaatst. Het sociaal-democratisch blad gelooft niet aan de juistheid van hetgeen de kroonprins over den Rijkspresident heeft gezegd, maar richt tot de heeren Von Papen, Schleicher en van Gayl de vol gende vragen: „Zijn u de plannen van den gewezen kroonprins bekend en hoe is uw houding ten opzichte van deze plan nen? Ziet gij in, dat de kroonprins zich door zijn optreden aan hoogverraad schul dig maakt en is u bereid hieruit de noodige juridische consequenties te trekken? Zal de rijksadvocaat zijn plicht doen? In verband met het bovenstaande meldt Wolff uit Berlijn: De Rijksregeering stelt in verband met de in de Vorwarts van 11 October onder het opschrift „Intrigues van den ex-kroon- prins" gepubliceerde geruchten over een beweerde a.s. benoeming van den vroege- ren kroonprins tot rijksbestuurder, vast, dat dit alles slechts op fanta sie berust. gouden horloge en is er zelfs nooit in geweest. Er wacht me een onaangename plicht, vrees ik ik wil niet hard zijn jegens zijn eerwaarde 1 het moet ook wel een heel erg sterke verleiding zijn, als je in moeilijkheden zit, zooals we we ten, dat hij is en je hebt de beschikking over publieke gelden; maan ik ben diaken en moet mijn plicht doen." „Natuurlijk moet je je plicht doen, beste man", antwoordde zijn vrouw. „In al de jaren, dat we nu al getrouwd zijn, heb ik nog nooit gezien, dat Samuel Bax ter niet zijn plicht deed! en het zou die jonge dames wel eens goed doen, als haar onchristelijke trots eens een beetje ge knakt werd." HOOFDSTUK XI. Het zwaard van Damocles.. Vele, vele jaren daarna, toen Joan Ca- risbroke bijna alleen stond op de wereld, herinnerde ze zich dien noodlottigen Zon dag in November nog. Op dien dag scheen het haar, dat het eerste tijdperk van haar leven besloten werd, want ze liet haar kindsheid, haar onschuldigen, zorgeloo- zen meisjestijd ver achter zich en voelde zich een volwassen vrouw, zooal niet naar lichaam, dan toch zeker naar geest. Ze volgde haar zusters het huis in, zooals gewoonlijk, op Meliora wachtend, Ernstige werkioozenonlusten te Belfast. Te Belfast was voor Dinsdag een mas- sabetooging georganiseerd, waaraan 10.000 werkloozen zouden deelnemen. Er zou naar de arbeidsbeurs worden ge marcheerd, waar onder bedreiging met geweld de verhooging der steungelden zou worden geëischt. Ten einde de demonstratie te verhin deren, concentreerde de politie-commis- saris van Ulster in den nacht op Dins dag 2000 leden der burgerwacht met eenige pantserauto's en met machinege weren uitgeruste auto's in Belfast. Niettemin is het tot groote samenscho lingen gekomen, terwijl hier en daar de menigte in botsing kwam met de politie. De burgerwachten maakten bij verschil lende gelegenheden gebruik van den gum mistok. Later trachtten de werkloozen het tramverkeer te belemmeren door dwars liggers op de rails te plaatsen. De ruiten van een groot aantal tramwagens en om nibussen werden vernield. Des middags braken nieuwe onlusten uit. De menigte trachtte het verkeer te belemmeren. Er werden steenen gewor pen: winkelruiten en ruiten van trams werden verbrijzeld. De politie verspreid de de betoogers, doch deze kwamen op nieuw opzetten en vielen de politie aan met allerlei projectielen. Ten slotte weerklonken er verschei dene schoten: de politie was gedwongen het vuur te beantwoorden. Ten slotte kon de orde hersteld wor den. Alle winkels in de betrokken wijk zijn gesloten en de politie heeft de wacht betrokken bij de groote magazijnen. 15 personen werden gewond en 1 ge dood. Onder de gewonden bevinden er zich 2 in bedenkelijken toestand. 3 po- litie-agenten zijn eveneens gewond. In een gedeelte van de stad hebben de betoogers loopgraven aangelegd en barri- kaden opgericht. De politie moest herhaalde charges on dernemen om de onruststokers te ver spreiden, waaronder zich vrouwen be vonden, die niet de laatsten waren om op de politie een regen van steenen te laten nederdalen. Hef pensioen der oorlogsinvaliden. De Belgische regeering heeft Maandag avond in hare wekelijksche bijeenkomst de kwestie der korting van de invalidi teitspensioenen besproken. Daar de oor logsinvaliden echter vast besloten zijn eventueel een marsch op Brussel te or- ganiseeren ook de Vlaamsche oud strijders zouden verklaard hebben daar voor te vinden zijn en de leider der beweging, generaal Cornil, zich sterk maakt, onder zijn bevel 200.000 oud-strij ders bijeen te brengen, hebben de minis ters besloten'van alle vermindering der invaliditeitspensioenen af te zien. Ontsporing van den sneltrein Parijs-Bazel. Bij een ontsporing van den sneltrein Parijs-Bazel zijn gisteren 16 personen ge wond. De trein reed met een snelheid van 110 K.M. per uur, toen de locomotief uit de rails liep. Niettemin ontspoorden slechts het postrijtuig, de bagagewagen en een wagen eerste en tweede klasse. Verraad in Rusland? Twintig vooraanstaande communisten zijn te Moscou door het presidium van de bestuurscommissie uit de partij gezet. Zij worden ervan beschuldigd, leden of me deplichtigen te zijn van een contra-revo- lutionnaire groep, die langs ondergrond- sche wegen trachtte een bourgeois-orga- en ze ging naar haar kamer en sloot en grendelde de verbindingsdeur met de kamer van Netta en Brenda. Mechanisch ontdeed ze zich van hoed en mantel; me chanisch streek ze haar handschoenen glad en legde ze in de doos, zooals Me liora haar geleerd had te doen; en me chanisch ging ze naar het kleine spie geltje en borstelde de krulletjes weg, die het zachte briesje los had gemaakt. En toen schrok ze op, want in den spiegel zag ze een bleek, vertrokken gezichtje, dat ze nauwelijks als dat van Joan Caris- broke herkende. „Het is verschrikkelijk", zei ze tegen zichzelf. „Verschrikkelijk, o, zoo ver schrikkelijk! Wat een ellendig wezen moet ik zijn om mijn eigen vader te be schuldigen van van Neen, neen, het bestaat allemaal alleen maar in mijn eigen monsterachtige verbeelding; zooiets zou vader nooit doenl Als hij het deed, zou hij met geen mogelijkheid eiken Zon dag de geboden kunnen lezen en hij zou het niet durven. En toch, wat beteekent dit alles. Waarom werd Meliora eerst zoo bloedrood en toen zoo bleek? Waar om trilde ze en sloeg ze haar voile neer, toen ze de hal binnenkwam? Heeft zij ook een verkoudheid opgedaan? Ik zou haast denken, dat ik zelf kou heb gevat; als ik niet al mijn best deed om me te be- heerschen, zouden mijn tanden klapperen en mijn handen beren; hebben we dan nisatie in het leven te roepen en streefde naar herstel van het particulier bezit. Onder de uitgestootenen bevinden zich Zinovieff, de schrijver van den fameu- zen „rooden brief", en Kameneff, die bei den beschouwd worden als de voornaam ste organisatoren van deze oppositie en anti-sovjet bloc. Uit Riga verneemt Reuter, dat u't de nadere bijzonderheden omtrent de om standigheden, welke tot de uitsluiting van Zinovjef c.s. uit de partij geleid hebben, blijkt, dat zij gebruik gemaakt hebben van geheime drukkerijen, om contra-revolu tionaire geschriften te verspreiden. Te Moskou heerscht groote opgewon denheid naar aanleiding van de publica tie van 'n offdciëel rapport, waarin wordt medegedeeld, dat zich in de communis tische partij der Sowjet-Unie een uit 19 personen bestaande contrar-revolutionaire groep heeft gevormd. Mijnramp. Twaalf Europeesche mijnwerkers en vijf-en-veertig inboorlingen zijn bedwelmd door gasvergiftiging na een mijnbrand te Geldenhuis in Zuid-Afrika. Volgens een nader telegram is een red dingsbrigade er in geslaagd, de mijn werkers buiten de gevaarlijke schachten te brengen. Geen enkele der ingeslotenen is overleden. Wel zijn 10 Europeanen en 20 inboorlingen in het ziekenhuis opge nomen moeten worden. Korte Berichten. Mussolini heeft van Gömbös, den nieuwen Hongaarschen minister-presi dent, een telegram gekregen met een bui tengewoon hartelijke betuiging van eer bied en vriendschap, waarin hij opmerkt, dat de Duce een der eersten was, die pleitte voor een herziening van de vre desverdragen. Gömbös kondigt de komst te Rome aan van vertegenwoordigers van de Hongaarsche patriotieke vereenigin- gen, die den Duce een boodschap van hul de en dankbaarheid zullen overhandi gen, geteekend door meer dan 2 millioen Hongaren. In den loop van September is het aantal werkloozen in Tsjechoslowakije met 20.000 toegenomen, zoodat het thans 480.000 bedraagt. De Amsterdamsche tram. In September van dit jaar met 10 regen dagen heeft de Amsterdamsche tram, naar het Hbl. meldt, 9.263.000 passagiers ver voerd, tegen 11.502.778 in September 1931 met 8 regendagen. In Augustus 1932 met 2 regendagen werden 8.978.100 passagiers vervoerd. De cijfers voor de periode 1 Jan.—30 Sept. 1932 en voor die van hetzelfde tijd vak in 1931 zijn resp. 87.657.000 en 106.061.330, hetgeen een achteruitgang be teekent van 18.404.330. Werkloozen en revolutionaire betoogingen De treurige houding van het Amster damsche gemeentebestuur, hetwelk door het geven van stempelverlof de werkloo zen in de gelegenheid stelde te 's Graven- hage aan tegen de Overheid gerichte rel letjes deel te nemen, heeft den Minister van Binnenl. Zaken aanleiding gegeven daartegen maatregelen te nemen. De Socialistische pers ia hierover he vig verontwaardigd. Het is en blijft de ellendigste wille keur, zegt „Het Volksblad". heelemaal de koorts? O, daar gaat de gong! hoe komt deze maaltijd nog ooit tot een einde?" Het was gemakkelijker dan ze gedacht had, want dominee Carishroke verscheen niet aan tafel. Hij had geen eetlust, zei hij, en zou rustig in zijn studeerkamer blijven; Lavinia kon hem een paar be schuiten en wat heete brandewijn "met water brengen „Ik maak me heusch ongerust over var der", zei juffrouw Carisbroke, toen ze de eetkamer weer binnentrad. „Meliora, wil jij zijn plaats innemen? Ik kan gevogelte nooit goed snijden. Wat zou er met hem aan de hand zijn?" „Ik zou het heusch niet kunnen zeggen. Netta, zit je brood niet te verkruimelen, het is verkwistend en staat slordig. En Brenda, ik wilde, dat je je servet niet tot een touwtje draaide. Het ziet er nu al uit of je het een heele week gebruikt hebtl" De tweelingen deden zwijgend, wat haar gezegd werd. Ze hadden wel geleerd te gehoorzamen, nu ze niet langer wer den aangemoedigd in verzet te komen en zich te verontschuldigen. Hadden de twee oudste meisjes ook maar iets van dat „zesde zintuig" bezeten, dat ons de stem mingen van anderen doet aanvoelen, dan hadden ze iets bijzonders kunnen opmer- ke. Joan en Meliora vermeden zorgvul dig elkanders oogen en schenen geheel verdiept, de een in het snijden van het ge- Binnenland. De Tweede Kamer over de opcenten op de invoerrechten. Geen reden voor prijsverhooging van rauwe reuzel. Opheffing van Rechtbanken en Kanton gerechten. Buitenland. Twintig communisten in Rusland uit de partij gezet. Ernstige relletjes te Belfast. Sneltrein ontspoord. Voert de ex-Kroonprins wat in het schild? „Wat hier met instemming van nage noeg de geheele burgerpers geschiedt, is niets dan de ergste tyxannie, het ellen digste machtsmisbruik, een verfoeilijke dwingelandij." Intusschen zal het overgroote deel van ons volk dit optraden van den Minister toejuichen. Wethouder C. Smeenk. De Arnhemsche wethouder van finan ciën, de heer G. Smeenk, zal, naar de „N. Arnh. Grt." meldt, in Januari aftreden, daar hij zich hiertoe wegens zijn vele werkzaamheden en in verband met zijn gezondheidstoestand verplicht acht. Aangifte van spijsvetten. De minister van Economische Zaken en Arbeid heeft bepaald, dat ieder die op 8 October voor zichzelf of voor een ander meer dan 500 Kg. andere spijsvetten dan boter of margarine in zijn bezit had, ver plicht is daarvan vóór 14 October aan gifte te doen bij de Crisiszuivelcentrale, Laan van Meerdervoort 84. De aangifte moet onderteekend zijn en opgave bevatten van naam en woonplaats van den aangever, de soort en de hoeveel heid van den voorraad (zonder aftrek van 500 kilogram) en nauwkeurige aan wijzing van de plaats waar de voorraad is opgeslagen. Lagere vrachttarieven per spoor voor granen enz. Naar de „N. R. Ct." verneemt, is in het speciale tarief 2 voor het vervoer van eenige met name genoemde artikelen per spoor van de havensteden Rotterdam en Amsterdam af naar een 50-tal eveneens met name genoemde stations in Neder land eenige wijziging gebracht. De lagere tarieven gelden in het ver volg ook voor de overige stations in Ne derland. Tot nu toe, golden ze slechts voor die plaatsen, waarheen het vervoer concur rentie ondervond van het vervoer te water. De directie der spoorwegen heeft aan de bestaande tarieven, zooals dat in spoorwegtaai heet, eenige barêmes toe gevoegd, d.w.z. voor de artikelen als aardappelpulp, beendermeel, cacaodop- pen, graan, havermout, maismeel, me lasse, peulvruchten enz. zijn de bestaan de in verschillende kolommen ingedeelde tariefstaten met eenige nieuwe kolommen aangevuld. De grensstations, die ook al van een speciaal laag tarief genoten, dat nog la ger was dan dat voor het vervoer naar de 50 in de regeling opgesomde stations, zijn eveneens nog in gunstiger condities gebracht. Dientengevolge zijn de vrachttarieven gedaald met een bedrag, dat varieert van 8 tot 12 pet. van de oude tarieven. Graan, dat van Rotterdam en van Amsterdam vogelte de ander in het bestudeeren van wat er op haar bord lag. „Meliora, trek toch eens een ander ge zicht", zei Lavina eindelijk. „Wat ben je toch aan het uitvoeren? Je schept je heele bord vol aardappels! Ik geloof, dat je zit te droomen; en dat is niets voor jou. O, ik gun je natuurlijk 'n heele schaal vol aardappels, maar je eet ze toch niet op en het komt me voor, dat ze niet zoo buiten gewoon goed gekookt zijn. Er is beslist iets gebeurd; wat is het?" „Er is niets gebeurd, voor zoo ver ik weet; maar ik ben bang, dat je vader ern stig ongesteld is." „Ik ook. Hij ziet er zoo vreemd uit en wil geen antwoord geven. Ik geloof vast, dat het een soort attaque is. Lijkt het u niet het beste, als we doker Ingelewed eens lieten kooien?" „Je vader zou het misschien niet pret tig vinden. De meeste mannen vinden het onaangenaam, als men te veel notitie van hun ongesteldheden neemt." „Maar als het nu eens een lichte be roerte is geweest of nog erger, als zijn hart nu eens niet in orde is? Ik heb hem wel eens hooren vertellen, dat grootvader een hartkwaal had en er waarschijnlijk aan gestorven zou zijn, als iets anders hem niet had weggenomen." (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1932 | | pagina 1