:oekt
de ZEEUW
3.75.
ISSU
e voor
m prijs.
i bruin
ïheren".
m
heren".
GOES
tweede blad.
Wafer deze week voorviel
Gemengd Nieuws
Wetenschap en Kunst
Leestafel
ize zaak.
>s voor
>mburg,s.
TOBER 1932,,
telande".
pend Beton
pend Beton
vormig
EGELS
beton.
Brieven uit Middelburg.
fx
16 ct. p. ons
sche
vorst 16 ct. p. ons
18 ct. p. ons
18 ct. p. ons
10 ct. p. ons
20 ct. p. blikje
:skop 25 ct. p. blikje
en Leidsche Kaas
4.20 5.156 6.—.
8.15
6.7.—, 8.30a
*9-
DE DIRECTEUR.
TOBER 1932.
10.55, 12.20, 2.50
11.35, ITZTl. 4.—
)E DIRECTEUR.
UJSAFSLAG.
i 68 P.K. Motor,
et bekerelevator,
ïrstelbare sorteer-
achine met werp-
>80. Klein model
.K. Motor, ƒ300.
5ZAND.
k.
9 voorschriften
3?
i en kunnen dus
VAN
ZATERDAG 24 SEPT. 1932, Nr 302.
We behoeven wel niet te zeggen, dat de
afgeloopen week een zeer belangrijke was.
Immers naar de Troonrede en nog
meer naar de miljoenennota is met een
zekere spanning uitgezien. Men vroeg zich
af, of de regeering voor de volle 100 pet.
het rapport-Weiter zou volgen. Welnu,
uit de ingediende staatsbegrooting en de
aangekondigde voornemens der regeering
valt op te maken, dat in meer dan één op
zicht het rapport-Weiter niet ten volle
toepassing zal vinden, al moet het rijks
personeel weer eenige offers brengen.
Een zeer belangrijk deel van het tekort
wil de regeering door nieuwe belastingen
wegwerken, waartegen natuurlijk uit eco
nomisch oogpunt gegronde bezwaren zijn
in te brengen. Maat het gat moet gestopt,
hoe eer hoe beter. Alleen is het te hopen,
dat elke mogelijke versobering in den
staatsdienst zal worden aangebracht en
dat regeering èn kamer daartoe den noo-
digen moed zullen bezitten.
Behalve door een groote hoeveelheid
politiek nieuws, kenmerkte deze week zich
ook door ernstige relletjes in verscheidene
plaatsen. Dat begon al op den dag der
opening van de Staten-Generaal te Den
Haag, met het gevolg, dat o.a. twee per
sonen, een agent van politie en een com
munist, in ernstigen toestand in het zie
kenhuis liggen. Later volgden ook relle
tjes in Dordt en Rotterdam. Het wordt,
evenals in Duitschland, door de voortdu
rende actie der communisten en fascisten,
steeds onveiliger in onze straten. Moge de
Overheid krachtig dit kwaad den kop in
drukken en het niet in de hand werken,
zooals B. en W. van Amsterdam, die aan
de communisten „stempelvacantie" gaven
voor de betooging in Den Haag deden.
In Genève, de stad der conferenties, is
het dezer dagen weer bijzonder druk. De
voorbereidende ontwapeningsconferentie
onder leiding van Henderson, de Volken
bondsvergadering geopend door De
Valera, beide zijn te Genève bijeen. Het
trekt de aandacht, dat Duitschland aan
het werk der ontwapeningsconferentie
niet meedoet, en dat het nog niet gelukt
is, de regeering-von Papen tot andere ge
dachten te brengen.
Ook Gandhi laat weer van zich hooren.
Hij heeft nu het middel der hongerstaking
te baat genomen, om te trachten, aan de
klasse der paria's het recht, dat haar naar
zijn meening toekomt te verschaffen.
Hierover wordt momenteel druk geconfe
reerd.
Met de herinnering aan de Rijksdagver
kiezingen, die Duitschland op 6 Nov.
wachten, het aftreden van het Hongaar-
sche kabinet en het waarschijnlijk optre
den van een socialistisch kabinet in Zwe
den, besluiten wij dit weekoverzicht.
CXXVII.
Amice,
De gemeenteraad van Middelburg heeft
tot een geldleening van zes tonnen gouds
besloten tegen een rente van vijf ten hon
derd en de bankinstelling, die de plaatsing
dezer leening op zich nam, heeft, blijkens
advertenties in de bladen, de inschrijving
reeds opengesteld. De voorwaarden zijn
voor de gemeente niet ongunstig en vele
gemeenten mogen zich gelukkig prijzen,
dat de zoolang gestopte geldbronnen
weder begonnen zijn te vloeien. Wanneer
de gemeente Middelburg de geleende pen
ningen zal hebben ontvangen, zullen die
juist voldoende zijn om de in den loop
der laatste tijden gesloten tijdelijke lee
ningen af te koopen. Voor nieuwe uit
gaven blijven slechts een paar duizend
gulden over en, mocht bijgeval de beslis
sing van de Kroon in het aanhangig ge
schil over de stichting van een abattoir,
of liever over de heffing van invoerkeur-
ioonen, ten gunste van Middelburg uit
vallen, dan zal, aleer tot den bouw zal
kunnen worden overgegaan, weder tot
een geldleening van ruim een paar ton
moeten worden besloten. Zoo langzamer
hand stijgt de schuldenlast onzer provin
ciale hoofdstad tot een respectabel cijfer.
De vier millioen zijn reeds overschreden
en de schuldenlast per inwoner bedraagt
reeds de som van ruim f218. Enfin, onze
nakomelingen moeten ook wat op te rui
men hebben. Zij zullen toch ook profitee-
ren van de voornamelijk tot een produc
tief doel geleende gelden en van de hier
mede opgerichte en gebouwde instellingen
en bedrijven.
Op een vergadering van antirev. ge
meenteraadsleden in Gelderland, zeide de
voorzitter van Patrimonium, de heer C.
Smeenk, van Arnhem, een waar woord.
Hij sprak aan het slot zijner rede de hoop
uit, dat ook de democratie in toenemende
mate haar verantwoordelijkheid zal ge
voelen. Dit zal noodzakelijk zijn, voegde
hij er aan toe, als we de Gemeentewet,
met het mooie, dat ons daarin door de
historie is overgeleverd, willen behouden.
.Anders komt in den een of anderen vorm
»d® r°°de map van Von Papen."
Dit is leuk uitgedrukt. Is de gemeente
net haar door de Gemeentewet geschon
ken vertrouwen, om decentraliseerend op
te treden in het haar opgedragen zelf
bestuur, niet waardig, dan komt het Cen
traal bestuur haar taak overnemen. De
volstrekte handhaving van het financiëel
evenwicht ook in de huishouding der
gemeente eischt dit. Het is de levensvoor
waarde voor de volksgemeenschap, zegt
het ontwerp-verkiezingsmanifest der An-
ti-rev. partij voor de stembus van 1933,
I in de toelichting ad 3.
j „Ging dit evenwicht te loor", zoo zegt
deze, „dan zou al zeer spoedig het oogen-
„blik aanbreken, waarbij het onmogelijk
„zou worden om voort te gaan met het
.verleenen van hulp en steun aan wie
„dit noodig hebben. De handhaving van
„dit evenwicht is dus niet slechts eisch
„van goed staatkundig beleid, maar even
zeer door barmhartigheid jegens
„de minderbedeelden dezer aarde gebo-
„den.
De toelichting van ons antirevolu
tionair verkiezingsmanifest
voor den stembusstrijd van 1933 vervolgt,
dat dit ook noodig is voor de gemeen
ten. Immers kan „wanbeleid daar de
zelfde gevolgen in het leven roepen als
„wanbeleid in de Staathuishouding. Blij
kens de ervaring missen sommige ge
meenteraden vooral in de groote ste
ken zelf de kracht om den wagen
„in het rechte spoor te houden. Daarom
„achten wij een waakzaam toezicht,
„d.i. een toezicht dat voorkomt, op
„de gemeenten noodig."
Tot zoover de verstandige en wijze taal
van ons Centraal-Comité in zijn vergade
ring van 1 Sept. 1.1. Het zal goed en
nuttig zijn, dat onze mannen ook in de
gemeenteraden daarop acht geven.
In verband hiermede iets over het werk
woord „weiteren". Dit is een nieuwe uit
drukking in onzen, toch al zoo rijken Ne-
derlandschen woordenschat, 'tls ontleend
aan den Voorzitter der Bezuinigingscom
missie Weiter. Dit woord krijgt hoe langer
hoe meer beteekenis. Eerst door het enorm
verzet er tegen, al is het waar, zooals de
Patrimonium-voorzitter Smeenk op 15
Sept. 1.1. te Arnhem zeide, dat het rumoer
over het rapport-Weiter „minder wordt,
naarmate de datum van 20 September
nadert". Maar het woord „weiteren" krijgt
ook meer inhoud naar gelang de sterkste
tegenstanders der door het rapport-Weiter
beoogde bezuinigingen, zelf op dit
standpunt overgaan. Immers de
a.-r. „Rotterdammer" gewaagt bij de N.V.
„De Arbeidspers", die „Het Volk", „De
Voorwaarts", „De Vooruit" e.d. uitgeeft en
drukt, van „een loons- en salarisverlaging
over de geheele linie", ja zelfs van ont
slag van personeel. Het is al heel merk
waardig, dat een van de grootste kapita
listen, het Ned. Vakverbond, met zijn 16
millioenen, niet belet, dat de door hem
gefinancierde Arbeiderspers zulke „reac
tionaire" daden pleegt, in één woord: zoo
aan het „weiteren" is. Leest men zoo iets,
dan wordt direct de tegenstelling: woor
den en daden gemaakt. Gevolg
daarvan is, dat bij het soc.-dem. personeel
van het Amsterdamsche bedrijf („Het
Volk") een zeer bittere stemming
heerscht. Laat men zich niet al te zeer
verbazen. Men pleit voor Zondagsrust
voor het personeel en men wordt op Zon
dagmorgen betrapt te Rotterdam, terwijl
men aan het drukken is. Een soc.-dem.
Kamerlid pleit te Nijmegen voor den 8-
urigen werkdag en gaat 's avonds om 11
uur, omdat in zijn hotel op dat uur de
keuken gesloten is, als hij om warm eten
vraagt, probeeren of hij dit in de stations
restauratie kan krijgen, enz.
En zoo is het ook met het „weiteren".
De moderne vakbonden zitten niet zoo
dik meer in het geld als voor eenige
jaren en schuiven niet meer zoo af. De
beleggingen zijn sterk in waarde gedaald,
de werkloozenondersteuningen eischen
schatten; de contributies worden minder.
Men komt in dezelfde conditie als vele
kapitalistische bedrijven. En daarom:
ook „wel ter en".
Maar op het soc.-dem. congres: Front
maken er tegen.
Groetend,
t.t,
METELLUS.
SOCIALISTISCHE LOONPOLITIEK.
In het drukkersbedrijf is kort geleden
een loonsverlaging tot stand gekomen.
De socialistische vakbond verleend#
daaraan geen medewerking. Men moest
in de verlaging toestemmen, doordat een
uitspraak van een arbiter, gegrond op
het collectief contract, daartoe noopte.
De N.V. Arbeiderspers heeft desniet
temin de loonsverlaging doorgevoerd.
Daarover hebben verschillende bladen
hun verwondering uitgesproken. Niet ten
onrechte.
In alle bladen der Arbeiderspers wordt
dag in dag uit iedere loonsverlaging als
middel tot bestrijding der crisis volstrekt
veroordeeld. En nu geeft men zelf het
slechte voorbeeld.
Op de pas gehouden algemeene ver
gadering der S.D.A.P. is dit onderwerp
uitvoerig besproken. Dr Wibaut heeft als
president-commissaris het standpunt der
Arbeiderspers verdedigd.
Wij achten, zegt De Nederlander,
deze verdediging zeer zwak.
Volgens het verslag in „Het Volk" zeide
de heer Wibaut o.a.:
„Als president-commissaris heeft spre
ker de opvatting verdedigd, dat wij ook
in onze bedrijven ons moeten houden
aan de collectieve contracten. Anders
gaat de juiste verhouding tusschen
werknemer en werkgever verloren."
Natuurlijk, de Arbeiderspers houdt zich
aan het collectief contract. Maar daaruit
volgt in het geheel niet de noodzake
lijkheid van loonsverlaging. Het collectief
contract verplicht slechts bepaalde mi
nimum- loonen iss betalen. Iedere werk
gever mag daar bov©ffiuit gs&mu. ¥®ïa
werkgevers doen clai. ook.
Op grond van het collectief contract be
stond er dus voor de Arbeiderspers geen
enkele noodzakelijkheid de loonsverla
ging door te voeren.
Dr Wibaut zeide vervolgens:
„Wij dienen ons te houden aan de
collectieve contracten. Anders geven wij
het personeel geschenken, waartoe com
missarissen zich niet gerechtigd ach
ten."
Deze opvatting, dat het loon boven het
minimum van het collectief contract een
„geschenk" zou zijn, is volstrekt onaan
vaardbaar.
Geen enkele arbeider en werkgever, die
het zoo gevoelt. Het loon boven het mini
mum is niet een gift, maar gewoon
loon, d.w.z. de overeengekomen vergoe
ding voor de verrichte arbeidsprestatie.
De hier aangehaalde uitlatingen van
Dr Wibaut gaan uit van een geheel ver
keerd begrip van het instituut der col
lectieve arbeidsovereenkomst.
Naar onze meening blijkt uit de dis
cussie op het congres, dat de Arbeiders
pers tot de loonsverlaging werd gedwon
gen door den druk der tijden,
Maar waarom gaat de socialistische
pers dan zoo tekeer tegen andere onder
nemingen, die door dienzelfden druk
der tijden eveneens een loonsverlaging
moeten toepassen?
Wij begrijpen, dat de Arbeiderspers de
concurrentie tegen de andere drukkerijen
moeilijk kan volhouden, indien haar loo
nen veel boven de loonen op andere druk
kerijen uitsteken.
Welnu, precies zoo is de toestand voor
meerdere van onze export-industrieën.
Ook zij loopen gevaar, doordat in tal van
landen om ons heen zooveel lagere loo
nen worden betaald. De socialistische pers
heeft na haar eigen houding, die export
bedrijven niets meer te verwijten, wan
neer zij naar een loonniveau streven, dat
meer aanpast bij het buitenlandsche.
Want dan doen die exportbedrijven pre
cies hetzelfde als de Arbeiderspers.
Hoe men de zaak ook keert of wendt,
steeds blijft de conclusie, dat de starre
socialistische loonpolitiek van deze crisis,
door het gebeurde bij de Arbeiderspers en
n o g m e e r door de verdediging daarvan,
in al haar zwakte werd belicht.
„DE GROOTE MAN".
Het is een merkwaardig verschijnsel
dat men ook in onze kringen maar al te
veel beluistert de idee, dat momenteel ons
land alleen uit de misère kan worden ge
holpen door „een grooten man" Men
denkt aan krachtmenschen als Mussolini
of Volksmenners als Hitier en meent, dat
dergelijke figuren in staat zijn, om alles,
wat thans scheef getrokken is, weer recht
te maken.
Dergelijke opmerkingen zijn ten eerste
een bewijs van eigen hulpbehoevendheid
van gemis aan vertrouwen, met name zelf
vertrouwen, maar dat niet alleen. Ze ge
tuigen ook van onkunde ten opzichte van
onze An/ti-Revolutionaire beginselen.
Want een dictatuur van Mussolini of Hit-
Ier is evengoed revolutionair als een dic
tatuur van Stalin.
'tis enkel een kwestie van verlegging
van het accent. Dictatuur van één enkelen
man, ook al was het van een man, die
overigens in staat zou zijn, om veel goeds
tot stand te brengen, zal toch niet de
wensch zijn van onze Anti-Revolutionai
ren. Wel is bet verklaarbaar, dat met
name jongeren, die immers in het alge
meen meer bewondering hebben voor de
daad dan voor bet woord, worden geim-
poneerd door „den grooten man". Maar
daarom juist moet men de moeite nemen
door dege studie zijn beginselen te leeren
kennen.
Voor de A.R. jongeren biedt daartoe
met name de A.R.J.A. de gelegenheid.
Bij elke A.R. kiesvereeniging moet men
afdeelingen der A.R.J.A. oprichten. Men
make ernst van zijn taak en dan zal hoe
langer hoe meer de overtuiging rijpen,
dat geen Fascisme of Nationalisme, of
welk -isme er nog wordt uitgevonden,
ons den heilstaat kan brengen, maar dan
rijpt de rotsvaste overtuiging, dat alleen
de Anti-Revolutionaire beginselen blij
vende waarde hebben voor ons volk; niet
alleen in tijden van welvaart, maar voor
al ook in tijden van crisis.
Aan het werk dus, jonge vrienden. De
a.s. verkiezingen werpen hun schaduwen
reeds vooruit. De tijd dringt tot vorming.
Groningen. P. SLUYTER.
Ongelukken. Te Streefkerk is de
67-jarige O. bij het maaien te water ge
raakt en verdronken. Gisteren was de
jeugdige v. d. W. uit Drogeham in een
garage te Bergum bezig een autoband
op te pompen. De velg brak, en de stuk
ken vlogen den jongen tegen het hoofd.
Hij is overleden.
Marinevliegtuig over den
kop geslagen. Het marinevliegtuig Z
20 is gisternacht bij het nachtvliegen tij
dens de landing op het vliegkamp de Kooi
bij Den Helder, over den kop geslagen.
De materiëele schade is aanzienlijk. Per
soonlijke ongelukken zijn er niet bij voor
gekomen.
Misplaatste grap. Na afloop
van een volksfeest te Midwolde (Oldambt)
hadden eenige jongelui het voornemen
om een Midwolder schoone, die op het
leest zi,ch met een jongeman had laten
zien, een poets te bakken. Toen het meis
je met haar geïanfc thuis kwam, namen
beklem op een bankje plaaüs.
Plotseling kwam van het dak een fieseh
roïlen, die later eariboleuin nieek ia be
vatten.
De kleeren van het tweetal werden door
de bijtende vloeistof geheel bedorven, ter
wijl bovendien de jongeling zoodanige
wonden opliep, dat de hulp van een dok
ter moest worden ingeroepen.
De politie was de daders gelukkig spoe
dig op het spoor, zoodat, ook hen deze
avond zeker nog langer zal heugen dan
zij aanvankelijk gedacht zullen hebben.
De ziekte van Weil. Bij het
zoontje van den heer B. te Rijnsaterwoude
dat in een gedeelte van het Brasemenneer
had gezwommen, waar veel ratten zijn,
is de ziekte van Weil vastgesteld.
Nederlandsche jongen te
Londen verdwenen. De politie te
Londen doet nauwkeurige nasporingen
om de verblijfplaats vast te stellen van
J. D. Kuipers, een Nederlandschen jongen
die Dinsdag op het Paddington-station
verdwenen is, toen hij op 't punt stond,
naar Radley te vertrekken,
Een signalement van den jongen is door
alle politiebureaux verspreid.
Te melden valt nog, dat de jonge Kui
pers, terwijl hij met zijn vader op het
station stond te wachten, tot hem zeide,
dat hij eens even rond ging kijken. Sinds
dien heeft men hem niet meer gezien.
De vader zocht het heele station af, maar
kon zijn zoon nergens meer terug vinden.
Gevaarlijke vleermuizen.
Volgens een bericht uit Marina di Pisa
in Toscane heeft daar een zeldzaam voor
val plaats gegrepen. Twee metselaars, die
op het dak van de openbare school bezig
waren om herstellingswerken te verrich
ten, werden plotseling aangevallen door
een groote groep vleermuizen.
Om zich tegen deze dieren te verdedi
gen, maakten de metselaars gebruik van
hun werktuigen, zoodat zeer veel vleer
muizen gedood werden. De arbeiders zelf
bleven ongedeerd, ofschoon de kleine flad-
deraars herhaaldelijk in hun gezicht vlo
gen. Deze gebeurtenis heeft groot opzien
teweeg gebracht, daar de vleermuis an
ders tot de meest schuwe dieren behoort.
Verkeersongeval. Eergister
avond is onder Baarn een auto in volle
vaart tegen een boom gereden. De schok
was zoo hevig, dat het voorstuk van de
auto geheel versplinterd werd. In de auto
zat de heer R. uit Utrecht en een dame.
Zij werden zwaar gewond. De beide
slachtoffers zijn naar het ziekenhuis te
Baarn vervoerd, waar R. in den loop van
den nacht is overleden.
Verduist ering. Op last van den
officier van justitie te Roermond heeft de
politie te Maastricht aldaar aangehouden
H. J. M. H. R., deurwaarder bij het
kantongerecht te Roermond, die verdacht
wordt van verduistering. Hij is naar Roer
mond overgebracht.
In een vlaag van waanzin.
In een vlaag van waanzin heeft Don
derdagmorgen de vrouw van een los werk
man te Zwanenburg zich het haar in
brand gestoken. Haar man snelde toe
en doofde het vuur. De vtouw bekwam
ernstige brandwonden, zoodat voor haar
leven wordt gevreesd.
Als kinderen met lucifers
spelen. Donderdagmiddag waren onder
Nieuwer Amstel eenige kinderen met luci
fers aan het spelen. Op een gegeven mo
ment geraakten de kleeren van de 11-ja
rige S. in brand. Alhoewel de vlammen
dadelijk door toegesnelde personen wer
den gedoofd, bekwam het kind dusdanige
brandwonden, dat het in zorgelijken toe
stand naar een ziekenhuis te Amsterdam
moest worden overgebracht.
De relletjes te 's-Gravem
hage. De agent van politie H. Baas, die
Dinsdagmiddag bij de relletjes op de Hee
rengracht door een messteek ernstig werd
gewond, is in het ziekenhuis overleden.
B. was 39 jaar oud.
Omtrent de arrestatie, welke door de
politie gedaan is ïn verband met dezen
/aanslag op Dinsdag j.l. vernemen wij, dat
rechercheurs op de Prinsegracht een van
de leden van het Werkloozen Agitatie
Comité hebben gearresteerd. Een uur latei
zijn nog twee leden aangehouden en naar
het hoofdbureau van politie gebracht. Het
onderzoek wees uit, dat twee van de
aangehoudenen waarschijnlijk niet bij de
zaak betrokken waren, doch omtrent den
derde meende de politie voldoende ge
gevens te hebben in hem den vermoe-
dedijkeu dader te zien.
Een confrontatie met den gewonde
volgde, waarbij deze den arrestant her
kende als de man, die hem gestoken bad.
De politie bewaart over deze zaak het
stilzwijgen en wenscht geen nadere in
lichtingen te verstrekken.
Aan hel meer van Genezareth.
Aan de noordkust van het meer van
Genezareth in Palestina lig een puinhoop
die archaeologen als overblijfsel van de
bijbelsche stad Kapernaum of van Beth-
saida beschouwden. Dit is bij onderzoek
onjuist gebleken.
De „Frankfurter Zeitung" schrijft het
volgende over de opgravingen die door
dr A. E. Mander, directetir van het Ori-
entaalsche Instituut van het Duitsche
Görris-Genootschap te Jerusalem in
Maart van dit jaar is begonnen:
„De spade heeft, naar Mommsens be
kend werd-, weer eens een ?@s?g5issiBg van
Hoezeer de Soo.-Democra.ien zich door
de Communisten laten opjagen is deze
week weer in de Tweede Kamer gebleken.
De Eerste Kamer heeft de gewoonte de
Troonrede met een atires van antwoord
tg beantwoorden. Ea Let is vaste regel
dat de Soc.-L.-momaten zich daartegen
verklaren. Teen dan ook de president, yaa
den Senaat voorstelde de Koningin een
adres van antwoord aan te bieden vond
dit voorstel bij de roode Senatoren geen
steun.
De Tweede Kamer is niet gewoon een
adres van antwoord te zenden. Toen ech
ter de Communistische leden voorstelden
het dit jaar w e 1 te doen, werd dit voor
stel door de geheele Soc.-Democratische
fractie gesteund.
De Communistische zweep beeft veel in
vloed. Dat blijkt uit het feit, dat terwijl
de roode leiders aanvankelijk tegen
straatdemonstraties waren, ze nn geen
gelegenheid iaten voorbij gaan om een
demonstratie op touw te zetten. Zelfs de
A.J.G.ers, Soc.-Democraatjes in den dop,
worden al de straat op gestuurd om
hunne „eischen" te laten hooren.
En 't bleek ook in de Tweede Kamer
waar men zonder aarzelen de leiding van
de Sovjet-agenten volgde.
OPMERKER.
de archaelogen aan bet licht gebracht. De
puinhoop aan bet meer is n.l. gebleken
de ruine te zijn van een Romeinsche ver
sterking (castellum) uit het begin van de
tweede eeuw na Christus. Stukken van de
dikke muren en van negen ronde torens
zijn goed bewaard gebleven. Zij rusten op
lagen van bazalt en bestaan verder uit
kalksteen, waartusschen beton is gego
ten. Deze bouw herinnert aan de verster
kingen aan de Romeinsch-Arabische
grens (limes) dio ter bescherming tegen
invallen van Bedoeïenen van Damascus
naar Maan (in Trans Jordanië) dooi' de
Romeinen zijn aangelegd.
De eenige poort in den ringmuur van
bet Castellum aan het meer van Gene
zareth leidde naar den ouden karavaan
weg, die van Mesopotamië over Damascus
naar de Middellandsche Zee en naar
Egypte ging. Deze versterking lag dus op
een strategisch belangrijk punt. In de
breede poort bevond zich een fraai ge
profileerde nis, blijkbaar naar Oosterseh
gebruik een plaats, waar recht werd ge
sproken. Aan den anderen kant van de
poort bevindt zich nog een nis, waarvan
echter door latere verbouwingen niet veel
is overgebleven.
Bij; de poort zijn overblijfselen gevonden
van een gewelf uit gekleurd glas, dat on
getwijfeld uit Arabischen tijd dagteekent.
Vermoedelijk heeft een emis of sultan uit
de late middeleeuwen het castellum tot
paleis verbouwd, dat later door een aard
beving is verwoest. Op de puinhoop is
toen een Arabisch dorp ontstaan, waarvan
nog in de 17e eeuw gewag wordt gemaakt,
maar daarna in verval is geraakt en ver
dwenen.
De Sjoenemietische, door Seerp
Anema. Kampen, J. H. Kok.
Dit boek is het eerste deel van een
cyclus, waarin het einde van Davids ko
ningschap en de geheele regeering van
Salomo wordt behandeld. Het omvat Sa-
loma's eerste regeeringsjaren en de con
ceptie van het Hooglied.
Gelijk bekend beeft Seerp Anema eenige
jaren geleden een proeve van een nieuwe
verklaring van het Hooglied bet licht
doen zien. In romantiscben vorm wordt
in „De"1 Sjoenemietische", waarmede Abi-
sag bedoeld is, de daar verdedigde opvat
ting verduidelijkt.
Naar deze opvatting is David de per
soonsverbeelding van den strijdenden
Christus de oude krijger, die had over
wonnen en tot het onvolkomen Jeruzalem
was ingegaan. Abisag is beeld der wor
dende gemeente, de ellendige zonder hel
per die David in onvolkomen vereeniging
aan zich verbonden had, beeld der strij
dende kerk van Christus. Salomö straks
schaduwbeeld van den triumfeerenden,
minnenden Christus, die in het voltooide
Jeruzalem baar zou bezitten in volkomen
vereeniging, waardoor zij! van beeld der
strijdende, beeld der overwinnende ge
meente is geworden. Het huwelijk van Sa
lomo en Abisag beeft uitsluitend typolo
gische beteekenis. De zaligheid van hunne
liefde is beeld van het heil, dat de Mes
sias aanbrengt.
In dezen „historischen roman", waar
aan zeer veel studie ten grondslag ligt,
komen zeer mooie gedeelten voor. Het
boek is met talent geschreven. Wij den
ken o.a. aan de beschrijving van het ont
staan van Psalm 72, de kroning van Sa-
lama, bet sterven en de begrafenis van
David, de uitbeelding van sommige na-
tuurtooneelen.
Toch doen zich verschillende bedenkin
gen voor. De vraag komt opKan op de
wijze, als door Seerp Anema geschetst,
het Hooglied zijn ontstaan? Een vraag,
die uit den aard der zaak niet met zeker
heid kan worden beantwoord, maar die
juist omdat alle zekerheid ontbreekt, al
licht beter onbeantwoord wan gebleven,
althans beter niet in dezen vorm was be
antwoord.
Droeg inderdaad het huwelijk van Sa
lomo met de Sjoenemietische een Messi-
aansch karakter, als hier uitgebeeld En
ook al zou dit zoo zijn, kan en mag dit
dan op deze plastische wïjz3 worden be-
