No. 298
Dinsdag 20 September 1932
48e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
n
EERSTE BLAD.
DE TROONREDE
Een eerste indruk.
Belangrijkste Nieuws.
VAN MELLE'S KOEK, OVERAL VERKRIJGBAAR
Buitenland.
-
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
ran sSJn keicOT
met wiena poli-
ervaringea wil
eken.
ienburg's en da
naast elkander,
erwant; bij Otta
tul von Hinden-
en als persoon-
n positie behoo-
in de sfeer van
boe ouder bij
steeg; de staats-
rt bet werk van
den grootsten
iedenis; staats-
cbeid vereenigen
t elkaar als den
m I den soldaat
elverdiende lof-
ïoedigsten lezen,
ijd van bloedige
met voldoening
ig van het Duit-
q banden berust
e leuze zijns va-
ara et labörai
riek betreffende,
lons, Westerstr.
em 282.
ink, Garinchem.
0. 13. 15. 18. 19.
38.
28. 32. 33. 34.
-20 32—28 43
7 3X22.
15X24 23X32
X12.
em 283.
Amsterdam.
-14, 17—21, 24
8, 28, 33—39,
-23 33—29 38
5X11 11—18 18
18X40 44X 24
—44 44—49 49
em 264.
Jr., Amsterdam.
6; 9, 10, 18, 20,
30, 81, 38, 89
—24 4287 48
)X29 46X32 82
em 265.
Nieuwdorp.
7, 8, 9, 12, 14,
30, 31, 34, 35,
r—30 85—30 24
48X25 25X19.
tigen.
as, S. Bosselaar,
en A. Willemse,
Geelhoed en J.
A. v. Dixhoom
dag; M. G. Ge-
J. Modderkreeke
lu, nrs 262, 263,
de Bel te Ier-
163—265, te Rit-
ïrs 264, 265, te
aggré Janz., te
Iers Jr., te Oost-
ra 263265, te
9 60
11, 14, 16, 18,
29, 81, 82, 88.
lagen na laatste
itle.
robleem is bijop-
1, 28—23, 28X
Directeur-Hoofdredacteur;
R. ZUIDEMA.
Bureau; f>ange Vorststraa» 70, Goee.
Tel.; Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT EEKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Lof»o nummers 10.05
PrfJs der AdvertentlSn:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 cL
B4 abonnement belangrijke korting.
In dit plechtig oogenblik, Leden van
de Staten-Generaal, nu een nieuwe zitting
van de Volksvertegenwoordiging een aan
vang neemt, richten Mijne gedachten zich
meer dan ooit op den duisteren tijd, dien
het Vaderland beleeft.
De ernstige wil, die de Regeering be
zielt, met Gods hulp bet schip van Staat
in veilige haven te sturen, kan slechts
leiden tot bet doel, indien ons Volk in al
zijn lagen zich de werkelijkheid onver
bloemd voor oogen stelt.
Zonder voorbeeld in de geschiedenis
zijn de economische verhoudingen over
heel de wereld ontredderd; onweerstaan
baar grijpen de gevolgen der crisis steeds
verder om zich heen en nog steeds kon
digen zich geen betrouwbare teekenen
van kentering aan.
Moederland en Overzeesche Gewesten
zien hun welvaart ernstig ondermijnd.
Nieuwe belemmeringen in het handels
verkeer tusschen de volken worden toe
gevoegd aan de vele, welke reeds ten vo-
rigen jare de crisis verscherpten.
In alle takken van volksbestaan bleef
de bedrijvigheid gestadig afnemen; han
del, scheepvaart en visscherijen zijn even
zeer getroffen als nijverheid en land- en
tuinbouw.
Herstel van het internationaal ruilver
keer wenscht de Regeering te bevorderen
door verdragen, die een ruimer geest ade
men. Daarnevens moet zij bij voortduring
bedacht blijven op afwending van de ge
varen, waarmede buitenlandsche maatre
gelen den afzet van onze voortbrengse
len bedreigen.
Zijn reeds tal van noodmaatregelen tot
stand gekomen om ineenstorting van on
misbare bedrijfstakken te verhoeden,
nieuwe regelingen met hetzelfde doel zul
len moeten volgen.
De werkloosheid, bron van zooveel leed,
heeft een nooit gedachten omvang aan
genomen. Zij plaatst de Overheid voor
schier onoplosbare moeilijkheden, niet
het minst van geldelijken aard. De Regee
ring zal haar voortdurende zorg ook in
de toekomst aan dit maatschappelijk
euvel geven; het zoo noodzakelijk herstel
van het bedrijfsleven zal haar daarbij tot
richtsnoer blijven. In het bijzonder zal
ook het vraagstuk van de jeugdige werk-
loozen alle aandacht hebben.
Nevens voortzetting van de werkloozen-
zorg stelt handhaving van het peil van
sociale voorziening, in betere tijden be
reikt, de uiterste eischen aan het zoo
zeer verminderde draagvermogen der
Natie.
De sterke daling van het nationaal in
komen en de diepe inzinking, welke het
economisch leven vertoont, oefenen een
noodlottigen invloed op de opbrengst van
's Rij ks middelen. De financiëele toestand
is dientengevolge zorgwekkend. Veel zal
van Uw werkkracht en toewijding ge
vergd worden, opdat tijdig de meest drin
gende maatregelen tot stand komen. Ik
weet, dat het beroep, dat ten deze op Uw
medewerking zal worden gedaan, niet
vergeefsch zal zijn en Ik vertrouw, dat
het gemeen overleg tot een uitkomst zal
leiden, die aan den ernst van den toe
stand beantwoordt.
Ook in de Overzeesche Gewesten wordt
er krachtig naar gestreefd de kos.en der
Landshuishouding met de middelen in
overeenstemming te brengen. Het feit, dat
meer en meer in alle maatschappelijke
kringen tie overtuiging doordringt van
de volstrekte noodzakelijkheid van dit
streven, versterkt de verwachting, dat,
ondanks alle bezwaren, het doel zal wor
den bereikt.
Evenzeer als in de donkerste dagen
zijner roemrijke geschiedenis behoeft ons
Volk thans eendracht ter ontplooiing van
al zijn stoffelijke en zedelijke krachten.
Op den voorgrond trede daarom wat de
Natie vereenigt, niet wat haar verdeelt.
Met de bede, 'dat Gods hulp Mijn Volk
sterke en met den wensch, dat God Zijn
zegen aan Uwen arbeid moge schenken,
verklaar Ik de gewone zitting der Staten-
Generaal geopend.
De Troonrede waarmede H. M. de Ko
ningin heden de vereenigde vergadering
van de beide Kamers der Staten-Generaal
heeft geopend, is hoe kan het ook an
ders in somberen toon gesteld.
Het is alsof men in dit staatsstuk het
gelui van de noodklok hoort.
Onweerstaanbaar grijpen de gevolgen
der crisis steeds verder om zich heen; de
bedrijvigheid blijft afnemen; de werkloos
heid heeft een nooit gedachten omvang
vJK aangenomen; de financieels toestand is
zorgwekkend.
Het is alles donker en somber.
In 1930 heette het nog, dat de toestand
des lands niet onverdeeld gunstig was,
maar dat er toch nog veel was, dat tot
dankbaarheid stemde.
In 1931 was de toon zwaarder. De eco
nomische toestand, zoo werd toen gezegd,
baart bij voortduring ernstige zorg.
Maar nu klinkt het zwaar en dreigend;
zonder voorbeeld in de geschiedenis zijn
de economische verhoudingen over heel
de wereld ontredderd; onweerstaanbaar
grijpen de gevolgen der crisis steeds ver
der om zich heen en nog steeds kondigen
zich geen betrouwbare teekenen van ken
tering aan.
Het is thans zoover gekomen, dat de
crisis heel het regeeringsbeleid be-
heerscht.
Van nieuwe maatregelen wordt met
geen woord gesproken.
En geen wonder.
Het gaat thans niet om de vraag hoe
allerlei verbeteringen kunnen worden
aangebracht, hoe on» volkshui» gezelliger
en beter kan worden ingericht, neen, het
bestaan van ons volk staat thans op het
spel. De allesbeheerschende vraag is
thans hoe we door de huidige crisis heen
kunnen worstelen.
Bepaalde maatregelen worden niet aan
gekondigd.
Nadat met donkere verven helaas
niet te donker de algemeene toestand
is geteekend, worden enkele algemeene
richtlijnen aangegeven.
De Regeering wenscht herstel van het
algemeen ruilverkeer te bevorderen door
verdragen, die een ruimer geest ademen.
De crisis die een internationaal karak
ter draagt, is niet nationaal op te lossen.
De gevaren waarmede buitenlandsche
maatregelen den afzet van onze produc
ten bedreigen moeten zooveel mogelijk
worden afgewend, maar afdoende verbe
tering is alleen te verkrijgen door inter
nationale samenwerking.
Intusschen zal het mogelijke worden
gedaan om de crisisgevolgen te verzach
ten.
Getracht zal worden de ineenstorting
van ons bedrijfsleven te voorkomen. De
werkloosheid bron van zooveel leed
eischt voortdurende zorg.
De Regeering wenscht dit vraagstuk
echter van den broeden kant te bezien.
Het zoo noodzakelijk herstel van het be
drijfsleven zal bij de bestrijding van dit
euvel tot richtsnoer blijven.
Dat aan het vraagstuk van de jeug
dige werkloozen bijzondere aandacht
wordt geschonken, kan voldoening wek
ken. Immers de toekomst van deze jonge
msnschen, de toekomst van ons volk staat
hier op het spel.
Naast de economische zijn er de finan
cieels moeilijkheden.
Welke maatregelen de Regeering dien
aangaande denkt te nemen, wordt niet
nader aangeduid. De millioenen-nota zal
daaromtrent wel meer licht verschaffen.
Nu wordt slechts geconstateerd, dat er
zoowel hier te lande als in de Overzee
sche Gewesten krachtig naar gestreefd
moet worden de kosten der landshuishou
ding met de middelen in overeenstem
ming te brengen.
Met eenige voldoening wordt hierbij
uitgesproken, dat de overtuiging van de
volstrekte noodzakelijkheid van dit stre
ven in alle maatschappelijke kringen
meer en meer doordringt.
In verband daarmede wordt bij herha
ling een beroep gedaan op de samenwer
king van het geheels volk.
Het doel dat de Regeering zich gesteld
heeft met Gods hulp het schip van
Staat in veilige haven te sturen kan
alleen worden bereikt, indien ons volk in
al zijn lagen zich de werkelijkheid onver
bloemd voor oogen stelt.
De ernst van den toestand moet warden
ingezien.
En dan eendrachtig samengewerkt om
de moeilijkheden het hoofd te bieden.
Thans is noodig eendracht, opdat alle
stoffelijke en zedelijke krachten kunnen
worden ontplooid.
Moge dit ernstige woord weerklank
vinden, bij ons volk in al zijn geledingen.
Niet door verdachtmaking en opruiing
ook al geschiedt dit soms met vrome
termen maar door ernstige samenwer
king en gemeen overleg tusschen Regee
ring en Volksvertegenwoordiging kan een
uitkomst worden bereikt die aan den ernst
van den toestand beantwoordt.
Ais er bij ons volk gevonden wordt die
onmisbare eendracht, dan is er hoop, dat
naar de bede waarmede de Troonrede
besluit, Gods hulp het volk zal sterken en
de arbeid van de Staten-Generaal met
Gods zegen zal worden bekroond.
Als geheel genomen beantwoordt deze
Troonrede aan de verwachtingen.
Betreurd kan alleen worden dat ook aan
de zedelijke crisis, die ons volksleven be
dreigt, niet afzonderlijk aandacht is ge
schonken.
Een toezegging, dat de ontbindende
factoren die in ons volksleven werken,
zullen worden tegengegaan en dat krach
tige handhaving van het gezag in deze
critieke tijden als een der voornaamste
eischen wordt beschouwd, ware niet over
bodig geweest.
Ook wat dit betreft, zou het aanbeveling
hébben verdiend, dat aan ons volk de
werkelijkheid onverbloemd voor oogen
was gesteld.
willig oplegt, en wel als deel van een we-
derzijdsche overeenkomst met de andere
staten, die deze overeenkomst ondertee
kenen.
De reeds bestaande begrenzingen, zoo
als de vredesverdragen en de vlootverdra-
gen van "Washington en Londen, zullen,
voor zoover ze niet door wederzijdsche
overeenkomsten gewijzigd worden, weer
in de nieuwe, vrijwillige en alles-omvat-
tende overeenkomst, waarover men gaat
onderhandelen, opgenomen worden.
Dit standpunt van de Engelsche regee
ring ten opzichte van de Duitsche eischen
inzake gelijkgerechtigdheid heeft in
Fransche politieke en parlementaire krin
gen over het algemeen een aangename
verrassing gebracht. Men had niet ver
wacht, dat het Engelsche standpunt, al
thans op juridische gronden zoo ver met
het Fransche standpunt zou meegaan.
In Londenscbe kringen schijnt men tot
de erkenning te komen, dat de nota der
Engelsche regeering een psychologische
fout is geweest Immers, het was de be
doeling door de nota het Duitschland ge
makkelijker te maken weer aan de on
derhandelingen te Genève deel te nemen,
terwijl de critiek op de Duitsche stappen
juist het tegendeel bewerkstelligt.
De Berlijnsche bladen veroordeelen alle
het in de Engelsche nota tot uitdrukking
gekomen standpunt der Britsche regee
ring ten aanzien van de gelijkgerechtig-
heidskwestie.
Gandhi.
De president van de Al-Indische liga
voor afschaffing van de pariakaste te
Poona heeft Gandhi uitgenoodigd om zijn
aangekondigde hongerstaking te volbren
gen in het missiehuis der paria's te Poo
na. De bedoeling is een poging te doen
om een bemiddeling tot stand te brengen
tusschen Gandhi en de paria's.
M. M. Gandhi, def oudste zoon van den
mahatma, is van Kaapstad naar Britsch-
Indië vertrokken, ten einde tijdens de hon
gerstaking van zijn vader aan diens zijde
te vertoeven.
Henderson's antwoord aan Duitschland.
Henderson, die gisteravond te Genève
is aangekomen, heeft zich onmiddellijk
aan den arbeid gezet. Hij is begonnen
met de mededeeling van de Duitsche re
geering van 14 September te beantwoor
den.
Hierin drukt hij zijn leedwezen uit over
het wegblijven der Duitsche delegatie en
probeert dan de Duitsche regeering aan
te toonen, dat zij wel wat te voorbarig is
geweest in haar oordeel over de resul
taten, die de ontwapeningsconferentie ten
slotte zal opleveren.
Binnenland.
De opening der Staten-Generaal. De
Troonrede.
Verlaging der loonen in het bouwbedrijf.
Vaststelling leeftijdsgrens rechterlijke
ambtenaren.
Ziektewet en werkverschaffing.
Buitenland.
Engeland over Duitschlands eisch inzake
de bewapening.
Henderson vraagt Duitschland deel te
nemen aan de ontwapeningsconferentie.
sen afgelegd. Hun verklaringen gaven
aanleiding tot de arrestatie van den Ber-
lijnschen financier Becker, die slechts ge
deeltelijk heeft toegegeven, in deze zaak
te zijn betrokken. Da eerste twea gearres
teerden zijn, nadat zij een borgsom had
den gesteld, in vooiioopige vrijheid go-
laten.
Te Munchen zijn in verband met een
dergelijke affaire een commissaris van
politie, een bekend hotel- en koffiehuis
houder ©n een juwelier in hechtenis ge
nomen.
Een woedends menigte bedreigt een
coöperatieve winkel te Moskou.
Een Moskousche huismoeder, die, na
urenlang in de rij voor een der officieel»
coöperatieve winkels te hebben gestaan,
erin geslaagd was, een brood machtig te
worden, kwam thuis bij hot aansnijden
van het kostelijk voedsel tot de ontdek
king, dat er behalve meel en melk nog een
andere, meer harde substantie in verbor
gen zat.
Zij stelde een nader onderzoek in en
dolf met haar mes een voorwerp op, dat
de mensch gewoon is aan zijn voeten te
dragen, n.l. een schoen en niet eens een
nieuwen schoen, doch een oud, afgedra
gen exemplaar, dat haar bovendien niet
paste, omdat het waarschijnlijk toebe
hoord had aan een op grooten voet leven
den sovjet-werkman.
Hevig verbolgen, begaf zich de huis
moeder, die met dergelijk materiaal het
hongerig gezin niet op krachten kon hou
den, op weg naar den coöperatieven win
kel waar zij 't corpus delicti toonde aan
de lange menschenrij, welke nog steeds
geduldig te wachten stond, tot het haar
beurt was.
De rij ondersteunde terstond den eisch
der huismoeder, die verlangde, dat het
brood geruild zou worden, wat echter
door den leider van een winkel werd ge-
Ingezonden Mededeeling.
De Engelsche regeering over Duitsch
lands pariteitseisch.
De Engelsche regeering heeft een uit
voerige verklaring gepubliceerd, waarin
zij haar standpunt ten opzichte van den
Duitschen eisch van gelijkgerechtigdheid
op het gebied der bewapening uiteenzet.
Met het oog op de aanstaande econo
mische wereldconferentie, de groote con
cessies op het gebied der herstelkwestie
en de huidige economische behoeften acht
zij het zeer ongelukkig, ongelegen en on
verstandig, dat Duitschland juist thans
zijn eisch aan de orde heeft gesteld.
Juridisch is de situatie aldus, dat
Hoofdstuk V van het verdrag van Ver
sailles nog bindend is en slechts door een
algemeene overeenkomst buiten werking
kan worden gesteld.
Engeland is van meening, dat de Duit
sche eisch weliswaar niet juridisch uit de
vredesverdragen kan worden afgeleid,
doch in de eerste plaats een eisch moet
zijn van op het juiste peil brengen der
bewapeningen, aangezien de ontwapening
van Duitschland een voorloopige zou zijn
voor de ontwapening der andere mogend
heden. De Engelsche regeering komt dan
ook tot het volgende voorstel:
Zij ziet als taak der ontwapeningscon
ferentie, het kader van een ontwapenings
overeenkomst te scheppen, gebaseerd op
den grondslag dat iedere staat in over
eenstemming met andere staten een be
grenzing aanvaardt, die hij zichzelf vrij-
Henderson wijst er op, dat hij in zijn
sluitingsrede heeft verklaard, niet te zul
len terugkomen, wanneer hij niet dacht,
dat het tweede gedeelte van de conferen
tie geen grooten oogst zou opleveren.
Henderson doet een beroep op de Duit
sche regeering om op haar besluit terug
te komen, te meer, waar het wegblijven
van Duitschland het gevaar oplevert de
algemeene ontwapening ernstig te zullen
schaden.
In Duitsche kringen acht men het vrij
wel uitgesloten, dat de Duitsche regeering
op haar besluit zal terugkomen. Hender
son, Benesj en Politis zijn vast besloten,
het bureau voor te stellen haar werk
zaamheden niet te onderbreken, wat ook
de houding van Duitschland zijn moge.
Ernstige knoeierijen met deviezen.
De Berlijnsche autoriteiten zijn nieuwe
ernstige overtredingen van de deviezen-
verordening op het spoor gekomen. Duit
sche effecten, welke zich te Amsterdam
in het bezit van Nederlandsche zakenlie
den bevonden, werden toevertrouwd aan
drie Berlijnsche financiers, die de effec
ten aldaar verkochten, maar de opbrengst
van de transactie niet, zooals de voor
schriften dit vergen, op het zoogenaamde
Sperrconto hebben gestört. Een aanzienlijk
bedrag werd aan een van de drie finan
ciers, een procurtiehouder van een Ber
lijnsche bank „geleend" en deze liet het
geld zijn Amsterdamsche zakenvrienden
toekomen. Hiervoor ontving hij een be
langrijke provisie. De procuratiehouder
en een makelaar zijn in hechtenis geno
men. Zijj hebben voorloopige bekeatenis-
weigerd onder voorgeven, dat „het" een
ongelukje was.
De menigte nam echter zulk een hou
ding aan een uitte zulke bedreigingen, dat
het brood tenslotte werd geruild voor een
ander.
Contingenteering en duurte.
In den Maandagmiddag gehouden Bel
gischen ministerraad is medegedeeld, dat
het indexcijfer van de kosten van levens
onderhoud sedert vorige maand met tien
punten is gestegen. Door de liberale mi
nisters is critiek uitgeoefend op de contin-
genteeringspolitiek, welke tot een vrij aan
zienlijke prijsverbooging van voedingsmid
delen aanleiding heeft gegeven. Aan den
minister van landbouw is onder andere
opgedragen na te ,gaan, in welke mate
de contingenteering van den boterinvoar
een stijging der binnenlandsche boter-
prjjzen ten .gevolge heeft gehad.
Zal von Papen willen getuigen?
Het is nog onbekend of rijkskanselier
von Papen aan het verzoek, hem door den
voorzitter Loebe van de „Ueberwachungs-
ausschuss" overhandigd om voor deze
commissie, die zich tot een commissie van
onderzoek heeft geconstitueerd te ver
schijnen zal voldoen.
Moet de rijkskanselier echter als ge
tuige verschijnen? Dit is een juridische
vraag. Echter moet met de mogelijkheid
rekening gehouden worden, dat von Pa
pen weige rt om getuigenis af te leg
gen. Hoe is dan de rechtspositie?
Volgens art. 35 2de lid der Rijksgrond
wet heeft de „Ueberwachungsausechus"
